Келеді деме, қайдан мұң?



Pdf көрінісі
бет6/19
Дата12.03.2017
өлшемі31,05 Mb.
#8977
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19

Тілеуберді АЗАМАТ

Сарбаз жүрегіндегі сенім 

Түркі дүниесінің жауһарлары 

«Астана Опера» театрында «Астана-Арқау» дәстүрлі түркі музыкасы 

фестивалінің салтанатты жабылу рәсімі  тті. 

Үш күнге созылған фестивальге отандық  нерпаздардан б лек, Түркия, 

збекстан, Қырғызстан, Түрікменстан,  зербайжан, Моңғолия, Қытай 

елдері және Татарстан, Башқұртстан, Алтай, Хакасия, Саха, Тыва, Яку-

тия, Таймыр, Қабардин-Балқар, Дағыстан , Қарақалпақстан сынды түркі 

ұлттық автономияларының дәстүрлі әншілері мен ғалымдары қатысты. 

Бұл бастаманың мақсаты – түркі халықтарының байырғы және қазіргі 

этномузыкасындағы жақындықты іздеу, қос заманның сазынан  зара 

үйлесім мен үндестік табу. Шара аясында қатысушылар «Мыңжылдықтар 

тоғысындағы Астана» атты дәстүрлі к шпелілер  ркениеті фестивалінде 

де  нер к рсетті. Ол жерде қала тұрғындары мен қонақтары түркі 

мәдениетінің құнды дүниесі мен ән  нерінің жауһарларына куә болды. Ал 

жабылу салтанатында халық Қырғызстанның «Ордо сахна» фольклорлық 

ансамблі мен Қабардин-Балқардың «Ийнер»  нер ұжымына ерекше қол 

соқты. Жеке орындаушылар арасынан қазақстандық Ерлан Рысқалидың 

орындаған әндері тыңдарман ықыласына б ленді. Кеш соңында Рамазан 

Стамғазиев бастаған бір топ отандық  нер жұлдыздары «Дедім-ай-ау» әнін 

орындады.



Т леген НҰРЛАНҰЛЫ

Бас жүлде – қоржынымызда



7

№27-28 (1285-1286) 

10 – 22 шілде 

2015 жыл


АНА ТІЛІ

…ТІЛ КЕСПЕК ЖОҚ

ШАРА


АЙМАҚТЫҢ АҚПАРАТ КЕҢІСТІГІ

П а в л о д а р   о б л ы с ы н д а   о р ы с т і л д і 

бұқаралық ақпарат құралдарының үлес 

салмағы басым. Бұның елеулі б лігін тәуелсіз 

орыстілді басылымдар құрайды.  сіресе 

ірі кәсіпкер Максим Стрюктің иелігіндегі 

«Новое время», әкелі-балалы Юрий мен Глеб 

Ковхаевтардың меншігіндегі «Городская 

неделя», әкелі-балалы Василий мен Ярослав 

Голышкиндердің «Версия» газеттері, сондай-

ақ «pavon.kz», «pavlodar.gn.kz», «obozrenie.kz» 

сайттары ақпарат кеңістігін еркін жайлап 

алған.

«Новое время» о бастан-ақ мемлекеттік 



т і л ,   о н о м а с т и к а   с а я с а т т а р ы н а   қ а р с ы 

ұрда-жық материалдарымен әйгіленді. 

«Городская неделя» тілшілері бұрынғы 

партшенеунік, кейінгі кезде демократ, оп-

позиционер кейпіне енген Серікбай  лібаев 

сияқтылардың сұхбаттары мен материал-

дарын жариялап, саяси тақырыптарды 

ТЕКЕТІРЕС

2013 жылдың соңында облыс әкімі Ерлан 

Арын  зінің кеңесшісі парамен ұсталған соң 

қызметінен  з  тініші бойынша отставкаға 

кетті де, іле үстінен қылмыстық іс қозғалды. 

Ерлан Мұхтарұлы қызметінен босаған 

сағаттан бастап орыстілді тәуелсіз басы-

лымдар тілшілері мен патшашыл-кеңесшіл 

топ қиқулап атқа мінді! Юрий Павленко 

деген «құқық қорғаушы» экс-әкім жаңа 

жылдық мерекесі құрметіне қала орталығына 

орнатылған бас шырша үшін нақты құнынан 

әлденеше есе артық қаржы жұмсады деген 

жалған ақпарат таратып, «даңғыра қақты». 

Журналист-«криминалистер» соттың 

шешімін күтпей-ақ экс-әкім, ұлтжанды 

азамат, к рнекті ғалымды аса қауіпті 

қылмыскер кейпінде к рсетті, карикату-

расын салып әжуалап, намысын қорлады! 

Тіпті редакциялардың бірінде Қазақстан 

Республикасы Президенті Н. .Назарбаевтан 

табанды қарсылық к рсеткен, бертін ҚХКП 

облыстық филиалының белгілі  кіліне 

а й н а л ы п ,   к о м м у н и с т і к   и д е о л о г и я н ы 

жүргізуге белсене атсалысқан атышулы 

ескі «досымыз» Юра «Невада-Семей» 

қозғалысының мерейтойлық медалімен 

марапатталды!..

Айта кететін жайт, Ерлан Арынның тағ-

дырына араша түскен жергілікті ақындар, 

журналистер, суретшілер, ғалымдар, тіл 

жанашырлары, желтоқсаншылар бастапқыда 

жаңа әкімге бір күдік, бір үмітпен зер салып, 

назарын  ңірдегі ұлттық проблемаларға 

бұруды к здеді. Тіпті қазақ басылымдары 

арқылы сынауға дейін барды. Дегенмен, 

Қанат Алдабергенұлы ұлттық мұрат-мүддеге 

мүлде мойын бұрмады деуден аулақпыз.  зі 

қазақ тілінде жатық с йлемесе де, жиналыс-

тарды қазақша жүргізуге мән берді, ұлты 

қазақ шенеуніктерден қазақ тілінде с йлеуін 

талап етті! Бұл орайдағы батылдығы, тіпті 

Ерлан Мұхтарұлынан асып түсті!

Егер Керекудегі қазақ зиялылары-

мен кездесіп, ұлттық, мемлекеттік мұрат-

мүдделерден туындаған мәселелерді бірге 

талқыласа,  з ұсынысын айтса, солардың 

құрметіне б леніп, есімі айрықша әс-

петтелер еді! Мұндай кездесулерді идео-

логия бойынша қазіргі орынбасары Ғани 

Сәдібеков ойдағыдай ұйымдастырып жүр. 

Қ.А.Бозымбаевтың тәжірибелі технократ, 

мықты экономист, білікті қаржыгер, білімді 

менеджер екені күмәнсіз, тек идеолог емес. 



БОПСАЛАУ

К е й і н г і   ж ы л д а р ы   ә б д е н   е р к і н с і п , 

здерін аймақтың қожайыны сықылды 

сезінген тәуелсіз орыстілді басылымдар 

тілшілері әркімге азуын батыра бастады! 

«Версия» газеті редакциясы тіпті мек-

теп мұғалімдерінің де беделдеріне нұсқан 

келтіретін материалдар жариялап,  здеріне 

қоқан-лоқы к рсетті. Мұны орыстілді ба-

сылымдар тігісін жатқызып баяндап, тек 

облыстық «Сарыарқа самалы» газеті (№67, 

23. 06. 2015) қысқа да нұсқа ақпарат берді. 

... уелде, әкімді біреулердің бопсалағаны 

ж нінде «ұзынқұлақтан» естіген алыпқашпа 

с здер, бертін түрлі басылымдарда мақала 

пішінінде жарияланды. «Версияның» бас 

редакторы Ярослав Голышкин Нұржан 

Сүлейменов деген кәсіпкермен бірлесіп 

Қ.А.Бозымбаевтың  зіне үзілді-кесілді талап 

қоюға к шіпті! « кімнің ұлы Дәуреннің 

здерінің отбасы тұратын резиденцияда қыз 

зорлағаны жайында айғақ бейнематериал 

қолда тұр, егер 500 мың АҚШ долларын (!) 

бермесе, ұлын бас бостандығынан айырып, 

зін қызметінен кетіреміз!!!»  деген сыңайда 

хабар жолдаған. Бірақ Қанат Алдабергенұлы 

бопсалаушылардың құрығына түспей, 

здеріне қарсы әрекет жасады! Іле әлгі екеуі 

Ұлттық қауіпсіздік комитеті тарапынан 

күдікті ретінде қамауға алынып, үстерінен 

қылмыстық іс қозғалды. Бопсалаушы топтың 

құрамында  зге де жауапты тұлғалар бар 

к рінеді, тек олардың есімдері, қылмыстық 

әрекеттері әзірше жария етілмеген. Нұржан 

Сүлейменов тергеу барысында  з қылмысын 

толық мойындап, кешірім сұрап, әкімнің 

атына хат жазды. «Махаббат шырғалаңының» 

«бас кейіпкерлері» Анфиса мен оның 

к ңілдесі Дәурен есімді жігіт теледидардан 

екеуара келісіп жыныстық қатынасқа 

түскенін, ал әкімнің ұлы Дәуреннің бұл іске 

қатысы жоқтығын айтып берді. Қылмыстық 

топтың облыс әкімін бопсалағаны ж нінде 

тәуелсіз «Central Asia Monitor» порталы, «Жас 

Алаш» газеті, «Adam bol» журналы, «КТК» 

телеарнасы журналистері егжей-тегжейлі 

айтты, жазды. Тек әкімнің баспас з хатшысы 

соншалық сенім артып, к термелеген 

Ольга Воронько мен Джамиля Маричева 

сықылды журналист «криминалистер» 

Ярослав Голышкиннің қылмысына келгенде 

бұрынғы қарқынынан танып, ұстамдылық 

танытуды ж н к рген сықылды...  кесі 

Василий мен дос-жарандары Ярославты 

судан ақ, сүттен таза, бейкүнә жан, жариялық 

пен демократияның жоқтаушысы, сол 

үшін зардап шегуші деген пікір таратып, 

қылмыстық істі саясиландыруға тырысуда... 

С йте отырып, Н.Сүлейменовке белгі-таңба 

салынып ұсынылған ақша купюрлерінің бір 

б лігі Я.Голышкиннің үйінен табылғаны, 

сонымен қатар компьютерінің жадынан 

әкімдер мен бірталай жоғары лауазымды 

м е м л е к е т т і к   қ ы з м е т ш і л е р д і ң   ү с т і н е н 

жинақталған бопсалаушы материалдардың 

қоры алынғаны ж нінде тіс жармады! Енді 

қайтсын, әкесі ғой... Бірақ оның  зі де 

облыс әкімі қызмет құзыретін пайдаланып, 

құқық қорғау органдарына ықпал етуде 

деген с зді айта алмады.  йткені әке ретінде 

1 ұл, 2 қызды тәрбиелеп отырған Қанат 

Алдабергенұлының заңды құрметтейтіні, 

тергеу амалдарының қорытындысын күтіп 

сабыр сақтап отырғаны әлгілерге де, зиялы 

қауымға да мәлім.  йтеуір, әкіміміз облыста 

кімнің кім екенін қазір біле бастаған секілді. 

Бір кезде Елбасының атына Ашық хат жазып, 

Ерлан Арынның тағдырына араша сұраған 

жергілікті зиялы қауым енді оның да ар-

намысын, отбасының абыройын қорғауға 

дайын екенін,  йткені оқиға осы  ңірде орын 

алғандықтан оған к з жұмып, жайбарақат 

отыруға моральдық құқы жоқ екенін сезсе 

керек-ті. Сонымен қатар, ұйымдасқан 

қылмыстық топ мүшелерінің «райынан 

қайтқанын», « з істеріне  кінетінін» ескере 

отырып, оларға рақымшылық жасауға 

болмайтынын да ұғуы керек.  йткені 

жергілікті билікті жұртшылыққа жексұрын 

қылып к рсету арқылы мемлекеттілігіміздің 

беделін т мендетіп, елдігіміздің іргетасына 

сызат түсіруді к ксеген қылмыскерлерге 

қайырымдылық жасау халқымызға опа 

бермейді! 

Біздің Ертістің Кереку  ңіріне Қанат 

Алдабергенұлы Бозымбаевтан кейін келетін 

әкімдер мен шенеуніктер қылмыстық 

топтардың торына тап болуға тиісті емес, ел 

игілігі үшін емін-еркін еңбек етулері керек!..

Арман ҚАНИ

ПАВЛОДАР


қаузайды, ара-тұра ұлттық мәселелер 

бойын ша теріс к зқарасын білдіріп тұрады. 

«Версия» журналистері болса қылмыстық 

оқиғаларды жазуға машықтанған.

Түптеп келгенде, бұлардың барлығы 

жергілікті билікке тегеурінін батырып

здерінің айтқанына к ндіруді к ксейтіні 

мәлім. Сондай-ақ Павлодардағы патшашыл-

кеңесшіл топпен жең ұшынан жалғасып 

жатқаны белгілі. 

Осы тұста назар аударатын жайт, қолына 

енді ғана қалам ұстаған жастардың ара-

сында журналистиканың «әліпбиін» таны-

май жатып, дау-дамайлар мен қылмыстық 

оқиғаларды айғайлата жазып,  згелерден күрт 

ерекшеленгісі келетін, бірақ «Атың шықпаса 

– жер  рте» деген мәтелдің мәнін түсінбейтін 

«батырлар» бар... Бұлардың ірі  ндірістік 

а й м а қ т ы ң   ә л е у м е т т і к - э к о н о м и к а л ы қ 

қуаты, мәдени тынысы ж ніндегі таным-

түсінігі бұлыңғыр, сондықтан осы орайда 

жібі түзу мақала жазуға қабілеті жетпейді. 

Бір жайт есіме түсіп тұр, облыстық білім 

басқармасы мен денсаулық сақтау басқармасы 

басшыларының баспас з мәслихаттарына 

қатысқаным бар.  лгіндей тілшілер аймақтың 

бас педагогы, я бас дәрігері құдды бір сот за-

лында айыпты ретінде жауап беріп тұрғандай, 

түстерін суытып, үсті-үстіне т пелете « ткір» 

сұрақтар қоюмен болды. Сұрақтары – мектеп 

жанында  зара т белескен оқушы балалар 

туралы және сәтсіз операция салдарынан 

қайтыс болыпты делінетін науқас ж нінде. 

«Бұл істермен құқық қорғау органдары 

айналысуда» деген жауапқа тоқтаған жоқ, 

педагогтар мен дәрігерлердің қылмысын 

табан астында айқындайтындай-ақ бір са-

уалды  ңін  згертіп он рет қойды! С йтіп, 

згелерге с з кезегін бермей, к семсіп, 

шешенсіген «шіркіндер» білім беру мен 

денсаулық сақтау салаларының қазіргі 

ахуалы, кадрлар мәселесі, материалдық-

техникалық базасының жағдайы, білім 

мен ғылым жетістіктерін игеру, пайдалану, 

инновациялық жаңалықтар енгізу, шешуін 

күткен проблемалар ж нінде бірде-бір сауал 

қоя алмады... 

К біне осындай кәсіби біліктілік 

д е ң г е й і   т м е н   т і л ш і л е р   ж и ы л ғ а н 

баспас з мәслихатында қандай қадір 

болушы еді, кейін қатысуды доғардым. 

кініштісі, солақай сыннан құралған 

қ а р а б а й ы р   м а т е р и а л д а р   ж е р г і л і к т і 

тәуелсіз орыстілді басылымдар мен сайт-

тардан әрі асып, республика к леміне та-

ралатыны. Және бір  кініштісі, облыста 

тәуелсіз орыстілді басылымның бірнешеуі 

болғанымен, бірде-бір тәуелсіз қазақ 

басылымының болмауы! 

Кезінде  з қаражатыма жекеменшік 

«Ой» газетін ашып, жоғарыда аталған «Но-

вое время», «Городская неделя» тілшілерінің 

қазақ тілі, елдімекендер мен к шелер атау-

лары бойынша теріс пікірлерін сынау-

ды қолға алғанмын. Сондай-ақ «Қазақ 

тілі» қоғамы облыстық ұйымының органы 

«Ертіс дидары» газетінде осы бағыттағы 

сын материалдарды жариялап отырдым. 

Амал не, «Ойды» ұстап тұруға қаржылық-

материалдық жағдайым к термеді,  зім 

редакторы болып істейтін «Ертіс дидары» 

кейінгі жылдары тілдерді дамытуға б лінген 

қаржы есебінен шығарылып жүргендіктен, 

сыни материалдарға «сақтықпен» қарауға 

мәжбүрмін. Ал белгілі жазушы, журналист 

Сайлау Байбосынның тәуелсіз қазақ басы-

лымын ашуға қолдау к рсету ж нінде облыс 

әкіміне айтқан  тініш-тілегі «Новое время» 

газетіндегі (№20. 21.05. 2015) «Арыновщи-

на» атты мақалада басқаша түсіндіріліп, 

келеке қылынды... Рас, бұл ісі үшін ре-

дакция кейінгі санында кешірім сұрады. 

йтсе де, бұған дейін «Новое время» және 

зге орыстілді тәуелсіз басылымдар мен 

сайттар қанша қазақ азаматының ұлттық 

намысына тиісіп, қаншасының ар-ожданын 

қорлады!!!  зірше ешқайсынан кешірім 

сұраған емес! Бұл – жеке қарауды тілейтін 

үлкен тақырып...

Е.М.Арынды аса ауыр жазаға тартуды 

сұраған  тініш жазу мен қол қойғызу ісі 

ұйымдастырылды!

Б ұ ғ а н   ш а м д а н ғ а н   ж е р г і л і к т і   қ а з а қ 

зиялылары: шығармашылық адамдары, 

ғалымдар, тіл жанашырлары, сондай-ақ 

қоғам белсенділері мен желтоқсаншылар 

р е с п у б л и к а л ы қ   б а с ы л ы м д а р   а р қ ы л ы 

Елбасының атына Ашық хат жолдады, бұдан 

соң қала орталығындағы Қалижан Бекхожин 

ескерткіші жанына жиылып, наразылық 

шарасын  ткізді! Бұлардың да үстінен 

қылмыстық іс қозғалуын тілеген Ярослав 

Голышкин «Версия» бетінде зиялылардың экс-

әкімнің қылмысына қатыстылығын анықтау 

ж нінде прокуратураға  тініш білдірді... 

«Времяның» тілшісі Ольга Воронько, 

«Ратель кз» порталының тілшісі Джамиля 

Маричева, «Версияның» құрылтайшысы, 

ардагер журналист Василий Голышкин 

(Ярославтың әкесі), т.б. кәдімгі қызмет ор-

нына барған сияқты сот үдерісіне уақытында 

қатысып,  з к зқарастарына сәйкес ма-

териалдар беріп отырды. «Караванның» 

тілшісі Ризабек Исабеков экс-әкімнің 

бейнесін бірыңғай қара бояумен к рсетуге 

тырысты. Айтпақшы, әлгі О.Воронько сот 

ғимаратында қуанышты к ңіл күйін жасыр-

май, сойдақ тістерін ырситып, қарқылдап 

күлуден қымсынған жоқ. Бұл қылығы 

згелердің орынды наразылығын тудырды. 

Солай десек те, сот т рағасы әлгілердің 

ықпалында кетпей, заң шеңберінде шешім 

шығарғанын айтуға тиіспіз. Экс-әкімге 

қызмет құзыретін асыра пайдалану бабы 

бойынша 3 жылға шартты жаза белгіленіп, 

сот залынан босатылды. Сол сәтте Ерлан 

Мұхтарұлын тұс-тұстан бас салып құшақтаған 

қазақ зиялыларының шаттық сезімін с збен 

айтқызып жеткізу тіпті қиын! К кжал мінезді 

жігіттердің к здерінен жас парлап тұрды!..

Орыстілді тәуелсіз басылымдар сонда 

да тыншыған жоқ, оларды патшашыл-

кеңесшіл топ қолдай кетті. Журналист 

«криминалистер» сотталған лауазымды 

тұлғаны мемлекеттік марапаттарынан айы-

ру мәселесін к терді, ақыры ойлағанына 

жетті. Сонымен қатар, Ерлан Арынның 

ірілі-кішілі істерінің барлығын жоққа 

шығаруды к здеді. Мәселен, к не заманда 

бабаларымыз тасқа түсірген арқар суреті 

негізінде жасалған облыстың логотип 

таңбасын  згерту, кеңестік Т-34 танкісін 

Ұлы Отан соғысы тарихына арналған «Даңқ» 

мұражайынан қайтадан қала орталығындағы 

бұрынғы орнына апарып қойдыру, патша 

заманында салынған «Россия» қонақүйінің 

қирандысын облыстық бюджет есебінен 

бастапқы қалпына келтіру, патшазада Павел 

Романовтың 155 жылдық мерейтойын ресми 

атап  ту мәселелерін к теріп, жергілікті 

билікке ықпал етуге әрекеттенді. Олардың 

ктемдігіне қазақ зиялылары қарсы шығып

республикалық басылымдарда наразылығын 

білдірді. Текетірес зиялыларға оңай соққан 

жоқ. Солай бола тұра, жоғарыда баяндалған 

мәселелер біздің пайдамызға шешілді!



КІМ МЕН ШЕНЕУНІКТЕР

Экс-әкім сотталды, масқараланды. 

Осылай болуын к ксеп әсіре белсенділік 

к рсеткендер керісінше құрметтелінді. 

М ә с е л е н ,   О л ь г а   В о р о н ь к о   о б л ы с 

әкімдігінің «pavlodarnews.kz» порталының 

бас редакторлығына тағайындалды... 

Джамиля Маричева облыстың әлеуметтік-

экономикалық дамуын үздік к рсеткен 

журналистер қатарына еніп (дұрысы енгізіліп), 

конкурста жүлделі ІІІ орынды иеленді... 

Ризабек Исабеков Павлодар ауданының 

«Нива» газетінің бас редакторлығына 

бекіді... Юрий Павленко – 1990 жылдары 

«Славия» қозғалысының белсендісі ретінде 

танылған, Ермак қаласының атауы мен 

атаманның ескерткіш мүсінін қорғап қалу 

үшін күрескен, Павлодардағы Тургенов 

к шесі атауын Кеңес Одағының батыры 

Махмет Қайырбаевтың атына  згертуге 

Корпорацияның мерейтойлық кеші

Кейінгі кезде республикалық, облыстық басылымдар мен әлеуметтік желілерде Павло-

дар облысының әкімі Қанат Бозымбаевты бопсалаған қылмыстық топ жөнінде түрлі жа-

рияланымдар жарық көріп, тартыстың шығу төркіні туралы сан қилы болжамдар айты-

луда. Біздің пікірімізше, бұл қылмыстық оқиға ерте ме, кеш пе, әйтеуір, орын алуы керек-

ті. Өйткені оның алғышарттары әлдеқашан жасалып қойылған еді. Тарқатып көрейік...

КЕРЕКУ ӨҢІРІ

 

тыныштықты 

тілейді

ИМАНДЫЛЫҚ ИІРІМДЕРІ

Еліміз егемендік алып, тәуелсіздіктің 

көк байрағын желбіреткен тұста 

экономикамыздың нарықтық 

қатынастарға көшуімен қатар 

мәдени, рухани  өміріміз де қайта 

түлеп, бүкіл ел болып, жұрт болып 

ата-бабаларымыз сан ғасырлардан 

бері ұстанып келе жатқан асыл 

дініміз – Ислам  дініне бет бұрдық. 

Жер-жерде салынған мешіттердің 

саны көбейіп, имандылыққа ұмтылыс 

күшейді. Кеңестік идеологияның  

атеистік тәрбиесін көріп-өспеген жас 

өрім жастар Құран үйреніп, намазға 

бас қойды. Қасиетті Рамазан айында 

ораза ұстаушылардың саны артты.

Ал әрбір үйде өтетін ауызашар 

к і ш і г і р і м   т о й д а н   к е м   е м е с .   Ә ж е , 

апаларымыздың жай кезде кілттеулі 

тұратын сандықтары айқара ашы-

лып, ішінен кәмпиттің, өрік-мейіздің, 

жаңғақтың неше түрлісі шығады. 

Қалағаныңды алып жейсің, ешкім 

қолыңнан қақпайды. Ол күні үйге 

келген қонақтардың – аталардың, 

а п а л а р д ы ң ,   б а р ш а     ү л к е н д е р д і ң 

мейірімінде шек жоқ. Тойдым дегеніңе 

қарамай  қойын-қонышыңды сыйға 

толтырады.

Ауызашардан бір күн бұрын үйдің 

іші-сырты тазаланып, кілем, текемет, 

көрпе, жастықтың шаңы қағылып, 

күнге жайылады. Содан үй іші, көрші-

қолаң тайлы-тұяғымен дайындыққа 

кіріседі. Жалқау деген балалардың өзі 

да бол балам» деп жатады. Жылы су 

құйған құмғандарды алып қолдарына 

су құямыз. Тағы да: «Молда бол ба-

лам» дейді ол кісілер. Ол кезде Кеңес 

үкіметінің дінге де молдаларға да 

қырын қарайтын кезі ғой. «Неге бұл 

кісілер молда бол балам дей береді, 

оқуды оқып-оқып ауылда Мәміш молда 

атамыз сияқты молда боп жүреміз бе 

бар болғаны» деп ойлаймыз. Сөйтсек, 

молда бол деген сөздің астары тереңде 

екен. Иманды бол, сауатты бол, ғылым-

білім үйреніңдер дегендері екен ғой. 

Содан ауызашар басталады. 

Бес-алты бала бес-алты самау-

рынның жанына тұра ғап от жаға-

мыз, шай тасимыз. Әйтеуір үлкен-

д е р г е   қ ы з м е т   ж а с а п   б і р   к е р е к  к е 

жара ғанымызға қуанамыз. Жеңге-

л е р і м і з :   « Ә й ,   с а м а у ы р   қ а й н а т ы п 

жатқан балалар аш қалмасын» деп 

бізге бөлек шағын дастарқан жасап 

тәттіге, дәмді тағамдарға толтырып 

қояды. – Ұялмаңдар ішіп-жеңдер, 

қызмет сендердікі, – деп бәйек бо-

лып жатады. Одан сайын мәз бола-

мыз. Үлкен ас берілгенде қариялар 

әрқайсымызды шақырып алып біреуміз 

құлақ, біреумізге бақай, біреумізге 

жілік ұстатып ешқайсымызды құр 

қалдырмайды. Тамақ желініп болған 

соң бата беріліп ас қайырылады. Сонан 

соң, қолға су құюға таласамыз. Өйткені 

бата да, мақтау да сол су құйған ба-

лада. «Кімнің баласысың, ой жігіт 

боп қапсың» деген сөз төбеңді көкке 

көтереді. Жылы су құйылған құмған 

бір қолда, бір қолда шағын шылапшын, 

иықта сүрткіш қарттарды жағалай 

қ о л д а р ы н а   с у   қ ұ я с ы н .   Е с і т е т і н і ң 

«Өркенің өссін, көп жаса, дәу жігіт бол» 

деген сөздер. Бір марқайып қаласын. 

Сонан соң, кісілер Тарауих намазға 

тұрады. Араб тілін жетік меңгерген, 

Қ ұ р а н ғ а   с а у а т т ы   М ә м і ш   м о л д а 

атамыздың әуезді үні, әдемі мақамы 

өн бойыңды баурап кетеді. Намаз 

біткенше бөтен бір үн шықпайды.

Оразаның құдіреті, айтқанда, ауыз-

ашар туралы айтқанда жай тірлікте 

араздасып, керісіп қалған адамдар бір 

дастарқан басында бастары қосылып 

ешнәрсе болмағандай бәрін ұмытып 

арқа-жарқа болып жатады. Қайта сол 

жайларды естеріне алысып реніштерін 

ұмытып тату-тәтті қалыпқа енеді.

Ж а ң а ғ ы   с о л   а т а л а р ы м ы з д а н 

төмен деу өз әкем қатарлы Тұрдықұл, 

Үсен, Ырыстай, Өтепқұл, Төлеген, 

М а м ы р б е к ,   Ж ұ м а ғ а л и ,   О р а з , 

Сыпатай, Айдар  көкелер отырады. 

Ол кісілер аталарымызға әдейілеп әр 

жайдан сұрақ қойып әңгіме көрігін 

қыздырады. Үлкен аталарымыз кешегі 

Қазан төңкерісі, кәмпеске, ұжымдасу 

сияқты науқандардың бар азабын 

бастарынан өткеріп, бел ортасында 

болған  адамдар. Соның салдарынан 

бас сауғалап Өзбекстан ауа көшкен. 

Қызық әңгімелер бірде солай қарай 

о й ы с с а ,   б і р д е   Қ ұ р а н ,   ш а р и ғ а т , 

о р а з а ,   х а д и с т е р   ж а й ы н а   қ а р а й 

ойысады. Құдды бір ертегі тыңдап 

отырғандай, аузымыздың суы құрып 

тыңдаймыз. Бала болсақ та сол кездегі 

аңғарғанымыз – ол кісілер өтірік, өсек, 

ғайбат сөз айтпайтын. Қайта өздерінен 

бұрын өткен жақсы кісілердің жақсы 

қасиеттерін үлгі-өнеге етіп отыратын. 

Құдайға шүкір, қазір де ауызашарлар 

б е р і л і п   ж а т ы р   ғ о й .   Ә й т с е   д е   с о л 

кездердегі адамдардың пейілі, ықылас-

ниеттері, имандылығы, салауаттылығы, 

бір-біріне деген қарым-қатынасы, 

мейірбандылығы ерекше еді ғой. Міне, 

біз өзіміз бала кезде куәсі болған 

ауызашар осылай өтуші еді. Сол бір 

ауылдағы ауызашар еске түсіп соны 

аңсаймын.



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет