Ақыл-есі кем тұлғалардың құқықтары туралы Декларациясы (1971 ж.) жөнінде ашып баяндаңыз
1971 жылы қабылданған ақыл-есі кем тұлғалардың құқықтары туралы Декларациясының 2 пунктінде мемлекеттердің «ақыл-есі кем тұлға білім алуға, оның қабілеттері мен мүмкіндіктерін максималды дамытуға мүмкіндік беретін оқуға құқылы екендігіне назар аударуын» ұсынды. Ақыл-есі кем тұлғалардың құқықтары туралы Декларацияда көрсетілген:
1) ақыл-есі кем тұлға мүмкіндігінше максималды деңгейде басқа адамдар сияқты өз құқықтарын іске асыра алады. 2) Ақыл-есі кем тұлға тиісті медициналық қызмет пен емделуге құқылы, сонымен қатар өзінің қабілеттерін және максималды мүмкіндіктерін дамытуға негіз болатын, білім алуға, оқуға, қамқорлыққа және еңбектенуге қабілеттілігін жаңғыртуға құқылы. 3) Ақыл-есі кем тұлға материалдық қамтылуға және қанағаттанарлық өмір сүру деңгейін қол жеткізуге құқылы. Ол өзінің мүмкіндіктеріне сай нәтижелі еңбектенуге немесе қандай да болмасын басқа пайдалы іспен айналысуға құқылы. 4) Мүмкін болған жағдайларда, ақыл-есі кем тұлға өз отбасында немесе асырап алушы ата-анасымен бірге тұрып, қоғам өмірінің түрлі қалыптарына араласуға құқылы. Мұндай тұлғалардың отбасына көмек берілу керек. Ақыл-есі кем адамды арнайы мекемеге орналастыру жағдайында жаңа орта мен өмір сүру жағдайының қалыпты өмір сүру жағдайынан айрмашылығы аз болуы тиіс.
Мүгедектердің құқықтары туралы Декларациясында (1975 ж.) көтерілген мәселелердің өзектілігін дәлелдеңіз
Мүгедектердің құқықтары туралы декларацияны 1975 жылы 9 желтоқсанда Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы қабылдады. Декларацияда барлық мүгедектердің басқа адамдар сияқты құқықтары бар екендігі айтылған. Бұл құқықтарға білім беру, жұмыспен қамту және әлеуметтік қамсыздандыру құқығы кіреді. Декларация сонымен қатар мүгедектіктің алдын алуға және мүгедектерді оңалтуға шақырады. Мүгедектердің құқықтары декларациясында көтерілген мәселелер бүгінгі күнге дейін өзекті болып отыр. Соңғы бірнеше онжылдықта қол жеткізілген жетістіктерге қарамастан, мүгедектер әлі де қоғамға толыққанды қатысу жолында айтарлықтай кедергілерге тап болады. Мысалы, Олар жұмыс орнында кемсітушілікке тап болуы мүмкін, білімге қол жетімділігі шектеулі және қоғамдық орындарда физикалық кедергілерге тап болуы мүмкін. Декларацияда профилактика мен оңалтудың маңыздылығына баса назар аудару бүгінгі күнге дейін өзекті болып қала береді. Дүние жүзіндегі үкіметтер мен ұйымдар мүгедектіктің алдын алу және мүгедектерге қолдау көрсету бойынша жұмысты жалғастыруда. 1975 жылы мүгедектердің құқықтары туралы Декларацияда ментальды ғана емес, денсаулығының басқа да бұзылыстары (кемістіктері) бар адамдардың білім алу және әлеуметтік құқықтарын қамту ережелері барлық адамдарға қатысты қарастырылған: «Мүгедектердің өз мүмкіндіктері мен қабілеттерін максималды көрсетіп, олардың әлеуметтік интеграциялану немесе реинтеграциялану процесін жылдамдатуға мүмкіндік беретін, білім алуға, мамандандырылған кәсіби дайындыққа... және басқа да қызмет алу түрлеріне құқықтары бар (Декларацияның 6 бабы)». Бұл құжатта мүгедектердің адами құндылықтарын сыйлауға байланысты құқықтары расталған.
Инклюзивті білім берудің оң және теріс жақтарын көрсететін салыстырмалы кесте құрастырыңыз (МШ баланың позициясынан, ата-аналардың, өзге оқушылардың және педагогтардың позициясы тұрғысынан).
