Жҥгіріп келіп, биіктікке «Фосбери-флоп» әдісімен

68 
 
Екпін  алу.  Биіктікке  секірудің  нәтижесі  секірушінің 
жоғары  жүгіру  жылдамдығына  жетуіне  байланысты,  ол 
итерілудің  қуаты  мен  «ұшудың»  бастапқы  жылдамдығының 
артуына  жағдай  туғызады.  Жүгіру  алғашқы  бетте  түзу,  содан 
кейін  үш  адымдық  доға  бойынша  жүгіру  неғұрлым  жоғары 
жылдамдықпен  жүгіру  кезінде  ӛте  тиімді.  Бұл  жоғары 
жылдамдықпен  доғаның  қисықтық  шағын  радиусы  кезінде 
орталық  жүгіру  жылдамдығы  артып,  итерілудің  тиімділігін 
тӛмендететін  артық  күш  жұмсалатындығы  мен  түсіндіріледі. 
Жүгірудің  жоғары  жылдамдығы  адымдардың  санымен  тығыз 
байланысты  болады.  Жүгіру  ұзындығы  9-11  жүгіру  адымын 
құрайды да, соңғы 3-5 адым доға бойынша орындалады. Жүгіру 
сӛреден денені  еңкейтуден басталып, иық пен бас шамалы алға 
жібертіледі.  Адым  сӛреден  басталып,  бүкіл  жүгіру  бойында 
табанның  ұшымен  орындалады.  Жүгіру  техникасы  ұзындыққа 
секіруге жүгірудің техникасына ұқсас келеді. Жүгіру техникасы 
сӛреден  басталып  бірте-бірте  ұлғайып  арта  түседі.  Жүгіру 
жылдамдығының  жоғарғы  деңгейі  соңғы  6  адымда  7,9  –  8,2 
м/с.құрайды, ал ең соңғы адымда жылдамдық азайып, итерілетін 
аяқ жерге жанасар сәтте 7,7 – 7,8 м/с.болады. 
«Фосбери  –  флоп»  әдісімен  жүгіру  ерекшелігі  –  соңғы  3  – 
5адымға жуықтау болып табылады. Бұл жағдайда орталық күші 
пайда болып, оның шамасы жүгіру жылдамдығына, секірушінің 
соңғы  адымдарында  доға  бойынша  қозғалуына,  сонымен  бірге, 
секіруші  денесінің  массасына  байланысты  болады.  Секіруші 
орталық жүгіру күшіне қарсы әрекет ете отырып, денесін жүгіру 
доғасының  ішкі  жағына  қарай  еңкейтуі  керек.Доға  бойымен 
жүгірген  кезде  қолдар  ассиметрия  қозғалады.Бұрылуға  кіріскен 
сәттен  бастап,  сермелетін  аяқ  жақтағы  қол  артқа  қарай 
жіберіледі,  ал  доғаның  орталық  нүктесіне  жақын  қол  алға, 
шамалы ішке қарай босатылады. 
Келтірілген  деректер  жүгіруші  қозғалысының  сермелу 
құрлымы  жүгірудің  соңына  таман  жылдамдықты  ұдайы 
арттыруға байланысты құрылатынын кӛрсетті. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

69 
 
Жүгірудің  ең  бір  маңызды  кезеңі  итерілуге  дайындық 
болып  табылады.Сермелетін  аяқты  қойған  кезде  сирақтың 
итерілуіне,  қозғалыстың  бәсеңдеуіне  және  итерілетін  жағдайға 
дайындық кезінде сермелетін аяқ қимылы бәсеңдейді. 
Аяқтың  табанымен  серпіліп  итерілу  итерілетін  адым 
алдында  қозғалысты  арттыруға  жағдай  жасайды  және  жерге 
итерілетін аяқты дұрыс қоюды қамтамасыз етеді. 
Сермелетін аяқ арқылы ӛту итерілуді орындауға дайындық 
кезіндегі  басты  шарттардың  бірі  болып  табылады.  Секіруші 
сермелетін аяқ арқылы ӛткенде дене тік сақталады. «Фосбери  – 
флоп»  әдісімен  секіргенде  тік  жағдайда  сермелетін  тізе 
буынының  бұрышы  100-150  градусқа  тең,  аударылу  тәсілінде 
90-95%. Итерілу адымының алдындағы құрылым ӛзгерісі болған 
кезде,  аударылу  тәсілінен  бӛлек  «фосбери  –  флоп»  әдісімен 
секіргенде итерілу арнайы қозғалыс ӛзгерісіне қажет етпейді де, 
оны орындау жүгіру барысында жүзеге асады. 
Итерілу. 
Итерілген 
кезде 
ұшудың 
ең 
жоғарғы 
жылдамдығын  қамтамасыз  етіп,  қолайлы  бұрыш  жасау  керек 
және  белдеуден  тиімді  ӛту  үшін  секірушінің  ӛзіне  қолайлы 
жағдай туғыза білуі басты шарт. 
Итерілетін жерде аяқпен адымды кең жасап, ӛкшеге салмақ 
түсірместен,  табанға  тұтастай  күш  салып  жүгіру  қозғалысымен 
жүзеге  асырылады.  Итерілу  ӛкшеге  салмақ  түсірілмей 
орындалса, онда ол тез әрі сәтті жүзеге асады. 
Тірелетін  аяқтың  бұлшық  еттері  жиырылғанда  серпілмелік 
жағдайында  бұлшық  еттер  сол  күшке  орын  беретіндей  сипатқа 
ие  болады.  Итерілген  кезде  бұлшық  еттер  «міндетті»  игеру 
қасиетін  иемденеді.  Бұл  жағдай  неғұрлым  маңызды  болып 
саналады.  Ӛйткені  оның  параметрлері  соңғы  сәтте  дене 
массасының  жалпы  орталық  нүктесінің  ұшу  бұрышын 
анықтайды.  Тізе  буынындағы  аяқты  итерілетін  жерге  қойғанда 
160  градустан    аспайды.  Итерілетін  аяқты  қойғаннан  бастап, 
тізенің  буыннан  бүгілуі  басталады.  Итерілетін  аяқтың  тізе 
буынындағы  бүгілу  бұрышы  140-141градус  болады.  Серпілу 
жағдайын  орындау  уақытын  азайту  (0,07-0,085с.),  сермеліп 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

70 
 
итерілуді  неғұрлым  тез  орындауға  мүмкіндік  береді.  Итерілу 
секірушінің  бүкіл  денесінің  ӛзара  қимылы  үйлескенде 
орындалады.  Тізенің,  белдің  тез  бүгілуі  іске  асырылып, 
сермелетін  аяқпен  қолды  тезірек  сермеу  және  денені  жоғары 
қарай кӛтеру әрекеттері орындалады. 
Итерілетін  аяқты  жерге  қойған  жағдайда  дене  массасының 
жалпы  орталық  нүктесінің  ӛсу  кӛрсеткіші  аударылу  тәсіліне 
қарағанда  4-5  см.  жоғары  тұрады.  Алайда,«фосбери  –  флоп» 
әдісімен  секірушінің  итерілуі  сәтті  аяқталған  тұста  дене 
массасының  жалпы  орталық  нүктесі  аударылу  тәсілімен 
секірушіге қарағанда 3-4 см.тӛмен болады. 
«Фосбери  –  флоп»  тәсілімен  секірушінің  тік  аяқпен 
сермелуді  орындау  кезіндегі  соққы  күші  400  –  500 
кг.аралығында  ӛзгереді.  Ал,  бүгілген  аяқпен  сермелгенде,  ол 
ұзақтағы  жағынан  да  азайып,  250-400кг.болады.  «Фосбери  – 
флоптың»  классикалық  тәсілінде  күші  70-80кг-ға  жетіп,  ал  тік 
аяқпен сермелуді орындау тәсілінде 120-140 кг болады. 
Сермелу  қозғалысы  итерілудің  сермелу  күшіне  және  ұшу 
жағдайында  дене  массасының  жалпы  орталық  нүктесінің 
ауысуына  ықпал  етеді.  Итерілген  кезде  қолдың  екі  тәсілі 
пайдаланылады.  Бірдей  алып  жүру  және  ассиметриялы  алып 
жүру.  Екінші  тәсіл  неғұрлым  тез  итеріледі.  Дегенмен  бірінші 
және  екінші  тәсілдерде  де  қолмен  және  аяқпен  сермелу  бір 
қалыпты  орындалып,  иықты  алға  қарай  жіберумен  аяқталады. 
Итерілудің  ортасындағы  күш  негізінен  сермелу  буынының 
инерсиялық  есебінен  құралады.  Бүгілген  аяқты  сермеу 
жағдайында  тірелу  реакциясына  сермеу  буындарының  жалпы 
ықпалы  аяқтың  тік  жағдайына  қарағанда  артық  болады. 
Итерілуге  кірісер  сәтте  денеге  орталық  жүгіру  күші  әсер  етеді. 
Ол  елеулі  күш  құрып,  секіруші  денесінің  тік  жағдайына 
горизонталь  жағдайға  ауысуына  мүмкіндік  береді.  Дененің 
горизонталь  (кӛлбеу)  жағдайға  ауысуына  мүмкіндік  береді. 
Дененің  горизонталь  жағдайы иықтың  белдеуге  қарай  қозғалуы 
есебінен ғана емес, жамбас жоғары қарай иықпен салыстырғанда 
тез  ауыстыру  есебінен  болуына  талпыну  қажет.  Жүгіру 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

71 
 
жылдамдығы  неғұрлым  жоғары  болса  ұшу  бұрышы  да, 
соғұрлым аз болады. «Фосбери – флоп» әдісімен секіргенде ұшу 
барысы 50 - 60˚ қа дейін жетеді. 
Белдеуден ӛту. Белдеу жаққа бұрылу тек «ұшқан» соң ғана 
орындалады.Тіреніштен  ажыраған  кезде  дене  массасының 
жалпы  орталық  нүктесінің  тік  жылдамдығы  жоғары  классты 
секіруші де 4,9 – 5,2 м/с аралығында болады. 
Белдеуге кӛтерілген сәтте сол жақтағы сермелген аяққа қол 
парралель  жағдайда  бағытталады.  Қолдың  ассиметриялық 
қозғалуында  екі  қол  бір  қалыпты  орындалып,  белдеуден  ӛткен 
кезде  қолдар  денемен  бір  деңгейге  қойылады.  Қолдардың 
осылайша  орналасуы  неғұрлым  тиімді,  ӛйткені  бұл  жағдайда 
инерция азайып денені белдеу арқылы «лақтырудың» бұрыштық 
жылдамдығы арта түседі. Одан әрі секіруші барынша түсірілген 
аяқпен иіліп, белдеуге басымен және иығымен кіреді. Сермелген 
аяқ  итерілген  аяқтың  деңгейіне  дейін  түсіріледі.  Белдеуден 
ӛткен  тұста  аяқтар  тізе  буынынан  бүгіледі.  Белдеудің  үстінде 
секіруші  иіле  келіп  жамбасты  кӛтереді.  Белдеуден  ӛткен  сәтте 
қолдар  артқа  лақтырылып  дененің  кеуде  тұсынан  иілуі  кӛбейе 
түседі, ал қолдар денемен бір деңгейде болғанда, жамбас түседі, 
ал қолдар денемен бір деңгейде болғанда, жамбас тұсының иілуі 
барынша  шегіне  жетеді.  Дене  массасының  жалпы  орталық 
нүктесі  қозғалысының  траекториясы  аударылуы  арқылы 
секірумен  салыстырғанда  ұзақтау  болады.  Секірушінің  дене 
массасының  жалпы  орталық  нүктесінің  ең  жоғарғы  биігі 
белдеуден 20 см қашықтыққа жетеді. Ал аударылу тәсілінде ол 8 
см болады. Жамбас белдеуден ӛте салысымен белдеуден тезірек 
«кету»  басталады.  Ол  басты  бұрумен,  жамбас  тұстынан  аяқты 
бүгу және тізе тұсынан тік ұстау арқылы орындалады. Секіруші 
белдеуден  аяғымен  сырғанап  бара  жатқандай  болуы  керек. 
Секіруші  паралоннан  жасалған  матаға  арқамен  түсіп,  іле  шала 
баспен аунап кетеді. 
 
 
 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

72 
 
Тест тапсырмалары: 
 
Арқанмен секіруді «Фосбери-флоп» деп атауының себебі: 
A) ағылшынша секіру деген мағына береді 
B) осы әдіспен секірген, Олимпиада чемпионы атанған 
C) ол аспалап секірудің латынша аты 
D) жарыс ӛткен қаланың аты 
E) Месика президентінің аты 
***** 
Қайшылап  секірумен  фосбери-флоп  әдістерімен  екпін 
алудың айырмашылықтары: 
A) екпін алу бұрышы 30-40 градус 
B) екеуіде тік жүгіріп екпін алады 
C)  фосбери-флоп  әдісінде  ақырғы  3-5  адымды  доғамен 
жүгіреді 
D) айырмашылығ байқалмайды 
E) жоғары сӛреде тұрып орындайды 
***** 
«Фосбери-флоп» әдісімен екпін алу ұзындығы: 
A) 9-11 адым 
B) 14-22 адым 
C) 6-7 адым 
D) 30-32 адым 
E) 24-27 адым 
***** 
Секірудің ең маңызды кезеңі: 
A) итерілу 
B) екпін алу 
C) таяқшадан ӛту 
D) итерілуге дайындалу 
E) жерге түсу 
***** 
«Фосбери-флоп» әдісмен секіргенде итерілу уақыты: 
A) 0,17-0,19 сек. 
B) 0,28-0,30 сек. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

73 
 
C) 0,12-0,14 сек. 
D) 0,30-0,35 сек. 
E) 0,35-0,40 сек. 
***** 
«Фосбери-флоп»  әдісмен  секіргенде  итерілетен  аяққа 
түсетін күштің салмағы: 
A) 400-500 кг. 
B) 200-300 кг. 
C) 70-80 кг. 
D) 120-180 кг. 
E) ондай деректер тіркермеген 
 
«Адымдау»  немесе  қайшылау  тәсілімен  жҥгіріп  келіп, 
биіктіккесекіру техникасы 
 
«Адымдау» әдісімен биіктікке секіруде жүгіру белдеуге 30 - 
45˚  бұрышпен  орындалады,  итерілу  белдеуден  алыс  тұрған  аяқ 
арқылы  жүзеге  асады.  Секіруші  итерілгеннен  кейін  денесін  тік  
ұстап,  жоғары  ұшады.  Секіруші  денесімен  және  серпілетін 
аяқпен  белдеуге  кіріп,  итерілген  аяқты  жайлап  тӛмен  жібереді. 
Белдеуден ӛткен кезде қозғалыстар орындалады. Белдеудің арғы 
жағында  серпілетін  аяқты  түсіру  есебінен  итерілген  аяқ  доға 
сызығы бойынша тізені бұра отырып, белдеуден ӛткенде сыртқа 
қарай  жылжытылады.  Бас  иық  және  барлық  дене  алға  қарай 
иіліп, белдеуге қарай бет алады. Белдеуден ӛткен сәтте басты иіп 
иықты  алға  жіберіп,  секіруші  жамбасын  кӛтереді.  Дененің 
белдеу  жаққа  қарай  шамалы  қозғалысы  белдеуден  дұрыс  ӛтуге 
мүмкіндік  береді.  Қолды  дене  бойымен  жіберуде  белдеуден 
тиімді ӛтуге кӛмектеседі. Жерге сермелген аяқпен түседі, содан 
кейін итерілген аяқ түседі. 
 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

74 
 
 
 
11-сурет.Қайшылап секіру әдісі 
 
«Фосбери-флоп» әдісінде екпін алу және итерілу 
фазасының  негізгі бӛлігінде таяқшаға  перпендикуляр 
жылдамдық  алудың ерекшелігі 
 
 
Екпін алудың екінші бӛлігі доғамен орындалады, бұрылу 3-
5  адым  жерден  басталады,  бірінші  амалда  үш  адымда  бұрылу 
оңтайлы,  бұл  екпін  жылдамдығын  жай  бастағанда  екінші  бес 
адымда екпін жылдам орындалғанда иық сызығынан ӛтеді, онда 
ортаға  қарай  орналасқан  бұны  туындатқан  доғамен  жүгірген 
кезде  денені  іш  жағына  қарай  бұрып,  екпін  алу  әдісі  басқа 
әдістермен  бірдей.Ол  табанның  ұш  жағымен  нық  қойылып 
сирақты 
алға 
тастап, 
жамбастан, 
аяқтан 
шығара 
қозғалады.Осылай  тарта  жүгіру  әдісі  итерілетін    жерге    дейін 
орындалады.Осыны,  әсіресе,  ақырғы  үш  адымға  дейін  сақтау 
абзал немесе доғаға дейін кӛбінесе секіруші 8-10 жүгіру адымын 
пайдаланады,  ұзын  екпін  алу  аспалау  әдісінде  үлкен 
жылдамдықты  тудыру  үшін  қолданылады,  Фосбери    Флоп 
әдісінде  итеру  алдында  екпін  алу  жылдамдығы  8,0  м/с.Ол  үшін 
секіруші  жүгіру  кезінде  иықты  алға  енкейте  жүгіреді,  табанды 
ұшынан  қояды,  ақырғы  адымға  дейін  екпін  алуды  кӛбейтеді, 
таяқшаға  жүгіру  және  итерілу  сыртқы  аяқпен  басталады,  осы 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

75 
 
арада  ортақ  күш  әрекетін  жеңу  үшін  денені  іш  жаққа  қарай 
бұрады. 
Екпін  алудың  ақырғы  адымдарында  аяқты  сызық бойымен  қою 
абзал,бұрылу  сызығымен,  әсіресе,  осы  талапты  ақырғы  екі 
адымда орындау  керек, бұны қамтамасыз ететін денені іш жаққа 
бұрып, осы арада секіруші жүгіруге кӛшеді ,табанды ұш жағына 
қояды.    Ақырғы  адымда  сермелетін  аяқты  табанның  жоғарғы 
жағыны  қояды,итерілетін  аяқ  артқа  ығысады,  ал  итеретін  аяқ 
алға ұмтылады,  итерілетін аяқтың жылдамдығын арттыру үшін 
табан сырт жақ қырына қойылады. Бір нәрсені есепке алу керек - 
ол  итерілетін  аяқта  ӛкшеден  қою  жылдамдықты  тежейді.  Соған 
байланысты  сермелетін  аяқты  тізеден  бүгуді  қамтамасыз  ету 
керек, итерілу кезінде жылдамдықты ӛсіру үшін сермелетін аяқ 
та  бүгіледі,  итеретін  аяқтың  итерілу  кезінде  тізенің 
бүгілуіненазар  аудару  керек.  Итерілу  фазасының  амортизация 
бүгілуі  145-146°.Сол  себепті,    секіруші  ақырғы  адымда 
сермелетін аяқтан ӛткеннен кейін ӛзін жоғары ұстайды. Дененің 
тепе-тендігін  сақтау  үшін  сермелетін  аяқтың  және  қолдың 
қозғалысының маңызы зор, паралель шығуын  байқауға болады.  
Бұл  жерде  қолмен  сермелетін  аяқтың    және  қолдың  үйлесе 
қозғалуын  байқаймыз,  бұл  итерудің  ерекшелігі    итерілетін 
аяқтын жамбасының белсене қозғалысы,осы кезде оның жағына 
қарай  қозғалуын  бәсендету  маңызды.  Осы  арада  сермелетін 
аяқтың  қозғалысы  ӛте  маңызды,  ӛйткені  секірушінің  арқамен 
ӛтуін  қамтамасыз  етеді.  Сермелетін  аяқ  жедел  бүгілген  аяқтан 
ӛтіп, жедел тіземен жоғары бағытталып, жамбасы және аяқтары 
ішке  бұрылады,    ал  сирақ  және  табан  сырт  жаққа  қарай 
тасталады.Сермелетін  аяқтан ішке белсенді қозғалуы жамбасты 
бір  сызықта  ұстауын  қамтамасыз  етеді.  Бұл  дененің  тік  және 
горизонтальді  ӛтуін  қамтамасыз  етіп,  арқа  қалпына  келеді.  
Секіруші  таяқшаға  кӛтерілгенде  иығын  белсенді  жоғары 
бағыттайды,  осы  кезде  таяқшаға  таяу  қол  тӛмен  түсіріледі,  екі 
қол  да  дене  бойымен  тӛмен  түседі.  Осы  уақытта  сермелген  аяқ 
тӛмен түсіп, бұрылу аяқталады, таяқшадан иығымен ӛтеді.  Осы 
кезде  аяқ  тӛмен  орналасады,  ол  үшін  аяқ  тізеден,сирақтан 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

76 
 
бүгіліп,  осы  дененің  иілуімен  жамбас  жоғары  тасталады  .  Осы 
кезде инерция моменті азаяды ,ол сермеген аяқтың тӛмен түсуін 
қамтамасыз  етеді.Осыдан  кейін,  жамбас  таяқшадан  ӛткеннен 
кейін,  таяқшадан  кету  басталады,  ол  дененің  иілуімен  бас  та, 
аяқта  кӛтеріледі,    бастпақы  кезде  жамбас,  содан  кейін  сирақ 
жерге  түсу  арқамен  орындалады,  бір  нәрсені  еске  сала  кету 
керек - бас артқа тасталмайды секіруші үнемі таяқшаға қарайды 
. 
«Фосбери – флоп» әдісімен секіруді оқып –ҥйрену 
 
«Фосбери-флоп»  әдісімен  секіруді  оқып  үйрету  үшін 
жұмсақ паралон маталары қажет. Жүгіріп келіп «фосбери флоп» 
әдісімен  биіктікке  секіру  техникасын  тиімді  меңгеру  үшін, 
жаттығушылар  бастапқы  дайындықтардан  ӛтуі  керек.  (жүгіру, 
жылдамдықпен 
жүгіру, 
секіру). 
Сонымен 
бірге 
олар 
акробатикалық  дайындықтың  бастапқы  курсынан  ӛтсе,  тіптен 
жақсы  болар  еді.  Содан  кейін  ғана,  оқып  үйретуді  бастауға 
болады.  Тӛменде  «фосбери  флоп»  әдісімен  биіктікке  секіру 
техникасын үйретудің реттік тәртібі келтірілген. 
 
 
12а-сурет  <<Фосбери-флоп  >>  әдісімен  биіктікке  секіру 
әдісі 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

77 
 
Нәтижелі  серпілу  үшін  ЖОМ-ның  екпін  алудың  соңғыекі 
адымында  тӛмендеудің  нәтижесі  зор,секіруші  доға  бойымен 
жүгіргенде  тізе  буыннан  сәл  бүгіледі,  яғни    жүгіруші  жоғарғы 
қалыпты сақтайды.Орта күш әрекетінен пайда болатын қосымша 
күшке  қарама-карсы  тұруына  байланысты.  Доғамен  жүгірген 
жылдамдықтың  ӛсуіне  байланысты,    серпілетін  аяқты  алға  қою 
үшін ДОМ тӛмендету керек,  себебі басқа жағдайда аяқ үстінен 
ұрып қойылады,М.Румянцованың тұжырымы бойынша,ДОМ-ды 
тӛмендету  керек  ,соңғы  адымдарды  «үш  бұрыш»  принципін 
қоюды ұсынады.(13сурет) 
 
 13-сурет.    а)биіктікке  секіру  фосбери-флоп;  б)  жылдамдық 
алу үш бұрышы, a жәнә b- соңғы бірнеше адым, h-үш бұрыштың 
биіктігі 
 
1  -  тапсырма:  жаттығушылардың  жүгіріп  келіп  «фосбери 
флоп» әдісімен биіктікке секірудің техникасымен танысу. 
Құрал  жабдықтар:  1.  Секіру  техникасын  кӛрсету.  2. 
Кӛрнекті құралдарды кӛрсету: кинограмма, кинокольцовка және 
басқалары. 3. Секіру техникасының негізгі шарттарын түсіндіру. 
2  -  тапсырма:Жүгірубарысында  доға  үлгісімен  секіру 
техникасын үйрету. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

78 
 
Құрал  жабдықтар:  1.  Радиусы  12-15м  шеңбер  бойымен 
жүгіру.  2.  Доға  қисығын  12-15м  ден  10-8м  ге  дейін  бірте-бірте 
қысқарта  отырып  шеңбер  бойымен  жүгірту.  3.  Түзу  жолмен 
жүгіріп  келе  жатып,  соңғы  3-5  адымда  доға  бойынша  жүгіруде 
жылдамдықты  арттыру.  4.  Түзу  жолмен  жүгіріп  келе  жатып 
бірте-бірте  соңғы  3-5  адымда  жылдамдықты  доға  үлгісі 
бойынша арттыру. 
Әдістемелік 
нұсқау: 
жаттығушы 
шеңбер 
бойымен 
жүгіргенде  оның  орталық  нүктесі  денені  иіңкіреп  жүгірудің 
дұрыс  техникасын  меңгереді,  оқытушы  бұл  жағдайда  еңкеюдің 
иықпен емес бүкіл денемен жүзеге асырылатынына назар салуы 
қажет.  Бұл  жерде  аяқты  баппен  бүгу  және  бос  аяқты  бӛкседен 
алға  қарай  қозғалтып  аяқпен  табанды  жұмысқа  қосып  жүгіру 
техникасын  игереді.  1  және  2  жаттығуларды  орындағанда 
қолмен  дұрыс  істеуі  қажет.Қолдар  ассиметриялық  қозғалысты 
орындайды  –  «сыртқы»  қол  алға  қарай  жіберіліп  қана  қоймай, 
денеге  кӛлденең  жіберіледі  де,  ал  «ішкі»  қол  бұл  бұл  жағдайда 
кӛбірек  артқа  жіберіледі.  3  және  4  жаттығуларды  орындағанда 
жоғарыда  кӛрсетілген  қозғалыстарды  жүгіріп  келе  жатып  және 
доға  бойынша  жүгіргенде  игеру  қажет.  Сонымен  бірге 
жаттығушы доға бойынша жүгіргенде жылдамдықты арттыруын 
назарға алуы қажет. 
3  -  тапсырма:Доға  үлгісі  бойынша  жүгірген  жағдайда 
итерілу техникасын оқып үйрену. 
Құрал  жабдықтар:  1.  Жерге  нық  тұрып,  соңғы  артқы 
жағдайдан  ішке  қарай  бӛкседен  сермелу.  2.  Осы  жаттығуды 
шеңбер  бойында  тұрып,  бір  орында  жасау.  3.  Итерілетін  аяқты 
жерге  қойып,  сермелетін  аяқпен    және  қолмен  жасау.  4. 
Итерілетін аяқты жерге қойып, жүгіріп келе жатып аяқпен және 
қолмен  сермеу.  5.  Итерілетін  аяқты  жерге  қойып  шеңбер 
бойымен  жүгіре  отырып  әрбір  қадам  сайын  сермелу,  сәлден 
кейін  әрбір  3-5  қадам  сайын.  6.  Жүгіріп  келе  жатып,  алдымен 
түзу  бойымен  содан  кейін  доға  бойымен  итерілу.  7.  Жоғары 
ілініп  тұрған  допты  иықпен  қағу.  8.  Түзу  жолмен  жүгіріп  келе 
жатып  гимнастикалық  столға  секіру,  ол  соңғы  3-5  қадамдарға 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

79 
 
доға  үлгісіне  кӛшіріледі.  9.  Доға  бойынша  жүгіріп  келіп, 
белдеуге  секірілу  (белдеу  секірушінің  бойынан  жоғары 
кӛтерілген). 
Әдістемелік  нұсқау:  1  және  2  жаттығуларды  орындағанда 
серпілетін аяқтың жамбасы ішке қарай бұрылып, ал тізе табаны 
мен  бірге  сыртқа  қарай  бағытталуын  ескерту  қажет.  Бӛксе  де 
алға  қарай  шамалы  ішке  бұрылып  жіберілуі  керек  –  бұл  дене 
массасы  жалпы  орталық  нүктесін  итерілген  кезде  итерілу 
сызығының  бойында  ұстауға  мүмкіндік  береді.  Осы  жерде 
сондай-ақ  қолмен  сермелу  жасалады.  3  және  4  жаттығуларда 
итерілетін  аяқты  жерге  қою  тәжірибесі  игеріледі.  5  және  6 
жаттығуларда  осы  қозғалыстар  доға  бойымен  жүгіруге 
жаттықтырылады. Итеруді аяқтағаннан кейін жерге аяқпен түсу 
қажет.  7.жаттығуды  орындағанда  доға  бойымен  жүгіру 
жылдамдығын  арттыруға  назар  салу  керек.  Бұл  жаттығулар 
итерілуді толық аяқтап оны сәтті орындауға мүмкіндік береді. 
8. Жаттығу сермелуді және секірушінің биіктікке  ұшуды жақсы 
итеруге  мүмкіндік  береді.  Доға  бойынша  жүгіруден  кейін 
итерілу жекелеп жүргенде орындалады. 

жүктеу/скачать 1,47 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: