Лекция Электр қондырғылары және қауіпсіздік техникасы жөніндегі жалпы мағлұматтар. Электротехникалық материалдар, бұйымдар және олармен жұмыс. Жоспар Электр қондырғыларын түрге бөлу

1. Биполяр транзистордың статистикалық сипаттамалары, қолданылуы.

2. Биполяр транзистордың Һ – параметрлері.

Негізгі түсініктемелер сөздігі: кесілу режимі (режим отсечки), қанығу режимі,

активті күшейту режимі, инверсті режим.
Биполяр транзистордың статикалық сипаттамалары

Биполяр транзистордың статикалық вольт—амперлік сипаттамалары төрт шаманың байланысын: кіріс тогы, кіріс кернеуі, шығыс тогы және шығыс кернеуі арасындағы тәуелділікті сипаттайды. Статикалық сипаттамалар бірнеше қисық сызықтардың жиынтығы. Соның ішінде кіріс тогының кіріс кернеуіне тәуелділігін – кіріс сипаттамасы деп, шығыс тогының шығыс кернеуіне тәуелділігін – шығыс сипаттамасы деп қарастырады. Транзистордың жалғану сұлбаларының ішінде техникада ең көптараған ортақ эмиттерлі сұлба. Сондықтан осы сұлбаның сипаттамаларына толығырақ тоқталайық.

Биполяр транзистордың ортақ эмиттерлі жалғану сұлбасы үшін кіріс (немесе базалық) сипаттамасы U_кб тұрақты мәнінде I_э тогының U_бэ кернеуіне тәуелділігін атайды:

Мұндағы f – белгілі бір функция.

Сурет-26. Биполяр транзистордың кіріс сипаттамасы.

Биполяр транзистордың ортақ эмиттерлі жалғану сұлбасы үшін шығыс (коллекторлық) сипаттамасы I_б тұрақты мәнінде I_к тогының U_кб кернеуіне тәуелділігін атайды:

Мұндағы f – белгілі бір функция.

27-суретте КТ603 кремнийден жасалған биполяр транзистордың шығыс сипаттамасы көрсетілген. КТ603 транзисторы үшін t°<70ºC мәнінде I_кмакс=30мА, U_кэ=30В. Коллектордың кернеуі өскен сайын оның электр өсінің әсерінен оған келіп жететін электрондардың да саны көбейеді, яғни коллектордың тогы да өседі. Ал базаның тогының көбеюі рекомбинацияланатын электрондардың санын көбейтеді, сондықтан эмиттер мен коллектордың да тогы көбейеді. Коллектордың кернеуі одан әрі өскенде коллекторға келіп жететін электрондар түгелдей дерлік әкетіліп отырады, бірақ эмиттерде пайда болатын электрондар саны одан әрі көбеймейді. Сондықтан коллектордың кернеуі әжептәуір өссе де коллектордың тогы өте аз өседі, яғни қанығу үрдісі басталады.

Транзистордың коллекторлық сипаттамасындағы жұмыс режимдері I_кмакс мәнімен, U_кэмакс мәнімен, қуат шығыны Р_кмакс мәнімен және I_к тогының өте аз мәніндегі сызықты емес бұрмаланулармен шектеледі. Сәйкесінше осы шекаралардың әрқайсысы транзистордың төмендегідей жұмыс режимдерін береді.

1. 
   Кесілу режимі (режим отсечки) – I_к тогының өте аз мәнінде байқалады. транзистордың екі өтпесі де кері қосылған.
   
2. 
   Қанығу режимі - сипаттаманың әрбір бұтағы үшін сызықты тәуелділікті көрсететін аймақ, транзистордың екі өтпесі де тура бағытта қосылған.
   
3. 
   Активті күшейту режимі –сипаттаманың бұл аймағында база-эмиттер тура бағытта қосылған, эмиттер-коллектор кері бағытта қосылған.
   
4. 
   Инверсті режим - транзистордың база-эмиттер кері бағытта қосылған, эмиттер-коллектор тура бағытта қосылған, іс жүзінде транзистордың кірісі мен шғысы ауыстырылып қосылған.