Талтенов Абзал Ахатұлы бірінші рет еңгізілді мазмұны Мазмұны Жалпы мағлұмат Нормативтік негіздері Жалпы мағлуматтар Ұсынылған әдебиеттер тізімі Глоссарий Оқұтышының жұмыс бағдарламасы
Тақырып: Валеология – салауатты өмір сүру салты
жүктеу/скачать 0,54 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тақырып: 2.САЛАУАТТЫ ӨМІРДІ БҰЗАТЫН ФАКТОРЛАР
Тақырып: Валеология – салауатты өмір сүру салтыСалауатты өмір сүру салты туралы жалпы сипаттама Салауатты өмірді бұзатын факторлар Денсаулыққа зиян ішкі және сыртқы факторлар Тақырып: 2.САЛАУАТТЫ ӨМІРДІ БҰЗАТЫН ФАКТОРЛАР:Валеология- салауатты өмір сүру салты Салауатты өмірді бұзатын факторлар Салауатты өмір сүру салты дегеніміз- биоәлеуметтік категория. Салауатты өмір сүру интегративті түрде қалыптасады Салауатты өмір сүру салты шаруашылық, күнделік үй түрмысы, материалдық және рухани формаларын қанағаттандыру үшін, қоғамдық ұжымдарда өзін-*өзі үстай білуі, өоғамдық тәртіппен санасу, артық сөз айтпау, орынсыз саясатпен айналыспау, кезөкелген адамдарды жамандамау, біреуді- біреуге шағыстырмау, өзін ақылды деп есептеп, басқаларды ақымақ ретінде көру. Салауатты өмір сүру салтының жоғары немесе төмен денгейде болуы әлеуметтік- экономикалық жағдайларға байланысты болады.Адамның психикасына, денсаулығына, ағзаның функционалды биологиялық қасиеттеріне де байланысты болады. Адамның биологиялық ерекшеліктеріне сійкес салауатты өмір сүру салты біркелкі болмайды. Әр адам өзіне тән қалыптасқан өмір салтымен тіршілік етеді. Ол ұрпақтан қрпаққа «ген» арқылы беріліп отыруы мүмкін. Салауатты өмір сүру салтының 3- категориясы болады: Салауатты өмір сүру деңгейі Салауатты өмір сүрудің сапасы Салауатты өмір сүрудің стилі Салауатты өмір сүру деңгейді дегеніміз- экономикалық категория. Адамдардың материалдық және моральдық-рухани қажеттілігі толығымен камтамасыз етілуі. Салауаттты өмір сүдудің сапасы дегеніміз- әлеуметтік карегория үй-іші қызмет істейтін орындары. (оқу орындары, мектептер) неше түрлі адам денсаулығын қамтамасыз ететін комфортты мебельдер мен лабораториялық жабдықтармен қамтамасыз етілуі. Салауатты өмір сүрудің стилі дегеніміз - әлеуметтік-психологиялық категория –адамның қоғамдық орындарда өзін-өзі ұстап және корсете білуі Белгілі бір қалыптасқан стандартты ұстап, өмір сүру. Адамның жүріс-тұрысы оның тіршілікке қажетті заттарын пай-далануға қарай дамиды. Адам өзінің жеке басының ерекшелігіне сәйкес өмір сүреді. адамның жүріс-тұрыс біркелкі емес Ол тәрбиеге байланысты болады. Өмір сүру салты мен денсаулықтың ара- қатынасына салауатты өмір сүру салты туындайды. Салауатты өмір сүру валеология ғылымнығ негізі болып есептеледі. Жер шары халықтарына әлеуметтік-гигиеналық зерттеу жүргізу нәтежесінде жинақталған орасан көп құжаттарды талдай келіп, дүние жүзілік денсаулық сақтау ұйымды (ВОЗ). Жер шарының халықтарының денсаулықтарының сақалуының 49-53 адамдардың салауатты өмір сүру салтына байланысты екенің анықтады. Салауатты өмір сүру негізі биологиялық және әлеуметтік принциптері. Биологиялық принциптерге жататындар. а) салауатты өмір сүру салты адамдардың жас ерекшелігі б) салауатты өмір сүру салты энергшетикалық принциптері в) салауатты өмір сүру салты эстетикалық қызсметке г) салауатты өмір сүру салты ритмикалық үрдістер д) салауатты өмір сүру салты денсаулықты арттыруға байланысты болу керек Әлеуметтік принциптерге жататынжар: а) салауатты өмір сүру салты эстетикалық қызмет б) салауатты өмір сүрудің рухани түрде жеткіліктігі в) салауатты өмір сүру салты еріктігін дамыту г) салауатты өмір сүруде адамның «үшінші жағдайда» болмауын қамтамасыз ету, өзін- өзі тежеуіне байланысты болуы. 2./. Салауатты өмірді бұзатын факторлар салауатты өмір сүру бүзатын факторлардың бірі – дүрыс және жүйелі түрде өз мезгілінде тамақтанбау. Сондықтан да адамның массасы өсіп, шектен тыс семіріп кетеді. Ол адамды ауруларға шалдықтырады. Көптеген адамдар салауатты өмір сүріп отырған жоқ. Салауатты өмір сүру салтын бұзатын факторлардың бірі-дұрыс ж/е жүйелі түрде өз мезгілінде тамақтанбау. Сондықтан да адамның массасы өсіп,шектен тыс семіріп кетеді. Ол неге әкеп соғады№адамды ауруларға шалдықтырады. Кейіннен өмір мен өоштасуға себепші болады. Ал, кәзіргі нарықтық экономика көпшілікке оң эмоциялық жағдай туғызып отыр деп айта алмаймыз. Көптеген адамдар салауатты өмер сұріп отырған жоқ. Қорыта айтқанда,салауатты өмір сүрудің салты тек табиғат қана емес,ол адамзат баласын асыраушы ана. Табиғаттыңкелешегі зор,берері мол. Оған бірді берсең онды,онды берсең жүзді,жүзді берсең мыңды,мыңды берсең миллионды аласың,міне табиғатзаңы осындай. Салауатты өмір сүру салтын көптеген адамдар сақтамайды. Бір кезде мен бір қарт адамға неге темекі шегесіз дегенімде,ол маған бір Алла-Тағаланың жазуы бар ғой,кқп жасаймын ба,жоқ па, аз жасаймын ба,әйтеуір бір жазу бар ғой деді. Жоқ олай емес дедім мен. Салауатты өмір сүру салтын бұзатын факторлардың бірі-дұрыс ж/е жүйелі түрде өз мезгілінде тамақтанбау. Сондықтан да адамның массасы өсіп,шектен тыс семіріп кетеді. Ол неге әкеп соғады№адамды ауруларға шалдықтырады. Кейіннен өмір мен өоштасуға себепші болады. Ал, кәзіргі нарықтық экономика көпшілікке оң эмоциялық жағдай туғызып отыр деп айта алмаймыз. Көптеген адамдар салауатты өмер сұріп отырған жоқ. Қорыта айтқанда,салауатты өмір сүрудің салты тек табиғат қана емес,ол адамзат баласын асыраушы ана. Табиғаттыңкелешегі зор,берері мол. Оған бірді берсең онды,онды берсең жүзді,жүзді берсең мыңды,мыңды берсең миллионды аласың,міне табиғатзаңы осындай. Салауатты өмір сүру салтын көптеген адамдар сақтамайды. Бір кезде мен бір қарт адамға неге темекі шегесіз дегенімде,ол маған бір Алла-Тағаланың жазуы бар ғой,кқп жасаймын ба,жоқ па, аз жасаймын ба,әйтеуір бір жазу бар ғой деді. Жоқ олай емес дедім мен. Темекі шегу өмірді қысқартады. Салауатты өмір сүру салтын әрқашанда бірінші орынға қою керек. әсіресе жас жеткіншектерге салауатты өмір сүру керек демекпіз. Сондықтан да қазақ елі өздерінің ұрпақтарына салауатты өмір сүру үнемі қалаптастырып отырған. Егде адамдар,мал бағып,күн-түн демей таза ауада жүрген. Ішімдік дегеннің не екенін олар білмеген,темекі тартпаған. Наркотикалық заттар туралы қазақ елінде ешқандай түсінік болмаған. Ал,токсикалық қосылыстар қазақ халқының үш ұйқтаса да түсіне кірмеген. Қазақ елі әрқашанда табиғатпен санасып отырған. Салауатты өмір сүру салтын жоғары сынып оқушылары қатаң түрде ұстауы тиіс. Жоғары сынып оқушылары салауатты өмір сүрудің салты тек көп қимыл жасап,нерв жүйелерін сақтау,дене шынықтырумен айналысу,ішімділік ішпеу,темекі шекпеу ғана деп түсінеді, шын мәнінде олай емес. Салауатты өмір сүру салтын сақтау үшін ерік болу керек. Күшті ерік әркімде бола бермейді. Сондықтан кейбіреулер салауатты өмңр сүру салтын сақтамай көп азап шегеді. Оны күнделікті өмірден үнемі көріп жүрміз. Валеология мектеп жағдайында білім тәрбие беру пән ретінде жүргізілуі керек. Валеологиялық білімді ата-аналарда білуі керек. Валеология –кеңінен насихатталынуы тиіс. Валеологиялық білімде физикалық,эмоционалдық,интеллектуалдық,әлеуметтік ж/е тұлғалық аспектілері болады. Физикалық аспект дегеніміз –ағзаларда өтетін физиологиялық үрдістер,интеллектуалдылық-денсаулық жайындағы ақпараттарды қабылдау;эмоционалдық аспект-түсінік ж/е оларды қорыту,екінші біреуге өз мағынасында жеткізу;түлғалық аспект дегеніміз –тұлғаның өзіндік биологиялық ерекшелігі. Бүкіл дүниежүзілік денсаулық сақтау орындарының анықтауы бойынша, -денсаулық дегеніміз –физикалық, психикалақ, /рухани/ ж/е әлеуметтік жағдайдардан туындайтын биологиялық категория. Балалардың ж/е оқушылардың денсаулығын сақтау мәселелері мына төмендегі екі жағдай орындалған кезде шешімін табары сөзсіз. 1/ Сыртқы ж/е ішкі жағдайлар мектепте ж/е үйдеқолайлы түрде жасалған болса,оқушыларды еңбек ету мен демалысы жүйелі түрде ұйымдасқан жағдайда,/денсаулықты сақтау педагогикасы немесе мектеп гигиенасы сақталған болса оқушылардың денсаулығы арта түседі. 2/ Оқушылар арасында,олардың денсаулықтарының сақталуына бағытталған тәлім-тәрбие жұмыстары ойдағыдай жүргізілсе,оқушылар салауатты өмір сүру салтын сақтай алады. Сонымен бірге мектепте жұмыс істейтін қазіргі заманның валеологтарының қабіліттілігі ерекше болуы керек.оқушылардың денсаулықтарына кері әсер ететін айналаны өоршаған орта факторларын анықтай білетіндігі осыған байланысты. Не істеу керек,нені істемеу керек. Толық кепілдеме беру керек. Ақыл-ойын ж/е физикалық жұмыс істеу қабілеттілігін арттыру үшін қосымша әдістерді айтып беруді білу керек. - - оқушылардың физикалық дайындығын /денсаулық деңгейін/ біліп,осыған байланысты қимыл жасау режимін ұсыну қажет; - -оқушылардыңөздерінің денсаулықтарына қалай бақылау жасайтынына ғылыми тұрғыдан кепілдемелерді дәл беру керек; -денсаулықтарын қалай ьасқарудың жолдарын атап көрсетіп беріп отыру жөн. Қоғамдағы денсаулық мәдениеттілікке байланысты. Неғұрлым мәдениет төмен болса,соғұрлым қоғамдағы денсаулық төмен болады. Осыдан шығатын қорытынды: Баланы жас кезінен бастап өзінің денсаулығын сақтай білуге үйрету. Осыған орай денсаулықты сақтау екі бағытта жүргізілуі керек. 1/ әрбір адамға валеологиялық білім беру ең жас кезінен бастап берілуі тиіс; 2/ тұлғаның өзін-өзі тәрбиелеуі-креативті валеология /creatio- жасап шығару/ өзің жасап шығар. жүктеу/скачать 0,54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|