НОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ РАЗРАБОТКИ ЭЛЕКТРОННЫХ ЦИФРОВЫХ

576 

 

Одной  из  задач  в  рамках  реализации  Государственной  программы 

развития образования Казахстана на 2011–2020 годы предусмотрено внедрение  

системы  электронного  обучения  (E–learning)  в  среднем,  техническом, 

профессиональном  и  высшем  образовании[1],где    среду  и  набор 

специализированных  технологий  предлагает  компания  АО  «НИТ»  и  Adobe 

Systems  Inc.  В  частности,  это  пакет  программ  для  разработки  электронного 

учебного  контента  от  компании  Adobe  и  открытая  система  электронного 

обучения  СЭО  (http://e.edu.kz/),  которая  содержит  полнофункциональную 

модульную  среду  LMS    (Learning  Management  System  –  Система  управления 

обучением).  

Специализированный  пакет  программ  от  компании  Adobe  Systems  Inc 

предназначен  для  создания  учебных  мультимедийных  ресурсов.  Основное 

преимущество  состоит  в  том,  что  пользователи  могут  разрабатывать 

электронные учебные ресурсы и выкладывать свой контент на образовательных 

порталах. 

Многие  продукты  компании  Adobe  пользуются  огромным  успехом  в 

мире. В первую очередь это касается программ из пакета Creative Suite – Adobe 

Photoshop,  Adobe  Premiere,  Adobe  InDesign,  Adobe  Flash  и  других, 

предназначенных  для  создания  мультимедийного  контента.  Немалым  спросом 

пользуется  и  формат  документооборота  PDF  со  своим  Adobe  Reader  и  Adobe 

Acrobat.  Но  значительно  меньшее  число  людей  знает,  что  компания  Adobe 

также активно занимается сферой e-learning (электронное образование), и у нее 

представлены  программные  пакеты  Adobe  eLearning  Suite  и  Adobe  Technical 

Communication Suite. Туда входит часть продуктов из Creative Suite – такие как 

Adobe Acrobat, Adobe Photoshop, Adobe InDesign, Adobe Dreamweaver – и менее 

известные  Adobe  FrameMaker,  Adobe  RoboHelp,  Adobe  Captivate,  Adobe 

Presenter.  Наиболее  важным  программным  обеспечением  обоих  пакетов  на 

сегодняшний день является Adobe InDesign, который регулярно обновляется и 

находится в числе приоритетных направлений компании[2]

.

 

В  связи  с  внедрением  информационной  образовательной  среды 

современному  учителю  нужен  помощник  для    создания  собственных  

образовательных  электронных  ресурсов,  облегчающих  процесс  обучения  и 

повышающих    его  эффективность.  Таким  незаменимым  помощником  учителя 

может  стать  программный  продукт  Adobe  InDesign,  который  благодаря  своим 

функциональным  и  дидактическим  возможностям  способствует  реализации 

различных педагогических идей и технологий. 

Adobe  InDesign  представляет  собой  профессиональное  приложение  для 

создания  макетов  страниц,  которое  обеспечивает  точный  контроль  над 

дизайном  и  типографикой  на  уровне  пикселов,  разработку  элегантных  и 

выразительных  страниц  при  помощи  таких  возможностей,  как  предпечатная 

проверка в процессе работы, полный набор стилей и мощные инструменты для 

работы с текстом. Новые инструменты позволяют легко адаптировать макеты к 

печатным  страницам  и  экранам  самых  разных  размеров.  Это  позволяет 

577 

 

создавать  стильные  и  выразительные  страницы  для  печати,  планшетников  и 

других устройств[3]. 

Возможности в программе Аdоbe InDеsign, которые стоит выделить: 

- Публикация контента на цифровых устройствах, для создания выразительных 

электронных книг и самого современного контента для планшетных устройств, 

которые  можно  распространить  при  помощи  интегрированной  услуги  Adobe 

Digital Publishing Suite, а также экспортировать интерактивные макеты в файлы 

SWF или PDF. 

- Публикация  печатных  материалов,  для  создания  потрясающих  документов, 

которые  сразу  можно  выводить  на  печать  или  преобразовывать  в  файлы  PDF 

для  отправки  на  настольные  и  профессиональные  принтеры.  При  работе 

желательно  эффективно  обрабатывать  связанный  контент,  используя 

инструменты сбора содержимого и другие функции. 

- Интеграция  с  другими  продуктами  Adobe  при  преобразовании  в  проект, с 

такими как Adobe Photoshop, Illustrator, Acrobat и Flash Professional. 

- Инструменты для предпечатной проверки и производства проектов, а именно 

использование встроенных шрифтов, фоновый экспорт файлов PDF, технология 

JDF и функция экспорта в файлы PDF/X позволяют сократить время разработки 

проектов и свести ошибки к минимуму. 

- Инструменты 

повышения  производительности,  для создания  сложных 

макетов  страниц  при  помощи  связанного  содержимого,  функции 

«Альтернативный  макет»,  инструментов  сбора  содержимого,  «быстрых» 

направляющих,  функции  быстрого  создания  таблиц  и  элементов  управления, 

применяемых непосредственно к объектам. 

- Надежный  механизм  компоновки  текстов,  для  создания  красивой  и 

современной  типографики  с  помощью  стилей,  функции  обтекания  текстом, 

компоновщика  абзацев,  поддержки  OpenType®,  буквиц  и  возможности 

преобразования стилей для экспорта EPUB. 

- Встроенные  инструменты,  которые  открывают  новые  возможности  для 

творчества  благодаря  интегрированным  инструментам  рисования,  обратимым 

эффектам,  встроенным  эффектам  Photoshop,  улучшенному  контролю 

прозрачности и поддержке графических 3D-объектов Photoshop. 

- Автоматизация  рабочих  процессов:  использование  стандартных  XML-

функции  для  заполнения  страниц  текстом  и  изображениями;  встроенный, 

управляемый базами данных контент для мультиканальной публикации. 

- Расширяемый InDesign Markup Language (IDML), формат на базе XML, 

позволяющий  разработчикам  создавать  и  редактировать  настраиваемые 

публикации с помощью стандартных инструментов XML. 

- Совместная  работа  при  редактировании,  благодаря  тесной  интеграции 

между InDesign и Adobe InCopy. 

- Доступ  к  услугам  Adobe  Digital  Publishing  Suite  из программы  InDesign 

для публикации привлекательных цифровых документов, предназначенных для 

различных  планшетных  устройств.  Новое  издание  Single  Edition  позволяет 

публиковать приложения на iPad по отдельности. 

578 

 

- «Жидкий  макет», применяемый,  как  «жидкое»  правило  страницы  для 

того, чтобы автоматически адаптировать содержимое при создании в InDesign 

альтернативного макета с другим размером и ориентацией. 

Публикацию  из  Adobe  InDesign  можно  трансформировать  в 

интерактивный PDF, SWF (Flash), eBook, HTML или Folio. При этом каждый из 

форматов  имеет  свои  преимущества.  Экспорт  отдельных  интерактивных 

возможностей  InDesign  реализован  не  для  всех  форматов  одинаково  полно. 

Наиболее широкие возможности предоставляет специально разработанный для 

планшетных журналов формат Folio. 

Фолио – это один выпуск издания. Как и печатный журнал или книга, он 

состоит  из  статей,  а  физически  представляет  собой  zip-архив  с  определенной 

структурой.  Экраны  статей  (полосы)  могут  иметь  горизонтальную  или 

вертикальную  ориентацию.  Проект  может  содержать  одновременно  и 

«ландшафтные»  и  «портретные»  макеты  экранов  для  каждой  статьи.  В этом 

случае  при  повороте  планшета  будет  подгружаться  альтернативный  макет. 

Поэтому  можно  использовать  обе  ориентации  для  того,  чтобы  позволить 

читателю  выбрать, как  ему  комфортнее  читать  журнал,  или  ограничиться 

переверсткой под одну из ориентаций. А можно применять поворот планшета и 

для  усиления  коммуникации,  и  как  повод  для  создания  дополнительного 

визуального  события,  эффектно  добавляя  дополнительную  информацию  или 

новые  иллюстративные  блоки —  всё  зависит  от  концепции  вашего  издания. 

Набор элементов в обеих ориентациях может быть идентичен, чтобы читатель, 

выбравший  только одну  из  них,  ничего  не  пропустил,  а  может быть  разным – 

для сюрпризов или для изложения дополнительного контента. 

Таким образом, можно сказать, что новые программные пакеты от Adobe 

в ближайшем будущем могут существенно упростить работу преподавателей и 

методистов  по подготовке и изданию  электронных  образовательных ресурсов, 

вывести  учебный  процесс  на  новый,  более  качественный  и  современный 

уровень,  что  особенно  актуально  в  свете  внедрения  единой  системы 

электронного обучения. 

 

Библиографические ссылки 

1. Государственная  программа  развития  образования  Республики 

Казахстан на 2011-2020 годы. – Астана: Акорда, 2010. – 61 с. 

2. Березовский  В.С.,  Стеценко  И.В.  Создание  электронных  учебных 

ресурсов  и  онлайновое  обучение.  –  Киев:  Издательская  группа  BHV, 

2013. – 174 с. 

3. Родионов В.И. Подготовка электронных публикаций в InDesign CS6. – 

СПб.: БХВ – Петербург, 2013. – 224 с. 

 

 

Алмаз Жомартулы Турсунбеков 

Филиал АО «Национальный центр 

                                                  повышения квалификации «Өрлеу» ИПК поСКО» 

579 

 

Казахстан, Петропавловск 

 

ПРИМЕНЕНИЕ ИНФОРМАЦИОННО - КОММУНИКАЦИОННЫХ 

ТЕХНОЛОГИЙ В УЧЕБНОМ ПРОЦЕССЕ ПО ПРЕДМЕТУ 

«ИНФОРМАТИКА» 

 

В  данной  статье  рассмотрены  основные  принципы  применения 

информационно  -  коммуникационных технологий  в  учебном  процессе.  Статья 

может  помочь  учителям  при  развитие  познавательного  интереса  и  творческих 

способностей учащихся на уроке информатики. 

 

Ключевые слова: информатика, результат, графический редактор, видео.  

 

В  начале  XXI  века мир  вступил  в  период громадных изменений. В  этих 

условиях  образование  не  может  оставаться  в  стороне  от  стремительных 

процессов научно-технического прогресса, усиления интегративных функций в 

развитии науки, техники, производства, политики. Наше общество находится в 

постоянном  развитии  и  через  систему  образования  выдвигает  и  реализует  все 

новые требования к человеку, следовательно, и к качеству образования. 

Современных  школьников  не  устраивает  роль  пассивных слушателей  на 

уроке. Они ждут новых форм работы на уроке, в которых могли бы проявиться 

их  активность,  самостоятельность.  Развитие  познавательного  интереса  и 

творческих способностей учащихся дает большой обучающий, развивающий и 

воспитывающий  эффект:  у  детей  формируются  прочные,  глубокие  знания  по 

информатике, рождаются творческие интересные работы. 

Среди  всех  дисциплин,  изучаемых  в  школе,  информатика  занимает 

особое  место.  Это  связано  не  только  с  фантастическими  темпами  развития 

технических и программных средств, но и с особенностями предмета, которые 

обусловлены  объективными  законами  научно-технической  революции.  Такого 

развития  одной  отрасли  история  науки  и  техники  еще  не  знала.  В  обучении 

информатике  на  уроках  и  во  внеурочное  время  необходимо  создавать 

атмосферу  творческого  поиска,  помогающую  учащемуся  как  можно  более 

полно раскрыть свои способности. 

Развитие  учащихся  с  помощью  работы  на  компьютерах,  как 

свидетельствует отечественный и зарубежный опыт, является одним из важных 

направлений  современной  педагогики.  Актуальными  становятся  вопросы  о 

формах и методах обучения учащихся. Концепция обучения ориентирована на 

развитие мышления и творческих способностей учащихся. 

Цели  современного  урока  состоят  в  предоставлении  учащимся 

оптимальных условий для самовыражения их как личности, в соответствии со 

своими  склонностями,  для  развития  способностей,  умения  адаптироваться  в 

изменяющихся условиях окружающей среды. 

Для  достижения  этих  целей  недостаточно  проведения  традиционных 

уроков,  на  которых  все  «роли»  распределены,  а  поведение  как  обучающихся, 

580 

 

так и учителя предсказуемо. Хотя, на мой взгляд, использование в учительской 

практике  традиционных  уроков  необходимо,  и,  прежде  всего,  для 

формирования  у  учащихся  основных  умений  и  навыков,  оттолкнувшись  о 

которые можно научить их мыслить творчески и нестандартно. 

На  уроках  необходимо  использовать  как  можно  больше  наглядного 

материала,  для  того  чтобы  ученики  с  одной  стороны  имели  представление  о 

предмете изучения, а с другой стороны включались в работу все виды памяти: 

слуховая,  образная,  зрительная,  тактильная.  Как  показала  практика,  это  дает 

очень  хороший  эффект,  особенно  при  подготовке  выпускников  к  сдаче  ЕНТ, 

когда идет процесс повторения целых «пластов», учебного материала, или при 

подготовке одаренных учеников к предметной олимпиаде. 

Одним из самых первых графических редакторов, с которым знакомятся 

школьники, является Paint. 

Microsoft  Paint  —  многофункциональный,  но  в  то  же  время  довольно 

простой в использовании растровый графический редактор компании Microsoft, 

входящий  в  состав  всех  операционных  систем  Windows,  начиная  с  первых 

версий. 

Первая версия Paint появилась в Windows 1.0. В Windows 3.0 был переименован 

в PaintBrush. Но потом в Windows 95 и поздних версиях Windows, он был опять 

переименован  в  Paint  (однако,  программа  может  вызываться  и  командой  – 

затычкой  pbrush,  что  есть  явное  сокращение  от  Paint  Brush).  В  версии  из 

Windows  3.x  и  более  ранних  версиях  поддерживались  только  форматы  MSP, 

BMP,  PCX  и  RLE.  В  последующих  версиях  из  этих  форматов  осталась 

поддержка лишь одного - BMP. 

В  Windows  7  Paint  впервые  был  полностью  переработан,  получил  ленточный 

(Ribbon) 

интерфейс,  дополнительные  кисти  и  фигуры,  схожие  с 

библиотекой Microsoft Office. Краткий обзор нововведений: 

1.

 

9 разновидностей кисти (Brush): 



 

Обычная кисть (теперь — сглаженная). 



 

Каллиграфическая кисть 1 (кисть с наклоном в 45 градусов влево). 



 

Каллиграфическая кисть 2 (кисть с наклоном в 45 градусов вправо). 



 

Баллончик (остался без изменений). 



 

Масляная кисть (мажет толстым штрихом). 



 

Пастельная кисть (похожа на цветной мел). 



 

Маркер (закрашивает цветом наполовину). 



 

Обыкновенный  карандаш  (тонкая  кисть  для  имитации  жесткого 

карандаша). 



 

Акварель (полупрозрачная плавная постепенно исчезающая кисть). 

2.

 

Также  обновилась  библиотека  фигур:  к  стандартным  эллипсу, 

прямоугольнику, 

вектору, 

кривой, 

многограннику 

и 

скругленному 

прямоугольнику  добавилось  еще  17  фигур,  среди  которых:  треугольник 

равнобедренный,  треугольник  прямоугольный,  ромб,  пяти-  и  шестиугольник, 

стрелки вправо, влево, вверх и вниз; звезды: четырех-, пяти- и шестиугольная; 

581 

 

прямоугольный,  круглый  и  «думающие»  пузыри  для  комиксов,  сердце  и 

молния. 

Нарисовав фигуру,  можно еще настроить ее параметры: повернуть, растянуть, 

изменить цвет и фактуру. 

7 разновидностей заливки/контура: 



 

Нет/отсутствует. 



 

Однотонный. 



 

Пастель. 



 

Маркер. 



 

Масло. 



 

Карандаш. 



 

Акварель. 



 

Также в меню «Вид» добавлены: новая линейка, режим предпросмотра 

печати. 



 

Возможность получения материала для редактирования со сканера. 



 

Теперь возможно использовать разные стили  для каждого фрагмента 

текста внутри одной рамки. 



 

Шкала масштаба нанесена как в сторону увеличения, так и в сторону 

уменьшения. 

Это  доступный  и  популярный  графический  редактор   с  достаточным 

набором  операций  для  освоения  учениками  5-7  классов.  В  школьном  курсе 

информатики изучению графических редакторов отведено достаточно большое 

количество учебных часов. 

Применение  видео  является  очень  эффективным  при  формировании 

коммуникативной  культуры  школьников,  т.к.  видеоматериалы  не  только 

представляют учащимся живую речь носителей материала, но и погружают их в 

ситуацию, в которой они знакомятся с материалом. 

Самым  первым  этапом  выполнения  задания  является  воспроизведение 

рисунка  по  образцу  с  заданным  алгоритмом  выполнения.  Своим  ученикам  я 

предлагаю  нарисовать  различные  фрукты,  используя  только  инструмент 

Эллипс (графический редактор Paint). 

Задания  должны  быть  содержательными,  практически  значимыми, 

интересными  для  ученика,  они  должны  способствовать  развитию 

пространственного  воображения,  активизации  творческих  способностей, 

заданиям  должно  быть  найдено  применение.  Ученику  предоставляется 

возможность проявить самостоятельность в принятии решения по построению 

того  или  иного  рисунка,  подбору  цветовой  гаммы  для  закрашивания 

фрагментов рисунка. 

Творческие  задания  очень нравятся  учащимся,  они  не  только позволяют 

абстрагироваться от проблем и забот, но и проявить и показать себя.  

Раскрытием творческого потенциала можно заниматься не только на уроках по 

графике,  но  и  по  многим  другим  темам  школьного  курса  информатики. 

Основные  приемы  использую  при  изучении  программирования,  логики,  при 

работе с текстовой и числовой информацией. 

582 

 

 

Библиографические ссылки 

1. Балаян Г.В. Метод проектов на уроке // Школьные технологии.- 1997.- 

42 с. 

2. Гузеев 

В.В. 

«Метод 

проектов» 

как 

частный 

случай 

интегральнойтехнологии обучения // Директор школы. - 1995. - № 6. 

3. Новикова  Т.А.  Проектные  технологии  на  уроках  и  во  внеурочной 

деятельности // Народное образование.- 2000.- № 7. – С. 131-133. 

4. Чечель  И.Д.  Исследовательские  проекты  в  практике  школы  // 

Управление  исследовательской  деятельностью  педагога  и  учащегося  в 

современной школе.- М.: Сентябрь, - 1998.-  12 с. 

5. Шамова Т.И., Малинин А.Н., Тюлю Г.М. Инновационные процессы в 

школе  как  содержательно-организационная  основа  механизма  ее 

развития. Методика исследования. - М., - 1993.- 192 с. 

 

Сауле Базархановна Турсынханова 

«Қазақстан Республикасына еңбек сіңірген мұғалім 

Қабден Ақынов атындағы орта мектебі» КММ 

Тарбағатай ауданы Жаңаауыл ауылы 

 

ХИМИЯ САБАҒЫНДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ  ПРОБЛЕМАЛАРДЫҢ 

ШЕШІМІН ТАБУ  ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН ДАМЫТУ ҮРДІСІНДЕ СЫНИ 

ТҰРҒЫДАН ОЙЛАУ ӘДІС- ТӘСІЛІНІҢ ТИІМДІЛІГІ 

 

Баяндамада оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамытуда озық 

технологиялардың маңызы туралы сөз етіледі. 

 

Басты  сөздер:  құзыреттілік,  сындарлы  оқыту  теориясы,сыни  тұрғыдан 

ойлау, дамыту.  

 

Қазақстанның  білім  беру  жүйесінің  өтпелі  кезеңі  аяқталып,  дамыған 

елдер моделіне сәйкес келетіндігін және ТМД елдерінің арасынан мемлекетіміз 

көшбасшылық  орынға  шығып,  2020  жылға  дейін  жоғары  білім  сапасы  мен 

халықаралық 

деңгейде 

нәтиже 

беретінін 

айқындайды. 

Cондай-ақ 

оқушылардың   функционалдық  сауаттылығын  дамыту  жөніндегі    2012-2016 

жылдарға  арналған   Ұлттық  іс-қимыл  жоспарын  іске  асыру  және  PISA 

халықаралық  зерттеулері  аясында  өкізілетін   оқушылардың   ғылыми  - 

жаратылыстану 

функционалдық 

сауаттылығын  

дамыту  

әдістері 

қарастырылуда.  Қазіргі  уақытта  «Жаратылыстану»  білім  саласы  пәндерінің 

Қазақстан  мектептерінде  оқытылуы  заманауи  талаптардан  кенже  қалғанын 

және осыған орай бүкіл білім жүйесінде кешенді шаралар қабылдау қажеттігін 

көрсетіп  отыр.  Кейбір  фактілермен  қатар  оқушылардың  жаратылыстану 

ғылымы  бойынша  білім  деңгейлерінің  жеткіліксіздігі  пән  мазмұнының  тым 

583 

 

теорияландырылып  берілуімен,  оқытудың  практикалық  өмірлік  сұраныстары-

мен және одан әрі кәсіби әрекеттерімен байланыстың әлсіздігімен негізделеді.  

Осының  салдарынан  оқушылар  жобалаудың  практикалық  біліктерімен 

дағдыларын  жеткіліксіз  меңгеріп,  химиялық  үдерістерді  моделдеу,  химиялық 

өндірістегі тиімді және инновациялық технологияларды мен олардың өнімдерін 

пайдалану  туралы  ақпараттардыаз  қабылдайды.  Сондықтан  «Жаратылыстану» 

білім саласындағы оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыру 

бойынша білім мазмұнын жаңарту жолдары іздестірілуде.  

Қазіргі  таңда  оқушының  өзін-өзі  дамытуға,  алған  теориялық  білімдерін 

өмірменбайланыстыруға,  оны  қолдана  білуге  бағытталған  жұмыстарға  көңіл 

бөлінуде.  Осы  тұрғыдағы  іс-әрекеттерді  қарасытыра  отырып,  оқушының 

білімін қалыптастыруға бағытталған құзыреттілік түрлері айқындалды, олар: 

 

  

 

Функционалдық  сауаттылықты  қалыптастыратын  оқыту  мазмұны 

төмендегідей  мамандықтарға  жоғары  сынып  оқушыларын  бейімдеуге 

икемделеді:   химия,  химиялық  технология  және  өндіріс,  тұрмыстық  химия, 

экологиялық химия, медицина және фармакология негіздері, табиғи ресустарды 

қорғау,  нанотехнология  бағыттары  бойынша  оқушыларды  бейіналды  және 

дайындау.  Оқушының  PISA  зерттеулерінің  әдісімен  тест  тапсырмаларын 

орындаудағы  функционалдық  сауаттылығы-оның  берілген  тапсырманы  зейін 

қойып  тыңдауы,  берілген  сызбаларды  салыстыруы,  өзінің  ойындағы  түсінік, 

болжам,  пікірлерін  жүйелі  жеткізе  білуі  мен  логикалық  ойлана  отырып,  сыни 

584 

 

көзқарас  қалыптастыруына  жетелейді.  PISA зерттеулерінің  әдісімен  тест 

тапсырмаларын  орындаудағы  қиындықтарды  шешу  жолдары  ретінде  мына 

мәселелерді атап өткен жөн: 

-  оқушыларға  тапсырмаларды  6  деңгейлі  Блум  таксономиясы  негізінде 

құрып, ондағы білу, түсіну, қолданудан гөрі синтез, анализ, бағалауға мән беру; 

-  стандарт  талаптарына  сай  берілген  тапсырмаларды  орындаумен  қатар 

оқушының өмірде қолдана алатындай тапсырмалар құрастыруға көңіл бөлу; 

-  оқушының  логикалық  ойлауын,  сыни  тұрғыдан  ойын  жеткізуді  жүзеге 

асыру  үшін,  білім  беруде  сабақтың  құрылымын  өзгерту,  яғни  оқытудың 

белсенді  стратегияларын  қолдану,  оқушының  сабаққа  деген  ынтасын  арттыру 

үшін әр10 мин сайын жағдаятты өзгертіп отыру; 

- оқушыға тапсырма берген кезде оның алгоритмдерін алдын-ала ескерту. 

-  тапсырманы  зейін  қойып,  орындауға  және  эксперименттік  есептер, 

зертханалық  шағын  зерттеу  жұмыстарын  орындата  отырып,  өзінің  орындаған 

жұмысының дұрыстығына көз жеткізу, өзін-өзі бағалауға үйрету. 

Осы  іс-әрекеттерді  орындаған  жағдайда  оқушыға  жоғары  деңгейде 

білімін қалыптастыруға жол ашылады. Ол үшін мұғалімдердің жан-жақтылығы, 

шығармашылығы, білімі жоғары деңгейде болуы керек. 

Химия  сабағында  оқушылардың  ойлауын  дамыту,  олардың  бұрынғы 

алған  білімдері  мен  жаңа  немесе  сыныптағы  түрлі  дерек  көздерінен, 

мұғалімнен, оқулықтан, және достарынан алған білімдерімен өзара әрекеттесуі 

жағдайында  жүзеге  асырылатын  сындарлы  оқыту  теориясын    сабақ  үрдісінде 

басшылыққа  ала  отырып  жүргізу  керек.  Сыни  тұрғыдан  ойлау  «ойлау  туралы 

ойлану»  деп  сипатталған.  Ол  маңызды  мәселелерді  талқылауды  және 

тәжірибені ой елегінен өткізуді қамтиды. Сыни тұрғыдан ойлау-Қазақстандағы 

білім  беруді  дамыту  үшін  маңыздыболып  табылатын  қазіргі  ең  басты 

педагогикалық  түсінік.  Бұл  модуль  оқушылардың  да,  мұғалімдердің  де  сыни 

тұрғыдан  ойлауды  дамытуды  саналы  және  оймен  қабылдауын  көздейді.  Сыни 

тұрғыдан ойлау-бақылаудың, тәжірибенің, ойлау мен талқылаудың нәтижесінде 

алынған ақпаратты ойлауға, бағалауға, талдауға бағытталған пәндік шешім. Ол 

болашақта  әрекет  жасауға  негіз  бола  алады.Сыни  тұрғыдан  ойлау  көбінесе 

қарсы  пікір  айтуға,  баламалы  шешімдерді  қабылдауға,  ойлау  және  іс- 

әрекетімізге жаңа немесе түрлендірілген тәсілдерді енгізуге дайын болуға және 

басқаларды сыни тұрғыдан ойлауға баулуды білдіреді ( 1). 

Бірінші  кезең-қызығушылықты  ояту  кезеңі.  Бұл  кезеңде  оқушының 

тақырып  туралы  не  білетіндігі  анықталады,  белсенділігі  артады,  оқушыларды 

психологиялық 

тұрғыдан 

дайындай 

отырып, 

қызығушылықтарын 

оятустратегияларының бірін қолданып сабаққа тарту. 

Екінші кезең-мағынаны ашу.  Оқушы жаңа ақпаратты бұрынғы білімімен 

ұштастыра  түседі.  Бұл  кезеңді  іске  асыру  үшін  бірнеше  тәсілдер  бар.  Олар-

болжау  кестесі,  ойлан,  жұптас,  ортаға  сал,  сұрақ  қоя  білу,  өзара  оқыту.  Осы 

тәсілдерді  қолдана  отырып,  яғни  оқушының  өздігінен  білім  алу,  танымдық 

қабілеттерінің  даму,  шығармашылық  іс-әрекетінің  ояну,  бір  сөзбен  айтқанда  , 

өзіндік еңбек ету кезеңіне айналдырады.  

585 

 

Үшінші кезең-«рефлексия»-ой толғаныс білім алудың қорытынды кезеңі, 

оқушылар сабақ бойы алған білімдерін көрсете алатын кезең. 

Мұғалімге арналған нұсқаулықта қарастырылған жеті модульдің ішіндегі 

сыни тұрғыдан ойлауға үйрету оқушының еркін сөйлеуіне, пікірталастыруына, 

достарының  ойын  тыңдауға,проблеманы  шешу  жолдарын  іздей  отырып 

қиындықты  шешуге  бағытталған.Оқушы  бұрынтек  тыңдаушы  болса,  енді 

ізденуші, ойланушы,өз ойын дәлелдеуші, ал мұғалім-осы әрекетке бағыттаушы, 

ұйымдастырушы.Сыни  тұрғадан  ойлау  технологиясын  басшылыққа  ала 

отырып,  9  сыныпта  «Темір»  тақырыбы  бойынша  өткізілген    сабақтың 

жоспарын ұсынуға болады: 

Сабақтың  тақырыбы 

Темір  

Сілтеме  

Қосымша материалдар, Сабақ жоспары. Оқулық беті. 

Мақсаты 

1.

 

Оқушыларға темір элементін жан - жақты зерттеу арқылы оның 

қосылыстары,  қолданылуы,  шығу  тарихы,  биологиялық 

мыңызы туралы білімдерін кеңейту.  

2.

 

Оқушылардың 

ойлау, 

өздік 

жұмыс 

орындаушылық, 

ізденгіштік,қорытындылау және жүйелеу қабілеттерін ашу. 

3.

 

Оқушылардың 

шығармашылық 

мүмкіндіктерін 

дамыту, 

қабілеттерін 

арттыру, 

еңбексүйгіштікке, 

тәртіптілікке, 

эстетикалық көзқарастың дамуына тәрбиелеу. 

Оқыту нәтижесі 

Өздігінен оқу дағдыларын қалыптастырады. Жаңа тақырыптың 

негізгі  идеясын  өмірде  қолдана  біледі,  салыстыра  біледі, 

тыңдай алады, ой қорытуды үйренеді.   

Түйінді идеялар  

1.  Өздігінен  іздене  отырып  меңгеру,  өзіндік  түсініктеме  беру 

қабілетіне ықпалын тигізеді. 

2.  Сыни  тұрғыдан  ойлау  оқушылардың  өз  идеясын  сенімді 

түрде білдіруіне,түрлі тақырыптарға көңіл бөлуге және оларды 

бағалауға мүмкіндік береді. 

Блум 

таксаномия

сы 

7 модуль 

Ресурстар 

Сабақ мазмұны 

Мұғалімнің 

іс-

әрекеті 

Оқушының іс-әрекеті 

 

Жас 

ерекше 

ліктеріне 

қарай 

топтастыру 

Ұйымдастыру 

Топтарға бөлу 

Санау  реті  бойынша 

топтарға бөлінеді 

 

Диалог 

 

Ынтымақтастық 

атмосферасын 

құрады 

Бір-біріне  жақсы  көңіл-

күй тілейді 

Білу 

Сыни 

ойлау 

Ой 

шақыру 

стратегиясы 

«Темір»  туралы  не 

білеміз? 

(кластер  жасайды)  өз 

білетіндерін айтады. 

Түсіну 

Сыни 

ойлау 

Пән 

аралық 

байланыс 

Интерактивті 

тақтада«Темір» 

туралы  жан-  жақты 

мәліметтер берілді.   

ПЖ-гі  орны  бойынша 

сипаттама  бере  отырып, 

табиғатта 

таралуы 

туралы 

өз 

ойларын 

айтады.  

Қолдану 

Сыни 

ойлау. 

Дарынды 

және 

Оқыту, 

нұсқау 

стратегиясы 

Топтар 

бойынша 

берілген  қосымша 

тапсырмаларды 

орындау.  

Тақырыпты  қаншалықты 

меңгергендігін 

пайымдайды. 

( топпен жұмыс) 

586 

 

талантты 

балалар 

 

АКТ 

қолдану 

Сергіту 

Сергіту 

сәтін 

ұйымдастыру 

Әуен  арқылы  жаттығу 

жасайды 

Талдау 

Сыни 

ойлау. 

Оқулық, 

сұрақ-жауап 

Сатылай 

кешенді 

талдау.Берілген 

жоспар 

бойынша 

сатылап талдау 

Топпен  өз  жұмыстарын 

қорғау 

Жинақтау 

Сыни 

ойлау. 

Әр  түрлі  тест 

тапсырмалар

ы, 

«Кім 

жылдам?» 

ойыны. 

Берілген 

тапсырмаларды 

орындау 

Жаңа білімдерін қолдана 

отырып  тапсырмаларды 

орындайды. 

Баға 

лау 

Сыни 

ойлау. 

Бағалау 

парағы 

Кері 

байланыс 

орнатылды. 

Критерий  бойынша  өз-

өзін бағалайды  

 

АКТ-ны 

қолдану 

Интернет 

матер-дары 

Үй 

тапсырмасын 

беру.§39 

 

 

Сыни  тұрғысынан  ойлауға  үйрету  арқылы  оқытудың  тиімділігі  сол,  әр 

кезеңнің өзіндік ерекшелігі бар және олар бірімен бірі өзара тығыз байланысты 

болып  келеді.  Оқушылардың  танымдық  белсенділігін  арттыруға,  өз  бетінше 

білім 

алуға, 

жұптық 

және 

ұжымдық 

бірлесіп 

жұмыс 

жасауға, 

шығармашылығын қалыптастыруға ықпал етеді. 

Пән  бойынша  жүйелі,  жан-жақты,  терең  білім  берілсе,  сыни  ойлауға 

үйрету  арқылы  шығармашылығы  дамыған,  өздігінен  білім  алуға  құштар 

бәсекеге қабілетті және құзыретті тұлға болып қалыптасады. 

Оқушылардың сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерінен табуды қажет ететін негізгі 

ерекшеліктер: 

- ұтқырлық: ең жақсы түсініктемені табуға ұмтылу;  

- сыңаржақтылықтың болмауы: барлық қорытындыларды бағалау,  

- пайым: өз ойын айта білу; 

- тәртіп: тиянақты, жан-жақты болу;   

-  Өзіндік  сана  сезім:  яғни  өзінің  эмоциясы  мен  көзқарасын  сенімі  мен 

болжамын айта білуге үйренеді. 

«Әрбір  бала-данышпан»  деген  қағидаға  мән  берсек,  оқушылардың 

жарқырап көрінуі үшін, олардың бойындағы қабілетін ашу және оларға дұрыс 

бағыт  бағдар  беру  әрбір  ұстаздың  міндеті.  «Мектеп  жұмысы  мен  оқушы 

жетістіктерін  өрістетудегі  негізгі  тұлға-  мұғалім»  деп  Стронг  айтқандай, 

ұстаздық 

білімділікпен 

қоса 

ізденімпаздықты, 

дарындылық, 

ұйымдастырушылық,  басқа  да  құндылықтарды  талап  ететін  маман  иесі.  «Егер 

балалар бірдеңені түсінбейтін болса, онда оқытушы оларды кіналауға тиіс емес, 

оларға  түсіндіре  алмаған  өзін  кіналауға  тиіс.  Ол  балалармен  сөйлескенде, 

шыдамдылық етуі керек...» Ы. Алтынсарин. Әр мұғалім жас ұрпақтың саналы 

да  сапалы  білім  алуының  бірден-бір  шарты  мұғалімнің  ізденімпаз  болуы. 

Себебі,  еліміздің  болашағы  бүгінгі  жас  ұрпақтың  білім  деңгейімен  өлшенеді. 

Сондықтан  сабақты  жаңаша  құрып,  инновациялық  түрлі  тәсілдерді, 

педагогикалық білімдерді жетілдіре отырып, оны дер кезінде қабылдап, өңдеп, 

587 

 

нәтижелі пайдалана білу-әрбір ұстаздың міндеті болу керек. «Сыни тұрғысынан 

ойлауға  үйрету»  модулі  негізінде  өткен  сабақтар  оқушылардың  танымдық 

белсенділігін  арттыруға,  өз  бетінше  білім  алуға,  жұптық  және  ұжымдық 

бірлесіп жұмыс жасауға, шығармашылығын қалыптастыруға ықпал етеді. 

 

Библиографические ссылки 

1. Мұғалімге арналған нұсқаулық.-Астана, 2012.-III деңгей. 3басылым. 

2.  Мектеп  оқушыларының  функционалдық  сауаттылығын  дамыту 

жөніндегі 2012 - 2016 жылдарға арналған ұлттық іс-қимыл жоспары. 

3. // Қазақстан мектебі.- 2015.-№1.  

4. // Оқыту-тәрбиелеу технологиясы.-2011.-№57 

 

 

Ермурат Каукенович Тышканов 

Қаракөл орта мектебінің 

химия, биология пәнінің мұғалімі 

Керей ауылы, Құлынды ауданы, Алтай өлкесі. 

жүктеу/скачать 8,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: