З. А. Мовкебаева (қолы)
жүктеу/скачать 0,77 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Мотив ұғымы
- Мотив мақсат (зат) ретінде
- Мотив қажеттілік ретінде
4.2. Тұлғаның мотивтеріТұлғаның мотивтері, мотивациялары және мотивациялық сферасы осы күрделі психологиялық тақырыптың негізгі мәселелері болып табылады. Қажеттіліктер мен мотивтер адамның тұлғасының өзегін құрайды. Бұл мәселенің маңыздылығына қарамастан осы күнге дейін психологтар осы ұғымдарға дұрыс анықтамасын беріп, арасындағы өзара қатынасты түсіндіре қойған жоқ. Мотив ұғымыШын мәнінде, түрлі психологиялық феномендер мотив ретінде аталады. Бұл – ниет, елестер, идеялар, сезімдер, күйзелістер (Л.И.Божович) қажеттіліктер, әуестіктер, түрткі күш, бейімділіктер (Х.Хекхаузен); ықыластар, қалаулар, әдеттер, ойлар, борышты ой-сезімі (П.А.Рудик); моралды-саяси бағдарлар мен ойлар (Г.А.Ковалев); тұлғаның психикалық процестері, күйлері және қасиеттері (К.К.Платонов); сыртқы әлемнің заттары (А.Н.Леонтьев); ішкі сенімдер (А.Маслоу); тіршілік ету жағдайлары (К.Вилюнас) әрекеттердің мақсатты сипатын тәуелдетін түрткі күштер (В.С.Мерлин); субъект негізге ала отырып әрекет ететін түсініктер (Ф.Годфруа). Көзқарастардың осындай көптүрлілігіне қарамастан психологтардың көпшілігі, мотив, бұл – не түрткі күш, не болмаса мақсат (зат), не болмаса ниет, не болмаса қажеттілік, не болмаса тұлғаның қасиеті, не болмаса оның күйі деп тұжырымдайды. Мотив мақсат (зат) ретіндеБұл пікір көзқарастардың ішіндегі ең кең тарағандарының бірі, өйткені адамның мінез-құлқының мақсатты, ырықты сипатын түсіндіреді. Дәл заттың өзі адамның ниеттеріне мақсаттылық беріп, ниеттерге мағына береді. Осыдан мотивтің мағына қалыптастырушы қызметі пайда болады (А.Н.Леонтьев). Алайда Л.И.Божович осы көзқарастың - зат адамның іс-әрекетінің емес, тек қажеттілігінің ғана түрткісі деген бөлігін растауға болады деп ескертеді. Мотив қажеттілік ретіндеБұл көзқарасты Л.И.Божович, А.Г.Ковалев, К.К.Платонов, С.Л.Рубинштейн қарастырған, қажеттілік мұқтаждығын қанағаттандыру мақсатында адамның ортаны өңдеуінің белсенді ұмтылысын қамтиды. Ерікті белсенділіктің қайнар көзі белгілі болғанымен адамның осы белсенділігі “неге” және “не үшін” көрініс береді деген сұрақтарға жауап бермейді. жүктеу/скачать 0,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|