Көсемше тұлғалы баяндауыштар

473
Сөйлемнің тұрлаулы мүшелері
Есімше тұлғалы баяндауыштар. а) -ған, -ген есімшесіне 
-ша, -ше жұрнағының жалғануы арқылы: Сен бұл жұмысты 
бітіргенше, бригадир де келіп қалар («Социалистік Қазақстан»); 
ə) -ғaн, -ген есімшеге -дай, -дей жұрнағының жалғануы арқылы: 
Жаңағы тұрған жерінен өз көлеңкесі тапжылмағандай, жалғыз 
бейне елестеді (А.Хангелдин); б) -ған, -ген, -ар, -ер есімшелерінің 
септелуі арқылы: Осы Шыңғыс туарда, Уəлінің үйіне Айғанымның 
апасы Пірəлі келіп жатты (С.Мұқанов). Өзен түбі таза, құмайт 
болғандықтан, су айнадай мөлдір боп сырғиды (М.Əуезов). 
в) -ған, -ген жұрнақты атау тұлғалы есімшесіне түрлі шылаулар-
дың тіркесуі арқылы: М.Өтемісовке ескерткіш орнатқаны үшін, 
партия мен үкіметке колхозшылар атынан көптен-көп алғыс ай-
тамын («Қазақ əдебиеті»). г) -ған, -ген есімшесінен соң барыс, 
шығыс септіктерінің жалғауы жалғану арқылы: Мұның бұлай 
өсуі жас күнінен көп қолпаштағаннан (А.Байтанаев); ғ) -ар, -ер 
тұлғалы есімшенің болымсыз түрінен кейін шылаулардың тіркесі 
арқылы: Сережа мен шешесі дұшпандардың шеңгеліне ілікпес 
үшін, аудан орталығы халқымен бірге теміржол станциясына 
жөнелтілді (Б.Соқпақбаев). д) Осы тұлғалы есімшелердің жа-
тыс, шығыс, көмектес септігінде келуі арқылы: Отыз екі жасқа 
келгеніне қарамастан, осы жазда капитан Енакиевтің самайына ақ 
кірді (В.Катаев). Аға шопанды көрісімен, қой қорасының қақпа-
сын ашуға кетті (Ə.Нəбиев.) 

жүктеу/скачать 2,81 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: