Қазақстан Республикасының Білім және

92 
 
- нысанаға найза лақтыру.Бастапқы позициясы бірдей, бірақ 
жеңіл 
снарядтар 
қолданылады; 
-  сол  бастапқы  позициясынан  орнынан  найза  лақтыру,  бірақ 
лақтыру  оң  аяғының  түзелуінен  басталып,лақтыратын  қолдың 
жоғары-алға 
қозғалысына 
ілеседі.Лақтыру 
бұғананың 
айқастыруымен және қол білегінің тӛмен түспеуімен аяқталады. 
Найза лақтырудың соңғы қозғалыстарын меңгеруге серіктес 
және  тренажерлердің  кӛмегімен  кӛбірек    қорытынды 
элементтерді  заттармен,резеңке  эспандермен  ақтық  күш-
жігермен  имитациялау  қажет.  Имитациялық  жаттығудың 
арқасында  оқушы  лақтырудың  ырғағы  мен  секіру  формасын 
дұрыс  қалыптастырады.  Маңыздысы,оқушы  «снарядты  ӛзіне 
қабылдағанда»  «садақ»  қалпын  дұрыс  жүзеге  асыруды  үйренуі 
маңызды болып табылады. 
4
-міндет.
Найзаны  лақтырма  қадамдардан  қайыру  мен 
лақтыруды  ҥйрету.Бұл  міндеттің  негізгі  элементтерінің 
кӛпшілігі  жаттығулардың  оңай  жағдайында  игеріледі.  Найзаны 
қайыру  лақтырма  қадамдармен  тығыз  байланысты,дененің  оң 
жаққа  бұруымен  қоса  жанмен  алға  қозғалу.Оқытудың  негізгі 
жаттығулары: 
-  лақтыруы  жоқ  түрлі  комбинациялардан  найзаны  қайыру 
имитациясы.  Бастапқы  жағдайдан-бетпен  алға  қарау,сол  аяқ-
алда,кеудені  лақтыру  бағытына  қарату,қолдағы  найза-иықтан 
жоғары,білек-бас  тұсында,найза  ұшы  алға-тӛмен  қаратылады. 
Келесі  қадам  оң  аяқпен  жасалғанда,қатарласып  ден  оңға 
бұрылады,қол  түзу-артқа  қайырылады;сол  аяқпен  қадам-толық 
оңға  бұрылу  және  иық  бойында  ғы  найзамен  қолдың 
түзелуі,найзаның ұшы бет тұсында болады; 
-  дәл  сол  бастапқы  жағдайдан  найзамен  қол  2  қадамға 
қайырылады, содан кейін иық тұсынан ӛзінің бұрынғы қалпына 
оралады; 
- найзаны қайыру имитациясы,кейіннен айқастырмалы ырғақсыз 
қадамға 
ілесуіне 
және 
оған 
ерекше 
назар 
аудара 
отыру.Лақтырусыз және аралас орындалады. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

93 
 
-бастапқы 
жағдайдан-бетпен 
алға 
қарау,сол 
аяқ-
алда,снарядпен  қол  иық  астында  алғашқы  2  қадамда 
қайырылады,кейіннен айқастырмалы қадамға кӛңіл бӛлінеді,сол 
аяқ  тіреуге  түседі  және  лақтыру  алды  жағдайына  тұрады,бірақ 
лақтырусыз; 
-сол, 
бірақ  жеңіл  лақтырумен  және  күштің  біртіндеп 
арттыруымен,жеке  элементтері  меңгергеніне  және  олардың 
үйлесуіне 
қарай 
байланысты. 
-осы 
жаттығуларды 
орындау 
нәтижесінде 
оқушылар 
жеңілдетілген  шарттары  және  қадамы  бар  екінші  бақылау 
белгісінен  қозғалыстың  тұтас  құрылымын  меңгеруі  тиіс,кейін 
бұны ақтық күшпен байланыстыру қажет. 
-жаттығулар 
бірінші  баяу  темппен(жай  жүру),кейін 
жүгірумен,бірақ  тоқтаусыз,үйлесімді  орындау  үшін  жүргізіледі.  
5
-міндет.
Найзаны 
толық 
екпіннен 
лақтыру 
техникасынҥйрету. 
Толық  екпіннің  ұзындығы  әрбір  спортшыға  жеке  дара 
анықталады  және  де  ол  оқушының  бойы  мен  оның 
жылдамдығына 
байланысты. 
Бірінші 
белгі 
қойылады,ал 
жетілдіру 
кезінде 
ол 
нақтыланады.Белгі  қояр  кезде  бағыт  бойынша    найзаның 
доғасынан    3-4  ұзындығын  белгілеу  керек,кері  жүгіруге.Бұл 
кесіндінің  соңында  белгі  қойылады,ал  одан  тағы  6-7  найза 
ұзындығы  ӛлшенеді  де  бастапқы  белгі  қойылады,екпіннің 
басталуы деп саналады. 
Екпінді  техникасын  меңгеру  үшін  мынадай  жаттығулар 
қолданылады: 
-  екпіннің  бӛлігін  алдын  ала  жүгіру,қорытынды  белгісіне  сол 
аяғын  тигізу  .  Бетпен  алға  қарау,оң  аяқ-алда,найзамен  қол-
иықтан жоғары.Бірнеше рет оқушылар екінші бақылау белгісіне 
дейінгі  қашықтықты  жүгіреді,сол  аяқтың  қайда  тиетінін 
нақтылау үшін; 
-найзаны  қайыруымен    екпіннің  бӛлігін  алдын  ала  жүгіру 
және 
лақтырма 
қадамнан 
лақтырусыз.Бұл 
тәртіппен 
лақтырушының  тоқтау  орны  нақтыланады,лақтыруды  жүзеге 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

94 
 
асырғанда.  ол  булочка  кіммен  орын  лақтырушы,  тоқтату 
кӛрсетілген; 
-  қысқартылған  екпіннен  найза  лақтыру.Екпін  әлі  толық 
орнатылған  жоқ  ,бірақ  қажетті  жылдамдықты  алуға  және  оны 
лақтырма  қадамдарды  жүзеге  асырғанда  сақтап  қалу  мен  қатар 
шешуші  күш-жігермен  байланысты  ақтық  соңғы  қадамдарды 
орындауға мүмкіндік береді; 
- 
жеке  дара  екпіннің  таңдауы  мен  сынауы,оны 
түзету.Екінші  бақылау  белгісін  тапқаннан  кейін  әрбір 
дайындалушы  қайта-қайта  алдын  ала  жүгіру  бӛлігін,кейіннен 
оқытушы  тарапынан  түзетулермен  жүгіріп  ӛтеді.Содан  кейін 
бірінші  бақылау  белгісінен    екінші    белгіге  дейін  аяқ  табанмен 
немесе  ұзындық  ӛлшеуішпен  қашықтық  ӛлшенеді  де  есте 
сақталады 
-  Екпін  арқылы  найза  лақтырумен  бірге  қашықтықты 
нақтылау.Бастысы,тапсырманы 
орындағанда 
оқытушының 
назары-лақтырма қадамдардың тиісті ырғақпен орындалуы және 
олардың 
ақтық 
күш-жігермен 
 
үйлесімді 
болуы 
тиіс.Басқасы,екінші  кезектегі  элементтер  оқушылармен  ұзақ 
уақыт бойы меңгеріледі. 
6
-міндет.
Найза лақтыру техникасын жетілдіру. 
Екпіннен найза лақтыру техникасының негіздерін меңгергеннен 
кейін снарядты ұстау,найзаны кӛтеріп жүру және екпінде 
қайыру жағдайы,лақтырма қадамдардың ерекшелігін,иық 
белдеуі мен дененің қозғалысы,лақтырудың ырғақты 
құрылымы,толық екпіннің қашықтығы нақтыланады.  
Найза лақтыру техникасын жетілдіру үшін оқушыларды 
снарядты қайырудың түрлі нұсқаларымен және ақтық күш-
жігердің орындау тәсілдерімен таныстыру қажет.Найза лақтыру 
техникасының жеке дара нұсқасын анықтау мен жетілдіру үшін 
ұзақ уақыт талап етіледі.Жарыстарға қатысуы найза лақтыру 
техникасын арнайы деңгей дайындығын және тиімділігін 
анықтауға кӛмектеседі,сонымен қатар  жеңіл атлетиканың осы 
түрін жетілдіру жолдарын анықтауға септігін тигізеді(сур. 121) 
 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

95 
 
Тест тапсырмалары: 
 
Ұзындыққа секіруде жеңіскер анықталады: 
A) алдыңғы кезектегі жақсы кӛрсеткішінен 
B) аяқтық сайыстағы кӛрсеткішінен 
C) квалификациялы жарыстың ең жақсы кӛрсеткішінен 
D) 6 кезек кӛрсеткішінің нәтижесінен 
E) ақырғы кезектің нәтижесінен. 
***** 
Ұзындыққа  секіруде  түсетін  жардың  (кӛлемін,  ұзындығын, 
тереңдігін) кӛрсетіңіз: 
A) 2,75 х 7 х 0,5 м 
B) 3 х 6 х 0,75 м 
C) 3 х 3 х 0,5 м 
D) 2 х 5 х 0,75 м 
E) дұрысы кӛрсетілмеген. 
***** 
Ұзындыққа  секіруде  итерілетін  таяқшаның  мӛлшерін 
кӛрсетіңіз: 
A) 100 х 20 х 10 см 
B) 100 х 20 х 20 см 
C) 122 х 20 х 10 см 
D) 122 х 30 х 10 см 
E) 122 х 20 х 20 см. 
***** 
Бір кезекте ұзындыққа секіруде қанша уақыт береді? 
A) 2 мин 
B) 1,5 мин 
C) 1 мин 
D) 3 мин 
E) 2,5 мин. 
***** 
Ұзындыққа  секіруде  әлем,  олимпиада,  халықаралық 
рекортын орындағанда желдің жылдамдығының мӛлшері: 
A) 2,5 м/сек 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

96 
 
B) 3 м/сек 
C) 2 м/сек 
D) 0,5 м/сек 
E) 5 м/сек. 
***** 
Лақтыруда  ақтық  –  сӛрелік  фазасының  негізгі  мақсаты 
қандай? 
A) снарядты 45˚шығару 
B)  үдемелі  бұрышқа  байланысты  снарядқа  максималды 
жылдалдық шығуын жеткізу 
C)  лақтырушы  денесінің  тұрақтылығын  және  айналым 
осінің қатталығын қамтамасыз ету 
D) снарядқа үдемелі жылдамдық тың шығуын жеткізу және 
оны жерден неғұрлым жоғары шығару 
E) снарядты 40˚ шығару. 
***** 
Екпін алып лақтырудың негізгі мақсаты неде? 
A)  «лақтырғыш  снаряд»  жүйесіне  максималды  алғашқы 
жылдамдықты 
B) снарядтың шығуына қолайлы бұрыш қамтамасыз етуі 
C)  «лақтырғыш  снаряд»  жүйесіне  үйлесімді  алғашқы 
жылдамдықпен жеткізу 
D)  бұлшық  ет  босаңсуын  және  күштің  экономиясын 
қамтамасыз ету 
E)  тірек  рекциясын  мӛлшерін  және  ауырлық  күшінің 
жылдамдатуын ұлғайту. 
***** 
Ұзындыққа секірудің негізгі кезеңі (фазасы): 
A) екпін алу кезеңі 
B) ұшу кезені 
C) итерілу кезеңі 
D) түсу кезеңі 
E) итерілуге дайындалу кезеңі. 
***** 
Ұзындыққа секіруде итерлудің негізгі мақсаты: 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

97 
 
A)  секірушінің  денесінің  ортақ  нүктесі  қозғалу  кезінде 
кейбір бұрышқа ӛзгереді 
B) секіруде ең жоғарғы нәтижеге жету 
C) итерлу кезінде ең жоғарғы бұрышпен секіру 
D) аяқ итерлу кезінде ең жоғарғы амортизацияға жету 
E) екпінде алған жылдамдықты кӛбейту. 
***** 
Қайшылап  секірумен  фосбери-флоп  әдістерімен  екпін 
алудың айырмашылықтары: 
A) екпін алу бұрышы 30-40 градус 
B) екеуіде тік жүгіріп екпін алады 
C)  фосбери-флоп  әдісінде  ақырғы  3-5  адымды  доғамен 
жүгіреді 
D) айырмашылығ байқалмайды 
E) жоғары сӛреде тұрып орындайды 
***** 
Арқанмен секіруді «Фосбери-флоп» деп атауының себебі: 
A) ағылшынша секіру деген мағына береді 
B) осы әдіспен секірген, Олимпиада чемпионы атанған 
C) ол аспалап секірудің латынша аты 
D) жарыс ӛткен қаланың аты 
E) Месика президентінің аты 
 
 
Ядро серпу әдісінің негізі. 
 
Снарядтың салмағы ерлерде 7,257 кг, ал әйелдерде 4кг, осы 
снарядтарды итеру үшін үлкен күш қажет. 
Ядро  серпу  бұрышы  45˚  шеңбердің  ішінде  тұрып 
орындалады.  Ядроны  ұстау.  Ядро  сәл  ашылған  оң  немесе  сол 
қол  саусақтарында  орналасады.  Жаңа  бастаған  спортшылар 
ядроны  алақанға  таяу  салып  ұстайды.  Ядро  орналасқан  қол 
бұғана  шұңқырына  мойынның  жанында  орналасады,  ядроны 
мойынға қысып ұстайды. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

98 
 
Сермеу.  Сермеудің  мақсаты  артқа  ырғу  және  бұрылу 
арқылы  итерушіні  қозғалысқа  дайындау.  Ең  кӛп  тараған  түрі 
артқа  ырғып  итеру.  Сонымен  қоса  сермеудің  мақсаты 
қозғалудың  бастапқы  кезінде  лақтырушы  –  снаряд  жүйесінен 
нәтижелі  жағдай  туғызу.  Итеруші  лақтыратын  жаққа  арқамен 
шеңбердің  арт  жақ  бӛлігінде  тұрады.  Сол  аяқ  сәл  артқа,  оң 
аяқтың  жанына  қойылады.  Ядроны  оң  қолмен  иық  үстінде 
ұстайды.  Бүгілген  оң  қол  жоғары  немесе  алға  –  жанға  қарай 
бағытталған. 
Алға  еңкейе  және    сол  аяқты  кӛтеріп  спортшы  оң  аяққа 
тұрады.  Содан  кейін  оң  аяқты  бүгіп  сол  аяқты  тӛмен  түсіріп 
жинақталады.  Бүгілген  сол  қол  дененің  алдында,  оң  қолдың 
шынтағы  жанына  қарай  апарады.  Осы  қалыпта  тұрған 
лақтырушының мақсаты снарядты шеңберден шығара лақтыру. 
Снарядқа  екпін  беру.  Екпін  беру  ырғып  немесе  бұрумен 
орындалады. «Ырғу»  деген сӛз қозғалыс сипатын дәл бермейді. 
Шынында  ол  жедел  ортаға  сырғанап  қозғалу  болып  табылады. 
Осылай  қозғалу  сол  аяқтың  артқа  белсенді  сермеуі  және  оң 
аяқтың  жазылуымен 
басталады. 
Дене 
сәл 
түзетіледі. 
Нәтижесінде  итеруші  жедел  табанның  ұшы  арқылы  шеңбердің 
ортасына сырғанай қозғалады немесе  оң аяқтың ӛкшесі арқылы 
қимыл жасайды, кӛбінесе, бұндай әдісті бойы аласа спортшылар 
қолданады.  Оң  аяқ  жерге  тиісімен  жедел  ішке  және  сәл  сол 
жаққа бұрылады. Сол аяқ жолға қойылады. Сол қол алға тӛмен 
түсіріліп, жабық қалыпты сақтауға кӛмектеседі. 
Финалдық  қозғалыс  (күш  түсіру).  Сол  аяқ  жерге  тимей 
итерілу  басталады,  ол  сырғанағандай  тәріздес.  Қозғалудың 
бірінші бӛлімі ұстау. Осы ұстау сәтінде бұлшық еттер созылады. 
Осы  кезге  дейінгі  бұлшық  ет  жиырылады.  Ары  қарай  жамбас 
кӛтеріле  бұрылып,  оң  аяқ  жазылып,  денені  жедел  қимылдатып 
итеретін  жаққа  бейімдейді.  Иық  алға  жоғары    бұрылып,  қол 
ядроны итерумен аяқтайды. Сол аяққа финалдық күш түседі, сәл 
бүгіліп  оң  қолмен  бір  уақытта  түзетіледі.  Сол  қол  иықтың 
бұрылуына  және  кеуденің  алға  жоғары  шығарылуына 
байланысты  шынтақ  артқа  әкетіледі.  Бас  итеретін  жаққа 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

99 
 
бұрылады. Итерілу аяқтың жедел ауысуымен аяқталады. Себебі 
тепе-теңдікті  сақтауға  шеңберден  шығып  кетпеуіне  ӛз  үлесін 
қосады. 
 
         Ядроны итеруге ҥйрету. 
 
Ядро  итеруде  сақтық  жан-жақты  қарастыруды  талап  етеді. 
Басты  міндет  спортшыларды  зиян  келтіретін    соққыдан  сақтау. 
Ядро  итеру  әдісінің  негізі  -  тез  және  денені  бірте-бірте  түзету. 
Үйретудің  бірінші  кезеңінде  нығыздалған  доппен  орнында 
тұрып,  аяқпен  қолдың  қозғалысын  үйлестіру  үшін  арнайы 
жаттығулар қолданылады. 
1.  Ядроны  ұстау  және  снарядқа  дұрыс  күш  түсірумен 
таныстыру. 
2.  Ядроны  орнында  тұрып  итеру.  Орында  тұрып  ядроны 
итеруге  үйрету  үшін  лақтыратын  жаққа  қарап  тұрып  алға, 
жанымен, арқамен снарядты лақтырады. 
3. Ырғақпен екпін алу (артқа бір аяқпен секіру). 
4.Ырғақ жасап ядроны итеру. Жас спортшылардың орнында 
тұрып  ырғақта  орындау  және  ядроны  толық  итеру  дағдысын 
қалыптастыру. 
Найза, граната лақтыру әдісін жіктеу. 
Сауалнама. 
1. Найза, граната әдісінің даму тарихы. 
2. Граната және найза лақтыру әдісін поза бойынша жіктеу. 
3. Финалдық күйге түсіруге үйрету. 
Тапсырма: 
1.  Найзаны  пайдаланып  жалпы  және  арнайы  жаттығулар 
орындау. 
2. Найзаны ұстау және ығыстыру әдісіне үйрету. 
3. 5-10м аралықтан найзаны нысанаға тигізу. 
4.  Найзаны  орнында  тұрып  2-3  жүгіру  адымының  әдісін 
еліктеу арқылы орындау. 
Найзаны лақтыруға мынандай ретпен үйретіледі. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

100 
 
1. Найзаны ұстаумен таныстыру және  снарядқа дұрыс күш 
түсіре білу. 
2. Найза мен артқа қысқан қолмен лақтыруға үйрету. 
3. Найзамен жүгіруге үйрету иық үстінде ұстап жүгіру. 60м 
жерден жай жылдам найзамен жүгіру. 
4.  Екпін  алып  жүгіруден  лақтыруға  үйретуге  кӛшу. 
Найзамен  екпін  алуға  доп,  тас  басқа  домалақ  бұйымдар 
қолдануға  болады.  Бастапқы  кезде  екпінмен  жүгіріп  найза 
лақтыруды  қысқа  аралықта  жай  жүгіріп,  содан  кейін  екпін 
аралығы ұзартылады, жылдамдық кӛбейеді. 
Лақтыру  қозғалыстарын  меңгеру  үшін  және  снарядқа  күш 
сала  білуді  үйрену  үшін  үйренуді  толтырылған  доптарды, 
құммен  толтырылған  қаптарды  және  әртүрлі  салмақтағы 
ядроларды  пайдалана  отырып  арнайы  жаттығулардан  бастау 
қажет, мысалға: 
- аяқтарды бүгіп, жазып, екі қолмен допты кеудеден жоғары 
итеру; 
- алдын ала аяқтарды бүгіп, бір қолмен жоғары итеру; 
-  серіктеске  бетпе-бет  тұрып,  содан  кейін  қырымен  тұрып 
бір қолмен алға – жоғарыға итеру; 
- әр түрлі қозғалыста екі қолмен допты лақтыру (тӛменнен-
алға-жоғарыға,  бастан-жоғарыға,  бүйірден-алға-жоғарыға  және 
т.б.).  Лақтыру  қозғалыстарының  негізін  меңгерген  соң,  ядроны 
итеру техникасын үйренуге ауыса беруге болады. 
1-міндет. Ядроны итеру техникасымен таныстыру. 
Ядроны  итеру  техникасы  түсіндіру  және  кӛрсету 
әдістерімен  іске  асады..  Сонымен  бірге  жарыстың  ережелері 
және  снарядтың  салмағы,  формасы  туралы  мәліметтермен  қоса 
қозғалыстардың реті қысқаша түсіндіріледі 
Техниканың  кӛрсетілімі  оқытушымен  немесе  техникамен 
шұғылданушымен,  оны  жақсы  меңгерген  тұлғамен  жүзеге 
асырылады.  Одан  басқа  кӛрнекі  құралдар,  кинограммалар, 
плакаттар мен бейнефильмдер қолданылады. 
2-міндет. Ядроны ұстауға және итеруге үйрету. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

101 
 
Ядроны  тікелей  итеруге  оқытуды  оны  ұстаудан  және 
қорытынды  күштен  –итеруден  бастаған  жӛн.  Ядроны  ұстауды 
кӛрсетіп  түсіндіргеннен  кейін  үйренушілердің  оны  орындау 
дұрыстығы  тексеріледі.  Ядро  иық  алдында  вертикальді  күйде 
саусақтардың арасына орналастырады. 
Осы  тапсырманы  шешу  үшін  келесі  жаттығуларды 
ұсынамыз: 
- қолдан қолға ядроны лақтыру; 
- ядроны кішігірім биіктікке жоғарыға лақтырып,қағып алу; 
- ядроны алға — жоғарыға және алға – тӛменге итеру; 
- ядроны түрлі құралдар арқылы итеру. 
Осы жаттығуларда ядроны итеру жартылай қырындап тұру 
күйінен  итеру  бағытына  қарай  орындалады.  Сонымен  бірге, 
қолдар  мен  денені  бір  уақытта  тіктеп,  аяқтарды  бүгіп  ядроны 
дұрыс ұстауды қадағалау керек.  
3-міндет.  Орында тұрып ядроны итеру техникасына оқыту. 
Орында  тұрып  ядроны  итеруді  игеру  үшін  лақтырудың 
бағытына  бетпе-бет,  содан  кейін  қырымен  тұрып, бірақ  иықпен 
белдің  алдын  ала  оңға  бұрылып  бастауға  болады.  Осы 
жаттығулар  лақтырудың  бағытына  арқасын  беріп  тұрып, 
бастапқы күйден итеруге ауысу болып табылады. Сонымен бірге 
аяқтар  сәл  бүгілген,  сол  аяқ  алда,  дене  салмағы  сәйкесінше 
тізеде  бүгілген  оң  аяқта.  Сол  аяқтың  табаны  сәл  ғана  ішке 
бұрылған. Итеру сол аяқты құмға қоюдан басталады. 
Орында  тұрып  ядроны  итеру  техникасын  игеру  үшін 
қосымша жаттығулар болып түрлі бастапқы күйден бір және екі 
қолмен толтырылған доптарды итеру болып табылады  
4-міндет. 
Ырғып, екпін алу техникасын оқыту. 
 Ырғу 
техникасына 
ие 
болу 
үшін 
имитациялық 
жаттығулардың толық бір қатары бар. 
1.  Бастапқы  күйден  –  лақтыру  бағытына  арқасын  беріп 
тұрып: 
-  дене  итеретін  оң  аяққа  топталады,  бүгілген  сол  аяқ  оң 
аяққа жақын тұрған тірекке қойылады; 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

102 
 
-  оң  аяқты  итеру  бағытына  қарай  сілтегенде  оң  аяқ 
біруақытта тіктеледі; 
2.  Келесі  жаттығу  алдыңғы  жаттығудың  жалғасы  болып 
табылады.  Итеру  бағытына  қарай    сол  аяқты  сермеу  оң  аяқтың  
белсенді  итеруімен  біруақытта  орындалады  және  содан  кейін 
қысқа секірулер жасайды. 
Жаттығушыларда итеруді дұрыс орындау сезімін тудыру 
үшін,  оны  серіктестің  кӛмегімен  орындау  керек.  Ол  үшін 
үйренуші сол аяғын артқа жіберіп, алға еңкейеді, Серіктес аяғын 
кӛтеріп, үйренушіні итеру бағыты бойынша  тартады. Үйренуші 
тарту күшін пайдаланып, оң аяқпен қысқа секірістер орындайды 
және содан кейін аяғын ұшына қойып, жіліншікті тартады. 
5-міндет
.Ядроны итеру техникасын жетілдіру. 
Итеру  техникасын  жетілдіру  кезінде  мына  тапсырмаларды 
орындау керек: 
- 
снарядпен  және  тренажерларда,  снарядсыз  жеке 
фазаларды жетілдіру үшін арнайы жаттығулар; 
- шеңберден түрлі салмақтағы ядроларды итеру; 
- нәтижеге ядроны итеру. 
Ядроны  итеру  техникасын  игеруді  физикалық  сапаларын 
дамытумен және оларды жетілдірумен параллель жүргізу керек. 
Қазіргі  таңда    ядроны  бұрылыстан    итеру  әдісі 
қолданылады.  Осы  немесе  басқа  лақтыру  қозғалыстарының 
нұсқасын қолдану адамның жеке қабілеттеріне байланысты
 
 
Тест тапсырмалары: 
 
Лақтыру адымын үйрету үшін қолданатын жаттығу: 
A)  қайшылау  адымын  жай,  жылдам  орындау,  допты 
қайшылап лақтыру, 4 лақтыру адымын орындап лақтыру 
B) допты қайшылап лақтыру, финалдық күш түсіру фазасын 
орындау,  «тартылған  садақ»  қалпын  ӛз  еркімен  орындау,  және 
әріптестің күш түсіруімен орындау 
C)  қайшылау  адымын  жай  және  жылдам  орындау, 
қайшылап  лақтыру  қозғалыс  еліктеп  лақтыру,  допты  қайшылап 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

103 
 
лақтыру,  4  адымда  допты  ығыстыру  қозғалыс  еліктеп  орындау, 
осы  жаттығуды  жүруде,  жүгіруде  4  лақтыру  адымы  мен  допты 
лақтыру 
D) алдынғы екпін алуды жай және жылдам орындау. Толық 
екпін алып лақтыру 
E)  лақтыру  адымын  бірнеше  рет  қайталау  және  финалдық 
күш түсіру. 
***** 
Граната, доп, найзаны ығыстырудың әдістерін кӛрсет: 
A) алға, жанға, артқа 
B) сырт жаққа, артқа 
C) тік-артқа, доғамен алға-тӛмен артқа 
D) алға-артқа 
E) тӛмен-артқа. 
***** 
Аға  тӛреші  кезекті  дұрыс  деп  есептейді  егерде  лақтырған 
кейін: 
A) ядро түскен із сектордың бойында сызыққа түссе 
B)  лақтырушы  шеңберден  тепе-теңдік  сақтамай  шығып 
кетсе 
C) кезекті орындағанда қолына смола немесе қолын байлап 
итерсе 
D)  кезекті  орындағанан  кейін  шеңбердің  алдыңғы 
жартысына оңға немесе солға шығып кетсе 
E)  қатысушы  кезекті  орындап  шеңберден  шығатын  кезде, 
бірінші адымда ақ сызықты арт жағынан басып кетсе. 
***** 
Ядро  итеруде  финалдық  күш  түсіруде  оң  аяқтың  дұрыс 
жұмысын белгіле: 
A) оң аяқ тек түзетіледі денені жоғары қозғалтады 
B)  ортақ күш  оң табан сызығына шықанша, оң аяқ бұрыла 
береді 
C)  оң  аяқ  бұрылу-кӛтерлу  жұмысын  жасап  алға  жоғары 
бағытта 
D)  ядро  итеруші  «Тартылған  садақ»  қалпын  қамтамасыз 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

104 
 
етеді 
E) финалдық күшті ұтымды орындауға негіз тудырады. 
***** 
Жүгіру кезінде дененің қалпы, қолдың қозғалысы: 
A) алға еңкейеді, қол сәл алға-артқа қозғалады 
B) басты шалқайта ұстайды, қол тӛмен түсіріледі 
C)  дененің  еңкею  бұрышы  10-12  градус,  қолдың  бүгу 
бұрышы 40 градус
 
D) дененің еңкею бұрышы 2-3 градус, қолдың бүгу бұрышы 
90 градус 
E) дене тік қол алға-артқа қозғалады 
***** 
Жүгіру әдісінің ең басты ерекшелігі: 
A)  қозғалу  кезінде  бұлшықеттерді  бос  ұстау,  тік  жүгіруді 
сақтау табан сырт жаққа қойылады 
B) аяқты жерге қойғанда іс жағына қояды, жанына теңселе 
жүгіреді 
C) жүгіру кезінде арасында секіреді, табанды толық ӛкшеге 
қояды 
D) жүгіру кезінде алға еңкейтеді, басты сәл шалқайтады 
E) жүгіру кезінде денені қалай ұстаймын десе ӛз еркі 
***** 
Жүгіру кезіндегі маңызды элементтер: 
A) сӛре, сӛрелік қозғалыс, мәре 
B) жамбас , тізе, табан буындарының бүгілуі және жазылуы 
C) дистанция бойымен жүгіру, мәре аяқты соща жүгіру 
D) қолды тіреп, тіремей жүгіру 
E)  табанды  жиілетіп  қою,  тізені  жоғары  кӛтеріп  жүгіру, 
секіру 
***** 
Жүгіру кезіндегі тірек реакциясының күші: 
A)  мӛлшеріне  тең  және  аяқтың  жерден  итерілу  күшіне 
қарама-қарсы бағытталған 
B) аяқтың жерден кӛтерілу күшіне қарағанда мӛлшерден аз, 
бірақ әр қашан аяқтың жерден итерілу күшінен кӛп 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

105 
 
C)  тірек  периодының  кезеңінің  тұрақты  ӛзгерісте 
байқалады, бірақ итерілу күшінен артық. 
D) жүгіру жылдамдығына байланысты ӛзгереді 
E) аяқтың жерден итерілу күшінен аз. 
***** 
Ядро итеруде сектордың бұрышы: 
A) 29˚ 
B) 35˚ 
C) 40˚ 
D) 55˚ 
E) 45˚ 
***** 
Қысқа  қашықтыққа  жүгіруде  жарысқа  қатысушылар  ӛз 
арасынан жүгіру жолдарын айырбастауға рұқсат етілеме? 
A) иә 
B) жоқ 
C) тек ғана қалалық жарыстарда 
D)  қатысушылардың  квалификациясының  айырмашылығы 
болса 
E) мәредегі тӛрешінің рұқсатымен. 
***** 
Ерлер лақтыратын ядроның салмағы: 
A) 7257г 
B) 7280г 
C) 7527г 
D) 7250г 
E) 7000г. 
***** 
Әйелдер лақтыратын ядроның салмағы: 
A) 3000г 
B) 3527г 
C) 4000г 
D) 4500г 
E) 5000г. 
***** 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

106 
 
Ядро итерудегі шеңбердің диаметрі: 
A) 2500мм 
B) 2315мм 
C) 2150мм 
D) 2135мм 
E) 2000мм. 
***** 
Екпін алып лақтырудың негізгі мақсаты неде? 
A)  «лақтырғыш  снаряд»  жүйесіне  максималды  алғашқы 
жылдамдықты 
B) снарядтың шығуына қолайлы бұрыш қамтамасыз етуі 
C)  «лақтырғыш  снаряд»  жүйесіне  үйлесімді  алғашқы 
жылдамдықпен жеткізу 
D)  бұлшық  ет  босаңсуын  және  күштің  экономиясын 
қамтамасыз ету 
E)  тірек  рекциясын  мӛлшерін  және  ауырлық  күшінің 
жылдамдатуын ұлғайту. 
***** 
Лақтыруда  ақтық  –  сӛрелік  фазасының  негізгі  мақсаты 
қандай? 
A) снарядты 45˚шығару 
B)  үдемелі  бұрышқа  байланысты  снарядқа  максималды 
жылдалдық шығуын жеткізу 
C)  лақтырушы  денесінің  тұрақтылығын  және  айналым 
осінің қатталығын қамтамасыз ету 
D) снарядқа үдемелі жылдамдық тың шығуын жеткізу және 
оны жерден неғұрлым жоғары шығару 
E) снарядты 40˚ шығару. 
***** 

жүктеу/скачать 1,47 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: