И қазақ тіл білш інің антологиясы с. Исаев Қазіргі қазақ тіліндегі негізгі грамматикалық ұғымдар Павлодар 2010


жиі кездесіп отырады. Мысалдағы (сүйгеннің аузындағы)  жы-



Pdf көрінісі
бет77/99
Дата22.11.2022
өлшемі10,59 Mb.
#51665
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   99
128


жиі кездесіп отырады. Мысалдағы (сүйгеннің аузындағы) 
жы- 
рымын ғой 
— мен өліп қалсам да, өзімнің іс-әрекетім, сезімім, 
т. б. арқылы сүйгеннің қол созған арманы, әмән айтып жүретін, 
жырлап жүретін адамымын, (мен) жапанда жеке біткен бір 
гүл 
едім 
- өмірге құштар, жүрттан көмек күткен, қолдаушысы жоқ 
өте нәзік адам едім, (сен) екі басты 
жылансың 
жұртқа жақсы- 
лығы жоқ, обыр, озбыр, жауыз адамсың (Махамбеттегі қара 
шүбар жылансың деген де осыған жақын мәнде қолданылған), 
(сен) 
каскырсың, ылаңсың, жылансың, аярсың, шаянсың 
дегендер де Жәңгір ханның озбыр, адамдық қасиеттен ада, 
қатыгез, айлалы мінездерін көрсету үшін қолданылған; мен 
келелі қара 
бұлтпын 
- айбарлы, ашулы, кек алатын адаммын, 
мен 
найзағай 
(мын), 
жасылмын 
(жай түсу) - сол айбарлы,
кекшіл мінезді, оір сәтте іске асыратын қуаты оар, мерт ететін 
жанмын (өте бір ерекше экспрессия), т. б. Әдетте айтушы өзі 
мен тыңдаушысын (қарсыласын) қайшы қойып, шендестіре су- 
реттегенде, сол зат білдіретін ұғымның барлық қасиеті емес
жеке бір қасиеттерін ғана есепке алатын сияқты: сен бұзау
терісі 
шөншіксщ 
- әрі кіші, әрі жұқа, әрі осал, мен өгіз терісі 
талыснын 
- әрі үлкен, әрі қалың, әрі мықты; сен жаралы 
жол- 
барыс ен 
- өмірден опық жеген яғни жаралы, айбарлы, сойқан 
күші бар жансың, мен кіиктің 
лағы ем 
- басында еркі жоқ, 
тағдыры жұрттың қолында, нәзік жаратылған жанмын; мен 
көмір 
- қызуы күшті, көрінгенді ерітіп жіберетін жанмын, сен 
темір 
- өте мықты, берік, бірақ көмір қызғанда балқып кететін 
жансың; сен 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   99




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет