Нейтрофилдердің қабыну ошағына хемотаксисі мен адгезиясы

239 
Нейтрофилдердің қабыну ошағына хемотаксисі мен адгезиясы 
Хемотаксис – жедел қабыну аймағындағы капиллярларда нейтрофилдер-
дің жиналуы, бұл хемотаксис факторларының болуының арқасында ӛтеді. 
Оларға, мысалы, комплементті байланыстыратын жүйенің белоктары және 
селектин жатады. Селектиндер – нейтрофилдер мен лимфоциттердің 
плазматикалық мембранасының нағыз гликопротеидтері. Олар қабыну 
ошағындағы лейкоциттердің қимылын баяулатуға қатысады, нәтижесінде 
лейкоциттер эндотелийге жабысады. 
Нейтрофилдердің эндотелийге адгезиясы интегриннің қатысуымен ӛтеді. 
Интегрин – нағыз гликопротеид, әртүрлі жасушалардың (соның ішінде 
нейтрофилдердің) 
мембранасында 
орналасып, 
фибронектин 
сияқты 
жасушааралық заттардың арнайы компонеттеріне рецептор болады. 
Фибронектин – жасушааралық кеңістікте орналасатын жасушалардың 
адгезиясы мен миграциясына қатысатын жасушааралық сұйықтық пен 
плазманың гликопротеиді. Адгезия процесіне қанның жасушалары ғана емес, 
эндотелиоциттер де қатысады. 
Нейтрофилдердің белсендірілуі
(жедел респиратолық немесе тыныс алу жарылысы)
Адгезиядан соң нейтрофилдердің қабыну ошағына қарай миграция процесі 
басталады. Ол кезде нейтрофилдерде бактерияларды жоюға бағытталған 
метаболикалық процестер активтенеді. Нейтрофилдер ӛздерінің арнайы 
рецепторлары бактериялармен, хемотаксистің жасушааралық факторларымен 
(фибронектин) 
және 
антиген-антидене 
комплексімен 
байланысқанда 
активтенеді.
Нейтрофилдердің арнайы рецепторлары G-белокпен байланысқан. 
Нейтрофилдердің және басқа фагоцитозға қатысатын жасушалардың 
активтенуі кезінде G-белоктың модификациясы жүреді, ол С фосфолипазаны 
активтендіреді. Фосфолипаза С фосфатидилинозитол-4,5-дифосфатқа әсер етіп, 
инозитол-1,4,5-үшфосфат пен ДАГ-ты түзеді.
Инозитолүшфосфат эндоплазмалық тордан кальцийді шығару арқылы 
жасуша цитоплазмасында кальций мӛлшерін арттырады. Кальций жасушада 
кӛбейгенде микротүтіктік пен пен нейтрофилдердің актин-миозин жүйсі 
құрылады. Осы жағдай нейтрофилдердің және басқа фагоцттердің қантамырдан 
қабыну ошағына кӛшуіне, енген антигендерді іздеуге, фаголизосома түзіп, 
олардың секрециясын күшейтіп белгілі антигенді жоюға әкеледі.
ДАГ протеинкиназа С-ның цитоплазмадан плазматикалық мембранаға 
жылжуына ықпал етеді. Осы фермент сол жерде әртүрлі белоктардың 
фосфорлануын катализдейді. Мысалы, оттектің активті түрлерінің түзілуінде 
маңызды роль атқаратын НАДФН-оксидаза жүйесінің белоктарын 
фосфорлап, активтендіреді. 
Нейтрофилдердің активтенуі кезінде ӛте қысқа уақыт ішінде (15-60секунд) 
олар кӛп мӛлшерде О
2
-ті жұтады. Осыны «тыныс алу жарылысы» деп атайды. 
Жұтылған оттектен оның активті түрлері түзіледі: О
2
ˉ
,
.
ОН
˙
, Н
2
О
2
, ОСlˉ. 
Олар бактерицидтік қасиет кӛрсетеді. НАДФН-оксидаза жүйесі қанның ақ 

240 
түйіршіктерінің плазматикалық мембранасында орналасады, оның құрамына 
келесі компоненттер жатады: НАДФН
2
, флавопротеидтер және цитохром b
5
. 
әрқайсысы оттектің активті түрлерін түзілу процесіне қатысады.
бактерицидтік қасиетке ие. НАДФН
2
пентозофосфатты циклде түзіледі. 
Оның активтілігі фагоцитоз жүретін жасушаларда күрт жоғарлайды және 
молекулярлы оттекпен әрекеттесіп, оны супероксиданионға айналдырады. 
Оттекті бір электронмен тотықсыздандырғанда Н
2
О
2
түзіледі, одан кейін 
ОН

жүктеу/скачать 1,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: