«Вітчизнянанаука: сучаснийстан,актуальніпроблемитаперспективирозвитку»

«Проблеми та перспективи розвитку науки на початку третього тисячоліття у країнах Європи та Азії»

 

 

217 

 

 

 

Э.Е. Каукаева

 

(Тараз қаласы, Қазақстан)

 

 

ЭТНИКАЛЫҚ ТОЛЕРАНТТЫЛЫҚТЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУ МӘСЕЛЕСІ

 

 

Әлеуметтану сөздігінде

 

этносқа

 

мынадай анықтама береді: этнос

 

(гректің «еthnos» –

 

«тайпа», «халық» деген 

сөзінен шыққан) –

 

ортақ белгілері мен тұрақты тілі, мәдени және психологиялық ерекшеліктері, ортақ салт

-

дәстүрлері 

бар  белгілі  территорияда  тарихи  қалыптасқан  адамдар  тобы  [1].  Этностың  пайда  болуына  территория  мен 

шаруашылық бірлігі әсер етеді. Даму барысында территория ортақтығы жеке белгі ретінде жойылуы да мүмкін. Этнос 

–

 

белгілі бір мәдени тұтастық. Оған «біз» –

 

«олар» деген антитеза тән, яғни әрбір этностың өзіндік этникалық санасы 

бар.

 

Саясаттану сөздігінде

 

этнос (грек.) –

 

тілінде, мәдениетінде, мінез

-

құлқында ортақ ерекшеліктері бар, белгілі 

бір аумақта (территорияда) тарихи қалыптасқан, өз қауымдастығының бірлігін сезінетін адамдар жиынтығы 

[2]. 

Қазіргі ғылымда «этнос» сөзі, оның мәні, табиғаты мен құрылымы туралы пікірлер әртүрлі. «Этнос» терминін 

қарастырғанда көпшілік авторлар Ю.В.Бромлейдің анықтамасын негізге алады. Оның айтуынша «этнос –

 

бұл белгілі 

территорияда тарихи қалыптасқан, салыстырмалы түрде тұрақты тіл, мәдениет және психикалық ерекшеліктерге, сол 

сияқты  өзіндік  атауында  көрінетін  өзінің  бірлігі  мен  өзгелерден  ерекшелігін  (өзіндік  сана)  түйсінетін  адамдардың 

тұрақты жиынтығы» [3]. Этносты тар мағынасында автор «этникос» атауымен байланыстырады.

 

Этнос табиғатын түсіндіруге арналған басқа да тұжырымдар көптеп жасалды. Мысалы, Л.Н.Гумилев этносты 

ең алдымен табиғи құбылыс реінде қарастырды. Оның түсінігінде этнос –

 

«бұл өзін басқа өзі сияқты ұжымдарға қарсы 

қоятын  (біз  –

 

біз  емес),  ерекше  ішкі  құрылымға  және  мінез

-

құлық  стереотипіне  ие  адамдар  ұжымы  (динамикалық 

жүйе)» [4].

 

Этномәдени  білім  беру  мәселесін  зерттеу  барысында  Ж.Ж.Наурызбай  «этнос»  ұғымын  тайпадан  жоғары 

қауым, ұлт (национальность) және нация ұғымдарын жалпылаушы термин ретінде қолданады [5].

 

Біздің ойымызша «этникалық» сөзінің мәнін ашуда Б.Е.Каированың зерттеулерінде берілетін пікірлер көмегін 

тигізеді  [6].  Ұлтты  ол  этностың  дамуындағы  сапалық  тұрғыдан  алғанда  жаңа  кезең  деп  есептейді.  Дәлел  ретінде 

С.Темірбековтің  ұлт  (нация)  –

 

«күрделі  және  уақыт  жағынан  соңғы  құрылым»  деген  цитатасын  келтіре  отырып, 

этникалықтың ұлттың қалыптасуымен жойылып кетпейтінін, қайта ұлттық сезімнің көзі болып табылатынын айтады 

[7]. 

Сонымен,  «этникалық»  сөзінің  мәні  адамның  белгілі  бір  этнос  мүшесі  ретінде  сол  этносқа  тиістілігін, 

сәйкестілігін сезінуі деген қорытынды жасауға болады.

 

«Этникалық»  (гр.  ethnikos)  ұғымының  мәні  –

 

белгілі  бір  халықтың,  этностың  (ұлттың)  өкілі  болу  деген  сөз. 

Этнос  дегеніміз  –

 

белгілі  бір  территорияда  тарихи  қалыптасқан,  тұрақты  қалыптасқан  ортақ,  басқалардан  өзіндік 

ерекшеліктері  бар  мәдениетке  (оның  ішінде  тілге),  атауға  (этноним)  ие  адамдар  жиынтығы.  Біз  өз  зерттеуімізде 

«этникалық» ұғымын «ұлттық», «басқа ұлтқа жататын» мағынасында қолданамыз.

 

Осы тұрғыдан алып қарағанда «этникалық толеранттылық» басқа ұлт өкілдерінің сыртқы түрін, ойлау жүйесін, 

өзіндік  ұлттық,  мәдени  ерекшеліктерін,  іс

-

әрекетін  принципті  түрде  қабылдай  алу  қабілеті  ретінде  көрінеді.  Әрине, 

оның шегі өзара сыйластық, ынтымақтастық деңгейінде болуы тиіс.

 

Біздің ойымызша, этникалық толеранттылықты екі мағынада: кең және тар мағынасында қарастырған абзал. 

Кең  мағынаында  ол  өзінің  және  басқаның  мөдениеттерін  құрметтеуді,  олардың  тең  дәрежелілігін  мойындауды, 

позитивті  авто  –

 

және  гетеростереотиптің  қалыптасуын  білдіреді.  Мұндай  түсінікте  мәдениеттің  жеке  құрамдас 

бөліктері (антропологиялқ белгілер, материалдық мәдениет, рухани мәдениет, тілдік сана) жеке қарастырылмайды, 

бірақ  оның  басты  құндылығы  болып  оны  этникалық  конфликтілердің  алдын  алуға  бағытталған  білім  беру 

стратегиясының негізіне алуға болатыны табылады. Бұл жерде индивид өзі соның аясында дамитын материалдық 

және рухани мәдениетпен тығыз байланыста қарастырылады.

 

Дегенмен,  кәсіби  білім  беру  процесінде  толеранттылықтың  кейбір  түрлері  басқаларына  қарағанда  үлкен 

мәнге ие болуы мүмкіндігін ескере отырып біз этникалық толеранттылықты оның белгілі бір этносқа жататындығының 

ортақ  белгісі  негізіндегі  бірнеше  түрлерін  (индивидтердің

 

материалдық  мәдениетіне,  рухани  дүниесіне,  дене 

ерекшеліктеріне,  тілдік  санасына  толеранттылық)  қамтитын  кешенді  құбылыс  ретінде  қарастыру  қажет  деп 

есептейміз. Оның құрылымын сызба түрінде төмендегідей көрсетуге болады (сурет):

 

Этникалық  толеранттылықтың

 

мағынасын  терең  білу  үшін,  оның  табиғатын  түсіну  үшін  «этникалық 

сәйкестілік» ұғымын қарастыру қажет, өйткені, тек қана белгілі бір этносқа сәйкестілікті сезіну арқылы адамда өзіндік 

ерекшеліктерді түсіну, басқалармен салыстыру сезімі туады, осындай сезім

 

болғанда пайда болады. Бұл этникалық 

толеранттылықтың философиялық негізі болып табылады.

 

Бұл жерде қазақстандық ғалым Ж.Ж. Наурызбайдың анықтамасын негізге алған дұрыс деп есептейміз. Ол 

этникалық  сәйкестілік мәселесінің  маңызды  мәселелердің  бірі  болып  табылатынын  айта  отырып  оның  «этникалық 

өзіндік сананы, ұлттық сипатты, белгілі бір топқа жататындығы сезімін, т.б. білдіретінін» көрсетеді [7]. Ал сөздіктерде 

«этностық өзіндік сана –

 

топ деңгейінде ұлттық сананың, діннің, нәсілдің ұғым ретінде пайдаланылуы» деген анықтама 

беріледі және әр этностың өзіндік санасында ұлттық мәні бар құндылықтар болатынына» баса назар аударылады [8, 

250-

б.].  Этностық  мінез

-

құлықтың  этнос  қауымдастығындағы  адамдардың  ішкі  жан

-

дүниесінің  ортақ  бітістері  екенін 

[8,250-

б.] ескерсек, Ж.Ж.Наурызбайдың анықтамасының ішкі толықтығын, құрылымдық жағынан сәйкестілік ұғымын 

жан

-

жақты ашып тұрғанын көреміз.

 

 

 

218 

«Проблеми та перспективи розвитку науки на початку третього тисячоліття у країнах Європи та Азії»

 

 

 

 

 

Сурет –

 

Этникалық толеранттылықтың құрылымы

 

«Этникалық»  сөзінің  тағы  бір  қыры  –

 

адамның  тұлға  ретінде  қалыптасуынан  көрінеді.  Этникалық  тұлға 

дегеніміз  –

 

өзіндік  санасы  қалыптасқан,  этностық  құндылық  бағдарлары  бар,  өз  халқы  (этносы)  алдындағы 

жауапкершілігін  сезінетін  тұлға.  «Басқаны»  мойындау  үшін  «өзіндік»  қалыптасуы  керек.  Яғни,  этникалық 

толеранттылықты қалыптастырудың бір шарты –

 

этникалық тұлға қалыптастыруда.

 

Сонымен, этникалық толеранттылықтың философиялық негізі –

 

«егер ақты тамаша деп білсек, онда қара да 

тамаша,  өйткені,  ол  екеуінің  қасиеті  бір  (түсі  ғана  басқа)»  деген  қағиданы  құрайды.  Философиялық  талдау 

қалыптастырылатын феноменнің компоненттерін анықтауға мүмкіндік береді. Жоғарыдағы тұжырымдар арқылы оның 

мынадай компоненттерін бөліп көрсетуге болады: 1) конфликт (ішкі қақтығыс; 2) күш көрсетпеу; 3) тең құқықтылықты 

мойындау; 4) өзіндік сәйкестілік.

 

Компоненттерді анықтау оны іске асыру механизмдерін жасау қажеттілігін тудырады. Ол үшін ең алдымен 

қалыптастырылатын құбылыстың психологиялық механизмін қарастыру қажет.

 

Жоғарыда  айтып  кеткендей,  толеранттылық  түсінігі  көптеген  гуманитарлық  ғылымдардың  зертеу  объектісі 

болып табылады, бірақ, өзінің көпқырлы болуы себепті нақты анықталу мүмкіндігі аз. Екінші жағынан, мұндай түсінікті 

қазіргі жағдайды есепке ала отырып қалыптастыру қажеттігі аян. Бұл жерде тәрбиедегі ізгіліктілік идеалдарына сүйену 

қажет.  Бірінші  кезекте  кәсіби  даярлықты  этникалық  толеранттылықты  қамтамасыз  ететін  даралықтың  қасиеттерін 

қалыптастыру  және  дамыту  керек  болады,  өйткені  педагогтардың  көпұлтты  қоғам  жағдайында  қызмет  етуге 

даярлығынан оның кәсіби құзыреттілігі тікелей тәуелді болады.

 

Толеранттылықтың анықталған түрлері ең алдымен жалпы түсінік ретінде толеранттылықтың бағыттылығына 

байланысты. Толеранттылық құбылысының психологиялық механизмі оның түрлеріне байланысты өзгеріске түспейді, 

ол барлығына ортақ жоғарыда айтылған компоненттермен сипатталады.

 

Толеранттылықты жүзеге асыру механизмі төмендегідей болады:

 

1) импульстің пайда болуы (субъектінің қабылдауындағы өзгерістер);

 

2)  «басқаның»  ерекешеліктерін  сезіну  (бұл  жерде  тітіркену,  психологиялық  дискомфорт  немесе 

қызығушылық, ерекшеліктерді қабылдау реакциялары туындауы мүмкін); 3) қақтығыстық жағдаят; 4) қақтығысты шешу 

/  қақтығыстарды  реттеу  (басқаны  түсіну  арқылы оған  өз көзқарасын  дәлелдеуге мүмкіндік  беру);  5)  тең  құқылықты 

принипиалды  мойындау;  6)  өзіндік  мәдени  сәйкестіліктің  қалыптасуы.  Бұл

 

механизмнің  өзгелер  (мәселен, 

В.Вайденфельд,  С.Ульрих,  Е.Фельдман,  Т.Р.Хеншель)  ұсынған  толеранттылықтың  қалыптасуы  критерийлерінен 

айырмашылығы  –

 

оның  толеранттылықтың  компоненттерін  тұтастай  қарастыруында.  Этникалық  толеранттылықты 

үнемі  динамикада  болатын  (оң  немесе  теріс)  кәсіби  маңызды  қасиет  ретінде  педагогикалық  феномен  ретінде 

қарастыру барысында тұтастық тұрғыдан келудің маңызы зор.

 

Аталған  авторлардың  тұжырымдарын  талдай  келе  олардың  төзу  немесе  жапа  шегу  арқылы  қақтығысқа 

көнудің толеранттылықпен ешқандай қатысы жоқ деген ойымен келіспеу мүмкін емес.

 

 

Пайдаланған әдебиеттер тізімі:

 

1. 

Социологический  словарь  /  Составитель  А.Н.  Елсуков.  –

  2-

ое  издание,  переработанное,  дополн.  –

 

Минск: 

Университетское, 1991. –

 

528 с.

 

2. 

8Политологический словарь / Ред.Халитов В.П. –

 

М.: Высшая школа, 1995. –

 

192 с.

 

3. 

Бромлей Ю.В. Очерки теории этноса. –

 

М.: Наука, 1988. –

 

288 с.

 

4. 

Гумилев Л.Н. Этносфера: История людей и история природы. –

 

М.: Экспресс, 1993. –

 

164 с.

 

5. 

Наурызбай Ж.Ж. Этнокультурное образование. –

 

А: Ғылым, 1997

. 

6. 

Каирова  Б.Е.  Педагогические  условия  усвоения  этнокультуры  казахов  учащимися  технических  колледжей: 

автореф.... канд.пед.наук. –

 

Алматы, 1999. –

 

26 с.

 

7. 

Темирбеков С. Введение в культурологию. –

 

Алматы, 1997.

 

8. 

Қазақ  тілі  терминдерінің  салалық  ғылыми  түсіндірме  сөздігі:  Педагогика  және  психология  /  Жалпы  ред.  басқ. 

А.Қ.Құсайынов. –

 

Алматы: Мектеп, 2007.

 

Ғылыми жетекші:

 

п.ғ.к., доцент Сарыбеков Қ

-

Д.Н.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«Проблеми та перспективи розвитку науки на початку третього тисячоліття у країнах Європи та Азії»

 

 

219 

 

 

 

Зохида Қодирова

 

(Наманган, Узбекистан)

 

 

ПЕДАГОГЛАРНИ КАСБИЙ ФАОЛИЯТГА ТАЙЁРЛАШДА ПЕДАГОГИК АМАЛИЁТНИНГ

 

АҲАМИЯТИ

 

 

Mустақиллигимизнинг маънавий асосларини мустаҳкамлашда ҳар бир ўсиб келаётган ёш авлод қалбига она 

Ватанга меҳр

-

муҳаббат, истиқлолга садоқат, келажакка ишонч туйғуларини сингдириш, дунёқарашини кенгайтириш, 

бир сўз билан айтганда, ҳар томонлама етук, баркамол инсон қилиб вояга етказиш муҳим вазифалардан биридир.

 

Юксак  маънавий  ахлоқий  сифатлар  бўлажак  ўқитувчининг,  уни  ўраб  турган  барча  атроф

-

муҳитга  ва  энг 

аввало, ватанга, меҳнатга, педагогик фаолиятга муносабати учун замин бўлиб хизмат қилади, бўлажак мутахасcислар 

ўзларидаги қобилият, имконият ва салоҳиятни рўёбга чиқаришларига имкон яратади.

 

Олий таълим муассасаси талабаларининг шахсий ривожланиши, улар ижтимоий

-

шахсий қизиқишларининг 

касбга йўналганлиги, мустақил фикрлашлари, ижодкорликлари, фаолликлари, дунёқарашларининг турғунлашуви ва 

ўз

-

ўзини тарбиялашга бўлган эҳтиёжларини шаклланиши каби ҳолатлар билан тавсифланади. Бўлажак мутахассис 

учун олий таълим муассасасида таълим олиш жараёни –

 

педагогик фаолиятни муваффақиятли амалга оширишда 

касбий  жиҳатдан  аҳамиятли  саналган  сифат,  билим,  кўникма  ва  малакаларни  ривожлантириш  ва  ўз

-

ўзини 

такомиллаштиришнинг энг қулай давридир.

 

Бўлғуси педагогларни амалий жараёнга тайёрлашнинг самарадорлиги ва аҳамияти талабанинг мутахасислик 

фанларидан эгаллаган

 

билимларини амалиётга татбиқ эта олишига боғлиқ. Амалиёт жараёни бўлажак педагогларда 

амалий

-

тарбиявий кўникмаларни ҳосил бўлишига ёрдам беради, шу билан бирга талабалар педагогик амалиётнинг 

ягона таркибий қисми бўлган амалий, таълим –

 

тарбиявий иши билан боғлиқ бўлган у ёки бу ҳодисаларни, воқеаларни 

кузатиш  ва  фикрлаш  ҳамда  бу  жараёнда  ўзининг  ролини  тушуниши  ва  англаб  етиш  имкониятига  эга  бўладилар. 

Талабаларда узлуксиз амалиёт жараёнида болаларни ҳар томонлама ўрганиш билан боғлиқ бўлган муаян педагогик 

кўникмалар ҳосил бўлади.

 

Талабалар амалиёт жараёнида эгаллаган назарий билимларини амалиётга онгли, ижодий қўллашни билиб 

олишлари, амалиёт жараёнида олган педагогик кўникмаларини мустаҳкамлашлари лозим ва бу уларнинг зиммасига 

қуйидаги вазифаларни юклайди:

 



 

Педагогик  амалиёт  даврида  педагогик  фаолият  бўлган  амалий  малакаларни,  назарий  билимларни 

амалда қўллай олиш, педагогик малакаларни эгаллаш ва такомиллаштириш, илғор педагогик тажрибаларни ўрганиш 

ва  болаларнинг  билиш  фаолиятини  фаоллаштирадиган  таълимнинг  турли  методлари  ва  ҳозирги  замон  техника 

воситаларини янада кўпроқ эгаллаб боришдан иборат.

 



 

Ижтимоий ташкилотчилик фаолиятни ташкил этишда ўз олдига бирор мақсадни қўйиш, режалаштириш, 

таълимий

-

тарбиявий ишни энг самарали усулларини танлай олиш, уларни ҳар бирини имкониятини аниқлай олиш ва 

шунга мувофиқ топшириқ бериш кўникмасини, унинг бажарилишини ташкил қилиш.

 



 

Педагогик амалиётнинг ижодий характери, шунингдек, амалиёт даврида талаба бажарадиган ижтимоий 

вазифаларнинг кенг тизими билан таъминланади. Узлуксиз бу амалиёт аввало, бўлғуси касбий фаолият соҳасидаги 

ижтимоий ишни назарда тутади. Мазкур амалиёт талабаларнинг миллий истиқлол ғояси, педагогик технологиялар ва 

интерактив  усуллар  асосида  ижодий  фикрлашларини  ривожлантиради.  Фаол  ижтимоий  фаолиятга  эҳтиёжни,  ўқув 

тарбиявий,  тарғибот  ва  оммавий  ишларнинг  турли  шакллари  билан  шуғулланиш  малака  ва  кўникмаларни 

шакллантиради.

 



 

Талабалар  малакавий  педагогик  амалиёт  даврида  педагогик  жараён  тўғрисида  жонли  таассурот 

тўплайдилар, болаларнинг ёш ва индивидуал хусусиятлари ҳақида, болалар жамоасини ўрганишнинг аниқ методлари 

тўғрисида тасаввурга эга бўладилар, шунингдек аниқ, педагогик кўникмалар ҳосил қиладилар.

 



 

Келгусида  професcионал  фаолият  соҳасида  педагогик  олий  ўқув  юртлари  талабаларининг  ижтимоий 

фаолият фақат педагогик кўникма малакаларини шакллантиришда муҳим восита бўлиб қолади.

 



 

Педагогик амалиёт даврида ҳар бир бола шахсига ҳурмат, унинг муаммоларига эътиборли бўлиш, сабр

-

бардош,  мақсадга  эришиш  йўлларини  излашда  қаъийлик,  талабчанлик,  назокат  ва

 

шу  каби  фазилатларни  таркиб 

топтириш лозим бўлади. Педагогик технологияни эгаллаш ўз фанининг замонавий фанлар даражасида яхши билишни 

педагогнинг  услубий  билимдонлигини  назарда  тутади.  Педагогик  техникани  эгаллаш  педагог  шахсини 

шакллантиришни  ва  унга  тарбияланувчилар  билан  мулоқот  кўникмаси  ва  малакаларини  эгалланишини  назарда 

тутади.

 

 

Фойдаланилган

 

адабиётлар.

 

1. 

Педагогика тарихидан хрестоматия. Тузувчи: О.Ҳасанбоева Т.: ўқитувчи

-

1993. 16 бет.

 

2. 

Педагогика тарихи К. Хошимов ва бошқалар Т..: Ўқитувчи

-1996. 9

1 бет.

 

3.  WWW.ziyonet.uz/ 

4.  www.pedagog.uz 

 

 

Олександр Кул

i

нченко

 

(Київ, Україна)

 

 

 

СТУДЕНТСЬКЕ САМОВРЯДУВАННЯ ЯК ЗАСІБ ФОРМУВННЯ СОЦІАЛЬНОЇ АКТИВНОСТІ СТУДЕНТА

 

 

На сучасному етапі у зв’язку з розвитком демократичних процесів в Україні, зростанням ролі особистості, як 

активного  суб’єкта  життєдіяльності,  особливого  значення  набуває  "соціальна  активність  особистості",  зокрема 

студентської молоді. На наш погляд, соціальна активність притаманна тим, хто володіє достатньо широкою загальною 

культурою,  професійною  майстерністю,  свідомо  прагне  до  прояву  своїх  зд

i

бностей.  Безперечно,  реальні  прояви 

соціальної  активності  досить  різноманітні:  це  винахідництво  і  практичні  поради  та  моральна  підтримка,  це  і 

конструктивні пропозиції щодо позитивної зміни в складній ситуації, це і дії на зміну найближчого соціуму тощо.

 

Цю 

функцію серед студентської молоді слід особливо підсилювати освітнім інституціям, які у свою чергу повинні не тільки 

давати  знання,  уміння  і  навички,  а  й  формувати  світогляд  та соціально активну  позицію  кожної молодої  людини  –

 

особистості у соціумі.

 

220 

«Проблеми та перспективи розвитку науки на початку третього тисячоліття у країнах Європи та Азії»

 

 

 

 

Однією з головних умов вирішення цього завдання, на нашу думку, є необхідність організації, розвитку та 

підтримки  студентського  самоврядування  у  навчальних  закладах,  зокрема  і  вищій  школі,  яке  відображає 

різноаспектні напрями життя студент

i

в у період навчання.

 

Реалізація даної умови забезпечує виконання суспільних вимог двох рівнів: перше –

 

це соціальне замовлення 

суспільства, яке потребує фахівців, які уміють організовувати різні процеси й управляти ними. Такими якостями, на 

нашу  думку,  студенти  можуть  оволодіти  у  процесі  активної  діяльності  в  різних  відділах  (школах  чи  клубах) 

студентського  самоврядування;  друге  –

 

потреба  вищої  школи  у  зміні

 

життєдіяльності  студентів,  щоб  вони  могли 

вибудовувати  свою  життєдіяльність  власними  силами,  задовольняючи  свої  потреби  й  інтереси,  і  завдяки  цьому 

досягати поставлених цілей.

 

Спробуємо зупинитись та акцентувати увагу на окремих основних складових студентського самоврядування, 

без чого практично неможливе його функціонування:

 

1) 

організація студентського самоврядування вищого навчального закладу;

 

2) 

організація студентського самоврядування інституту (факультету);

 

3) 

організація студентського самоврядування в академічній групі;

 

4) 

організація студентського самоврядування в гуртожитку.

 

Визначаючи рушійну силу процесу самоврядування, ми виходимо із того, що він, перш за все, орієнтований 

на студентів, оскільки саме від їхніх дій, рішень і діяльності залежить їх участь у вирішенні конкретних завдань. Тому 

можна говорити не лише про мотиваційне забезпечення студентського самоврядування, а й про організаційне, що в 

сукупності дає позитивний результат.

 

Повноцінне  формування  соціальної  активності  особистості  студента  можливе  лише  при  правильній, 

цілеспрямованій організації діяльності студентів: «Слід спрямувати соціальну активність студентської молоді у творче 

русло,  створити  умови,  щоб  кожна  особистість  розкрила  себе,  реалізувала  свою  індивідуальність,  інтелектуальну 

спроможність,  ініціативність,  самостійність,  здатність  генерувати  нові  ідеї,  відкритість  всьому  новому,  динамізм 

саморозвитку  і  самовдосконалення,  використовувати  науковий  потенціал  з  урахуванням  конкретних  обставин  і 

ситуацій. Це спонукало нас до пошуків шляхів і технологій, завдяки яким можна було б здійснювати інтеріоризацію 

знань,  цінностей,  щоб  відбувся  перех

i

д  із  зовнішнього  у  внутрішній  світ  кожної  молодої  людини,  яка  (за  В. 

Масленніковою), представляє собою особистісну композицію соціально

-

ціннісних відносин»

 

[4]. Така позиція вченої 

дозволяє говорити про соціальну орієнтованість умов, методів і методик, а відтак –

 

і про неї як про фактор впливу на 

активну позицію життєдіяльності.

 

Без  сумніву,  якісно  новий  рівень  вимог  до  демократичної,  соціально

-

активної  і  соціально

-

орієнтованої 

особистості потребував якісного перетворення функціонального змісту і виховної системи вишів. Виходячи із цього 

соціально

-

педагогічним інструментом формування соціальної активності у вищій школі сьогодні впевнено може стати 

студентське

 

самоврядування, яке має свої відділи, клуби, школи, факультети, творчі групи.

 

У  процесі  формування  соціальної  активності  студентів  саме  завдяки  функціонуванню  різних  підструктур 

можуть  використовуватись  такі  напрямки  соціально

-

виховної  роботи,  які  сприяють  тому,  щоб  студенти  могли 

реалізувати  власні  потреби  й  інтереси  та  могли  брати  участь  у  підготовці  і  проведенні  різних  простих,  складних  і 

багатоаспектних форм роботи у структурі студентського самоврядування.

 

До таких напрямків ми віднесли такі:

 

-

 

суспільно

-

громадську діяльність;

 

-

 

науково

-

дослідницьку діяльність;

 

-

 

участь в суспільно

-

корисних і трудових справах;

 

-

 

фізкультурно

-

оздоровча діяльність;

 

-

 

художньо

-

творча діяльність;

 

-

 

участь в діяльності органів студентського самоврядування;

 

-

 

виконання різноманітних разових і постійних доручень [5].

 

Багатогранність і різноаспектність змісту, форм і видів діяльності у структурі студентського самоврядування 

вищого  навчального  закладу  знайшли  своє  відображення  у  різних  видах  діяльності  студентів,  орієнтованих  на:  а) 

формування

 

знань і уявлень про соціально значущі цінності, усвідомлення відповідальності за власні дії, формування 

світогляду  і  залучення  студентів  до  соціально  значущої  діяльності;  б)  формування  соціальної  активної  виховної 

діяльності,  що  безперечно,  впливає  і  на  структуру  студентського  самоврядування,  і  на  напрями  та  організаційні 

форми, в яких беруть участь студенти; в) шляхи і засоби підвищення інтересу студентів до різних видів діяльності, до 

знань, умінь і навичок, які можуть їм знадобитись в майбутньому, актуальним стає розвиток соціально пізнавальної 

спрямованості особистості, яка сприяє формуванню соціальної активності. Тому, прогнозуючи вибір форм, технологій 

і  методик  формування  соціальної  активності  студентів,  було  поставлено  завдання  –

 

домогтися,  щоб  різні  види 

діяльності  набули  особистісного  сенсу  для  кожного  студента  з  точки  зору  формування  соціальної  активності.  При 

цьому  широкі  соціальні  мотиви  наповнювались  новим  змістом,  набували  форми  інтересу  і  переходили  в  потребу 

студентів включатись у конкретну діяльність як соціально значущу, так і особистісно

-

необхідну.

 

Формування  соціальної  активності

 

студентів  вищого  навчального  закладу  представляє  послідовність  і 

особливості  реалізації  методів,  засобів,  форм  і  напрямів  соціально

-

виховної  діяльності  в  структурі  студентського 

самоврядування. Методики визначаються педагогічними факторами (об’єктивними і суб’єктивними) і відображають 

якісні зміни основного параметру –

 

рівнем соціальної активності

 [

7, с. 100

]. 

 

жүктеу/скачать 8,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: