Талғат сайрамбаев
Сан есімді құрама баяндауышты тұлға
жүктеу/скачать 2,81 Mb. Pdf көрінісі
|
Тал ат сайрамбаев
| Сан есімді құрама баяндауышты тұлға. Есептік сан есім
арқылы: Екі деген жаман ба, əже! Санның алды бір мен екі емес пе? (М.Мақатаев). Реттік сан есім арқылы: Ғұмырында шалының да, өзінің де мұндай сыйлы төрге шығып, гүлдесте құшақтағаны бірінші рет еді (Н.Серғалиев). Жинақтау сан есімі арқылы: Олар бастығымен бірге алтау еді (Ш. Айтматов). Жинақтау сан есімінің тəуелдік жалғауы арқылы: Саған тапсырған жұмыстың бұл біреуі ғана (Н.Əбуталиев). Бөлшектік сан есім арқылы: Мен үштен бірін деп едім, мынау болмады, – деп Біжікен Торсаңға қарады (F.Мүсірепов). Болжалдық сан есім арқылы: Жинап отырған қой саны елудей еді (М. Əуезов). Сан есімдердің септелуі арқылы: Сен соғысқа кеткенде, мен жиырма сегізде едім ғой (Ш. Мұртазаев). Сан есімге түрлі нумеративті сөздердің тіркесуі арқылы жасалады, кейде ондай көмекші қызметтегі нумеративті сөздердің өздері де септеліп жұмсалады: Исатайдың да жүйкесін құртып, түбіне жеткен осы аты шулы он күн еді (Н.Əбуталиев). Оның жылдық табысы былтырғыға қарағанда бес есеге артық (Н.Əбуталиев). Есімдікті құрама баяндауыш. Жіктеу есімдігі арқылы: Тіпті əйелім де сіздер жақтан (А.Шамкенов). Жіктеу есімдігіне түрлі жұрнақтардың жалғануы арқылы: Ат құйрығын кестім, бүгіннен бастап сендік емеспін (Н.Əбуталиев). Өз есімдігі арқылы: Бəріне кінəлі өзі сияқты (М.Мақатаев). Əу баста осы əңгімеге жел берген өзі еді (Ə.Кекілбаев). Сілтеу есімдігі арқылы: Қақпанға оңай түсе қоятын аңғалың бұл емес (О.Сəрсекеев). Сұрау есімдігі арқылы: Өздеріне ұнаса, осы күні біз оларға не деуші ек (Т.Əлімқұлов). Жалпылау есімдігі арқылы: Жəнібектің аузының қалай қарай қисайғаны олар үшін бəрібір емес (Ə.Кекілбаев). Есімдіктерге -нікі, -дікі қосымшасының жалғануы арқылы: Бұл Көксақалдікі, басқа кімдікі болушы еді (Н.Əбуталиев). |