Зордук-зомбулукту
жүктеу/скачать 4,11 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1. Окуучуларды, мектеп кызматкерлерин, ата-энелерди жана жергиликтүү коомчулуктун мүчөлөрүнүн катышуусу менен маселеге карата комплекстүү мамилени карманыңыз.
- Класстагы сабактар
- 2. Зомбулук менен күрөшүүдө окуучуларды өзүңүздүн шеригиңизге айландырыңыз.
101 А да м уку кт ар ы, бала нын у ку кт ар ы, м уг ал им де рд ин, ү й- бүлө м ү- чө лө рүнүн у ку кт ар ы жа на ал ар дын же рг ил ик түү жа м аа тт ы бу зг ан- дыг ы үчүн жо опке рчи лиг и ж өнүн дө сүйлө шүүл өр дү, та лку ул ар ды, ро лд ук оюнд ар ды өтк өр үү. Бу л док уме нтте рд и ө зүңүздүн о куу чу ла рыңыз ме нен т ал куу ла ңыз жа на класст аг ы ар бир о ку уч ун ун ук укт ар ын к антип т үш үнүү, сы й- ло о жа на ко рг оо к ер ект иг ин фор му лир овка ло ог о а ра ке тте нип к ө- рүңүз Кл асс же те кчи м енен бир ге ле шип жү рүм -ту ру м ко де кси н, о ку у үчүн жа гымдуу а тм осфер аны т үзүү үчүн о куу чу ла рд ын м илд ет те- ринин то пто му м енен бир ге , класст аг ы жүр үм -ту ру м эр еж ел ер ин иште п чыг уу . М ект еп па рл аме нтин ин түз үмүнд ө м ект еп ко опсу здуг ун ун м и- нист рл иг ин (ко опсу зд ук кы зм аты н) у юшту руу . ме нтинин мүчө лө рү Бу лл ин г м енен күр өшүүг ө а кт ивд үү жа на нат ый жа лу у ка ты шу у үчүн ко нстр укт ивд үү дисцип линар дык ык ма ла рд ы жа на ме то дд ор ду к ол до нуу М ект еп у ста вына му га лим дин на мы с к од ек син, о ку уч ун ун н амы с ко де кси н, по зи ти вд үү фор му лир овка лу у (т. а. “ка нд ай кы лб аш к е- ре к” дегенд ин о рд уна “ка нд ай к ылу у к ер ек” деген) к ла сс эр еж ел е- рин к ийр үү . Жаз ал оо чу эм ес, та рб иял оо чу м үнөз гө ээ бо лг он д исцип лина рд ык чар ал ар ды ко лд онуу . Зо мбу лу кк а к ар шы м ект еп клу бу н уюшт ур уу . Сал ама т аб ал ды жа на баа рд ыг ы үчүн к оо псу з ме кт еп чөй рө сүн тү зүүгө ба гыт та лг ан, иш -чар ал ар ды ишт еп чыг уу жа на өтк өр үү . Д айым а М ект еп а дми нис т- ра циясы, пр ед ме т- ти к му га лим де р, псих ол ог до р, со- циа лд ык пе да го г- до р, класс же те кч и- ле р, ме кт еп п ар ла- ме нтинин мүчө лө рү Та рти п м асе ле син ч е- чүүг ө жа на ме кт еп ат- мо сфер ас ын жа кшы р- туу га а та -энелер ди та рту у Өспүр үмдө рд үн “жам ан жо ру кт ар ынын” м акса тт ар ын, да ро о ки й- ли гишүү ст ра те гиял ар ын, өзүн к ад ыр ло он у к ал ыпта нд ыр уу ы км а- ла рын, үй -б үлөдө ко нстр укт ивд үүр өө к атм осфер аны т үзүү үчү н ко лд оо ы кма ла рын кө рсө түү м енен а та -эне ле р үчүн э ске ртм е и ш- те п чыг уу Кл ассты к ата -энеле р чогул уш ун, а та -эне -му га лим де р к онф ере н- ци ясын, ата -эне, м уг ал им , о ку уч у к онф ер енц иял ар ын ө тк өр үү Д айым а М ект еп а дми нис т- ра циясы, с оц иа л- дык пе да го гд ор , класс же те кч илер , ата -энелер ко ми те- ти Сек су ал дык жа на ге н- де рд ик з омбу лу кк а ка ршыл ык к өр сө түү Генд ер дик т еӊд ик , с ексу ал дык жа на ге нд ер дик з омбу лу к оку ял а- рын т аа ну у, ал ар ды то кт оту у кө нд үмү, се кс уа лд ык з омбул ук ту н ке се пе тте ри ж ана а л үчүн жо опке рчил иг и м асе ле ле ри бо юнч а м у- га лим де р, оку уч ул ар жа на ат а- энелер үчүн се ми на рл ар ды, т ал- куу ла рд ы, сү йл өшүүл өр дү ө тк өр үү Д айым а М ект еп а дми нис т- ра циясы, со ци ал дык педа го гд ор , класс же те кчиле р, ата - энелер к оми те ти 102 Ко нф лик тт ик кы рд аа лд ар ды жо юу ну н ме то дд ор ун ки йр үү, ту рму шт ук кө нд үмдө рд үн нег из инд е о ку уч улар ды инса нд ар а ра лык сүйлөшүүл өр гө үйр өт үү М ект ептик а нтибу лл инг дик к оми те тти т үзүү . М ект ептин шта тт ык ж үг үр тм өсүнө псих ол ог до рд у жа на со циа лд ык педа го гд ор ду к ий ир үү. М ект епте по зи ти вд ик клима тт ы түз үү жа на б улл ин гд и ж оюу бою н- ча м ек те птин а дм инистр ац иясынын жа на пе да го гик ал ык ж а- ма аты нын к ва лифика циясын жо го ру ла туу . Ок уу чу ла рд а к онф лик тт ер ди ты нч ты к жо л м енен че чүүн үн, с т- рес сте рд и ж ана т ур му шт ук кы йынчылыкта рд ы же ңип чыг уу ну н ту рму ш ту к кө нд үмдө рүн ка лыпта нд ыр ууг а багытт ал га н са ба кта р- ды ме кт еп тик т ар бия лык ишт ер пл анын а ки йи рүү. Ок уу чу ла р м енен, зо мбу лу к кө рсө түлг өн чыныг ы кы рд аа лд ар га жа на ме кт еп ч өйр өсү нд өг ү а гр ессияг а жа кынд аты лг ан, р ол ду к ою нд ар ды өтк өр үү, а ла рд ын жүр үшүн дө ө спүрүм дө р з омбу лу кка ка ршы т ур уун ун пра кт ик ал ык к өнд үмдө рүн , та аныш эм ес ж е к а- пысынан к аб ылг ан кы рд аа лд ар да гы жүр үм -ту ру м кө нд үмд өр үн жа на ад амг а к ар ат а жо су нс уз ма ми ле к ыл уу га жо л бер ил бе сти гин жа на инса нд ын у ку кт ар ына к өӊүл бу рб аг анд ык ты с ы най ал ыша т. Д айым а М ект еп а дми нис т- ра циясы, со ци ал дык педа го гд ор , класс же те кчиле р, ата - энелер к оми те ти М ект еп к оо псу здуг ун ун, жа гымдуу бил им б е- рүүчүл үк чөй рө нүн м е- ха низм ин иште п чыг уу Ок уу жа на ко опсу з ме кт еп чөй рө сүнд ө о ку у у ку гу н ке пил дик те ге н, ад ам уку кт ар ын у рма тт оо ду ху нд а жү рүм -т ур ум эр еже ле рин (к о- де ксин) ме кт епте к аб ыл а луу . Ок уу чу ла р үчүн зо мбу лу к бо лг онд уг у т уу ра луу о ку ял ар ды ма а- лы м до ону н ко опсу з, о куу чу ла рг а к ол до ону жа на ко нф иде нц иа л- дуул укт у к амсы з кы луу чу , ме ха низм де рин иште п чыг уу жа на ки- йи рүү Зо мбу лу к бо лг он у чур ла рг а о ку уч ул ар дын дат та ну ус ун мил де ттүү түр дө , о бъ ект ивд үү к ар ап чыг уу ну к амсы з кы луу М ект еп па рл аме нтин ин мүчө лө рү ме нен б ир ге ле шип , о ку уч ула р- дын жа шоо су на жа на са ла ма тты гына к ор ку ну ч жа ра тк ан к оо пту у же рл ер ди, айм акт ар ды, спо рт а ян тча ла рд ы аныкт оо , а йр ы кча ко опсу з ме кт еп чөй рө сүн ка мсы з кылуу боюнча т ие шелүү ча ра- ла рд ы ка был а лу у м енен, оку уч ул ар се ксуа лд ык жа на ф из ик ал ык зо мбу лу кк а к аб ылыш ы мүм күн болг он ка ра ңг ы бу рчта рг а, нача р жа рык та нд ыр ы лг ан жа йлар га , ка ро осу з те пки чте рг е ж ана да ар ат- ка нала рг а өзгөчө к өӊ үл б ур ул ат. Д айым а М ект еп а дми нис т- ра циясы, к ла сс ж е- те кчилер , псих ол ог- до р, со циа лд ык п е- да го гд ор , ме кт ептин өзүн -ө зү ба шка ру у ор га нд ар ы, ко опсу з- ду к кы зм аты , к өмө к- чү жа на те хника лык кы зм ат ке рл ер , а та - энелер к оми те ти 103 ТИРКЕМЕ 6 “Мектептеги зомбулукту кантип токтотуу керек” мугалимдер їчїн колдонмо ЮНЕСКО тарабынан “Билим берїї баардыгы їчїн” программасын жана дїйнљ маданиятынын жана Планетанын балдарынын кызыкчылыктары їчїн зомбулук кљрсљтпљљ Эл аралык декадасын колдоого арналып иштелип чыккан (2001-2011) Мектептеги зомбулукту токтотуунун он кадамы. Бул бөлүмдө мугалимдерге жардам катары класста жана мектепте зомбулукту кантип токтотуу боюнча практикалык мисалдар менен 10 кадам сунушталат. Алардын айрымдары жалпы мүнөзгө ээ, жана мугалимдер аны дароо өз керегине колдонушса болот, мисалы, класста конструктивдүү дисциплинардык чараларды колдонуу жана денеге залал келтирген жазаларды жокко чыгаруу. Башкалары, мектеп коопсуздугун камсыздоо сыяктуулары, мектеп жамаатынан жана коомчулуктан кыйла ири аракет- терди талап кылат. Ар бир сунуштама класста сабак өтүүгө берилген сунуштар менен кошумчалан- ган. Алардын максаты – окуучуларга өздөрүнүн классташтары жана мугалимдер менен гармониялуу мамилелерди курууга жардам берүү. Мугалим сунушталган темаларды сабакта же класстык саат учурунда талкуулай алат же аларды чыгармачылык менен, мисалы, ролдук оюндарды уюштуруу, плакаттардын конкурсу үчүн колдоно алат. Прак- тикалык сабакты коштоочу мугалимдин кеңештери жана көмөк маалыматтары мугалим менен окуучунун ортосундагы байланышты жакшыртууга көмөктөшөт. А бирок бул он кадамды көйгөйдөн арылуунун дабасы катары эсептөөгө болбойт. Алар мектепте зомбулуксуз маданиятты түзүүгө жардам берет. Бул кадамдарды конк- реттүү мектептин спецификалык шарттарында ишке ашыруу окуучулар жана мугалим- дердин мектеп директору, мектеп психологу, ата-энелер комитетинин мүчөлөрү, жер- гиликтүү коомчулуктун жетекчилери менен дайыма диалог куруу аркылуу адаптация- лоону талап кылат 50 . Зомбулуксуз жагымдуу мектеп чөйрөсү мугалимдердин да, окуу- чулардын да, укуктарынын бирдей сакталышына кепилдик берет. Кызматкерди (мугалимди, социалдык педагогду, класс жетекчини) «Зомбулуксуз мектеп» программасы боюнча топтор менен сабак өтүүгө алдын ала даярдоо. 1. Окуучуларды, мектеп кызматкерлерин, ата-энелерди жана жергиликтүү коомчулуктун мүчөлөрүнүн катышуусу менен маселеге карата комплекстүү мамилени карманыңыз. Сиздин мектептеги зомбулук маселесин жалпы түшүнүү үчүн мектеп директору, мектеп психологу, кесиптештер, окуучулар, ата-энелер жана жергиликтүү коомчу- луктун жетекчилер менен сүйлөшүңүз. Мугалимдер жалгыз күрөшө алышпайт. Мектеп коомчулугунун бардык мүчөлөрү, зомбулукка, сексуалдык арбалууга, бул- лингке жана сабырсыздыкка сиздин мектепте орун жок экендиги тууралуу, бир- диктүү көз карашка келиши керек. Эгер мектеп коомчулугунун ар бир өкүлү зом- булук кандай формаларда болушу керектиги тууралуу, андан жабыр тарткан адамдар тууралуу жана анын кесепеттери тууралуу билсе, анда анын чечимин табуу алда канча оӊой болот. Жогоруда саналып өткөн адамдар менен бирге, ал эми зарылдык болгон учур- ларда укук коргоо органдарынын кызматкерлери менен да, бизнес өкүлдөрү ме- нен да жана жергиликтүү коомчулуктун өтө маанилүү топторунун өкүлдөрү менен 50 Алардын катарына бийлик жана жергиликтүү өзүн-өзү башкаруу органдарынын, коомдук жана диний уюмдардын өкүлдөрү кирет. 104 да биргеликте аракеттердин мектептик планын иштеп чыгыңыз.Зомбулукту токто- туу боюнча, кеңирикенеш алуулар жана кызматташуулардын негизинде иштелип чыккан, пландын ийгилиги, адистердин кууш тобу тарабынан даярдалганга кара- ганда, көбүрөөк болот. Сиздин мектепте тобокел факторлорун, мисалы, аймакты жакшы жарыктанды- рууга жетишүү менен, же, окуучуларга конфликттүү кырдаалдарды агрессиясыз чечүү көндүмдөрүнө окутууга жетишүү менен, кантип кыскартууга болоорун анык- таңыз.Тобокел факторлорун кыскартуу жана зомбулукту кантип токтотуу керек де- ген практикалык билимдер, - коопсуз мектепти түзүүнүн чечүүчү шарты. Класстагы сабактар: Окуучуларга мектептеги зомбулук жөнүндө бири-бири ме- нен, мугалим менен жана мектеп психологу менен сүйлөшүүнү сунуштаңыз. Ал кимге багытталганын жана кандай формада болуп жаткандыгы тууралуу талкуулаңыз. Мек- тепте жана жергиликтүү коомчулукта жардам алуу үчүн кимге кайрылууга болот. Алар- га зомбулук менен күрөшүүдө колдоо көрсөтө ала турган адамдардын жана уюмдар- дын тизмесин түзүңүз, жана алар менен кантип байланышууга болоорун айтып бери- ңиз. 2. Зомбулук менен күрөшүүдө окуучуларды өзүңүздүн шеригиңизге айландырыңыз. Адам укуктарын үйрөнүүнү жана тынчтык духунда тарбиялоону мектеп прог- раммасына киргизүү керек. Окуучуларга алардын укуктары жана алардын теңтуш- тарынын, мугалимдердин, үй-бүлө мүчөлөрүнүн жана жергиликтүү коомчулуктун мүчөлөрүнүн укуктары тууралуу айтып бериңиз. Адам укуктары жана баланын укуктары менен тааныштыруу, окуучулардын адам укуктары жана баланын укук- тары жөнүндө алган билимдерин анализдеши жана аларды өз мектебинин жана общинасынын турмушунда чыныгы шарттарда колдонушу үчүн, оюндук прог- раммалардын жардамы менен жана акыркы мектептик окуялардын мисалында сүйлөшүү, талкуу, ролдук оюндар формасында жүрүшү мүмкүн. Сабактарда, басылма түрүндө да, электрондук формада да болгон, Адам укукта- рынын жалпы декларациясы жана Балдардын укуктары тууралуу Конвенциянын окуучулардын жаш курагына туура келген версияларын колдонуңуз. Эки доку- ментте теӊ ар бир адамдын билим алууга жана ар бир баланын коопсуз шарттар- да чоңоюуга болгон укуктары жарыяланат. Бул документтерди өзүңүздүнокуучу- ларыңыз менен талкуулаңыз жана класстагы ар бир окуучунун укуктарын кандай- ча түшүнүү, урматтоо жана коргоо керектигин формулировкалоого аракеттениңиз. Окуучуларды класстагы (класс эрежелери) жүрүм-турум эрежелерин иштеп чы- гууга жана алардын милдеттеринин тобун аныктоого тартыңыз. Окуучуларды сиз менен бирге жүрүм-турум кодексин жазууну сунуштаңыз. Кандай аракеттерге жол берилет, ал эми кайсылары кимдир-бирөөнү таарынтышы же классты уруштурушу мүмкүн экендигин жана мугалим билим бериши үчүн, ал эми окуучулар жагымдуу атмосферада билим алышы үчүн эмне зарыл экендигин талкуулаңыздар. Эреже- лерди биргелешип түзүү окуучулардын жана мугалимдердин укуктарын жана милдеттерин аныктап түшүндүрөт жана окуучулардын кийинки демилгелерин колдойт. Класстагы сабактар: Окуучуларга сиз менен жана бири-бири менен эмнени зом- булук деп эсептөөгө болоорун жана эмнени зомбулук эмес экендигин талкуулоону су- нуштаңыз. Зомбулуктун тигил же бул актысы кандай укуктарды бузуп жатат?Мектепте адам укуктары тууралуу маалымдуулукту кантип жогорулатууга мүмкүн болгон жол- дорду көрсөтүңүз жана окуучулардын адамдардын ортосундагы айырмачылыктарга болгон кызыгуусун жана урматтоосун, мисалы, талкуулардын, экскурсиялардын, оюн- жүктеу/скачать 4,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|