Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет
www.аlashainasy.kz
e-mail: info@аlashainasy.kz
ОЙ-КӨКПАР
«Нәрестеге төленетін жәрдемақыны анасы жұмысқа шыққанда да тоқтатпау керек» деген ұсыныспен келісесіз бе?
ИƏ
ЖОҚ
...дедім-ай, ау!
Бауыржан КАРИПОВ, журналист:
– Алтынай Жорабаеваның twitter-
де ізбасары болайын деп бассам, ар-
тынан Айгүл Иманбаева шықты. Не
бә ле өзі? Әлеуметтік желіде де бір-бі-
рі нің артынан қалмай ма?
(ФБ-тегі жеке парақшасынан)
Серік БЕЙСЕМБАЕВ,
«Стратегия»
әлеуметтік-саяси зерттеулер
орталығының
әлеуметтанушысы:
Алматы
+31.. +33
о
+16.. +18
о
+18.. +20
о
+11 .. +13
о
Астана
ЭКОНОМИКА АЙНАСЫ
153,37
202,00
25,01
15063,12
910,88
1372,70
4,64
1,32
1390,27
113,1
ДОЛЛАР
ЕВРО
РУБЛЬ
ЮАНЬ
EUR/USD
DJIA
KASE
RTSI
BRENT
GOLD
(ICE)
(NYMEX)
с
с
с
с
Астана уақытымен сағат 18:00 бойынша
№ 157 (1068)
11 қыркүйек, сәрсенбі
2013 жыл
– Өз басым баласын өмірге
әкел ген ана нәрестесі бір жасқа
тол мастан жұмысқа шыққан жағ-
дай да әлеуметтік төлемақыны тө-
леу ді тоқтатуды жөн санамаймын.
Әрине, нәрестеге төленетін жәр-
дем ақыны анасы жұмысқа шық-
қан да да тоқтатпау керек. Себебі
біз дің елде нәрестенің күтімі үшін
тө ленетін жәрдемақы тым аз. Қа-
зір гі таңда ең жоғары деген жәр-
дем ақының көлемі 40 мың теңге-
ден аспайды. Оның өзін тек жоғары
жа лақыға жұмыс істеген аналар
ғана алады. Ал кейбір уәкілетті
орган дардың мамандары жұмысы
бар әйелдерге жәрдемақы төлеуді
мемлекеттің қаржысын ысырап ету
деп түсінеді.
– ҚР заңнамалық актілеріне
және биыл енгізілген өзгерістерге
сәйкес, бала бір жасқа толғанша
оның анасы жұмыс істемесе рес-
публикалық бюджеттен, ал жұмыс
істесе жұмыс орнынан жәрдемақы
төленетіні көрсетілген. Ал әлеумет-
тік сақтандыру қорынан, яғни мем-
лекеттен төленетін жәрдемақыны
алу үшін аналарымыздың қолында
бір жылға дейін декреттік дема-
лыста екені, демек, жұмыссыз екені
жөнінде құжаты болуы мін детті.
Төлемдер тек сол құжаттардың
негізінде ғана жүргізіледі. Ал егер
аза матша жеке кәсіпкерлікпен ай-
на лысса, ол кәсібін бір жылға дейін
тоқтатуы керек.
-бетте
3
Биыл елімізде тұңғыш рет Отбасы күні тойланды. Осы атаулы күнде
ұйымдастырылған биліктегі бірнеше басқосуда ана мен бала мәселесі де
қозғалған болатын. Сол жиындардың бірінде қызметке, билікке қызу
араласып кеткен бүгінгінің жұмысбасты әйелдері үшін отбасын құру
мүмкіндігін берер жолдар да қарастырылды. Сенат депутаты Светлана
Жалмағамбетованың айтуынша, декреттік демалыстағы әйелдерге
жалақысының 40 пайызынан бөлек, қосымша жәрдемақы төленуі
тиіс. Зейнетақы аударымдарының да толық сақталғаны жөн.
«Жұмыс істейтін әйелдер бір жыл үйде отырғанда олар
қоғамнан шығып қалады. Сондықтан оның зейнетақысына
аударым түсуі керек. Бірақ оның жалақысынан 40 емес, 100
пайыз. Оны Елбасы да түсінді, ұсынды», – деді
С.Жалмағамбетова. Ал әйелдер қауымы «аналарға
жағдай жасау отбасының беріктігін нығайтумен тең»
дегенді алға тартады. Осы тұста «Нәрестеге төленетін
жәрдемақыны анасы жұмысқа шыққанда да
тоқтатпау керек пе?» деген сауалды мамандардың
қызу талқысына салып көруді жөн санадық.
Ж
АҢҒЫРЫҚ
ҚР Қоршаған ортаны қорғау министрлігі баспасөз
қыз метінің хабарлауынша, жерден және әуеден жа-
салған есептеудің нәтижесінде нақтыланған мәлімет
бо йын ша барлығы 493 бас бөкен қырылған. Тексеру
өт кі зілген аумақта бұлардан басқа дертке шалдыққан
және әлсіреген жануар табылған жоқ. «Алғашқы күні
ма мандар әуеден қараған кезде сол аумақта болуы
мүм кін киік саны бойынша алдын ала 3000 бас деп
ша малаған еді. Бірақ кейін, 8 қыркүйек күні Орман
жә не аң шаруашылығы комитеті төрағасы бастаған
жұ мыс тобы оқиға орнында болып, қырылған киіктер-
дің нақ ты санын анықтады», – дейді министрліктің
бас пасөз хатшысы Ғажайып Күмісбек. Оның мәлі ме-
тінше, қа зіргі уақытта Қоршаған ортаны қорғау, Ауыл
шаруа шы лығы, Ішкі істер, Білім және ғылым министр-
ліктерінің өкіл дерінен құралған жұмыс тобы оқиғаның
себебін анық тауға кірісті. Өлген жануар лардан био ло-
гиялық, па тологиялық материалдар және сол жер-
лердегі су, то пырақ, өсімдіктер мен жәндіктер, зерт теу
жұмыс та рына қажет басқа да сынамалар алынды.
Алдын ала мә лімет бойынша киіктердің қырылу себебі
пастерел лез ауруы болуы мүмкін. Ма мандар өлексе-
лер ді түгел жой мақшы. Қазір Бетпақдала, Жайық ала-
бы және Үстірт киігіне тұрақ ты мониторинг жүргізіліп
жатыр. Қор шаған ортаны қорғау министрлігінің мәлі-
ме тінше, биыл елімізде киіктің жалпы саны 187 мың
бас қа жетіп, былтырғыдан 36%-ға көбейген. Қазақ-
стан
ды ме
кендейтін киіктер – осы жануарлардың
әлем дік попу ляциясының 90%-ы. Еске салайық, киік-
тердің жап пай қырылуы Ақмола, Қарағанды облыс-
та рында, Қор ғалжын мемлекеттік қорығы аумағында
тір кел ген бола тын. Қыркүйектің 7-сі күні мамандар
шамамен 3000 бас қырылды деген ақпарат таратты.
Ауыл шар уашылығы министрлігі Ветеринарлық бақы-
лау және қа дағалау комитетінің Қарағанды аумақтық
инс пек ция сының мәліметі бойынша киіктердің қы ры-
луы қыркүйектің 2-сі күні Нұра ауданында байқалған.
Болатбек МҰХТАРОВ
Қырылған киіктер
қайтадан «тірілді»
ДАТ!
Өз басым бір әкімнің бір
ғалымға ашқан жаңалығы
үшін пәтер беріп, көлік
мінгізіпті дегенді естімедім
бетте
6
Бетпақдала киігінің жаппай қырылуына қатысты
жаңа деректер белгілі болды. Мамандар өлген
жануарлардың жалпы саны 3000 емес, 500-ге
жетпейді деп отыр.
Мұрат ҒЫЛМАНОВ:
Қазақстан – тұрақтылықты
тұтас өңірге экспорттаушы ел
-бетте
5
АҢДАТПА
-бетте
3
Гүлсара АЛТЫНБЕКОВА,
Алматы қалалық бақылау
және әлеуметтік қорғау
департаменті директорының
орынбасары:
Дамушы нарықтардың Еуразиялық форумы
халықаралық аренада салмағы бар саясат-
керлер мен шешім қабылдаушы мемлекет
арасында пікір алмасу үшін бейтарап тұғыр
ретінде саналады. Ендеше, Еуразия кіндігіне
келіп, пікір айтуға шақырылған мәртебелі
меймандардың әрбір сөзін қалт жібермеу
Қазақстан үшін, әлбетте, өзекті. Сондықтан да
сындарлы пікір алмасу үшін әуелгі сөзді Елбасы
Нұрсұлтан Назарбаев алып, мәртебелі мейман-
дар алдында Президент «Қазақ
стан-2050:
Әлем нің 30 дамыған мемлекеті нің қатарына
кіру» тақырыбында баяндама жаса ған болатын.
Тақырыпқа келсек, бұның таңдалуы да өзіндік
мәнге ие. Мемлекет басшы сы былтырғы жел-
тоқ
санда «Қазақстан-2050» стратегиялық
бағдар
ламасын жариялап, оның негізінде
еліміздің әлемдегі озық 30 мемлекеттің біріне
айналуы көзделген болатын. «Осы мақсатқа
жетуге еліміздің толық мүмкіндігі бар, Тәуел-
сіздік жылдарындағы жетістіктеріміздің өзі
осыған дәлел. Дегенмен сіздердің бүгінгі тал-
қы лау ларыңыз бен ұсыныстарыңыз біздің
бағдарла мамызды толықтырады, бізге дұрыс
жолды таңдауға септігін тигізеді деп сенемін»,
– деп бастады Елбасы шетелдік сақа саясат-
керлер алдындағы баяндамасын.
Дамушы нарықтың екінші Еуразиялық форумы
бұған дейін де бірқатар басқосу өткізіп, көптеген
елдердің келешегіне көз жүгірткен, қайсы бі ріне
кем-кетікті айтып, енді бірінің бағытын баян ды
еткен ұйым. Мұндай форумға сарабдал саясат-
керлер мен тұлға қайраткерлер, тау қопармаса
да, терең тәжірибесімен көзге түскен бұрынғы
мемлекет пен Үкімет басшылары қатысып, өз ой-
пікірлерін айтады, бағасын да, батасын да береді.
Орталық Азияға алғаш аяқ басып, Астанада ту
тіккен осы форумға «Назарбаев Университеті» АҚ
мұрындық болып, оның тақырыбы «Еуразия ХХІ
ғасырда: Жаңару арқылы жетекшілік» деп аталды.
Кеше форумның алғашқы отырысы елордадағы
Тәуелсіздік сарайында өтті.
Жалғасы 2-бетте
-бетте
7
«Жаназамды»
шығарғаны
үшін Стивенс
менен көп
кешірім сұрады
Абай елінің
әкімі
Қанат ҚАЗЫ
Жаңа оқу жылы жаңалығын
ала келді. Алғашқы қоңырау
со ғы лар күні білім және
ғылым ми нистрі ауысып,
елді елең ет кізген, енді, міне,
орыстілді мек тептерде қазақ
тілі пәні қыс қартылып, жалпақ
жұрттың жа ғасын ұстатты.
Қайтсек қазақ стан дықтарды
тегіс қазақша сөй летеміз
деп жүргенде білім са ласы
басшыларының тасадан тас
лақ тыруын түсіне алмай
далмыз. Әл де олар Елбасы діт-
теген 2020 жыл ғы межеге мер-
зімінен бұ рын жетіп, халықтың
100 па йыз қазақша сөйлеп
ке туі нен қа уіп тен ді ме екен?
ТҮЙТКІЛ
Ербақыт АМАНТАЙҰЛЫ
Министрлік кімнің сойылын соғып жүр?
Сонымен, 1 қыркүйектен бастап еліміздегі орыстіл ді
мек тептерде қазақ тілі пәнінің сағаты қысқартылды. Бі-
лім және ғылым министрлігінің бекіткен жаңа оқу бағ-
дарламасына сәйкес, аптасына төрт-бес рет өтетін қазақ
тілі сабағы екі есеге дейін қысқарып отыр. Нақтырақ
айтсақ, бастауыш сыныптарда бұрын аталмыш пән төрт
рет оқытылса, 1-ші және 2-ші сыныптарда екеуі ғана
қалған, ал 3-ші және 4-ші сыныптарда ол үш рет қана
оқытылмақ. Ор та буында, яғни 5 пен 9-шы сыныптарда
бұрын апта ның бес күні бойы оқытылатын қазақ тілінің
екеуін кесіп тастапты. Сондай-ақ уақытының көбін
Ұлттық бірыңғай тестілеуге дайындалумен өткізетін 10-
11 сыныптар үшін пән сағатының қысқаруы қазақ тілінен
онсыз да төмен ұпай алып жүрген оқушылардың
жағдайын тіптен на
шар
латып жіберуі мүмкін екені
айтпаса да түсінікті. Гу ма нитарлық бағыттағы сыныптарда
аптасына үш, ал жаратылыстану-математика бағытын-
дағыларға екі рет қана қазақ тілі пәні оқытылады. Бұрын
бәріне бірдей аптасына төрт рет оқытылатын.
Біздің елдің тіл саясатына сын көп айтылады. Таяқтың
бір ұшы өзге ұлт өкілдеріне мемлекеттік тілімізді үйрете
алмаған мектептерге барып тиетіні жасырын емес. Он бір
жыл оқып, «сәлеметсіз бе» мен «сау болыңызды» ғана
үйреніп шығып жатқандар көп. Дегенмен көш жүре тү-
зелетіні сияқты қазақ еместердің қазақ тілін білуге құл-
шы нысы аз да болса бар екенін аңғарамыз. Оны сабақ
беріп жүрген ұстаздар да айтады. Ал Білім және ғылым
министрлігінің жаңа оқу бағдарламасы балаларға күнде
бір сөзден болса да үйретіп жүрген ұстаздардың жігерін
жасытып отыр.
Шәрбан ҚАМАЛИЕВА,
Қызылжар қаласындағы №1 гимназияның қазақ тілі
пәнінің мұғалімі:
– Бұдан ең бірінші кезекте оқушылар зардап ше-
геді. Орыс мектептерінде өзге ұлт өкілдерімен қатар,
қаракөздеріміз де көптеп оқиды. Оларға қазақ тілін
шамамыз келгенше оқытамыз. Бір аңғарғаным, орыс
балалары кей дыбыстарға тілдері келмесе де, қазақ
ті
лінің ережелерін жақсы меңгеріп алады. Қазақ
тілінің қажет екенін бәрі түсінді, ата-аналары көмекші
іздеп жүреді. Ал пәнді қысқарту 20 жылда жеткен же-
тістігімізді жоқ қылмақ. Екіншіден, ұстаздар қауымына
да қиын тиіп тұр. Былтыр 23 сағатым болған, қазір
жеті сағат қана берді. Осылайша мемлекеттік тілді
оқы тып жүрген ұстаздардың беделін түсіріп отыр. Мен
бұ ны қазақ тіліне жасалған қастандық әрекет дер
едім. Тілімізді қайтсек көркейтеміз деп шыр-пыр бо-
лып жүргенде ана тілімізді кесіп, орнына ағылшын
тілін тықпалау дұрыс емес. Шет тілінің оқытылуына
еш кім қарсы емес, тек одан қазақ тілі зардап шекпеуі
қа жет еді. Біз кезінде аптасына бір сағат қана неміс
тілін оқитынбыз, құдайға шүкір, қажет болған соң
үйреніп шықтық. Ағылшын тілі де солай, қажет адам
өзі үйреніп алуы керек.
Жалғасы 3-бетте
Мансұр ХАМИТ (фото)
Әуекеңістіктегі
мемлекеттік
тілдің жайы
қайтсе
оңалады?
Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет
e-mail: info@аlashainasy.kz
ОЙ-КӨКПАР
ИƏ
ЖОҚ
...дедім-ай, ау!
Бауыржан КАРИПОВ, журналист:
– Алтынай Жорабаеваның twitter-
де ізбасары болайын деп бассам, ар-
ты
ты
ы
на
на
на
н
н
н
Ай
Ай
Ай
гү
гү
гү
л
л
л Им
Им
Им
ан
ан
ан
ба
б
б
ев
е
е
а шықты. Не
бә
бә
бәл
л
ле
е
е өз
өз
өз
і
і
і?
Ә
Ә
Әле
ле
ле
ум
ум
ум
ет
ет
етті
ті
ті
к
к
к же
же
же
ліде де бір-бі-
рі нің артынан қалмай ма?
(ФБ-тегі жеке парақшасынан)
Серік БЕ
БЕ
БЕ
ЙС
ЙС
ЙС
ЕМБА
Б
ЕВ,
,
«Стр
р
р
ат
ат
ат
ег
ег
ег
ия
ия
ия
»
»
»
әлеуметтік-саяси зерттеулер
орталығының
әлеуметтанушысы:
А
А
А
л
л
л
м
м
ма
а
а
т
т
т
ы
ы
ы
+31.. +33
о
+
+
+
1
1
1
6
6
6
..
.
.
.
.
+
+
+1
1
1
8
88
о
о
о
+18.. +20
о
+11 .. +13
о
Астана
ЭКОНОМИКА АЙНАСЫ
1
1
15
5
53
3
3
,
,,
3
3
37
7
7
202,00
25,01
15063,12
910,88
1
1
1
3
3
3
7
7
7
2
2
2
,,
,7
7
7
0
0
0
4,64
1,32
1
13
3
9
9
90
0
0
,
2
2
2
7
7
113,1
ДОЛЛАР
ЕВРО
РУБЛЬ
ЮАНЬ
EUR/USD
DJ
DJIA
KASE
RT
RT
RT
SI
SI
SI
BRENT
GOLD
(ICE)
T
T
(NYMEX)
с
с
с
с
с
с
Астана уақытымен сағат 18:00 бойынша
№ 157 (1068)
11 қыркүйек, сәрсенбі
2013 жыл
– Өз басым баласын өмірге
әк
ә ел
е ген ана нәрестесі бір жас
ас
ас
қа
қ
қ
то
то
тол
л
л
мастан жұмысқа шыққан
н
н
жа
жа
жа
ғ-
ғ-
ғ-
дай да әлеуметтік төлемақыны тө-
леу ді тоқтатуды жөн санамаймын.
Әрине, нәрестеге төленетін жәр-
дем ақыны анасы жұмысқа шық-
қа
а
н
н
да
д
да тоқтатпау
у
у
керек. Себебі
бі
бі
біз
з
з
ді
ді
дің
ң
ң
ел
ел
ел
де
де
де н
н
н
әр
әр
әр
ес
ес
есте
те
тені
ні
ні
ң
ң
ң кү
кү
күті
ті
ті
мі
мі
мі үү
үшін
тө ленетін
і
і
жәрдемақы тым аз. Қа-
зір гі таңда ең жоғары деген жәр-
дем ақының көлемі 40 мың теңге-
ден аспайды. Оның өзін тек жоғары
жа лақыға жұмыс істеген аналар
ға
ғ
ғ
на
н
н
алады. Ал кейбір уәкі
кі
ле
ле
ле
тт
т
т
і
ор
ор
орг
гган дардың мамандары жұм
ұм
ұмыс
ыс
ысы
ы
ы
бар әйелдерге жәрдемақы төлеуді
мемлекеттің қаржысын ысырап ету
деп түсінеді.
– ҚР заңнамалық актілеріне
және биыл енгізі
зіі
лг
лг
лг
ен
н
н
ө
ө
ө
зг
зг
зг
ер
ер
ер
іс
іс
с
те
т
т
рг
рг
рг
е
е
е
сәйкес, бала б
б
б
ір
ір
ір ж
ж
жас
ас
асқа
қа
қа
т
т
т
ол
ол
ол
ға
ға
ғанш
нш
нш
а
а
а
оның анасы жұмыс істемесе рес-
публикалық бюджеттен, ал жұмыс
істесе жұмыс орнынан жәрдемақы
төленетіні көрсетілген. Ал әлеумет-
тік са
са
қт
қт
қт
ан
а
ды
д
д
ру
ру
ру
қ
қ
ор
о
ынан, яғни мем-
ле
л
л
ке
ке
кетт
тт
ттен
ен
ен
т
т
т
өл
өл
өлен
ен
ен
ет
ет
е
ін жәрдемақыны
алу үшін аналарымыздың қолында
бір жылға дейін декреттік дема-
лыста екені, демек, жұмыссыз екені
жөнінде құжаты болуы мін детті.
Төлемдер тек с
сс
ол
ол
ол
қ
қ
қ
ұж
ұ
ұ
аттард
р
р
ың
ың
ң
негізінде ғана
ж
ж
ж
үр
үр
үр
г
ггізі
зі
зі
ле
ле
леді
ді
ді
..
.
Ал
Ал
Ал
е
е
ге
ге
ге
р
р
р
аза матша жеке кәсіпкерлікпен ай-
на лысса, ол кәсібін бір жылға дейін
тоқтатуы керек.
-бетте
Биыл елімізде тұңғыш рет Отбасы күні тойланды. Осы атаулы күнде
ұйымдастырылған биліктегі бірнеше басқосуда ана мен бала мәселесі де
қозғалған болатын. Сол жиындардың бірі
р
р
нде қызметке, билікке қызу
ар
ар
ар
ал
ал
алас
ас
асып
ып
ып
к
к
к
ет
ет
ет
ке
ке