An introduction to educational research methods. Введение в образовательные исследовательские методы Білім беру-зерттеу әдістеріне кіріспе
жүктеу/скачать 32,4 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Дополнительная литература
- Ақпаратты жинау әдістерін таңдау
- Жағдаяттарды жазу – зерттеуші күнделігін пайдалану
- Мәліметтерді жинау үдерісін жоспарлау
- Кесте 5.1
- Мəәліметтерді жинау үдерісін жоспарлау
- Жаратылыстану сабақтарында оқушылардың жазба жұмысқа деген қатынасы қандай Сұрақ Мəәліметтер дереккөзі
- Мəәліметтер дереккөзі Мəәліметтер дереккөзі Мəәліметтер дереккөзі RQ1
- Сурет 5.2
- Сұрақшалар Мəәліметтер көздері Мəәліметтер көздері Мəәліметтер көздері Мəәліметтер
- Мəәліметтерді қашан жинауым керек
- Уақытша шəәкіл мысалы Қаңтар-сəәуір Сəәуір-маусым Шілде-тамыз Қыркүйек
- Сурет 5.3
Временная выборка наблюдений
См. рисунок 5.4 Учительские журналы исследования
Каждый учитель-исследователь должен вести журнал исследования. В него можно вносить все, что угодно – 10 минут в день на описание своих действий по предмету исследования, ваши примечания по единичным случаям, ваши размышления по поводу этих примечаний, ваши примечания по базовому чтению по вашей теме. С другой стороны, это может быть просто место для записи ваших мыслей об исследовании. В любом случае постарайтесь сделать его удобным местом для записей, и чтобы он стал для вас ценным. Не оставляйте его в классе. В нем вы излагаете мысли на бумаге. Вам следует хранить его в особом месте, куда вы приходите для выполнения очень важной для вас работы.
Data Collection 246
Основные идеи Вы можете использовать различные методы сбора информации для ответа на свой главный вопрос. Эти методы обычно определяются на этапе разработки проекта исследования. Каждый метод имеет преимущества и недостатки. Вам как исследователю необходимо их знать и сделать все возможное, чтобы уменьшить ограничения, накладываемые определенным методом.
• Продумали ли вы этические аспекты использования методов сбора информации, предложенных в вашем проекте исследования? • Прежде чем начинать сбор данных, учли ли вы, как вы минимизируете ограничения предложенных вами методов сбора данных?
Deci, R. and Ryan, R. (2012) ‘Self determination theory’. Available at: http://www.self determinationtheory.org/ (accessed April 2012). Drever, E. (1995) Using Semi-structured interviews in small-scale research: a teacher’s guide. Edinburgh: SCRE. Fox, A., McCormick, R., Procter, R. and Carmichael, R. (2007) ‘The design and use of a mapping tool as a baseline means of identifying an organisation’s active networks’, International Journal of Research and Method in Education, 30(2): 127–147. Hay, D. and Kinchin, I. (2008) ‘Using concept mapping to measure learning quality’. Education and Training, 50(2): 167–182. Kinchin, I, Streatfield, D. and Hay, D. (2010) ‘Using concept mapping to enhance the research interview’, International Journal of Qualitative Methods, 9(1): 52–68. Munn, P. and Drever, E. (1997) Using Questionnaires in Small-scale Research: a teacher’s guide. Edinburgh: SCRE. Prosser, J. (2006) ‘Real Life Methods Working Papers: Researching with visual images’, ESRC National Centre for Research Methods NCRM Working Paper Series 6/06. Available at: http://www.ncrm.ac.uk/ (accessed April 2012). Prosser, J. and Loxley, A. (2008) Introducing Visual Methods. National Centre for Research Methods NCRM Review Papers NCRM/010. Available at: http://www.ncrm.ac.uk/ accessed April 2012 Simpson, M. and Tuson, J. (1997) Using Observation in Small-scale Research: A Beginner’s Guide. Edinburgh: SCRE. Wragg, E. (1994) An Introduction to Classroom Observation. Abingdon: Routledge.
Data Collection 247
Data Collection 248
Data Collection 249
АҚПАРАТ ЖИНАУ ТАРАУ 5
Тарауға шолу жасау Бұл тарау зерттеу жобасының идеяларына негізделіп, сізге мәліметтерді жинауға көмек беру үшін әрбір ақпаратты жинау әдісінің артықшылықтары мен шектеулеріне қатысты ұсынымдар береді. Data Collection 250
Ақпаратты жинау әдістерін таңдау Өз зерттеу салаңызды, жауап тапқыңыз келетін сұрақтарды, өзіңіз қолданғыңыз келетін жалпы стратегияны анықтап алып, сізге келесі кезеңді анықтау керек, яғни қойылған сұрақтарға жауап табу үшін қандай мәліметтерді жинау қажеттігін анықтап алу қажет.
Мектептер мен сыныптар туралы ақпаратты алудың үш мүмкін әдісі бар. Біріншіден, қандай жайттың орын алып жатқанын айқындап алу үшін оқушылар мен мұғалімдерді жұмыс барысында бақылау қажет. Екіншіден, оқушылар немесе мұғалімдерден, олардың пікірінше, қандай жағдай орын алып жатқанын сұрасаңыз болады, және үшіншіден, сіз зерттеп отырған нәрсенің шын мәнісінде орын алып жатқанына көз жеткізу үшін басқа мәліметтердің іздерін іздеу қажет.
Зерттеу жүргізу үшін тек бір ғана тәсілді пайдалануды талап ететін ереже жоқ. Сыныптағы зерттеу кезінде бірнеше әдісті қолдану сізге артықшылық береді, дегенмен сіздің зерттеу жұмысыңызды жүргізу үшін қажетті уақытты арттырады. Шын мәнісінде, тек бір ғана дереккөзді пайдалана отырып, сіз маңызды идеяларды жіберіп қоюыңыз мүмкін, немесе, одан да нашары, сіздің жүргізіп жатқан зерттеу жұмысыңыз сіздің сыныптағы мәселеге «дұрыс» жауапты анықтады деген жалған ойға келуіңіз мүмкін. Бірнеше мәліметтердің дереккөздерін пайдалану сіздің жағдайды түсінуіңізді тереңдету реті бойынша басқа да перспективаларды есепке алуға көмек береді.
Зерттеу күнделігін жүргізу жоба аясында алынған ақпаратқа бақылау жүргізуді тиімді сақтау тәсілі болып табылады. Сіздің күнделігіңіздің мазмұнын сонымен бірге ақпарат көзі ретінде де пайдалануға болады, дегенмен ол сіз жинақтаған ақпараттан, бақылаулардан, жазбалар мен басқа да мәліметтерден ерекшеленеді. Күнделікте сіз туралы және сіздің жасап жатқан жұмысыңыз жайлы ақпарат бар, және зерттеу жұмысының үдерісін дәлдікпен белгілейді. Ол зерттеу әдіснамасы беретін мәліметтерді толықтырады.
Кейбіреулер дайын үлгідегі мейлінше құрылымдалған форматты пайдаланады. Алайда, сіз өз күнделігіңізді негізгі бағыттаушы ретінде алуыңыз міндетті емес. Әрі қарайғы түсініктемелер немесе толықтырулар үшін – бос жолақтарда, беттердің артқы жағына немесе жазбалар арасындағы бос жерлерді қалдырып отырған дұрыс.
Стиль, тұжырымдамалар келтіру мен дұрыс жазуға қатысты ешқандай қатаң ереже жоқ. Күнделігіңізді өзіңізге қолайлы үлгіде түзіңіз де, өзіңіз жасап жатқан нәрсеге ол көмек беруі тиіс екендігін есте сақтаңыз. 5.1 тапсырманы орындай келіп, өз күнделігіңізді жүргізу туралы ойланыңыз.
Data Collection 251
Мәліметтерді жинау үдерісін жоспарлау Жинау қажет әдістер мен мәліметтерді анықтап алып, жұмысқа кіріспес бұрын әрбір кезеңді мұқият жоспарлап алған дұрыс. Мәселен, 5.1 кестеде орта мектептің жаратылыстану пәнінің мұғалімі Ники өзінің зерттеу жұмысының жоспарын жасағаны көрсетілген. Ол Жаратылыстану сабақтарында оқушылардың жазбаша жұмысқа деген қатынасы қандай? деген сұрақ қойды. Содан кейін ол осы мәселені нақтылап алып, өз сыныбында бірқатар стратегияларды қолданып көріп, оқушылардың қатынастарының өзгерістерін бақылауға кірісті. Ол үш сұрақты түзіп алып, осы сұрақтарға жауап беруге көмек беретін, оның пікірінше, бірқатар мәліметтер жинау әдістерін таңдап алды. Оның зерттеу жұмыстарының жалпы жобасы 5.1 кестеде ұсынылған. Кесте 5.1 Орта мектептегі жаратылыстану бойынша магистрлік дәрежені Med ізденушінің зерттеу жұмысының жобасы
Сіздің күнделігіңізге не жазылады? 1. Жобаны жүргізудің әрбір күні қандай жағдай орын алып жатқаны туралы қысқаша сипаттама. 2. Әріптестермен, зерттеушілермен, мұғалімдермен және қатысушылармен әңгімелер, талқылаулар, жоспарлар және т.б. конспектілерін жасау. 3. Әрі қарай зерттеу немесе үйрену үшін мәселелер мен тақырыптар. 4. Болжамдар мен ойлар. 5. Диаграммалар, сызбалар мен ойлар сызбалары. 6. Бақылаулар. 7. Көргені туралы ойлану. 8. Күнделікті оқығаннан кейінгі ойлар. 9. Келешек іс-әрекеттер немесе зерттеу жұмысының жоспарлары.
Жинау қажет əәдістер мен мəәліметтерді анықтап алып, жұмысқа кіріспес бұрын əәрбір кезеңді мұқият жоспарлап алған дұрыс. Мəәселен, 5.1 кестеде орта мектептің жаратылыстану пəәнінің мұғалімі Ники өзінің зерттеу жұмысының жоспарын жасағаны көрсетілген. Ол Жаратылыстану сабақтарында оқушылардың жазбаша жұмысқа деген қатынасы қандай? деген сұрақ қойды. Содан кейін ол осы мəәселені нақтылап алып, өз сыныбында бірқатар стратегияларды қолданып көріп, оқушылардың қатынастарының өзгерістерін бақылауға кірісті. Ол үш сұрақты түзіп алып, осы сұрақтарға жауап беруге көмек беретін, оның пікірінше, бірқатар мəәліметтер жинау əәдістерін таңдап алды. Оның зерттеу жұмыстарының жалпы жобасы 5.1 кестеде ұсынылған.
жұмысының жобасы
Сұрақ Мəәліметтер дереккөзі Мəәліметтер дереккөзі Мəәліметтер дереккөзі Мəәліметтер дереккөзі RQ1 – Оқушылардың жаратылыстануға қатынасы қандай? Сауалнама (Kind et al., 2007) Оқушылармен жартылай құрылымдалған сауалнама (жеке жəәне/ немесе топтық)
Сұрақша 1 – Мұғалімнен бөлек, нақты сыныпқа деген жазбаша мəәлімдеме оқушылардың жаратылыстануға деген қатынасын өзгерте ала ма? Сауалнама, дейін жəәне кейін (Kind et al., 2007) Оқушылармен жартылай құрылымдалған сауалнама (жеке жəәне/ немесе топтық) Оқушылардың оқу журналдарындағы жазбаша түсініктемелерді талдау
көмек беруі мүмкін? Оқушылардың жазбаша жұмыстарын талдау Оқушылармен жартылай құрылымдалған сауалнама (жеке жəәне/ немесе топтық) Оқушылардың оқу журналдарындағы жазбаша түсініктемелерді талдау
сыныпқа деген жазбаша мəәлімдеме оқушылардың ғылыми концепцияны меңгеруін жақсарта ала ма? ƏӘрбір тақырыптың басында жəәне соңындағы концептуалды карта Оқушылармен жартылай құрылымдалған сауалнама (жеке жəәне/ немесе топтық) Оқушылардың оқу журналдарындағы жазбаша жұмыстар мен түсініктемелерді талдау Қорытынды баға нəәтижелері
Алдымен Ники өз сыныбынан сауалнама алып, содан кейін осы сауалнама негізінде кейіннен сұхбат жүргізу үшін топтың бір бөлігін таңдап алды. Осы мəәліметтерді жинақтау əәдісі ретті. Ники сонымен қатар үш түрлі дереккөзден мəәліметтер жинады: оқушылардың жазбаша жұмыстары, концептуалды карталар мен оқу журналдары. Соңғы ақпарат көзі ретінде оқушылар жұмысының жиынтық бағасы болды (сурет 5.1).
Сурет 5.1 Түрлі əәдістерді жинақтау �����
қ мəәліметтер 1.
Қатынастарға сауалнама жүргізу ������ қ мəәліметтер 2. � қушылармен сұхбат жүргізу ������
қ мəәліметтер 3. ������������ ��������, ����� � əәне кейін ������ қ мəәліметтер 4. � қушылардың жазбаша жұмыстары ������ қ мəәліметтер 5. � қушылардың оқу журналдары �����
қ мəәліметтер 6.
Қорытынды баға
Data Collection 252
Алдымен Ники өз сыныбынан сауалнама алып, содан кейін осы сауалнама негізінде кейіннен сұхбат жүргізу үшін топтың бір бөлігін таңдап алды. Осы мәліметтерді жинақтау әдісі ретті. Ники сонымен қатар үш түрлі дереккөзден мәліметтер жинады: оқушылардың жазбаша жұмыстары, концептуалды карталар мен оқу журналдары. Соңғы ақпарат көзі ретінде оқушылар жұмысының жиынтық бағасы болды (сурет 5.1).
Түрлі әдістерді жинақтау 5.2 суреттегі сызба өзіңіздің зерттеу жұмысыңыздың жобасын құрылымдап, оның уақытша кестесін жоспарлауға көмек береді. Сурет 5.2 Ақпаратты жинау жоспары
Жинау қажет əәдістер мен мəәліметтерді анықтап алып, жұмысқа кіріспес бұрын əәрбір кезеңді мұқият жоспарлап алған дұрыс. Мəәселен, 5.1 кестеде орта мектептің жаратылыстану пəәнінің мұғалімі Ники өзінің зерттеу жұмысының жоспарын жасағаны көрсетілген. Ол Жаратылыстану сабақтарында оқушылардың жазбаша жұмысқа деген қатынасы қандай? деген сұрақ қойды. Содан кейін ол осы мəәселені нақтылап алып, өз сыныбында бірқатар стратегияларды қолданып көріп, оқушылардың қатынастарының өзгерістерін бақылауға кірісті. Ол үш сұрақты түзіп алып, осы сұрақтарға жауап беруге көмек беретін, оның пікірінше, бірқатар мəәліметтер жинау əәдістерін таңдап алды. Оның зерттеу жұмыстарының жалпы жобасы 5.1 кестеде ұсынылған.
жұмысының жобасы
Сұрақ Мəәліметтер дереккөзі Мəәліметтер дереккөзі Мəәліметтер дереккөзі Мəәліметтер дереккөзі RQ1 – Оқушылардың жаратылыстануға қатынасы қандай? Сауалнама (Kind et al., 2007) Оқушылармен жартылай құрылымдалған сауалнама (жеке жəәне/ немесе топтық)
Сұрақша 1 – Мұғалімнен бөлек, нақты сыныпқа деген жазбаша мəәлімдеме оқушылардың жаратылыстануға деген қатынасын өзгерте ала ма? Сауалнама, дейін жəәне кейін (Kind et al., 2007) Оқушылармен жартылай құрылымдалған сауалнама (жеке жəәне/ немесе топтық) Оқушылардың оқу журналдарындағы жазбаша түсініктемелерді талдау
көмек беруі мүмкін? Оқушылардың жазбаша жұмыстарын талдау Оқушылармен жартылай құрылымдалған сауалнама (жеке жəәне/ немесе топтық) Оқушылардың оқу журналдарындағы жазбаша түсініктемелерді талдау
сыныпқа деген жазбаша мəәлімдеме оқушылардың ғылыми концепцияны меңгеруін жақсарта ала ма? ƏӘрбір тақырыптың басында жəәне соңындағы концептуалды карта Оқушылармен жартылай құрылымдалған сауалнама (жеке жəәне/ немесе топтық) Оқушылардың оқу журналдарындағы жазбаша жұмыстар мен түсініктемелерді талдау Қорытынды баға нəәтижелері
Алдымен Ники өз сыныбынан сауалнама алып, содан кейін осы сауалнама негізінде кейіннен сұхбат жүргізу үшін топтың бір бөлігін таңдап алды. Осы мəәліметтерді жинақтау əәдісі ретті. Ники сонымен қатар үш түрлі дереккөзден мəәліметтер жинады: оқушылардың жазбаша жұмыстары, концептуалды карталар мен оқу журналдары. Соңғы ақпарат көзі ретінде оқушылар жұмысының жиынтық бағасы болды (сурет 5.1).
Сурет 5.1 Түрлі əәдістерді жинақтау �����
қ мəәліметтер 1.
Қатынастарға сауалнама жүргізу ������ қ мəәліметтер 2. � қушылармен сұхбат жүргізу ������
қ мəәліметтер 3. ������������ ��������, ����� � əәне кейін ������ қ мəәліметтер 4. � қушылардың жазбаша жұмыстары ������ қ мəәліметтер 5. � қушылардың оқу журналдары �����
қ мəәліметтер 6.
Қорытынды баға
5.2 суреттегі сызба өзіңіздің зерттеу жұмысыңыздың жобасын құрылымдап, оның уақытша кестесін жоспарлауға көмек береді.
Тақырыбы: Зерттеу жұмысының мəәні: Сұрақшалар Мəәліметтер көздері Мəәліметтер көздері Мəәліметтер көздері Мəәліметтер көздері 1.
2.
3.
Мəәліметтерді қашан жинауым керек?
дейін? Жүргізу барысында Эксперименттен кейін Сұрақша 1
Қаңтар-сəәуір Сəәуір-маусым Шілде-тамыз Қыркүйек ƏӘдебиеттерге шолу Эссе 1 ƏӘдістер/жобалық зерттеу
Жазу Эссе 2 Ақпараттарды жинау ƏӘдебиеттерге шолу тарауы
Мəәліметтерді талдау ƏӘдістеме тарауы
Сурет 5.2 Ақпаратты жинау жоспары
Data Collection 253
Сурет 5.3 Ақпарат жинау әдістері Сіздің ақпараттарды жинау әдісіңіздің негізділігі мен шынайылық қаупінің төмендеуі Қандай әдісті таңдап алғаныңызға қарамастан, сізге қандай мәліметтерді жинау қажеттігін анықтап алыңыз. Мәліметтерді алу үдерісінде, немесе жазу арқылы, мәселен, бақылау конспектісін жүргізу кезінде немесе сұхбат барысында жазба жасау кезінде, таңдау бөлігі орын алуы керек (сурет 5.3). Шын мәнісінде, белгілі бір тәсілді таңдап алу қандай бір сипатты маңызды ретінде белгілеп алғаныңызды, ал қалған бөліктерін назардан тыс қалдырғаныңызды білдіреді. Пәнге түсініктеме беру немесе зерттеу немесе белгілі бір әдіснаманы таңдау бөлігі ретінде сыныптағы жайттың кейбір сипаттарын назардан тыс қалдыруға шешіп қабылдап отырсыз. Алайда сіз мұны өзіңіздің ойламай жасаған пікіріңіздің немесе таңдап алған әдістеріңіздің танымал немесе танымал емес кейбір олқылығының негізінде жасаған деген мүмкіндік бар. Сізге белгілі бір оқушыдан сұхбат алуға мүмкіндік бермейтін кесте сияқты зерттеу жұмысының мәнмәтінінде шектеулердің белгілі бір үлгісі бар, ол сіздің таңдау стратегияңызға әсер етіп, үдеріске үлкен жүйелік қателік енгізеді.
Одан бөлек, ақпаратты жинап алып, сізге ақпарат көзін таңдау өз-өзінен түсініктеме үдерісі болып табылатын деректі есепке алып, мәліметтерді жинақтаудың келесі кезеңдерінің осы түсініктеме беру үдерісін мейлінше ұлғайтатынын, әсіресе егер сіз өз тәжірибеңізді мәліметтерге айналдыруға ниетіңіз болса. Сондықтан ақпаратты жинауда сіздің үдерісіңіздің нақтылығы мен негізділігін төмендете алатын қауіптердің көпшілігінің алдын алады. Келесі тарауларда сіз мектептегі зерттеу жұмысына қолданатын мәліметтерді жинау бойынша түрлі әдістер мен тәсілдердің артықшылықтары мен кемшіліктері
Сурет 5.3 Ақпарат жинау əәдістері
Сіздің ақпараттарды жинау əәдісіңіздің негізділігі мен шынайылық қаупінің төмендеуі
Қандай əәдісті таңдап алғаныңызға қарамастан, сізге қандай мəәліметтерді жинау қажеттігін анықтап алыңыз. Мəәліметтерді алу үдерісінде, немесе жазу арқылы, мəәселен, бақылау конспектісін жүргізу кезінде немесе сұхбат барысында жазба жасау кезінде, таңдау бөлігі орын алуы керек (сурет 5.3). Шын мəәнісінде, белгілі бір тəәсілді таңдап алу қандай бір сипатты маңызды ретінде белгілеп алғаныңызды, ал қалған бөліктерін назардан тыс қалдырғаныңызды білдіреді. Пəәнге түсініктеме беру немесе зерттеу немесе белгілі бір əәдіснаманы таңдау бөлігі ретінде сыныптағы жайттың кейбір сипаттарын назардан тыс қалдыруға шешіп қабылдап отырсыз. Алайда сіз мұны өзіңіздің ойламай жасаған пікіріңіздің немесе таңдап алған əәдістеріңіздің танымал немесе танымал емес кейбір олқылығының негізінде жасаған деген мүмкіндік бар. Сізге белгілі бір оқушыдан сұхбат алуға мүмкіндік бермейтін кесте сияқты зерттеу жұмысының мəәнмəәтінінде шектеулердің белгілі бір үлгісі бар, ол сіздің таңдау стратегияңызға əәсер етіп, үдеріске үлкен жүйелік қателік енгізеді. Одан бөлек, ақпаратты жинап алып, сізге ақпарат көзін таңдау өз-өзінен түсініктеме үдерісі болып табылатын деректі есепке алып, мəәліметтерді жинақтаудың келесі кезеңдерінің осы түсініктеме беру үдерісін мейлінше ұлғайтатынын, əәсіресе егер сіз өз тəәжірибеңізді мəәліметтерге айналдыруға ниетіңіз болса. Сондықтан ақпаратты жинауда сіздің үдерісіңіздің нақтылығы мен негізділігін төмендете алатын қауіптердің көпшілігінің алдын алады.
������� �� қылау ���� ��
ған жайтты жазу
����� ������ ������� қ жазба �� ���� �� ғанын
сұрау ���
қа мəәлімет көздері
� ұхбатқа
қатысушылар ��������� ��� �������� ��������� ���������� ��������� ��������� � өзбен көрінетін бейнелер Құжаттарға талдау жасау
Data Collection 254
қарастырылатын болады. Сіздің зерттеу нысаныңыздың сипаты мейлінше сәйкес келетін мәліметтер түрін анықтайды. Алайда аса көп көлемдегі мәліметтерді жинау ағымына жол бермеу қажет. Ең алдымен, сізге шектеулі уақыт аралығында барлық қажетті мәліметтерді талдау керек. 5.2 тапсырма жоспарлау кезеңін ұйымдастыруға көмек береді.
жүктеу/скачать 32,4 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|