Зерттеуші

Zertteušì – Issledovatel’ – The Researcher                              ISSN 2307-0153 
№№1-6(117-122), қаңтар-маусым, январь-июнь, January-June, 2016
 
______________________________________________________________ 
 
 
116 
БАКИРАМБЕК Балжан, 9 «Ә» сынып, 
ПАЗЫЛ Әділжан, 8 «Б» сынып, 
АЗИМ Бақытжан, 8 «А» сынып, 
«А. Байтҧрсынов атындағы №5 жалпы орта мектебі» КММ оқушылары, 
Жетісай қаласы, Мақтаарал ауданы, Оңтҥстік Қазақстан облысы, 
Қазақстан Республикасы 
 
Жетекшісі: БИГОЖАЕВА Жамила Садуахасовна, 
«А. Байтҧрсынов атындағы №5 жалпы орта мектебі» КММ 
«Тарих» пәнінің мҧғалімі, Жетісай қаласы, Мақтаарал ауданы, 
Оңтҥстік Қазақстан облысы, Қазақстан Республикасы 
 
 
 
«МЫРЗАШӚЛДЕ ДАРА ТУҒАН ӚНЕР ОРДАСЫ» АТТЫ КІТАПҚА 
ҒЫЛЫМИ КӚЗҚАРАС 
 
Алғысӛз.  «Мырзашӛлде  дара  туған  ӛнер  ордасы»  атты  кітапта  Қазақстанның 
қиыр  оңтҥстігінде,  Мырзашӛл  ӛңірінде  орналасқан  Қ.  Жандарбеков  атындағы 
Жетісай драма театры мен Мақтаарал ауданының қысқаша тарихы жазылған. Біздер 
бҧл еңбекпен және еңбектің авторларымен танысып, мәліметтер алдық. Бҧл ғылыми 
жҧмысымызда  «Мырзашӛлде  дара  туған  ӛнер  ордасы»  атты  кітапқа  ғылыми 
кӛзқарас тҥсіндіріледі. 
Ғылыми  кітапқа  сипаттама.  «Мырзашӛлде  дара  туған  ӛнер  ордасы»  атты 
тарихи-ғылыми  кітап  2015  жылы  жарыққа  шыққан.  Кітап  авторлары  –  Жетісай 
қаласындағы  «А.  Байтҧрсынов  атындағы  №5  жалпы  орта  мектебі»  КММ  «Тарих» 
пәнінің  мҧғалімі  Бигожаева  Жамила  Садуахасқызы  мен  Тҥркістан  қаласындағы 
Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-тҥрік университетінің магистранты 
Метин Айдемир. 
Аталған  кітап  Тҥркістан  қаласындағы  Қожа  Ахмет  Ясауи  атындағы 
Халықаралық  қазақ-тҥрік  университетінің  «Тҧран»  баспасынан  басылып  шыққан. 
Бҧл  еңбек  елімізде  болып  жатқан  тарихи  кҥндермен  қатар,  Қазақ  хандығының  550 

Zertteušì – Issledovatel’ – The Researcher                              ISSN 2307-0153 
№№1-6(117-122), қаңтар-маусым, январь-июнь, January-June, 2016
 
______________________________________________________________ 
 
 
117 
жылдығы, Қазақстан Халқы ассамблеясының 20 жылдығы, Қазақстан Республикасы 
Ата заңының 20 жылдығы, Ҧлы жеңіске 70 жыл толу қарсаңында жарық кӛрді. 
Кітаптың мҧқабасында Мырзашӛлдің бейнесі, яғни сап-сары шӛл далаға канал 
қазылып,  су  келгені,  жер  суландырылып,  мақта  егіліп,  тіршілік  жасалғаны, 
тіршілікпен  бірге  мәдениет  келгені  –  мҧқабаның  орта  тҧсында  бейнеленген  театр 
суретімен ҥйлесе сӛйлеп тҧр. 
Кітап ҥш бӛлімнен тҧрады. Бірінші бӛлімде қҧлашын кеңге жайған Мырзашӛл 
ӛңірінің қҧндылықтары, Жетісай қаласының қысқаша тарихы, Мақтаарал ауданының 
бҥгіні берілген. Екінші бӛлімде Мақтааралда дара туған ӛнер ордасының 1968-1991 
жылдардағы  тарихи  кезеңі,  Мырзашӛл  ӛңірінің  мақтанышы  –  Жетісай  драма 
театрының  негізін  қалаушы  Қҧрманбек  Жандарбековтың  ӛмірі,  Жетісай  драма 
театрының  сахнасына  сәуле  берген  тҧлға  –  Қасымхан  Шанин  жайында,  театр 
ғимаратының  тарихы,  театр  басшылары,  ӛмірін  ӛнермен  ҧштастырған  айбарлы 
тҧлғалар  туралы  жазылған.  Ҥшінші  бӛлім  «Ӛнер  тҧғыры  –  театр»  деп  аталады. 
Мҧнда  Қазақстан  тәуелсіздік  алғаннан  кейінгі  жылдардағы  театрдың  тынысы, 
сахнаның  кӛркі  –  әртістер,  театрдан  тҥлеп  ҧшқан  ӛнерпаздар,  қойылымдар  тізімі, 
қосымшалар, жетістіктер, суреттер, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер берілген 
[1, 9 б.]. 
Еңбек екі тілде, қазақша-тҥрікше, егіз кітап стилінде шығарылған. Бҧл еңбекте 
Жетісай қаласындағы Қҧрманбек Жандарбеков атындағы Жетісай драма театрының 
45 жылдық тарихы жазылған. 
Кітаптағы  суреттер  тҥрлі-тҥсті,  мҧқабасы  қалың  да  жылтыр  болса,  бізге  әсері 
бҧдан  да  зор  тиюі  мҥмкін  еді.  Бҧл  бірі  –  қарапайым  мҧғалім,  бірі  –  магистрант 
авторлардың қаржысының тапшылығынан екенін кітаптан оқып тҥсіндік. 
Бірақ  ақ  және  қара  тҥспен  шығарылған  бҧл  еңбекті  қолға  алғаннан-ақ 
мҧқабасындағы  суреттерінің  ӛзінен  кітапта  маңызды  тарих  барын  тҥсінуге  болады. 
Кітапты  оқып  отырып,  авторлардың  кӛп  ізденгеніне,  ӛздерінің  айтуынша, 
архивтерден ақтарып тапқан мәліметтерін бҧрмаламай, толық жазғанын тҥсіндік. 
Еңбек  авторлары  әртістердің  ҥйлерінен  ескірген  суреттерді  алып,  жаңартып, 
ретке келтіріп, театр тарихында қойылған әрбір қойылымнан естелік берген. Театрда 
қызмет  етіп  кеткен  театр  ӛнерпаздарының  ӛмірін,  шығармашылығын,  театр 
қызметкерлерінің жҧмыс істеген жылдарын, мамандықтарын жазған. Бҧл – шынайы 
жазылған дҥние. 
Кітапқа  жазылған  алғысӛздер.  Кітапқа  алғысӛз  жазған  «Сырдария» 
университетінің  Ӛнер  факультеті  «Ән  және  саз»  кафедрасының  меңгерушісі, 
профессор  Бӛрі  Иса  мен  Тҥркия  Республикасының  «Акдениз»  унивирситетінің 
Филология факультеті Ӛнер тарихы бӛлімінің оқытушысы, профессор Бекир Дениз. 
Пікір білдірушілер авторлардың бҧл еңбегін ӛте жоғары бағалағанын байқадық. Бҧл 
кісілердің  жазған  алғысӛздерін  оқып,  біз  авторлардың  ӛзімізге  ҥлгі  алар  кісілер 
екенін білдік. 
Жетісай  қаласындағы  «Сырдария»  университетінің  профессоры  Бӛрі  Иса 
жазған алғысӛзінде: 
«Тарихи  шындық  Елбасымыз  Нҧрсҧлтан  Әбішҧлы  Назарбаевтың  сарабдал 
саясаты  небір  қиыншылықтарға  қарамастан  батыл  да  ӛткір  шешім  қабылдап, 
Сырдариядан жаңа кӛпір салдыруы Мақтааралды мақтаның аралы емес, кәдімгі арал 
боп қалудан біржолата қҧтқарды. 
Бҧл кҥндері бҧл ӛлкеде 123 орта мектеп, 100-ден аса балабақша, 60-тан астам 
мәдени ошақтары, 4 колледж және кҥннен-кҥнге ӛркендеп келе жатқан «Сырдария» 
университеті және Мырзашӛлдің мәдени айнасы Қ. Жандарбеков атындағы Жетісай 

Zertteušì – Issledovatel’ – The Researcher                              ISSN 2307-0153 
№№1-6(117-122), қаңтар-маусым, январь-июнь, January-June, 2016
 
______________________________________________________________ 
 
 
118 
драма  театры  жҧмыс  атқарып  келеді.  Мырзашӛл  халқы  ҥшін  ӛлкеміздің  әрбір 
қиыршығы  қымбат  десек,  осы  ӛлкеміздің  қҧнды  жәдігерлерін,  оның  тарихын  жазу 
әлде  қашан  басталып  кеткен.  Мырзашӛл  ӛлкесінен  шыққан  10-нан  астам  ғылым 
докторлары,  50-ден  асқан  ғылым  кандидаттары,  доцент,  профессорлар  осы  тҧста 
еселі еңбек етіп жатыр десек, орынды болар. 
Міне,  бҥгін  соның  айғағы,  Қожа  Ахмет  Ясауи  атындағы  Халықаралық  қазақ-
тҥрік  университеті  Гуманитарлық  факультеті  Тарих  кафедрасының  магистранты 
Метин Айдемир мен Жетісай қаласындағы Ахмет Байтҧрсынов атындағы №5 жалпы 
орта мектебі «Тарих» пәнінің мҧғалимасы Бигожаева Жамила екеуі Қ. Жандарбеков 
атындағы Жетісай драма театрының қҧрылуы мен ӛсу жолы жайында еселі еңбекті 
қолға  алыпты.  Авторлардың  еңбектері  ӛлкемізге  (Мырзашӛл  ӛңірі)  қҧнды  дҥние 
болып  қалмақ.  Бҧған  дейін  театр  жайында  Әлібек  Мейірбековтың,  Тасболат 
Байымбетовтың  буклет  бетінде  біршама  деректері  бар  болатын.  Ал  бҧл  кітап 
Мырзашӛл  ӛңірінің  жаңа  тарих,  жаңа  беттерін  аша  тҥсер,  кӛпшілікке  арналған 
ғылыми еңбек болары айғақ. Іске сәт демекпін!» - деп сӛзін аяқтаған. 
Ал  Тҥркия  Республикасының  «Акдениз»  университетінің  профессоры  Бекир 
Дениз: 
«Қазақ  халқының  тарихы  әлі  толық  зерттеліп  болған  жоқ.  Біз  тарихтан  оқып, 
білгеніміздей,  қазақ  халқының  басынан  небір  зҧлмат  қиыншылықтар  ӛткен.  ХVIII 
ғасырдың басында жоңғар шапқыншылығы, І-ші дҥниежҥзілік соғыс кезіндегі қазақ 
халқының  басына  тҥскен  ауыртпалықтар,  1916  жылғы  ҧлт-азаттық  кӛтеріліс,  ХХ 
ғасырдың  20-30-жылдарындағы  ашаршылық  қасіреті,  1920-1950  жылдар  аралығын 
қамтыған  «Сталиндік  репрессия»,  ІІ-ші  дҥниежҥзілік  соғыс  кезеңінде  1941-1945 
жылдардағы  Ҧлы  Отан  соғысынан  қандас  бауырларымыз  кӛп  зардап  шегіп, 
шығынға, қырғынға ҧшырағаны тарих беттерінде жазулы. 
Осынша тар жол, тайғақ кешулерден ӛткен олар мәдениеті мен әдебиетін, салт-
дәстҥрін,  дінін,  тілін  жоймай,  ӛз  ҧрпақтарына  жеткізген.  Қазақ  халқының  ӛнер-
білімге қҧштарлығына ешкім зиян келтіре алмады. Соның нәтижесінде Қазақстанда 
ҧлтжанды, ӛнерлі жастар жетерлік. 
Тҥбіміз  бір  тҥркі  халқы  болғандықтан,  Қазақстанда  Қ.А.  Яссауи  атындағы 
Халықаралық  қазақ-тҥрік 
университетін  Қазақстан  мен  Тҥркия  бірігіп 
қаржыландырып,  жастарға  білім  беруде.  Соның  айғағы  –  Тҥркия  азаматы  Метин 
Айдемир  мен  қазақ  қызы  Жамила  Бигожаеваның  бірлесіп  жазған  кітабы.  Қазақ 
халқы  ӛнерқҧмар,  жастары  топ  қҧрып,  ҥйірмелер  қҧрып,  театрландыра  білген.  Бір 
қарағанда  оңай  кӛрінгенімен,  авторлардың  мҧрағаттардан,  кітаптардан,  ескі  газет 
қиындыларынан,  әртістердің  қолдарынан  алынған  суреттерге  қарап  отырып, 
олардың  кӛп  ізденгенін  аңғаруға  болады.  Бҧл  –  ӛте  қҧптарлық  ізденіс.  Тарихта 
келешек ҧрпақтарға қалатын ҥлкен еңбек. 
Қазақтың  мәдениеті,  ӛнері  жайында  жазған  авторларды  қҧттықтаймын.  Осы 
уақытқа  дейін  ешкім  қолға  алмаған  Қ.  Жандарбеков  атындағы  Жетісай  драма 
театрының  ӛмірін,  тыныс-тіршілігін  баяндаған  еңбектерінің  жалғасын  табуына 
тілектеспін» [1, 6-8 бб.], - дейді. 
Бҧл еңбектің екі тілде – қазақша-тҥрікше жазылып, ӛзіміздің Мырзашӛліміздің 
бауырлас ел – Тҥркияға танылып отырғаны бізді қатты толғандырып, қуантты. Алғы 
сӛздегі  Тҥркия  Республикасының  профессоры  Бекир  Дениздің  қазақ  халқының 
еңбекқор  екенін,  жастарының  білімді  екенін,  тарихымыздың  тереңде  екенін  жазуы 
бізге шабыт сыйлады. 
Авторлардың  ӛңір  тарихынан  кӛрсеткен  мәліметтері.  Кітапта  Жетісай 
қаласының  кӛрнекті  жерлерінің  суреттері  берілген.  Мырзашӛлдің  игеріліп,  мақта 

Zertteušì – Issledovatel’ – The Researcher                              ISSN 2307-0153 
№№1-6(117-122), қаңтар-маусым, январь-июнь, January-June, 2016
 
______________________________________________________________ 
 
 
119 
шаруашылығымен айналасқандығы ескі суреттерден кӛрініп тҧр. Шӛл далаға канал 
қазылуымен  тіршілік  жандана  бастауымен,  бҥгінгі  жәннат  мекеніміздің  кешегі 
кҥнімен  таныстық.  Тек  қана  ӛнер  ордасы  –  театрдың  тарихы  мен  ондағы  қызмет 
еткен  әртістер  жайында  ғана  емес,  туған  ӛлкеміз  –  Мырзашӛліміз  жайында  да 
мәлімет беріліпті. 
Біз  ӛз  қаламыз  Жетісайдың  тарихын,  әсіресе,  Жетісай  атауының  мағынасын 
осы кітаптан оқып, білдік. Қаламыздың мәдени орындары, оқу орындары, тіпті мақта 
алқаптарының суреттері берілген. 
Біз  осы  еңбекке  зерттеу  жҥргізу  барысында  ӛнер  ордасының  сонау  ХХ 
ғасырдың  ортасынан  бастау  алғанын,  театр  қҧру  жолында  кӛптеген  аға-
апаларымыздың  талмай  ізденген  еңбектеріне  куә  болдық.  Оған  тӛмендегі  мәтінмен 
мысал келтіре аламыз. 
«Қызыл  отаудан»  – театрға.  Мырзашӛл  ӛңіріне  мәдениет  сумен  бірге  келді. 
Алғашқы 
артельдер 
қҧрылысымен-ақ 
арнайы 
мәдени-ҥгіт 
бригадалары 
ҧйымдастырылған, оларды сол кезде «Қызыл ҥй» деп атайтын. 
Мәдени-ҥгіт 
бригадаларының 
міндеті 
– 
еңбеккерлерді 
кҥнделікті 
жаңалықтармен  таныстырып  отыру,  жарыс  қорытындысын  шығару,  лекциялар  оқу, 
екпінді жҧмысқа рухтандыру, кӛркемӛнерпаздар концертін ҧйымдастыру болатын. 
Мҧндай қызыл отаулар алғаш киіз ҥйлерге немесе қамыстан жасалған ҥйлерге 
жайғасатын.  Ал  кейін  халық  отырықшылықты  бірте-бірте  мойындап,  ҥй  сала 
бастағанда,  экономикасы  кӛтеріле  бастаған  шаруашылықтар  тәп-тәуір  клубтар  мен 
мәдениет сарайларын салып алды... 
...Рас,  ол  кездегі  мәдени  дамуды  қазіргі  деңгеймен  салыстыруға  тіпті 
болмайды.  Кӛрнекі  ҥгіт  қҧралдары,  музыкалық  саймандар,  жылжымалы  мәдени 
қызмет кӛрсетуге қажетті басқа да жабдықтар мҥлде жоқтың қасы еді. 
Соған қарамастан әр ауданда қҧрылған мәдениет бӛлімдері сол дәуірдің талап-
тілегіне,  мҥмкіндігіне  сай,  шамаларының  келгенінше  жҧмыс  істеді.  Кітапханалар 
оқырмандарын  тартты.  Клубтар  кӛркемӛнерпаздар  ҥйірмелерін  ҧйымдастырды. 
Драмалық  ҥйірмелер  тәп-тәуір  дамыды.  Оған  жаз  айларында  елге  гастрӛльдік 
сапармен  келіп  тҧратын  облыстық,  астаналық  театрлардың  кӛп  ықпалы  тиді.  1958 
жылы аудандық мәдениет бӛлімінің бастығы Хамби Қожаҧлы Апаев пен Мәдениет 
ҥйінің директоры Ғ. Баймурзин істі шағын драма ҥйірмесін қҧрудан бастады. Ҥйірме 
еңбеккерлер арасында  жиі  болып, қысқа пьесалар мен интермедиялар қойып жҥрді 
[1, 35 б.]. 
Театр  тарихының  жазылуы.  Театрдың  Кеңес  Одағы  кезіндегі  ӛмірі  мен 
тәуелсіздік алғаннан кейінгі жағдайы. Кеңес Одағы кезінде театрға халық кӛптеп 
барған  екен.  Ол  кездегі  әртістер  ауылдан  шыққан  қарапайым  жандар  болған. 
Қазіргідей  барлық  жағдай  жасалмағанына  қарамай,  жанталасып,  ӛнерді  дамытып 
отырғандығына қанықтық. 
Кітапта мәліметтер негізінен ауыздан алынған. Мҧрағаттардан да алған, бірақ 
кӛп емес екен. Жетістікті ғана жазып, кемшілікті жасырып қалмаған. Мәселен, Кеңес 
Одағы  кезеңінде  Қ.  Жандарбеков  атындағы  Жетісай  музыкалық  драма  театры 
ҧжымы сол кездегі Одақтас мемлекеттерге, Қазақстанның тҥкпір-тҥкпіріне кӛптеген 
гастрольдік сапарларда болып, ӛнер кӛрсеткен. Ал театр ардагерлерінің сҧхбаттарын 
оқып отырсақ, бҥгінгі кҥнде жағдай басқаша. 
Театрдық  музыкалық  деген  мәртебесі  1998  жылы  алынып  тасталған.  Оған 
тӛмендегі мәлімет дәлел бола алады. 
Қ.  Жандарбеков  атындағы  Жетісай  музыкалық  драма  театры  халыққа  қызмет 
етіп,  рухани  тәрбие  бере  білді.  Аға  буын  әртістеріміз  ӛздерінен  кейінгі  әртістерге 

Zertteušì – Issledovatel’ – The Researcher                              ISSN 2307-0153 
№№1-6(117-122), қаңтар-маусым, январь-июнь, January-June, 2016
 
______________________________________________________________ 
 
 
120 
ҥлгі-ӛнеге  болып,  білгенін  ҥйретуден  жалықпаған.  Осы  уақыт  ішінде  қазақ,  татар, 
ӛзбек,  орыс,  қырғыз  және  шет  ел  драматургтерінің  200-ден  аса  драмалық, 
комедиялық,  трагедиялық  сан  алуан  дҥниелерін  сахналастырды,  сан  мыңдаған 
кӛрерменнің ықыласына бӛленді. 
Қ.  Жандарбеков  атындағы  Жетісай  драма  театрының  ҧжымы  Қазақстан 
Республикасының  кӛптеген  облыстарында,  кӛршілес  Ӛзбекстан,  Тҥркіменстан 
елдерінде  болып,  талғампаз  кӛрермендермен  бірнеше  рет  жҥздесіп,  ыстық 
ілтипатына бӛленген [1, 38 б.]. 
1993-ші  жылдары  қысқартулар  кӛбейіп  кетті.  Бҧл  қысқартулар  мәдениет 
саласында  да  60-70  пайыз  бой  кӛтерді.  Мысалы,  клубтар,  кітапханалар  жабылып 
қалды.  Жетісай  қаласындағы  Мәдени-ағарту  техникумы  да  жабылып  қалды.  Қ. 
Жандарбеков  атындағы  Жетісай  драма  театрының  «музыкалық»  деген  мәртебесі 
алынып тасталды. Оркестр, балет труппасын таратты. Біраз әртістер қысқарды. 
Музыкалық  мәртебесі  алып  тастаған  соң  кӛптеген  кісілер  кҥнкӛрістен  қалды. 
Оркестрде жиырмадан  аса кісі, оннан аса балет  әртістері бар еді. Тәуелсіздік алған 
алғашқы  жылдары  театр  әртістері  кҥнкӛріс  ҥшін  сауда-саттықпен  де  айналысты. 
Театр  қызметкерлері  1991  жылдан  1998  жылға  дейін  жалақы  алып  жарыған  емес. 
Бес, алты жылдай қиналды [1, 12 б.]. 
Біздің  осы  театрымыздың  репертуары  бай.  Бірақ  әртістеріміз  сол  ӛнерлерін 
Кеңес  Одағы  кезіндегідей  ҧзаққа  апарып  қоя  алмайды.  Ӛйткені  театрда  кӛлік 
мәселесі  шешілмеген.  Бҥгінде  жолақы  қымбат,  жатақхана  қымбат.  Оған  қаржы 
жетіңкіремейді.  Егер  кӛлік  болып  жатса,  гастрольдерге  кӛбірек  шығып,  кӛптеген 
облыстарға  барып,  спектакльдер  қойып  қайтқан  болар  еді.  Әрі  жоспар  орындауға 
жақсы.  Театрдың  атқарып  жатқан  жҧмыстарын  Қазақстанның  тҥкпір-тҥкпіріне 
апарып, ӛнер нәрімен сусындатқан болар еді. 
«Біз  театрсыз  кҥнді  елестете  алмаймыз.  Тіптен  демалыс  кҥндері  де  келіп, 
театрды  бір  айналып  қайтамыз.  Ӛнер  –  біздің  ӛміріміз.  Театр  –  екінші  ҥйіміз. 
Театрдың ішінен дәрігерлік бӛлме ашып қойса да болар еді. Басы ауырып, балтыры 
сыздамайтын жан жоқ. Жасымыз, ҥлкеніміз бар, кішіміз бар [1, 126 б.]», - деп кітапта 
ардагер әртістердің арман-тілектері де ӛз қалпында, шынайы жеткізілген. 
Театр  әртістерінің  ӛмір  жолдарының  жазылуы.  Біз  қаламызға  кӛрік  беріп 
тҧрған Қ. Жандарбеков атындағы Жетісай драма театрының әсем ғимараты алдынан 
кҥн  сайын  ӛтіп  жҥрміз.  Бірақ,  оның  ішкі  тіршілігін,  театр  әртістерінің  қиын  да 
қызықты еңбектерін біле бермейміз. 
«Мырзашӛлде дара туған ӛнер ордасы» атты зерттеу кітабын оқи отырып, әрбір 
қойылымды  дайындап,  сахнаға  алып  шығу  ҥшін  әртіс  аға-апаларымыздың  ететін 
еңбегі  инемен  қҧдық  қазғандай  қиын  екенін  тҥсініп  отырмыз.  Ӛнерімізді  дәріптеп, 
мәдениетімізді  дамытуға  ҥлес  қосып  жҥрген  кісілердің  ӛмірі  мен  шығармашылық 
жолдарымен таныстық. 
«Ӛмірін  ӛнерімен  ҧштастырған  айбарлы  тҧлғалар»  атты  тақырыпта  берілген, 
театрды  театр  еткен  ата-апаларымыздың  ішінен  әсіресе  Әбдірахман  Жәбішев 
атамыздың  ӛмірі  бізге  ерекше  әсер  етті.  Бір  аяғы  қара  саннан  жоқ  Әбдірахман 
ағаның  ӛмірге,  ӛнерге  деген  қызығушылығы,  ӛнерге  жанын  салып  еткен  қызметі, 
кейбір он екі мҥшесі тҥгел адамдардың да қолынан келмес деп ойлаймыз. 
Сондай-ақ,  театрдың  алғашқы  кірпішін  қалаған  Тасболат  Байымбетов,  Жеңіс 
Қарғабаев,  Әнеш  Омарова,  Алтынбек  Оңалбаев,  т.б.  әртіс  ата-апаларымыздың 
еңбекқорлығы осы еңбек арқылы бізге ҥлкен ҥлгі болып отыр. 

Zertteušì – Issledovatel’ – The Researcher                              ISSN 2307-0153 
№№1-6(117-122), қаңтар-маусым, январь-июнь, January-June, 2016
 
______________________________________________________________ 
 
 
121 
Кітап  авторларымен  сҧхбат.  «Мырзашӛлде  дара  туған  ӛнер  ордасы»  атты 
ғылыми  еңбектің  авторлары  Бигожаева  Жамила  Садуахасовна  мен  Метин 
Айдемирдің ӛмірбаяндарымен таныстыра кетуді жӛн кӛрдік. 
Биғожаева  Жамила  Садуахасқызы  1982  жылы  Қазақстан  Республикасы, 
Оңтҥстік  Қазақстан  облысының  Мақтаарал  ауданында  дҥниеге  келген.  1988-1999 
жылдары А.П. Чехов атындағы №34 орта мектебін бітірген. 
1999-2003  жылдары  Жетісай  қаласындағы  «Сырдария»  университетін  «Тарих, 
қҧқық және экономика негіздері» мамандығы бойынша бітірген. 
2007 жылдан Жетісай қаласындағы А. Байтҧрсынов атындағы №5 жалпы орта 
мектебі  «Тарих»  пәнінің  мҧғалімі.  2009  жылы  Мақтаарал  аудандық  «Ӛнерлі  ҧстаз» 
байқауының  ІІІ  орын  иегері  атанған.  2014  жылдан  ҥшінші  (базалық)  деңгей 
бағдарламасы бойынша сертификатталған, І санатты мҧғалім. 
2014 жылдан «Сырдария» университеті «Тарих» бӛлімінің магистранты. 
Метин  Айдемир  1983  жылы  Тҥркия  Республикасының  Дҥзже  қаласында 
дҥниеге  келген.  1990-1995  жылдары  Гӛлорманы,  1995-1998  жылдары  Юнҧс  Емре 
мектептерінде  оқыған.  1998-2002  жылдары  Дҥзже  Арсал  Анадолы  лицейінде  білім 
алған. 
2009-2014  жылдары  Қазақстан  Республикасының  Тҥркістан  қаласында 
орналасқан  Қожа  Ахмет  Ясауи  атындағы  Халықаралық  қазақ-тҥрік  универсиетін 
«Тарих  пәнінің  мҧғалімі»  мамандығы  бойынша  бітірген.  2010  жылы  Қожа  Ахмет 
Ясауи  атындағы  Халықаралық  қазақ-тҥрік  универсиетінің  студенттер  мен 
магистранттардың  кезекті  ХІХ  ғылыми-теориялық  конференциясының  «Қазақстан 
тарихы» секциясы бойынша ІІІ орын иегері атанып, сол жылы университеттің «Кино 
және  фотография»  клубында  ҧйымдастырылған  қысқа  метражды  кино  байқауында 
«Ҧлы  Тҥркістан»  атты  тарихи  киносы  қазылар  алқасы  тарапынан  сертификат  және 
сыйақы алған. 
2014  жылдан  Қожа  Ахмет  Ясауи  атындағы  Халықаралық  қазақ-тҥрік 
универсиеті «Тарих» бӛлімінің магистранты. 
Кітап  авторларымен  сҧхбат.  Біз  осы  ғылыми  еңбегімізді  жазу  барысында 
кітап авторлармен де сҧхбаттастық. 
Сҧхбат  барысында  авторлардан  кітаптың  жазылуындағы  қиыншылықтармен 
немесе  есте  қалардай  қызықты  оқиғаларымен  бӛлісуін  сҧрадық.  Тарихшы-
жазушылардың  кітапты  оп-оңай  шығара  салмайтыны  кітаптан  және  ӛздерінің 
ӛмірбаяндарынан-ақ белгілі. 
Жазушылар  еңбекті  жазу  барысында,  жоғарыда  тҥсіндіргеніміздей,  театр 
әртістерімен  сҧхбаттасып,  олардың  ҥйлеріне,  жҧмыс  орындарына  барып,  тіпті  бҧл 
жерден  басқа  қалаларға  қоныс  аударған  ардагер  әртістерді  де  іздеп барған.  Сондай 
сапарларының  бірі  –  Тараз  қаласында  тҧратын  Әбдірахман  Жәбішевтің  отбасын 
іздеп,  қақаған  қаңтар  айында  жолға  шыққандарын,  ӛмірлерінде  ешқашан 
ҧмытылмастай естелік болып қалғанын айтады. 
Театрдың  атасындай  саналатын  Ә.  Жәбішев  туралы  мәліметті  театр 
әртістерінен де және аудан мҧрағатынан да таба алмаған екі автор 2014 жылы қаңтар 
айының аязды кҥндерінде Тараз қаласына жол тартады. 
«Қалтамызда  –  Таразға  барып-қайтуға  жететін  ғана  қаражатымыз  бен  ҥйден 
анамыз  Шамшат  Сапарованың  Ә.  Жәбішевтің  жары  Әсия  апамызға  беріп  жіберген 
сәлемдемесі.  Артық  қаражатымыз  жоқ.  Шымкентке  тҥнге  қарай  жеттік.  Кҥн  суық. 
Қарнымыз аш. Темір жол вокзалында пойызды кҥтіп отырмыз. Тоңып, дір-дір етеміз. 
Қолымыздағы сәлемдеме салынған дорбаға қарап-қарап қоямыз.  Ішінде Әсия апаға 
берілген  тәттілер  мен  тӛрт  нан  бар.  Бҧдан  ары  шыдай  алмай,  нанның  бірін  жеп 

Zertteušì – Issledovatel’ – The Researcher                              ISSN 2307-0153 
№№1-6(117-122), қаңтар-маусым, январь-июнь, January-June, 2016
 
______________________________________________________________ 
 
 
122 
алдық.  Екіншісін  ертең  қайтарда  жеуге  алып  қойдық.  Осылайша  Әсия  апамыздың 
ҥйіне нанның екеуін апарып, ертеңіне қолымыздағы бір нанды талқажау етіп, сонау 
Тараздан Жетісайға жеткенбіз» [2], - деп жазыпты авторлар. 
Кітапты оқып отырып, алған әсеріміз ерекше болды. Ал авторлармен сҧхбаттан 
кейін  бҧл  еңбекке,  ӛмірге,  тарихқа,  әсіресе  ауданымыздың  тарихына 
қызығушылығымыз тіпті артты. Авторлардың әрбір әртістен сҧхбат алу барысында 
бірінен қуанып қайтса, бірінен сӛз де естіп қайтатын кҥндері болған. Кейбір кісілер 
тіпті  суреттерін де, ӛмірбаянын да беруге ықылас таныптаған немесе естелік болар 
ешнәрсе  сақтамаған.  «Бҥгінгі  әрбір  кҥніміз  –  ертеңгі  тарих»  демекші,  әр  кезеңнің 
естелігін сақтап қойған абзал екен. 

жүктеу/скачать 3,02 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: