Мектеп ресурстары эыдұ шолуы Анна Понс, Джереми Аморосо, Ян Херчински

67 
процесс Министрлік үшін мониторинг жүйесі берген алынған сабақтар бойынша процесті түзету 
бойынша уақыт береді.  
Жергілікті атқарушы органдар мен мектептердің дербестігін біртіндеп арттыру  
Мектептердің дербестігі соңғы елу жыл ішінде халықаралық білім беру және ғылыми-зерттеу 
ортасында қызу пікірталастар мәні болды. Дербестік, тиімділік және әділдік арасындағы байланыс 
күрделі  сипатқа  ие.  1980-жылдардан  бастап,  ЭЫДҰ-ныңң  бірнеше  елінде  мектеп  жүйелерін 
реформалау нәтижесінде мектептер тиімділігін арттыру мақсатында одан да артық дербестік ала 
бастады. Вуссманн (2003) айтқандай, процестерге қатысты шешімдерді қабылдау мен кадрларды 
басқарудағы  мектеп  дербестігі  оқушылардың  қорытындыларымен  тура  пропорционалды  болған 
уақытта,  мектеп  бюджетінің  стандарттары  мен  көлемдерін  белгілеу  саласындағы  мектептер 
дербестігі оқушылардың қорытындыларымен кері пропорционалды байланысқа ие. Бұл мектептегі 
білім  беру  жүйесі  ресурстардың  деңгейлері  мен  тиімділік  стандарттарына  сыртқы  бақылауды 
қамтамасыз  етуі,  бірақ  мектеп  деңгейіндегі  білімдер  лайықты  болатын  процестерге  қатысты 
салаларда,  мысалы,  ұжымды  басқаруда,  мектептерге  дербестік  берулері  тиіс  екенін  білдіреді. 
PISA-2012  зерттеулерінде  мектептер  оқытудың  мазмұны  мен  оқушыларды  бағалау  жүйесіне 
қатысты  дербестіктің  анағұрлым  жоғары  дәрежесіне  ие  болған  елдерде  оқушылар,  әдетте, 
анағұрлым  жоғары  нәтижелер  көрсеткен  (ЭЫДҰ,  2013a).  Алайда,  дербестік  дамушы  елдер  мен 
нәтижелері  төмен  елдердегі  оқушылардың  жетістіктерімен  теріс  байланысты  болатын  (Ханушек 
және басқалары, 2013).  
Осы  ғылыми  зерттеулердің  нәтижелері  Қазақстандағы  мектептердің  қалай  жұмыс  істейтінін 
жақсы түсіну үшін жергілікті сарапшыларды тарта отырып толық талдануы тиіс. Екі сабақ айқын 
бола  бастағаны  анық.  Бірінші  сабақ  жергілікті  дербестікті  ойлай  отырып,  Қазақстан 
реформаторлары дербестіктің қандай салалары мектептер мен олардың басшыларында болуы тиіс, 
қандай салаларда жауапкершілік аудандарға жүктелуі тиіс және қандай салалар орталық деңгейде 
қалуы  тиіс  екенін  мұқият  талдауы  қажет  екенінде.  Екінші  сабақ  дербестікті  ұсыну  өзекті  және 
мақсаттандырылған  мониторингпен,  әсіресе  нәтижелер  мониторингімен  әрқашан  байланысты 
болуы тиіс екенінде. 
Қазақстан  олар  білім  беруде  жақсартуларға  жәрдемдесе  алуы  үшін,  мектептер  мен 
мемлекеттік  басқарудың  төменгі  тұрған  деңгейлерінің  дербестігін  біртіндеп  арттыру 
мүмкіндіктерін  зерттей  алуы  мүмкін.  Кейбір  шешімдерді  ресурстардың  анағұрлым  оңтайлы 
бөлінуін  қамтамасыз  ету  үшін  өз  мектептерінің  қажеттіліктерін  жақсырақ  білетін  мектеп 
директорлары мен жергілікті билік органдары деңгейінде қабылдаған дұрыс.  
Қазақстанда  дербестікті  арттыру  тек  нормалардың  қазіргі  жүйесінің  әлсіреуі  арқылы  ғана 
болуы  мүмкін.  Оған,  егер  өте  абайлап  әрекет  етсе,  қол  жеткізуге  болады,  себебі  нормативтік 
құжаттар қазіргі білімнің беру жүйесінің негізін құрайды және кез келген өзгерістер белгісіздікке 
әкелуі  және  мектептерде  шиеленіс  жағдайды  тудыруы  мүмкін.  Мектептер  мен  аудандарда 
дербестікті  арттыру  қала  мен  ауыл  арасындағы  ерекшелікті  қоса  алғанда,  елдің  әр  түрлі 
бөліктерінде  мектептер  арасындағы  және  жергілікті  атқарушы  органдар  арасындағы  бар 
ерекшеліктердің  күшеюіне  әкеледі.  Осыған  байланысты,  озық  тәжірибені  тарату,  тәуекелдерді 
анықтау  және  нәтижелері  жақсармайтын  жергілікті  басшыларды  қолдау  бойынша  кейбір 
тетіктерді  енгізу  қажет.  Осыған  қатысты  мектептегі  бағалау  жүйесінде  жақсартуларды  бекіту 
қажет болады (4-бөлімді қараңыз). Бірінші қадам мектептерге және/немесе аудандарға олар ашық 
рәсімдер  шегінде  өз  қараулары  бойынша  бөліп,  пайдалана  алатын  мектеп  бюджетінде  бос 
пайдаланылатын қаражаттың кейбір көлемін ұсыну болуы мүмкін.  
Мұндай  біржолғы  қаражаттар  бірінші  кезекте  енгізілуі  мүмкін  бюджет  облыстары,  мысалы, 
оқушылардың  осал  топтары  үшін  білімде  қолдауды  арттыру  мен  жақсарту  бойынша  мұғалімдік 
бағдарламаларды  қамтиды.  Дәл  осылайша,  ресурстық  орталықтарға  олар  ШЖМ-ге  көрсететін 
қызметтер  бойынша  көбірек  дербестікті  біртіндеп  ұсынуға  болады,  бұл  оларға  ШЖМ 
оқушыларына берілетін қосымша білім беру саласын кеңейтуге мүмкіндік береді.  

68 
Мектепті  жақсарту  үшін  арнайы  гранттарды  құру  және  дұрыс  қолданылмаған  дербестік 
академиялық нәтижелердің әлсіреуіне немесе бюджет тәртібінің бұзылуына әкелген жағдайларда 
мектеп  қызметіне  араласу  қажет.  Араласудың  жаңа  құралдарының  мұндай  типісіз  ҚР  БҒМ 
дербестікті  арттырудың  әлеуетті  жағымсыз  салдарының  тұлғасы  алдында  күшсіз  болып  қалуы 
мүмкін. Сонымен қатар, осы құралдардың негізсіз қолданылмайтынын кепілдендіру үшін, нақты 
рәсімдер мен әрекеттердің ашықтығы қажет.  
Білім беру саласындағы саясатты дамытудағы дәлелдеу базасының рөлін күшейту  
Қазақстанда  фактілер  мен  қорытындылар  аудитін  пайдалану  мәдениетін,  оларды  әзірлеу 
(саясаттың  экономикалық  тиімдірек  шараларын  анықтау  үшін)  немесе  іске  асыру  кезіндегі 
(мектептерде  өзгерістерді  шынайы  іске  асыру  үшін)  реформалар  бойынша  болашақ  бастамалар 
үшін  негіз  ретінде  дамыту  қажет.  Қол жеткізілген  жетістіктер  мен оларды іске  асырудағы  пайда 
болған  қиыншылықтарға  қатысты  өткен  бастамаларға  қосымша  талдау  жүргізу  орынды.  Толық 
талдау ағымдағы басты стратегиялық бастамалар үшін де пайдалы болады. Мектептердің жұмыс 
істеуіне жаңа қаржы шараларының әсерін анықтау үшін, бір адам басына қаржыландырудың жаңа 
моделіне  талдау  жүргізу  қажет  (3-бөлімді  қараңыз).  Бұл  модель  ел  бойынша  енгізілгенге  дейін, 
оның  мектеп  қызметіне  әсерін  талдау  қажет.  Мұндай  талдау  мектеп  бухгалтерлерінің  жұмысын 
және жаңа құрылған қамқоршылық кеңестерінің қызметін де қамти алар еді. Пилоттық іске асыру 
тәжірибесін бір адам басына қаржыландырудың жаңа жүйесі ел бойынша іске асыру үшін дайын 
ба әлде қосымша пилоттық жобаларды өткізу, оны пысықтау немесе түзету қажет пе екенін түсіну 
үшін,  талқылауларды  өткізу  үшін  пайдалану  қажет.  Ұқсас  түрде,  ресурстық  орталықтардың 
қызметі  шағын  жинақталған  мектептердің  оқушылары  үшін  осы  орталықтардың  пайдасы, 
енгізудегі  қиыншылықтар  мен  жақсартылуға  тиіс  аспектілер  тұрғысынан  қайта  қаралуы  мүмкін 
еді.  
ЭЫДҰ  елдерінде  зерттеулердің  дәлелді  қорытындыларымен,  бағдарламаларды  бағалаумен 
және  аудит  өткізумен  бірге  білім  беру  саласындағы  саясатты  келісу  маңыздылығын  өсіп  келе 
жатқан  түсіну  бар.  Бұл  зерттеудің,  талдауың  және  бағалаудың  стратегиялық  тәсілін,  сондай-ақ  
нақты  деректер  негізінде  саясат  әзірлеуді  қолдау  мақсатында  ақпаратты  басқару  бойынша 
қызметті  қамтиды.  Саясатты  сараптау,  саясаттың  баламалы  нұсқалары  бойынша  ғылыми 
зерттеулер мен олардың мүмкін әсерлерінің негізінде жатқан дәлелдеу базасын тарату, сондай-ақ 
реформалардың  табыстары  мен  шығындары  туралы  ақпарат  негізгі  мүдделі  тұлғалардың  қолдау 
алуында  маңызды  рөлге  ие.  Шынымен  де,  жекелеген  тұлғалар  мен  топтар,  егер  олар  осы 
өзгерістердің себептерін түсініп, реформаларды растайтын дәлелдеу базасын танып, олар ұлттық 
стратегияда  қандай  рөл  ойнаулары  керек  екенін  көре  алса,  олардың  өздерінің  мүдделерін 
қозғамайтын  өзгерістерді  жақсырақ  қабылдайды.  Бұл  мүдделі  тұлғаларды  саясат  бойынша 
консультацияларға одан әрі тарту бойынша күш салудың бөлігі болуы тиіс.  
Бюджетаралық трансферттер жүйесін қайта қарау  
Қазақстанға мемлекеттік басқару жүйесін күшейту үшін бюджетаралық трансферттер жүйесін 
одан  әрі  реформалау  туралы  мәселені  зерттеу  қажет.  Бюджетаралық  қатынастар  құрылымы  тек 
білім  беру  секторын  ғана  (және,  сәйкесінше,  осы  Шолудың  мазмұнын  ғана  емес)  қозғамаса  да, 
дұрыс  жүйе  құру  білім  беру  секторы  үшін  ерекше  маңызды,  себебі  оған  жергілікті  бюджеттің 
үлкен үлесі тиесілі. Міндеттерге қатысты айқындылықты жоғарылату, формула негізінде қаражат 
бөлу  және  салықтық-бюджеттік  теңестіруді  жақсарту  бойынша  шаралар  қабылдауға  болады. 
Бюджетаралық  трансферттер  салық-бюджет  саласында  бірлескен  жауапкершілікке  жағдай  жасау 
үшін, берілген өкілеттіктерге көлем бойынша сәйкес болуы тиіс және олардың әсерін жүйені одан 
әрі жетілдіру үшін бағалау қажет. 2.1-ендірме табыс деңгейі орташа деңгейден жоғары елдердегі 
бюджетаралық трансферттердің кейбір тәсілдерінің сипаттамасын қамтиды.  
Бюджетаралық  трансферттерді  саяси  үйлесімсіздіктердің  қаражат  бөлуге  әсерін  төмендету 
үшін формула негізінде анықтау қажет. Рента іздеуді шектеудің және саясатты теріс түсінудің ең 
көп үміт күттіретін тәсіді негізгі салықтық-бюджеттік ерекшеліктерді көрсететін индикаторлардың 
шағын тізбесі бар теңестірудің түсіну үшін жеңіл, қарапайым және ашық формуласын пайдалану 
болып табылады (ЭЫДҰ, 2012). Білімге келетін болсақ, трансферттер, басты түрде, оқушылардың 

69 
санын  көрсететін  және  оқушылар  мен  мектептердің  нақты  қажеттіліктерін  ескеретін  формулаға 
негізделуі тиіс (3-бөлімді қараңыз). Бұдан басқа, ЭЫДҰ-ның бірқатар елдерінде өздерінің ерекше 
мүдделерін  қорғайтын  топтардың  әсерін  шектейтін  әр  түрлі  шаралар  әзірленген  (толық  ақпарат 
бар ЭЫДҰ 2012 қараңыз). Осылай, Дания мен Австралияда саяси келіссөздер үшін мүмкіндіктерді 
шектеу  және  ресурстарды  бөлу  мәселесіне  саяси  көзқарас  жағынан  емес,  техникалық  жағынан 
келу  үшін  тәуелсіз  органдар  мен  агенттіктер  құрылды.  Зерттеулер  тәуелсіз  органдар 
министрліктерге  қарағанда,  саяси  әсерге  азырақ  ұшырайтынын  көрсетеді  (Хемани,  2007).  Ұқсас 
түрде,  көптеген  елдер  жергілікті  атқарушы  органдардың  пікірін  тек  ескеріп  қана  қоймай,  осы 
процеске  мемлекеттік  қызметшілерді,  саясаткерлерді  және  сарапшыларды  да  тартады.  Бұдан 
басқа,  рента  іздеуді  төмендетуде  кейбір  елдерде,  мысалы,  Норвегияда,  бюджеттің  жалпы 
теңестірілуін және кейін үлестіру формуласы бойынша келіссөздер өткізуді қамтитын екі кезеңді 
бюджеттік рәсім сәтті болды.  
Салықтық-бюджеттік  теңестіруді  жақсарту  аудандар  мен  облыстар  салық  деңгейлері  ұқсас 
болған  кезде  ұқсас  қызметтерді  көрсете  алуы  үшін  өте  қажет.  Теңестіруші  трансферттер 
формулаға  негізделіп,  салықтық-бюджеттік  мүмкіндіктерді  (яғни,  табыстарды  алу  қабілеті), 
сондай-ақ  қызметтерді көрсету  құнын  (мысалы,  бағалар  индекстері,  географиялық ерекшеліктер, 
кедейлік)  ескеруі  тиіс.  ЭЫДҰ-ның  көптеген  елдерінде  табыстарды  алу  мүмкіндіктері  бойынша 
немесе шығындарға қажеттіліктер бойынша, немесе осы екі параметр бойынша теңестіру тетіктері 
бар  (ЭЫДҰ,  2012).  Салықтық-бюджеттік  теңестіру  мәні  федеративті  және  біртұтас  елдерде,  тек 
оның  кең  қолданылуында  ғана  емес,  сонымен  бірге  оның  мақсаттары  мен  рәсімдері,  жиі  кезде, 
конституцияда  белгіленіп,  ұлттық  салықтық-бюджеттік  саясаттың  орталық  элементін 
құрайтынында. ЭЫДҰ-да салықтық-бюджеттік теңестірудің трансферттері орта есеппен ЖІӨ-нің 
2,5%-ын, жалпы мемлекеттік шығындардың 5%-ын, бюджетаралық гранттардың 50%-ын құрайды. 
Кейбір  елдерде,  мысалы,  Австралияда,  Германияда,  Швецияда,  табыстарды  алудағы 
айырмашылықтар толығымен жойылды.  
Бюджеттік рәсім бойынша міндеттерді мемлекеттік басқарудың әр түрлі деңгейлері арасында 
бөлуді түсіндіру ұсынылады. Бұл жергілікті мемлекеттік қаржылар туралы заңнама аудандар мен 
облыстардың  табыстары  мен  шығындарын  дәл  бөлулері  тиіс  екенін  білдіреді.  Міндеттерді 
нақтылау  сондай-ақ  аудандардың  қаржыландырудың  жаңа  жүйесіндегі  жаңа  рөлін  анықтайды 
және олардың жаңа фугкциялары үшін негіз дайындайды. Сондай-ақ білім беру жүйесінің әр түрлі 
функциялары  үшін  нысаналы  мақсаттың  әр  түрлі  құралдары  бойынша  тиісті  және  толық 
есептілікті  қамтамасыз  ету  үшін,  бюджет  жіктемесіне  есептіліктің  нақты  санаттарын  енгізу 
пайдалы болар еді. Бұл Министрлікке ресурстардың жекелеген мектептерге бөлінуін тиісті түрде 
қадағалап,  пайда болатын теңсіздікті шешуге мүмкіндік береді.  
2.1-
ендірме
 
Бюджетаралық трансферттердің кейбір тәсілдері
 
Аргентинада  орта  мектептерге  қатысты  міндеттерді  федералды
 
деңгейден  провинцияларға  беру 
федералды
 
салықтар  трансферттерінің  жүйесімен  бірге  жүреді
. 
Ұлттық  деңгейде  орталықсыздандыру 
жергілікті  билік  орындарының  қатысуының  жақсаруына,  мониторингтің  нығаюына
 
және  оқыту
 
стандарттарының  жетілдірілуіне  әкелді.  Алайда
, 
тест  нәтижелері  мемлекеттік  әлеуеті  күшті
 
бай 
провинциялар
 
мен  әкімшілік  және  институционалдық
 
әлеуеті  төмен  кедей  провинциялар
 
арасындағы 
алшақтықтың  кеңеюін  көрсетеді;  соңғылардағы  жағдай  орталықсыздандыруға  дейінгі  жағдаймен 
салыстырғанда нашарлаған. Ұлттық деңгейде тиімділік атқан, бірақ әділдікке қатысты зиян
 
келтірді.
 
Бразилияда жоғары орталықтандырылған жүйенің өкілеттіктері 1990
-
жылдардың ортасында штаттар 
мен  муниципалитеттерге  берілген
 
кезде,
 
мақсаты  елде  бір  оқушы  басына  шығындардағы  үлкен 
айырмашылықтарды  азайту
 
болып  табылатын  FUNDEF  құрылған  болатын.  Штаттар  мен 
муниципалитеттердің
 
үкіметтері  өздерінің
 
салық  түсімдерінің  бір  бөлігін  FUNDEF  аударуға  тиіс  болды, 
және  ол  одан  кейін  бір  оқушы  басына  шығындардың  белгіленген
 
ең  төмен
 
деңгейін  қамтамасыз  ете 
алмаған
 
штаттар  мен  муниципалитеттердің
 
үкіметтері  арасында  бөлетін.  FUNDEF  анағұрлым  бай 
өңірлерге
 
өздерінің  жалпы  шығындарын  кедей  өңірлерге
 
қарағанда,  жылдамырақ  жоғарылатуға  кедергі 
жасамайтын, бірақ ол қаражатты қайта бөлу бойынша үлкен рөл атқаратын және шығындардың абсолютті 
деңгейінің  де,  трансферттердің  болжануының
 
да  арттырылуына  қол  жеткізді.  FUNDEF  сыныптар  көлемін 
кішірецтуге,  мұғалімдерді  қамтамасыз  ету  мен  сапасының  жақсаруына,  қамтудың  кеңейтілуіне  жағдай 
жасағаны туралы сенімді дәлелдер бар. Муниципалды деңгейдегі деректер көрсеткендей, қаражаттың көп 
бөлігін  FUNDEF  алған  муниципалитеттердің  20%
-
ы
 
1996  жылдан  2002  жылға  дейінгі  кезеңде  бір  оқушы 

70 
басына нақты
 
шығындарды екі есе арттыра алған
.  
Қытайдың
 
салықтық
-
бюджеттік  орталықсыздандыру  бойынша  тәжірибесі  білімнің  теңдігі  туралы
 
өнегелі  оқиға  болды.  1990
-
жылдары  орталық  үкімет  жергілікті  үкіметтерге,  мектептерге  және 
қоғамдастықтарға  көбірек  өкілеттілік  берді.  Білімге  бөлінетін  ЖІӨ  үлесі  1991  жылы  2,9%
-
дан  1997  жылы 
2,2%-
ға  төмендеді.  Бастауыш
 
білімде  бір  оқушы  басына  шығындардың
 
ең  жоғары  деңгейі
 
бар
 
провинциялар
 
мен  шығындардың  ең  төмен  деңгейі
 
бар  провинциялар
 
қатынасы 
5-
тен  9
-
ға  дейін  екі  есе 
артты  деуге  болады.  Көптеген  мектептер  мен  жергілікті  билік  орындары
 
үй  шаруашылықтарынан  ресми 
және  ресми  емес  алымдарға
 
жүгіне  бастады.  Теңсіздік  жөнінде
 
алаңдаушылық
 
қытай  үкіметіне  жергілікті 
билік  орындарынан
 
кейбір  салықтық  өкілеттіктерді  алып  қоюға,  мұғалімдердің  жалақыларын 
қаржыландыруды  жалғастыруға  және  күрделі  бюджет  бөлігі  бойынша  міндеттерді  өзіне  қалдыруға 
мәжбүрледі. Орталық үкімет ресми түрде төлемдерді алуға тыйым салған уақытта көптеген жергілікті билік 
орындары
 
осыны  ресми  емес  түрде  мадақтады,  және  қызмет  көрсету  сапасында  үлкен  кемшіліктер
 
қала 
берді. 
 
ОАР
-
да  салықтық
-
бюджеттік  орталықсыздандыру
 
үшін
 
пайдаланылатын  қаржыландыру  формуласы 
апартеид дәуірінен мұраға қалған, теңсіздікті жеңуге бағытталған қайта бөлудің мықты нышанын қамтиды. 
Провинциялардың
 
шығындарының  шамамен  95%
-
ға  жуығын
 
орталық  үкімет  қаржыландырады.  Ең  ірі 
компонент
 
кедейлік пен барынша аз
 
ұлттық нормаларды қамтамасыз ету құны бойынша денсаулық сақтау 
мен  білім  сияқты  салаларда  өлшенген,  әділетті  үлес  трансферті  болып  табылады.  Білім  саласында 
қаржыландыру  оқушылар  санына  негізделген  және  кейбір  салмақ  кедейлік  көрсеткіштеріне  және 
провинциялардағы
 
ауыл  халқының  үлесіне  берілген.  Провинциялардың
 
атқарушы  органдары  сондай
-
ақ
 
мектептерді кедейлік индексі бойынша саралауы
 
тиіс, осының негізінде кадрларды қоспағанда,
 
ресурстар
 
үшін қаржыландыру бөлінеді. 
 
Вьетнамда трансферттер халық санына негізделген формула бойынша анықталады, бірақ белгілі бір 
салмақ  кедейлік  деңгейіне, алшақтыққа, денсаулық сақтау  мен  білім  беру  нормаларына,  халықтың  сәтсіз 
санаттарының  бар  болуына  арналған.  2003  жылы  заңмен  белгілнген
 
білім  нормасы  мектепте  оқитын 
балаларды  ғана  емес,  сонымен  бірге  барлық  балаларды
 
ескере  отырып  қайта  есептелінді.  Кедей 
провинциялардағы
 
мектепке  баратын  мектеп  жасындағы  балалар  үлесі  төмен  болған  соң,  бұл  әділдіктің 
жоғарылауына  септігін  тигізді.  Ұқсас  түрде,  таулы  жерлерде  (білім  көрсеткіштері  ең  төмен  болатын) 
тұратын  балалар  үшін  білім  нормасы  қала  балалары  үшін  нормадан
 
1,7  есе  арта  түседі.  Әділдікті 
қамтамасыз  етуге  бейімділік  шығындарда  көрініс  табады:  ең  бай  өңірлердегі
 
табыстар  ең  кедей  өңірдегі
 
табыстарын  жиырма  бес  есе  рет  артады,  мысалы,  солтүстік
-
батыста,  бірақ  халықтың  бір  адам  басына 
бюджеттік  шығындар  салыстырмалы  түрде  тең,  бұл  бай  өңірлерден
 
кедей  өңірлерге
 
трансферттердің 
үлкен көлемдерін көрсетеді.
 
Польшада
 
білімді  орталықсыздандыру  1990  жылы  басталған  елді  жалпы  орталықсыздандыру 
процесінің
 
бөлігі  болатын.  «Жалпы  жәрдемқаржы»  атанатын,  орталық
 
бюджеттен
 
жергілікті  бюджетке 
басты  ауысу  бөлек  есептелген  бірнеше
 
компоненттерден
 
тұрады.  Олардың  негізгілерінің  екеуі 
-   
білім 
компоненті
 
және  теңестіру  компоненті.  Білім  компоненті
 
оқушылар  санының  негізінде  есептелінеді 
(оқушылардың  әр  түрлі  топтары  үшін  білімді  ұсынуға  түрлі  шығындарды  көрсететін  көпсанды 
коэффициенттерімен),  және,  осылайша,  қызметтерді  ұсыну  үшін
 
әр  түрлі  шығындарды  қамтып  көрсетеді 
(сонымен  бірге  3.A2  қосымшасын  қараңыз).  Ал  теңестіру  компоненті
 
формула  негізінде  кедей  өңірлерді
 
басқарудың ұқсас жергілікті органдарының бір адам басына орташа табысынан 90%
-
ға дейін теңестіреді.  
Осылайша, ол табыстардың теңестірілуін көрсетеді. 
 
Дереккөз:  ЮНЕСКО  (2008),  «Барлығына
 
арналған  білім»  мониторингі  бойынша  2009  жылға  әлемдік  есеп:  Теңсіздікті 
жеңу:  мемлекеттік  басқару  неге  маңызды
.  3-
бөлім,    145
-170-
бет.  П.  Шваневич  (2006)    Жергілікті  өзін
-
өзі  басқаруды 
ұйымдастыру мен қаржыландыру: Польша, Дүниежүзілік Банк.
 
 
 

71 

жүктеу/скачать 3,47 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: