Тәуелсіздікті ұрпаққа насихаттау ісі өз деңгейінде жүргізіліп жатыр деп ойлайсыз ба?

№219 (1130) 

14.12.2013 жыл, 

сенбі

4

www.alashainasy.kz

e-mail: info@alashainasy.kz

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

Тәуелсіздік монументінің авторы кім? Тәуелсіздік сарайы қанша адамға шақталған?

Елімізде шетелдік капиталдың қаты-

суы мен 8 мыңнан астам компания жұмыс 

істейді. Солардың ішінде Fortune-500 тізі-

міне енген «Шеврон», «Сименс», «Май-

кро софт», «Дженерал Электрик», «Кока-

Кола», «Данон», «Хенкель» сияқты алпауыт 

компаниялар бар. Сондықтан да дүние жү-

зілік сарапшылар біздегі инвестициялық 

тартымдылық сырын іздеп, талдау жасауға 

құмар-ақ. Мәселен, ЕҮ компаниясы жыл 

сайын жүргізетін зерттеуінде біздің елдегі 

шетелдік инвесторлардың 84 пайызы 

макроэкономикалық тұрақтылықты ал-

дың ғы қатарға шығаратынын анықтады. 

Әлбетте, әлемдік дағдарыс бізді ай на-

лып өткен жоқ. Алайда 2009 жылы Үкімет 

тарапынан қабылданған шұғыл шаралар 

өз жемісін бергені анық. Шетел инвес тор-

лары дағдарысқа қарсы шаралардың 

нәти жесінде қол жеткізілген макроэ ко но-

ми калық тұрақтылықты сол кездегі үкімет-

тің зор жетістігі деп бағалады. 

Сөйтіп, макроэкономикалық тұрақ ты-

лық жағынан еліміз 144 елдің ішінде 

16-орында тұр. Ал өткен жылғы қараша 

айында Fitch халықаралық рейтинг агент-

тігі еліміздің суверенді рейтингін ВВВ+ 

ӨЗГЕРГЕНДІ КӨЗ КӨРГЕН

Қазақстанның тартымдылық құпиясы 

дең гейіне дейін көтеріп, «Тұрақты» деген 

болжам айтты. Сонымен бірге шетел 

инвес торларының 80 пайызы Қазақстан-

да ғы саяси және әлеуметтік тұрақтылықты 

жоғары бағалайды. Біз қазір әлемдегі 

саяси тұрақтылық жағынан алдыңғы 

қатарда тұрған 50 елдің қатарына кіретінін 

мақ танышпен айта аламыз. Әрине, эко но-

ми калық һәм саяси тұрақтылық аспаннан 

түскен жоқ. Бұл – ұлтаралық татулық пен 

конфессияаралық келісімді насихаттайтын, 

халқымыздың бейбіт өмір сүруін мұрат 

еткен Елбасы еңбегінің жемісі. Сол себепті 

де шетелдік инвестор біздің елге келуге 

жүрексінбейді. 

Инвесторлар телекоммуникациялық 

ин фрақұрылым, өзге елдермен салыс тыр-

ған дағы төменгі салық мөлшерлемесін де 

жоғары бағалайды. ЕҮ компаниясының 

Қазақстан бойынша басқарушы серіктесі 

Ерлан Досымбеков «Ел экономикасын 

дивер сификациялау 

бағдарламасын 

жүзеге асыру барысында кәсіпкерлікке 

жаңа мүмкіндіктер пайда болуда. Қазақ-

стан ның макроэкономикалық көрсет кіш-

те 

рі соңғы жылдары тұрақты. Болжам 

бойын ша, 2015 жылға қарай Қазақстан 

эко номикасы ең қарқынды дами тын дар-

ИНВЕСТИЦИЯ

Эволюциялық даму аясындағы революциялық реформалар 

Іссапармен біздің елде болып қайтқан 

аталмыш топтың вице-президенті Ален 

Делетроздың   «Орталық Азияда Қазақстан 

қарқынды дамып келе жатқан мемлекет 

саналады.  Шынында да, Қазақстан – 

сыртқы саясатын халықаралық ынтымақ-

тастық, көршілес мемлекеттермен татулық 

және олардың аймақтық біртұтастығын 

кұрметтеу принципіне негіздеп жүргізіп 

отырған   мемлекет. Ал ең маңыздысы,  

Қазақстан  – Орталық  Азияда   экономи-

калық реформаларының бағыт-бағдары 

айқын, дамуы тұрақты көшбасшы ел» – 

дегені Қазақстандағы жүзеге асып жатқан 

экономикалық реформалардың нәтижесі. 

Негізі, сарапшылар біздің елдегі 

экономикалық реформаларды кезең-

кезеңге бөліп қараса, ол 1991 жылдан 

бастау алады екен. Бұл – 1991-1992 ж., 

1993-1994 ж., 1995-1997 ж., яғни сын 

сәт, 1998-1999 жылдар (даму стра те гия-

сын анықтау) аралығы және 2000-жылдан 

бергі кезең (экономикалық тұрақтану 

жыл дары). 

Қазақстандағы КСРО экономикасынан 

кейiнгi ахуалдың құлдырауы бiрiншi кезең-

нің еншісінде. Бұл – сыртқы және iшкi 

әлеу меттік-экономикалық,  қоғамдық-

саяси бағытта жүргiзiлген экономикалық 

сая саттың бағы жанбаған жылдар. Сол 

кездегі басты мақсат бұрынғы жүйенi 

өзгер туге және ұлттық нарықтық экон о ми-

каны құруға бағытталған-ды. Атап айтсақ, 

экономиканы ырықтандыру; әлеуметтік-

экономикалық аяға мемлекеттiң қатысуын 

шектеп, қамқорлығын азайту; сыртқы эко-

но микалық қызмет нысандарын кеңейту, 

яғни сырттан инвестициялар тарту; валю-

та лық тәртiптi тұрақтандыру; көп ұстынды 

экономиканың негiздерiн қалыптастыру, 

нақтысы – жеке сектордың жұмыс iстеуi 

үшiн жағдай жасау, шаруашылық жүргiзушi 

субъектiлерге нарықтық нышандар үлгi ле-

рiн енгiзу, кәсiпкерлiктi, шағын және ор та-

ша бизнестi дамыту, толымды нарықтық 

бәсекенi өрiстету.

Екiншi кезеңде жалғастырылған ре-

фор 

малардың мақсаты мына саясатты 

көздедi: меншiк қатынастарын қайта құру 

жекеменшiктi заңдастыру жағына ойысты; 

рубль аймағынан шығып, ұлттық валюта 

— теңгенi енгiзу; валюта-қаржы және банк 

жүйесiн өзгерту; инфляция мен бюджет 

тап шылығын жолға қою үшін қатаң шектеу 

ша раларын жүзеге асыру; алтын-валюта 

қорларын еселей түсу. Дәл сол жылдары 

үкiмет дағдарысқа қарсы шаралар бағ дар-

ламасын қабылдады. Бұл бағдарлама 

инфляция деңгейiн азайтуға және өн дi рiс-

тiң құлдырауын шектеуге негізделген-ді. 

Шешуші кезең – үшiншi кезең болса 

керек. Сол жылдары макроэкономиканы 

тұрақ тандыру бағдарламасы қабылданып, 

өз кезегінде ол инфляцияны төмендетуге 

сеп болды. Дәл сол жылдары шетел капи-

талы кеңiнен тартылды, рыноктар мен 

нарықтық құрылымдарды дамыту үшiн 

жағдай жасалды. Бұл – нарықтық рефор-

малар кезеңiнiң басты жетiстiктерi. Елде 

тұрақты әлеуметтік-экономикалық жағдай 

орнап, Қазақстанның тәуелсiздiгi мәр те бе-

сiн дүниежүзілік қоғамдастығы мойын-

дады. Сондай-ақ халықаралық қаржы 

инс титуттары бізге айқара есік ашты. 

Төртiншi кезеңде Қазақстанның 2030 

жыл ға дейiнгi даму стратегиясы қабыл-

дан ды. Ұзақ мерзiмдi стратегияның алдын 

ала белгiленген кезеңiн iске асыру мақ са-

тында Президенттiң Жарлығымен 1998 

жылы «ҚР дамуының 1998-2000 жыл дар-

ға арналған стратегиялық жоспары» бе кi-

тiл дi, ол дүниежүзілік қаржы дағ да ры сы-

ның зардаптарын еңсеруге, экономиканың 

нақты секторын сауықтыру жолымен эко-

но 

микалық өрлеудi қамтамасыз етуге, 

бюджеттiк аяны реформалауға, белсендi 

әлеуметтік саясат жүргiзу жағдайында ел 

экономикасына жұмсалатын инвес ти ция-

ларды көбейтуге бағытталды. Бұл кезеңде 

зейнетақы реформасы жүргiзiлдi. Өз кезе-

гінде ол iшкi қорды ұлғайтып, ин вес тор-

лардың қалыптасуына жағдай жасады. 

Азаматтардың зейнетақы жинақтары өсіп, 

ол 2013 жыл басында 3183,2 млрд теңгені 

құ рады.

Қазақстанның экономикалық өрлеу 

жолына түскен кезеңі – 2000 жылдардың 

бас шені. Жалпы ішкі өнім жылдан-жылға 

артып, елдiң экономикалық дамуы үшiн 

инвестициялық мүмкiндiктер жасауға баса 

назар аударылуда. 2001 жылы Елбасы 

Жар 

лығымен «Қазақстан Республикасы 

дамуының 2010 жылға дейiнгi стра те гия-

лық жоспары» бекiтiліп, бәсекелестiк қа-

бiлетi күштi экономика құруға бет бұрдық. 

Сөйтіп, стратегиялық маңызы бар нысан 

саналатын мұнай-газ және энергетика мен 

агро-өнеркәсiптiк секторларын оңтайлы 

реттеу сәтті жүзеге асып жатты. 2010 жыл-

дар 

дағы экономикалық өрлеу Қазақ-

стандағы әлеуметтік ахуалға тиімді әсер 

етіп, жұмыссыздық қысқарды, халықтың 

ке дей топтарының үлесi азая түстi. 

Қысқасын айтқанда, Қазақстан бүгінде 

ТМД мемлекеттерінің арасында өзінің 

әлеуметтік-экономикалық дамуы жағынан 

РУХ

Гүлнар АХМЕТОВА

Ләззат БИЛАН

алдыңғы қатарға шығып отыр. Эконо ми-

калық, әлеуметтік қуатты реформаларды 

же дел де тиімді жүзеге асырудың арқа-

сында біз әлемнің ең серпінді дамып келе 

жатқан елдерінің біріне айналдық. Гео-

саяси кеңістікте Қазақстан әлемдік қоғам-

дас тықтың тең құқылы мүшесі. Мұндай 

тиімді әріптестікті, яғни саяси және эко но-

ми калық қатынастарды бізді әлем ел де рі-

мен байланыстыруға жақсы мүмкіндіктер 

беретін қадам деп білген жөн. 

Қазақстан экономикасына тартылып 

жат қан шетелдік инвестиция көздері жыл-

дан-жылға артып келеді. Оны нақты мы-

сал дармен дәлелдейтін болсақ, Орталық 

Азия ға келген тура инвестициялардың 80 

пайыздан астамы Қазақстанның үлесінде. 

Дүниежүзілік банктің біздің елімізді 

инвестициялар әкелуге өте қолайлы 20 

елдің қатарына қосуы – көп еңбектің 

жемісі. Сонымен қатар біздің ел нарықтық 

экономика мемлекеті ретіндегі танылған-

ды. Осының барлығы еліміздегі саяси 

тұрақ тылықтың, экономиканың артуы мен 

реформалардың біз қалаған бағытта 

дамып келе жатқандығының белгісі болса 

керек.

«Қазақстан–2030» стратегиясы 

қабыл 

дан 

ғаннан бергі жылдар ара-

лығында Қазақстан ең серпінді дамушы 

елдер бестігіне еніп, 2012 жылдың 

қорытындысы бойынша ЖІӨ-нің көлемі 

жағынан әлемнің 50 ірі экономикасының 

қатарына қосылды. Ендігі меже әлемдегі 

озық 30 елдің қатарына қосылу. Бұл 

тұрғыда ҚР Елбасы Н.Назарбаев 

«Қазақстан–2050»  стра те гия сы  қалып-

тасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» 

атты Қазақстан халқына Жол 

дауында 

алдымызға келелі мақсат қойып отыр. 

Қазіргі таңда ұлттық эко 

но 

миканы 

жоспарлы түрде әртараптандыру өз 

бабымен жүзеге асып келеді. «Қазақ-

станның 2050 жылға қарай «Азиялық ба-

рыс» атануға әлеуеті жетеді» – дейді әлем 

сарапшылары. Олардың пікірінше, Қазақ-

стан эволюциялық даму аясында рево лю-

ция лық реформалар жүзеге асыра алуда. 

Бұл – «Дағдарыстан кейінгі әлем инс ти-

туты» қорының тәуелсіз сараптамалық 

орта лығы 2013 жылы жүргізген «Перс-

пек 

тива–2050: Әлемнің жаңа сая 

си-

экономикалық картасы» атты бес құр-

лықтың 68 елінен 303 сарапшы қатыс қан 

зерттеуінің нәтижесінен кейін берілген 

жақсы көрсеткіш.

Сөз жоқ, еліміздің 

инвестициялық тартым-

ды лығы жыл сайын артып 

келеді. Бұлтартпас дәлел 

– соңғы көрсеткіштер. 

Тәуелсіздік жылдары 171 

млрд доллар тікелей шетел 

инвестициясы тартылса, оның 

ішінде 48 пайызы немесе 81,6 

млрд доллар – соңғы төрт 

жылдың үлесінде. Қазір 80 

елден келген инвестордың 

400 бастамасы бойынша 

жұмыс жүргізілуде. Олардың 

ішінде жалпы сомасы 260 млн 

долларды құрайтын 80 шақты 

жоба жүзеге асты. 

дың қатарына қосылады. Бұл халықаралық 

инвесторлардың қызығушылығын одан 

сайын арттыруға септігін тигізетіні сөзсіз» 

дейді. 

Әлбетте, мұнымен тынбай, елдің ин-

вес тициялық әлеуетін арттыру бағытында 

қыруар жұмыс тындыруға тура келеді. Ең 

әуелі шетелдік инвесторға бизнес жүргізу 

мүмкіндігін кеңінен насихаттау қажеттігі 

туындайды. Біздің жаққа ат басын бұрған 

инвесторға алдымен ақпарат керек. 

Мұндай ақпаратты шағын жарнамаға да 

сыйғызып жіберуге болады. Мәселен, 

еліміздің  инвестициялық  тартым ды лы ғы-

нан мағлұмат беретін бейнеролик CNN, 

Euronews және Bloomberg халықаралық 

телеарналарынан көрсетіледі. Солар 

арқылы Еуропа, Таяу Шығыс, Африка мен 

Азияға тарайды. KAZNEX INVEST мәлім де-

ген дей, биыл осындай бейнероликті 1,5 

мың рет көрсету жоспарланған. Осы 

ролик ті көрсету кезінде ұлттық инвести-

ция лық www.invest.gov.kz сайтына кіріп-

шығатындар саны көбейетін көрінеді. Екі 

жа рым жылдың ішінде бұл веб-сайтқа 170 

ел ден 236 мың адам кіріп, келем деуші ин-

вес торлардан 200-ге жуық өтініш түскен. 

Айта кету керек, мұндай жарнамаға 

Тәуелсіздік монументі қай жылы тұрғызылды және оның авторы кім?

Болат БАЙМҰРЗАЕВ, Жамбыл облысы

Тәуелсіздік монументі 1996 жылы Алматыдағы 

Рес публика алаңында Қазақстан Тәуелсіздігінің бес 

жыл толуы құрметіне биік обелиск түрінде тұр ғы-

зылды. Монументтің авторлары: архитектор Ш.

Уәлиханов (топ жетекшісі), мүсіншілері Н.Далбай, 

Ә.Жұмабаев,  сәу лет ші лері  Қ.Жарылғапов,  Қ.

Монтақаев т.б. Бас конс трук то ры С.П. Каламкаров. 

Тәуелсіздік монументі сол жылы 16 желтоқсанда 

ашылды. 

Ескерткіштің 

ашы лу 

сал та на тына 

Қазақстан  Республикасының  Пре зи ден ті  Н.Назар-

баев пен Түркия Президенті С. Демирель қатысты.

Қазақтың қолданбалы өнерінен тамыр тартқан 

Тәуел сіздік монументінің негізгі ортасында ком по-

зи циясы ұлттық өрнекпен көмкерілген текшелі діңгек 

тас тан құралып, оның биіктігі 28 метрге жетеді. Көк 

аспанға қарай шаншыла бой көтерген орталық 

діңгектің ұшар басы қауызы ашылмаған қызғалдақ 

тәрізді жұмырланып мүсінделген әрі оған 

Қазақстанның Елтаңбасы ойылып түсірілген. Оның 

үстіңгі жағындағы қоладан құйылған қанатты 

барыстың үстінде оң қолында қыран құсы, сол 

қолында садағы, белінде қанжары мен асынып 

алған қорамсағындағы сауыт, бұзар алтынға 

малынған жебелері бар дулығалы жас сарбаздың 

құрыштай мығым бітім-тұлғасы (биіктігі – 6 м, ал 

салмағы – 4 т) аса айбарлы кейіппен Тәуелсіздік 

монументінің беріктігі мен ауқымдылығын айқын 

аңғартады.

Экономикалық  

реформалар мен сыртқы 

саяси басымдықтарды  

жүзеге асыру турасында 

айтсақ, Орталық  Азия 

елдері арасында Қазақстан 

«алдыңғы қатарлы 

мемлекет» деген мәртебеге 

ие. Халықаралық дағдарыс 

тобының  берген бағасы 

осындай.

Александр ЛУКАШЕНКО,

Беларусь Республикасының Президенті:

– Егемен дамуы барысында Қазақстан экономикада, 

мем ле кет тің  әлеуметтік-саяси  өмірінің  тұрақтылығын  қамтамасыз 

етуде таңғалдыратын нәтижелерге қол жеткізіп, халықаралық 

аре нада берік беделге ие болды. Мен Беларусь пен Қазақстан 

арасындағы өзара сыйластық пен сенімге негізделген стра-

тегиялық серік тес тіктің келешекте де қос халықтың игілігі үшін 

терең дей түсетініне сенім білдіремін. Біз посткеңестік кеңістіктегі 

теңдесі жоқ құры лым – Еуразиялық экономикалық одақты бірге 

тұр ғызып жатыр мыз. Бұл, әрине, біздің мемлекеттердің эко но ми-

касының дамуы на үлкен мүмкіндіктер ашады.

А

ЛАШ-АҚПАР

А

Т

Айтыс арқауы – Тәуелсіздік

Жалпы жиыны 6 жұптан 12 ақын қатыс-

қан айтыс үш сағаттан астам уақытқа со-

зыл са да, көрермен қауымның қошаметі 

де, көре түссем деген қызығы да таусылған 

жоқ. Әдемі әзілдер, тапқыр жауаптардың 

молынан табылғандығына қарап, қала-

мыз дағы Халықтық ақындар орталығынан 

қанаттана бастаған таланттардың қатары 

көбейе бастағандығын көруге болады.

Дәмеш ОМАРБАЕВА, Семейдегі Халық-

тық ақындар орталығының жетекшісі:

– Бүгінгі айтысымызға Тәуелсіздік 

тақырыбын арқау етуіміздің өзіндік 

мәні бар. Өйткені сөз сайысында бақ 

сынап отырған кейінгі толқын – Тәуел-

сіз 

дігімізді алған жылдарда дүниеге 

кел 

ген ұрпақ буыны. Яғни олардың 

бүгін гі күнге көзқарасы, өз елін сүйіп-

құрметтеуге ынтасы өзгеше деуге 

болады. Сол себептен айтыс атын 

«Тәуел сіздік таңы» деп атағанды жөн 

көрдік. 

Үш сағаттан астам уақытқа созылған 

айтыстың ақтық айналымы жеткенде 

барып жеңімпаздар есімі айқындалды. Елі-

міз дің егемендік алу жолындағы күрес кер-

лік рухын паш еткен айтыста үржарлық 

Нұр 

лан Бектібаев, зайсандық Ардабек 

Ақбаба және көкпектілік Жасұлан Мақаев 

3-орындарды бөліссе, Серік Қуантқан мен 

Назгүл Ибраева екінші орын иегері атанды. 

Семейлік Манарбек Сатыбалдин 1-орынға 

көтерілсе, айтыстың бас жүлдесі Баян 

Өлги йден келіп Семейде оқып жүрген қан-

да сымыз Ерлан Дәулетке бұйырды.

жүктеу/скачать 12,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: