Т. С. Сарбасова Құнанбаева Д.Ә., Жұмамбаев С. К
Басқару шешімдерін қабылдау: ғылыми әдіс
жүктеу/скачать 5,78 Mb. Pdf көрінісі
|
| 9.3. Басқару шешімдерін қабылдау: ғылыми әдіс.
Ғылыми әдісті қолдану технологиясы Кәсіби менеджер шешім қабылдауға қажет болатын барлық мүмкін жиынтықтарды қарапайым, күрделі және сирек кез- десетін деп бөледі. Қарапайым басқару шешімдері шешім қабылдаудың белгілі үлгілерімен, жиі қайталануымен, олар- ды қабылдау мен әзірлеу әдістерін рәсімдеумен ерекшеленеді. Мұндай шешімдер менеджердің шығармашылақ әлеуетін пайда- лануын қажет етпейді. Осындай сипаттамаларына байланысты мұндай шешімдер бағдарламаланатын шешімдер деп аталады. Менеджердің санасында бағдарламаланатын шешімдер стан- дартты шешімдермен боп ассоциацияланады. Күрделі шешімдер стандартты емес, бағдарламаланбайтын шешімдер аталынады. Бұл шешімдерді қабылдау және әзірлеу ме- неджерден нақты қасиеттерді талап етеді, нақты механизмдерін – эмоционалдық, интуитивтік, логикалық – қосылуын талап етеді. Бұл шешімдер менеджерді көмекші процедураны, нақты қосымша әрекеттерді – нарықты талдауға, бәсекешілердің қадамдарын және т.б. – жасауға мәжбүр етеді. Осы текті шешімдер алдын ала дайындалған жауабы жоқ шешімдер: менеджер ешқашанда ал- дын ала қандай баламалар барын білмейді. Осы себептен оларды бағдарламауға келмейтін немесе стандартты емес шешімдер деп атайды. Мұндай жіктеуде бірегей шешімдер ерекше орын алады. Оларда стандартты емес, бағдарламаланбайтын шешімдер бо- 116 лып есептелінеді, алайда ерекше тиімділігі мен сирек кездесуі ерекше топқа бөлуге әкелді. Бұл шешімдер эврикизм қағидасы негізінде қабылданады. Бірегей шешімдер – ол әрқашанда жарып өту, ол әрқашанда прогресс, ол әрқашанда дамудың келесі сатына көтерілу деген сөз. Сонымен қатар барлық шешімдерді: – дәстүрлі шешімдер; – дұрыс мағынада негізделген шешімдер деп өзгеше жіктеуге де болады. – кәсіби шешімдер. Кәсіби шешімдер жүйелілігімен және өзара байланысқан- дығымен ерекшеленеді. Осындай шешімдер әдетте менеджмент- те ғылыми деп танылған әдіс негізінде қабылданады. Ғылыми әдіске ғылымның жалпы дамуынан және басқару ғылымының басқа да танымдық салалармен интеграциялау арқасында пайда болған бүгінгі ең жетілген амал-әдістер жатады. Осы әдістің үш ерекшелігі бар, оларға: – шешім қабылдауды дайындағанда ғылыми тәсіл ; – қабылданатын шешімді жүйелі бағдарлау; – ең тиімді шешімді қабылдау үшін гипотезаны тексеруді мо- дельдеу жатады. Операцияларды зерттеуді шешім қабылдау әдісі, сонымен қатар жұмыс операциялары және оның блоктар үдерістерін тал- дау әдісі деп те атайды. Осы әдістің мағынасы мен мәнін тиімді менеджмент тұрғысынан қарастырсақ, әрекет етуші ұйымдардың барлығында дерлік жұмыс операцияларын жеңілдетуге болады. Кейбір жұмыс операцияларын мүлдем алып тастаса немесе олар- ды басқа операциялармен не осы операция блоктарымен біріктірсе болады. Жұмыс операцияларын талдау кейде менеджерді белгілі бір операцияны жүзеге асыру қажетінің жоқтығы туралы шешімге алып келеді – нәтижесінде қажет емес жұмыс күші босатылады. Модельдеу басқару шешімдерін қабылдау әдісі ретінде та- ным объектілерін олардың модельдері арқылы зерттеу болып табылады. Көбінесе басқарушы моделдердің үш типіне жүгінеді – физикалық, аналогтық және математикалық, бұлар негізгі мо- дельдер деп аталады. 117 Болжау шешім қабылдау әдісі ретінде болашақ дамудың, қандай да бір құбылыстардың, жағдайлардың, үдерістердің болашақтағы өзгерістерін алдын ала көре білу, алдын ала болжам- дау болып табылады. Болжау – ақпаратты мұқият таңдау негізінде даму болжамдарын құрастыру, әзірлеу үдерісі. Демек, болжау- ды жасау мүмкін, егерде зерттеушінің қолында талап етілетін ақпарат жеткілікті көлемде болса. Басқарушылық болжаулар дұрыс немесе қате болуы мүмкін. Болжауды бағалау өте маңызды рөлді ойнайды, менеджер нақ осы болжауға сүйене отырып ұйым үшін маңызды қандай да бір есептеулер мен өзгерістерді енгізеді. Егер болжау қате бағаланса, онда жасалынған есептеулер мен әрекеттер пайдасыз қалады. жүктеу/скачать 5,78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|