Халықаралық ғылыми-практикалық конференциясының материалдары актуальные проблемы формирования культуры

1 

 

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ 

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН 

 

ПАВЛОДАР МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ИНСТИТУТЫ 

ПАВЛОДАРСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ ИНСТИТУТ 

 

 

 

 

 

 

БОЛАШАҚ МАМАНДАРДЫҢ ЗИЯТКЕРЛІК ЕҢБЕК 

МӘДЕНИЕТІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕР: 

ПАРАДИГМАЛАР, ҮРДІСТЕР, ТӘЖІРИБЕ 

 

Халықаралық ғылыми-практикалық  

конференциясының материалдары  

 

 

 

 

АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ ФОРМИРОВАНИЯ КУЛЬТУРЫ 

ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНОГО ТРУДА БУДУЩИХ СПЕЦИАЛИСТОВ: 

ТЕНДЕНЦИИ, ПАРАДИГМЫ, ОПЫТ 

 

Материалы международной 

научно-практической конференции 

 

 

I том 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Павлодар 

2015 

2 

 

УДК 378 

ББК 74.58 

А 43 

 

 

 

Под общей редакцией кандидата педагогических наук, доцента В.Х. Адиловой 

Редакционная 

коллегия: 

доктор 

педагогических 

наук, 

профессор  

Р.Х.  Шаймарданов,  доктор  философских  наук,  профессор  Н.Р.  Аршабеков, 

кандидат биологических наук, доцент Н.Т. Ержанов 

 

 

 

А 43  Болашақ  мамандардың  зияткерлік  еңбек  мәдениетін  қалыптастырудың 

өзекті  мәселелер:  парадигмалар,  үрдістер,  тәжірибе.  халықаралық 

ғылыми-практикалық конференциясының материалдары. – Актуальные 

проблемы  формирования  культуры  интеллектуального  труда  будущих 

саециалистов:  тенденции,  парадигмы,  опыт:  сборник  научных  статей 

Международной  научно-практической  конференции  –  Павлодар:  ПГПИ, 

2015 – Т 1 – 426 с. 

 

 

 

ISBN 978-601-267-377-7 

 

 

В 

сборник 

включены 

материалы, 

отражающие 

научно-

исследовательские  и  практико-ориентированные  инициативы  докторов  и 

кандидатов  наук,  преподавателей  и  учителей,  студентов  в  психолого-

педагогической 

науке. 

Представлены 

результаты 

теоретических 

и 

экспериментальных  исследований,  а  также  практические  педагогических, 

психологических и смежных специальностей. 

  

 

 

 

 

 

УДК 378 

ББК 74.58 

 

ISBN 978-601-267-377-7 

 

 

 

 

 

 

© Павлодарский  государственный педагогический институт, 2015.  

3 

 

ҚҰРМЕТТІ ХАНЫМДАР МЕН МЫРЗАЛАР, 

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯҒА ҚАТЫСУШЫЛАР! 

 

Барлықтарыңызды,  ең  алдымен  біздің  Республикамыздың  және 

шетелдің алдыңғы қатарлы ғылыми және қоғамдық-саяси орталықтары-

нан келген қонақтарымызды қарсы алуға рұқсат етіңіздер! 

Биылғы жыл Қазақстан халқы Ассамблеясы жылы деп жарияланды. 

Қазақстан халқы Ассамблеясының 20-жылдығына арналған «Қазақстан 

халқы  Ассамблеясы  –  қоғамдық  келісімнің  маңызды  институты» 

атты  халықаралық  конференциямыз  Қазақ  хандығының  550-жылдығы, 

Ұлы  Отан  соғысындағы  Жеңістің  70-жылдығы,  ҚР  Конституциясының 

20-жылдығы тәрізді Қазақстан халқының бірлігі идеясымен байланысты 

бірқатар  жарқын  маңызды  оқиғалар  аясында  өтуде.  Дәл  осындай 

сапасының арқасында, Қазақстан халқы барлық сынақтарға төтеп беріп, 

өзінің  аумақтық  тұтастығын  сақтап,  қоғамның  барлық  салаларында 

үлкен нәтижелерге қол жеткізді.  

Сіздерді,  толеранттылық,  ұлтаралық  келісім  мен  ұлттық  бірлік 

рухын  нығайту  үшін  үлкен  құндылығы  бар  Қазақстан  тарихындағы 

осындай маңызды іс-шаралармен құттықтаймын.  

Қазақстан  аумағында  ұзақ  ғасырлар  бойы  дамыған  және  бірдей 

әлеуметтік-саяси  жағдайларға  төтеп  берген  рухани  қауымдастық  Қазақ-

станның  көпұлтты  халқын  біріктірді.  Барлық  қазақстандықтардың 

теңдігі,  ұлты  мен  дініне  қарамастан,  бір-біріне  деген  сыйластығы, 

қоғамдық  келісімді  күшейту  мен  ұлтаралық  қатынастарды  үйлестіру 

Қазақстанның  мемлекеттік  саясатының  негізгі  басымдылықтары  болып 

қала береді. 

Тұрақтылық  пен  ішкі  тұтастылықты  қамтамасыз  етуде  Қазақстан 

халқы  Ассамблеясы  шешуші  рөл  атқарады.  Бұл  мемлекеттік  азаматтық 

қатынастар  жүйесіндегі  бірегей  институт  болып  табылады.  Ассамблея 

Президент  жанындағы  консультативті  кеңестік  органнан  –  толыққанды 

конституциялық  органға  –  шоғырландырудың  негізгі  жал-пыұлттық 

механизміне дейінгі жолды бастан кешірді. 

Бүгінгі  Ассамблея  –  бұл  азаматтық  қоғамның  диалогтік  алаңы,  бұл 

қоғамдық келісімнің конституциялық принципін жүзеге асыру механизмі 

болып табылады. Ассамблея халықтың  басым көпшілігі қолдаған, ортақ 

ұлттық идеясы ұлттық бірліктің Доктринасын тұжырымдады. Ол Қазақ-

стан халқы Ассамблеясының Төрағасы, ҚР Президенті Нұрсұлтан Әбіш-

ұлы  Назарбаевтың  саяси  принциптеріне  негізделген:  «бір  ел,  бір  тағ-

дыр»,  «шығу  тегі  әр  түрлі  –  мүмкіндіктері  тең»  және  «ұлттық  рухтың 

дамуы». Халықаралық қатынастар аясында, мемлекет басшысы «Жаһан-

дық  толеранттылық  пен  сенім»,  «Жаһандық  транспаренттілік»,  «Сын-

дарлы көпполярлылық» сияқтып ринциптерді жүргізеді. Бұның бәрі ХХІ 

ғасырдағы жаһандық дамудағы үрдістер.  

4 

 

Бұл принциптер Қазақстандағы бейбітшілік пен келісім саясатының 

парадигмасында орналасқан. Олар одан әрі дамуды талап етеді. Біз үшін 

және  бүкіл  әлемдік  қоғамдастық  үшін  бейбітшілік  пен  зорлық,  интегра-

циялық  процестер,  жастарды  әлеуметтендіру,  өсу  перспективаларын 

талқылау  –  қазір  маңызды  болып  табылады.  Барлық  осы  мәселелер 

Ассамблеяның қызметі негізінде.  

Қазақстан халқы Ассамблеясының 20жылдығын қарсы алып, біздің 

институттың,  факультеттің  қызметкерлері  айтарлықтай  мемлекеттік 

этносаясаттың  негізгі  бағыттары  бойынша  өз  қызметін  жандандыруда. 

Институт ішінде, тарих ғылымдарының докторы, профессор С.Н. Мамы-

тованың  басшылығымен  ҚХА  және  Еуразиялық  ықпалдасу  орталығы 

жұмыс  істейді.  Орталықпен  ұлтаралық  және  мәдениетаралық  қарым 

қатынас мәселелері бойынша, зерттеулер жүргізіледі, білім беру бағдар-

ламалары  бойынша,  ғылыми  зерттеу  нәтижелерін  пайдалану  бойынша 

ұсыныстар  әзірленеді,  ғылыми  зерттеу  жобаларына  студенттерді  тарту, 

білім  беру,  ғылыми  және  ұйымдастырушылық  іс-шаралар  кешені  іске 

асырылады,  олардың  арасында  –  тарихи  этнографиялық  экспедиция, 

дөңгелек  үстелдер,  брифингтер,  оқу  семинарлары  мен  конференциялар. 

Біздің  бүгінгі  халықаралық  конференциямыз  осыған  үлгі  болып 

табылады. 

Конференция  тақырыптары  этносаралық  қарым-қатынас  мәдениетін 

қалыптастыруда  үлкен  және  елеулі  перспективаларды  қамтиды.  Барлы-

ғымыздың бүгінгі таңда тәжірибе алмасуға, жаңа идеялар үшін перспек-

тивалар  қарастыруға,  ұлттық  бірлік  құндылықтар  контекстінде  Қазақ-

станның  этникалық  саясатының  практикасын  одан  әрі  жетлдіруге 

байланысты ұсыныстар жасауға мүмкіндігіміз бар. 

Халықаралық  конференция  қатысушыларына  табысты  жұмыс,  қы-

зықты  идеялар,  қоғамдық  келісім  мен  саяси  тұрақтылықты  қамтамасыз 

ету жұмысында табыстар тілеймін! 

 

 

Павлодар мемлекеттік 

педагогикалық институтының ректоры, 

филос. ғ. д. Н. Аршабеков 

5 

 

УВАЖАЕМЫЕ ДАМЫ И ГОСПОДА,  

УЧАСТНИКИ МЕЖДУНАРОДНОЙ ПРАКТИЧЕСКОЙ 

КОНФЕРЕНЦИИ! 

 

Разрешите приветствовать всех вас и, в первую очередь, наших гос-

тей  из  ведущих  научных  и  общественно-политических  центров  респуб-

лики и зарубежья, чье участие в конференции придает высокий статус и 

задает особый алгоритм в работе! 

Этот  год  объявлен  Годом  Ассамблеи  народа  Казахстана.  Наша 

Международная  конференция  «Ассамблея  народа  Казахстана  –  клю-

чевой  институт  общественного  согласия»,  посвященная  20-летнему 

юбилею  АНК,  проходит  на  фоне  ряда  ярких  значимых  событий:  550-

летие  Казахского  ханства,  70-летие  Победы  в  Великой  Отечественной 

войне,  20-летие  Конституции  РК,  которые  связаны  между  собой  идеей 

единства  народа  Казахстана.  Благодаря  именно  этому  качеству, 

казахстанский  народ  выдержал  все  испытания,  сохранил  территориаль-

ную целостность, достиг больших результатов во всех сферах общества, 

сформировал потенциал для динамичного развития в перспективе. 

Я  поздравляю  вас  с  этими  знаменательными  событиями  в  истории 

Казахстана,  которые  имеют  огромную  ценность  для  укрепления  духа 

толерантности, межэтнического согласия и национального единства. 

Духовная  общность,  выработанная  и  устоявшаяся  в  течение  много-

векового  совместного  развития  на  единой  территории  Казахстана  в 

идентичных  общественно-политических  условиях,  скрепила  много-

национальный  народ  Казахстана.  Уважение  друг  к  другу  и  равенство 

всех казахстанцев, независимо от их национальности и вероисповедания, 

неуклонное  укрепление  общественного  согласия  и  гармонизация  меж-

этнических  отношений  были  и  остаются  ключевыми  приоритетами 

государственной политики Казахстана.  

Исключительную  роль  в  обеспечении  стабильности  и  внутренней 

целостности  играет  Ассамблея  народа  Казахстана.  Это  уникальный 

институт  в  системе  государственно-гражданских  отношений.  Ассамблея 

прошла  путь  от  консультативно-совещательного  органа  при  Президенте 

до статуса полноценного конституционного органа – главного механизма 

общенациональной консолидации. 

Ассамблея  сегодня  –  это  механизм  реализации  конституционного 

принципа  общественного  согласия,  это  диалоговая  площадка  граждан-

ского  общества.  Ассамблея  сформулировала  консолидирующую  обще-

национальную  идеологию,  Доктрину  национального  единства,  которая 

разделяется  подавляющим  большинством  населения.  Она  базируется  на 

основополагающих  принципах  политики  Президента  РК,  Председателя 

Ассамблеи народа Казахстана Нурсултана Абишевича Назарбаева: «одна 

страна – одна судьба», «разное происхождение – равные возможности» и 

«развитие  национального  духа».  В  сфере  международных  отношений 

6 

 

Глава государства проводит такие принципы, как «Глобальная толерант-

ность  и  доверие»,  «Глобальная  транспарентность»  и  «Конструктивная 

многополярность». Все это тренды глобального развития в XXI веке. 

Эти  принципы  находятся  в  парадигме  политики  мира  и  согласия 

Казахстана.  Они  требуют  дальнейшего  развития.  Для  нас  и  в  целом 

мирового сообщества сейчас важно обсудить вопросы перспектив роста, 

укрепления  культуры  мира  и  ненасилия,  интеграционных  процессов, 

социализации  молодежи.  Все  эти  вопросы  лежат  в  основе  всей 

деятельности  Ассамблеи.  Ее  слагающие  сегодня  стали  аксиомой  успеха 

социально-экономического  и  политического  прогресса  не  только  в 

регионе, но и во всем мире. 

Встречая 20-ю годовщину  Ассамблеи народа Казахстана, коллектив 

нашего института, профессорско-преподавательский состав значительно 

активизировали свою деятельность по ключевым направлениям государ-

ственной  этнополитики.  На  базе  института  успешно  действует  Центр 

Ассамблеи  народа  Казахстана  и  Евразийской  интеграции  под  руковод-

ством  доктора  исторических  наук,  профессора  С.Н. Мамытовой.  Цен-

тром  проводятся  исследования  проблем  межэтнического  и  межкуль-

турного  взаимодействия,  разрабатываются  рекомендации  для  исполь-

зования  научных  результатов  в  образовательных  программах,  органи-

зуется  работа  по  вовлечению  студенческой  молодежи  в  научно-

исследовательские  проекты,  осуществляется  комплекс  образовательных 

и  научно-организационных  мероприятий,  среди  которых  –  историко-

этнографическая  экспедиция,  «круглые  столы»,  брифинги,  семинары-

тренинги,  конференции.  Наша  международная  конференция  является 

тому примером. 

Тематика  конференции  охватывает  большой  и  значимый  пласт 

проблематики  формирования  культуры  межэтнических  отношений.  У 

всех  нас  сегодня  есть  возможность  обменяться  опытом  работы,  ос-

мыслить  сделанное,  увидеть  перспективу  для  новых  замыслов,  сделать 

предложения  по  дальнейшему  совершенствованию  практики  этно-

политики в Казахстане в контексте ценностей национального единства. 

Желаю  участникам  Международной  конференции  плодотворной 

работы,  интересных  идей,  успехов  в  деле  обеспечения  общественного 

согласия и политической стабильности! 

 

 

Н. Аршабеков, 

ректор Павлодарского государственного 

педагогического института,  

доктор философских наук, профессор  

7 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Парадигмы разработки концепции 

культуры интеллектуального труда 

будущего специалиста 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

8 

 

САБАҚ ҮРДІСІНДЕ СЫН ТҰРҒЫСЫНАН ОЙЛАУ 

ТЕХНОЛОГИЯСЫН ПАЙДАЛАНУ 

 

Д.Б. Абраева  

№ 35 ЖОББМ, Павлодар қ. 

 

 

Қазіргі  кезде  болашақта  өркениетті  дамыған  елдер  қатарына  ену 

үшін заман талабына сай білім қажет. [3,5-7 бет] 

Инновациялық білімді дамыту бүгінгі күннің талабы болып отыр. 

Біздің  елімізде  Джордж  Соростың  ашық  қоғам  институтымен 

«Сорос  –  Қазақстан»  қоры  арқылы  келген  «Оқу  мен  жазу  арқылы  сын 

тұрғысынан  дамыту»  технологиясының  оқуға  деген  қызығушылығын 

арттыруда алатын орны ерекше. 

«Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан дамыту» үш кезеңнен тұрады. 

І.  Қызығушылықты  ояту-оқушылардың  бұрынғы  білетінімен  жаңа 

білімін  ұштастыруынан  тұрады.Бұл  ойды  қозғау,  ояту-ми  қыртысына 

тітіркендіргіш арқылы әсер ету кезінде жүзеге асады. Бұл-үйрену үрдісі. 

Осы кезеңнің екінші мақсаты-үйренушінің белсенділігін, ынта – жігерін 

арттыру. 

Оқушы  өз  білетінін  еске  түсіреді,  қағазға  жазады.  Жұбымен, 

тобымен талқылайды. 

ІІ.  Мағынаны  тану  –  кезеңінде  оқушы  жаңа  ақпаратпен  танысып, 

тақырып  бойынша  жұмыс  істейді,  тапсырмалар  орындайды.  Берілген 

жаттығуды,  мәтінді  оқып,  тақырып  бойынша  жұмыс  істеуге  көмектесетін 

стратегиялар бойынша жұмыс жүргізеді. 

ІІІ.  Ой  толғаныс  –  сабақты  қорытындылау  кезеңі.  Осы  кезеңде 

үйренуші  үйренгенін  саралап,  салмақтап,  оны  қандай  жағдайда  қалай 

қолдану керектігін үйренеді. Осы тұста әр оқушы өз шығырмашылығын 

көрсете алады.[1,2-27 бет] 

 

«Сын тұрғысынан ойлау» 

Қызығушылықты ояту         Мағынаны тану         Ой толғаныс 

 

«Ой қозғау»                             «Болжау»                 «Венн диаграммасы» 

«Ойын дәптері»                      «Еркін жазу»            «Insert»                   

«Топтастыру»                         «Көрнекілік»            «Топтастыру»                    

                                                 «Жигсо-1»                 «Семантикалық карта» 

                                                 «Дөңгелек үстел»     «БҮҮ» кестесі 

 

Сабақтарымды  меңгертуде  тек  пәндік  білім  бере  қоймай, 

оқушылардың  жүйелі  ой,  оқу  мен  жазу  сауаттылығын  арттыра  отырып, 

шығармашылыққа баулуда осы стратегиялардың орны ерекше.  

«Сын  тұрғысынан  ойлау»  технологиясы  арқылы  оқушыларды  жан-

жақты дамыту. Мен оқытудың ұтымды әдістерін, соның ішінде «Оқу мен 

9 

 

жазу арқылысын тұрғысынан ойлауды дамыту» бағдарламасынан жұмыс 

жасау  арқылы  алған  білім  негізін  дамыта  отырып  тәжірибеге  енгізу 

жұмыс істеуге талпыныс туғызып, білім беруде оқушыларды жан-жақты 

дамытуда көптеген нәтижеге жеткізетінін байқадым. [2,1-44 бет]  

Сондықтан  бастауыш  сынып  оқушыларын  қажетті  білім  негіздерімен 

қаруландырып,  оқу  материалдарының  мазмұнын  жан-жақты  меңгерту 

үшін оқытудың тиімді әдіс-тәсілдерін дұрыс таңдап алып отырдым.  

«Сын  тұрғысынан  ойлау»  –  бұл  біреуді  сынау  емес,  шыңдалған 

ойлау 

айтып 

дәлелдей 

білуі.Оқушыға 

бұл 

жұмысты 

дұрыс 

ұйымдастырған  жағдайда  өз  даму  деңгейіне  сәйкес  ойы  шыңдалып, 

дамып белгілі бір жетістіктерге жетері сөзсіз. [2,1-44 бет] 

Бұл  технология  оқушылардың  жеке  басын  дамыту  мен  білім  беру 

мақсатына  жету  жолындағы  педагогикалық  қызметтің,  іс-әрекеттің  жүйелі 

дамып отыратын жобасы ретінде оқушы  белсенділігін арттыруды көздейді. 

Ал, оқушы белсенділігінің артуы оны шығармашылыққа жетелейді. 

Шығармашылық қабілет баланың табиғатында болуы мүмкін. Біздің 

міндетіміз оқушының бойында жасырынып жатқан мүмкіндіктерді ашып 

көрсету. [2,1-44 бет] 

«Сын тұрғысынанойлау» технологиясы оқушыларды тек жан-жақты 

дамыта  қоймай,  шығармашылық  қабілеттері,  түсіну  сезімдері  артып, 

оқушының  сауатты  жазу,  мәнерлеп  оқу,  мағыналы  сөйлеу,  өлең  шығару, 

эссе жазутағы да басқа көптеген қасиеттер дамып қалыптасады.  

 

Оқушыларды жан-жақты дамытуда бұл әдістің тиімділігін айтсам: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«Сын  тұрғысынан  ойлау»  технологиясын  өз  тәжірибемде  қолдану 

жалпы  сабақ  беріп  отырғанда  білім  мазмұнында  біліктілікті,  ақпаратты 

болжау қабілеттерін және қойылған міндетті шығармашылықпен дамытуға 

көңіл бөліп отырамын.  

СТО   

Бір-бірін 

тыңдауға 

үйренеді  

Ұжыммен 

топпен жұмыс 

жасауға  

дағдыланады 

Оқу мен жазу 

сауаттылығын 

арттырады  

 

Оқушы өз білімін 

өзі шындайды, 

қабілеті артады. 

 

Белгілі бір жүйеге 

түседі 

Ақыл-ойы  

дамиды, 

салыстыра 

біледі  

10 

 

Оқу  бағдарламасында  берілген  ұсыныстарды  негізгі  басшылыққа 

алып, төмендегідей бағытта жұмыс жүргізе отырып, мен өз тәжірибемде 

оқушыларға  білім  беруде  «Оқу  мен  жазу  арқылы  сын  тұрғысынан 

ойлауды дамыту» бағдарламасын үнемі іске асырудамын. [3,5-3 бет] 

1. Оқушы деңгейін көтеру. 

2. Белсенділіктерін бақылап отыру. 

3. Білім деңгейлерін анықтап отыру. 

4. Пәнаралық байланыс жасау. 

Өз сыныбымның оқушылары өздерін еркін ұстай білетін, шығармашыл, 

білім  деңгейлері  жақсы  болды.Әрине,  барлық  оқушылардың  білім 

деңгейлері  жоғары  болу  мүмкін  емес.  Сондықтан  сабақ  үстінде  өтіліп 

отырған  тақырыпқа,  тапсырмаларға  байланысты  шығармашылық 

тапсырмаларды  орта  деңгейде  беріп  отырдым.  Бұл  деңгейдегі 

оқушылардың  сабаққа  деген  қызығушылықтары  артты.  Қате  болса  да 

өздері  орындаған  жұмыстарын  әкеліп  көрсете  білді.  Мен  бұл 

оқушыларға бағыт-бағдар беріп, түсінбеген жерін айтып отырамын.  

Осы  әдістерді  пайдаланған  кезде  Сәбит,  Аман,  Анар,  Қуандық, 

Серік  сабаққа  өте  жақсы  араласып,өз  білімдерін  әркез  шыңдап  отырды. 

Бұл  оқушылардың  ойлау  қабілеттері  шыңдалып,  сөйлеу  мәнерлері 

артты.Осындай  оқу  дәрежелерінің,  білімдерінің  арқасында  Қасен 

Бекұлан  Облыстық  интелектуалдық  «Ертіс  дарыны»  марафонына 

қатысып  І  орынға  ие  болды.  Қазақ  тілі  пәні  бойынша  Орманова  Инкар 

қалалық олимпиадаға қатысып, алғыс хатпен марапатталды.  

Қазіргі  жетекшілік  ететін  3  «В»  сыныбымның  оқушыларына  да 

сабақ  берген  кезде  осы  әдісті  пайдаланып  отырамын.  Сыныбымда  22 

оқушы бар. 

Барлығының  білім  деңгейлері  жақсы.  Сыныпта  3  оқу  озаты,  9  оқу 

екпінді бар. 

Сабақта  оқушылар  берілген  шығармашылық  тапсырмаларды  өз 

деңгейлерінде орындап отырады. Өлең шығаруға, шығарма жазуға, сурет 

салуға белсенділіктері жоғары. 

Мәселен, ана тілі сабағынан оқушылардың «Қызығушылықты ояту» 

кезеңінде  ертегінің  үшке  бөлінетінін  және  ертегілердің  қай  түріне 

жататынын  еске  түсіріп,  «Топтастыру»  арқылы  оқушылардың  өздері 

сызып көрсетті. 

«Мағынаны тану» кезеңінде «Болжау» стратегиясын пайдаландым. 

Ертегінің  мазмұны  бойынша  4  бөлімге  байланысты  4  мазмұнды 

сурет  пайдаланылды.  Ең  алдымен  І-бөлімге  байланысты  суретті  ілдім. 

Ертегінің 

І  –  бөлімін  өзім  оқыдым.  Сурет  бойынша  І-топ  оқушылары 

ертегідегі  кейіпкерлерді  анықтап,  ертегіннің  І-бөлімінің  желісімен 

танысты.  І-бөлімге  ат  қойды.  Енді  ертегі  әрі  қарай  не  болады  деп 

ойлайсыз?  Оған  қандай  дәлел  бар?  Не  болды?  2-ші  салынған  сурет 

арқылы болжап,ортаға салып,оқушылар өз ойларын айтты. 

ІІ-бөлімді оқыттым. Сұрақтарға жауап алынды, ат қойылды.  

11 

 

«Жаз» мезгіліне байланысты осы технологияның «Табиғат тамашасы» 

деген сергіту сәтін орындалды.  

ІІІ, ІV-бөлімдерде алдыңғы бөлімдер сияқты жұмыс жүргізіліп отырды. 

Сөздікпен жұмысты «Түртіп алу» жүйесі бойынша өткіздім. 

«Ой толғаныс» бөлімінде «Сын тұрғысынан ойлау» технологиясының 

«Сурет салу» стратегиясы бойынша ертегінің мазмұнындағы негізгі 

ойды оқушылар анықтап,өз қиялдарымен сурет сала отырып, қорғады. 

Бағалау  кезеңі  «Кезекпен  қайталау»  стратегиясы  бойынша  бағаланды.  

4  парақша  іліп,  парақшадағы  сұраққа  4  топ  кезек-кезек  айналып, 

өздерінің қойған бағалауларын жазды. 

Бұл әдістің тиімділігі: Келесі тақырыпқа шығу «Қызығушылықты ояту». 

«Мағынаны  тану»  кезеңінде  «Жигсо-1»  стратегиясын  қолдандым. 

Өлеңді  қиындыларға  бөліп,  4  топқа  таратып  бердім.  Оқып,  мазмұнын 

түсініп, мағыналық жалғасын тапты. 

Оқушыларға іштей оқу тапсырылып, «Түртіп алу» жүйесі бойынша 

түсінбеген  сөз  тіркестерін  V  белгісімен  белгілеп  отырды.Сөздік  жұмыс 

осы жүйе бойынша өткізілді. Себебі: оқушылар өз бетінше ізденеді. 

СТО  технологиясының  «Мен  кіммін?»  деген  сергіту  сәтін  еске 

сақтау қабілеттерін арттыру мақсатында пайдаландым. 

Шығармашылық  бағытта  жұмыс  жүргізілді.  Әр  топқа  тақырыптар 

жазылған қиындылар бердім. Онда: 

І-топ. «Күзгі табиғат» 

ІІ-топ. «Күздегі ауа райының өзгеруі» 

ІІІ-топ. «Күзгі еңбек» 

ІV-топ. «Үй жануарларының күзгі тіршілігі» 

«Ой  толғаныс»  кезінде  «Сезімнен  шыққан  өлең»  стратегиясы 

бойынша  өлең  шығаруды  тапсырдым.  Осы  жұмыста  оқушылар  өте 

жақсы,  белсенді  сабаққа  қатысты.  Бұл  тапсырма  оқушылар  «Күзгі 

белгілер»,  «Күзгі  иіс»,  «Күзгі  дыбыс»,  «Күн  салқындайды»,  «Шаң 

борайды»,  «Жел  гуілдейді»,  «Жел  тұрады».  «Жаңбыр  жауады».«Бірақ 

басылмайды».  «Жапырақтар  түседі»,  «Шаңды  басады»,  «Жапырақтар 

сыбдырлайды»,  «Жеміс  піседі».  «Дымқыл  болады».  Құстар  қаңқылдайды». 

Деген сөз тіркестерін пайдаланып, өз ойлырын ерікн  жеткізіп, дәлелдей 

біліп, сұрақ -жауап арқылы сыни сұрақтар да қоя білді. 

Осы өткізген сабағымдағы СТО технологиясының тиімділігі: 

– Өткенді еске түсіреді; 

– Еске сақтау қабілеттері айқындалады; 

– Топпен жұмыс жасауға дағдыланыды; 

– Өздіктерінен тұжырымдама жасауға үйренеді; 

– Шығармашылық жұмыс  жасай біледі; 

Жұмысымды қорыта келе Чех педагогы Коменский «Мұғалім мәңгі 

нұрдың  қызметшісі,  ол  барлық  ой  мен  қимыл  әрекетіне  ақылдың  дәнін 

сеуіп,нұр  құятын  тынымсыз  жалын  иесі»,  –  деген  екен.  Сондықтан  мен 

«Сын  тұрғысынан  ойлау  технологиясын»  қолдана  отырып  ізденімпаз, 

шығармашыл,  дарынды,  дүниетанымы  жоғары,  оқушы  қалыптастырсам 

деймін. 

12