Химиялық қару – бұл химиялық хаттардың улағыш қасиеттеріне негізделген заманауи зақымдау құралдары. Химиялық қарудың басқа компоненттері ҚЗ әскери қолдану құралдары (тасымалдағыштар, сонымен қатар ҚЗ мақсатқа жеткізу үшін қолданылатын аспаптар мен қондырғылар) болып табылады.
ҚЗ клиникалық-уландыру топтамасы аса көп таралған:
1. нервтік-паралитикалық әрекет ететін ҚЗ – зарин, зоман, VX (Ви - Икс).
2. теріні жарақаттай отырып әсер ететін ҚЗ – иприттер және люизит;
3. жалпылай уландыратын ҚЗ – синильдік қышқыл, хлорциан;
4. тұншықтырғыш ҚЗ – фосген, дифосген;
5. тітіркендіргіш ҚЗ – өзіндік тітітркендіргіштер (стерниты – адамсит), жасауратқыш тітітркендіргіштер (лакриматорлар – хлорпикрин), жасауратқыш және үйлескен тітіркендіру әсерін тигізетін СS (Си - Эс) и СR (Си - Эр) типті болып бөлінеді;
6. психологиялық әсер ететін ҚЗ – ВZ (Би - Зет);
7. нейротроптық әсер ететін ҚЗ – энтеротоксиндер (А ботулиникалық типті А және В стафилоккоктік типті В).
Тактикалық топтама бойынша ҚЗ әскери мақсатта қолданылуына қарай 3 топқа бөледі:
1. өлімге душар етіп әсер етуші – ҚЗ нервтік-паралитикалық, теріні жарақаттағыш, жалпы уландырғыш және тұншықтырғыш әсер ететтін.
2. уақытша әсер ететін – тітіркендіргіш әсер етуші ҚЗ.
3. Дезорганиздеуші – психикалық әсер етуші ҚЗ.
Одан әрі түрлі уландырғыш заттардың зақымдау әсертерін қарастыру қажет:
1. нервтік-паралитикалық әсер ететін ҚЗ
Организмге ҚЗ кез-келген жолмен түсуі кезінде орын алады: бу жұтып демалу, бу құрғыш және сұйық заттарды жұтып қою нәтижесінде – тері және жасаурағыш заттар, уланған суды және азық-түлікті қолданған кезде, уланған беткі қабаттармен жанасқан кезде.
Зақымдану кезінде: миоз (көз қарашықтарының кішіреюі), түкірік бөліну, тершеңдік, ентігіп қалу, тыныс алудың ауырлауы, кеуде қуысының және маңдайдың ауыруы, естен тану сияқты белгілер байқалады. Одан әрі: өңеш пен кеңірек бойынын түйіліп, демікпе пайда болады. Жүреу айнып, құсады. Осының салдарынан жүрек соғысы күшейіп, бұлшық еттері дірілдейді, қозғалыс үйлесімділігі жоғалады, қысқа уақытты дірілдер пайда болады, адам еркінен тыс зәр мен үлкен дәріт шығады.
Достарыңызбен бөлісу: |