Сейлханов т. М
ПОЛИМЕТИЛМЕТАКРИЛАТ (- СН
жүктеу/скачать 1,05 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ПОЛИАКРИЛОНИТРИЛ (- СН 2 –СН(СN) -)
- Химиялық түрлендіру
| ПОЛИМЕТИЛМЕТАКРИЛАТ (- СН2 –С(СН3)СООСН3 -)п.
Полиметилметакрилат (ПММА) – ерітіндіден, эмульсиядан, суспензиядан радикалды полимеризация блогынан алады. Полимеризация блогының кезінде формасы жапырақ тәрізді органикалық шыны силикат алады. ПММА – молекулалық массасы 20000 –нан 200000-ге дейін жететін қатты полимер. Блокты ПММА жоғары механикалық мықтылылығымен, жеңілділігімен және мөлдірлілігімен ерекшелінеді. Ол 3000С температурада қыздырғанда мономер түзіледі. ПММА күрделі эфирлерде, кетонда, хлорланған ароматты көмірсутектерде жақсы ериді, ал алифатты көмірсутекте нашар ериді. Бөлме температурасында ПММА қышқылдың және сілтілердің сұйытылғанан ерітінділерінде, спирттерде және майда әсер еткенде тұрақты. ПММА пигменттерді, бояғыш заттарды қосқанда әр түрлі түс беруге қабілетті. ПОЛИАКРИЛОНИТРИЛ (- СН2 –СН(СN) -)п. Полиакрилонитрил (ПАН) – радикалды акрилонитрил полимерлену кезінде инициатор ретінде асқын тотықты қосу арқылы алады. Кейде тотығу-тотықсыздану жүйесін қолданады. Мысалы, амониперсульфатының тиосульфатпен және натрий гидросульфидімен алады. Өндірісте акрилонитрилдің полимеризациясын органикалық еріткіш ортасында минералды тұздардың сулы ерітіндісінде және сулы эмульсияда өткізеді. Атмосфералық қысымда және 30-750С –да бірінші сулы эмульсиялық амал бойынша акрилонитрил полимеризациясын жүргізеді. Негізгі әдебиет: 1 - 4, 14 - 15. Қосымша әдебиет: 1 - 4.. ДӘРІС 9,10 Тақырыбы: Химиялық түрлендіру Полимерлердің химиялық түрленуі әр түрлі химиялық реакциялар арқылы өтеді. Олардың әсерінен макромолекулалардың полимерлену дәрежесі және химиялық құрылымы өзгереді. Полимерлерді химиялық түрлендіру белгілі бір мақсатпен жоғары молекулалық қосылыстардың жаңа өнімдерін алу үшін әдейі жүргізіледі немесе ол жылудың, жарықтың, ауадағы оттегінің, механикалық әсердің және полимерлерді пайдалану кезіндегі басқа факторлардың салдарына өздігінен жүруі мүмкін. Бұлардың әсерінен полимерлердің физика-механикалық сипаттамалары төмендейді. Полимерлердің химиялық түрлену реакциялары негізінен үшке бөлінеді: Полимерлену дәрежесі өзгермейтін реакциялар. Бұған полимерге ұқсас түрлендірулер және ішкімолекулалық реакциялар жатады. Полимерлену дәрежесі өсетін реакциялар. Бұған молекулааралық реакциялар, жалғанған және блоксополимерлену кіреді. Полимерлену дәрежесі төмендейтін реакциялар, яғни полимерлердің деструкциялану реакциялары. Ішкімолекулалық реакциялар. Бір макромолекулаға тән функционал топтарының немесе негізгі тізбек атомдарының химиялық реакцияларын ішкімолекулалық реакциялар деп атайды. Реакция нәтижесінде макромолекуланың құрамы өзгереді. Бұл реакцияларды екі түрге бөлуге болады: макромолекулада қанықпаған байланыстар туғызатын реакциялар және ішкімолекулалық циклдену. Мысал ретінде поливинил спиртінен және поливинилхлоридтен поливиниленді алу реакцияларын келтіруге болады. Циклдеу реакциялары арқылы аса маңызды полимерлер алуға болады. Поливинил спирті формальдегидпен әрекеттесіп поливинилформаль түзеді. Молекулааралық реакциялар. Молекулааралық реакциялар деп бірнеше макромолекулалардың бір-бірімен әрекеттесу реакцияларын айтады. Бұл реакцияларды тігілу деп те атайды, ол тігуші агенттердің немесе жылудың, жарықтың, радиация сәулелерінің әсерінен жүреді. Түзілген торлы полимерлер ерігіштігін және қайтымсыз пластикалық деформациясын жояды. Олардың физика-химиялық сипаттамалары өзгереді. Тордың жиілігі артқан сайын, әсіресе, полимердің қаттылығы, жұмсау температурасы және жоғары температураға шыдамдылығы артады. Торлы полимерлер макромолекулалар арасында жүретін ретпен орналасқан коваленттік байланыс немесе екінші валенттік байланыстар арқылы түзіледі. Бірінші жағдай химиялық немесе қайтымсыз тігілу, ал екіншісі – физикалық немесе қайтымды тігілу деп аталады. Физикалық тігілу кезінде пайда болатын байланыстар коваленттік байланысқа қарағанда әлсіз, сондықтан полимер ерігенде немесе жоғары температурада қыздырғанда жойылады. Тігілу процестері өнеркәсіпте кең қолданылады, мысалы, каучукты вулкандауда, пластмассаларды қатайтуда, лак-бояу сырларын кептіргенде, тері илеуде. Каучук көбіне оны өңдеу кезінде вулканданады. Вулкандау күкіртті және күкіртсіз, сондай ақ сәулелену арқылы деп бөлінеді. Күкірті вулкандауды қос байланысы бар каучук қоспасын күкіртпен 130-1600С қыздыру арқылы жүргізеді. Күкіртсіз вулкандау макромолекуласында қос байланыс жоқ каучуктер үшін қолданылады. Мәселен, хлорланған полиэтилен металл оксидтерімен әрекеттескенде вулканданады. Молекулааралық реакцияларға қатайту реакциялары да жатьады. Қатаю деп реакцияға қабілетті сұйық олигомердің қатты, ерімейтін, балқымайтын үш өлшемді қайтымсыз полимерге айналуын айтады. Қатаю әр түрлі пластмассалар, герметиктер, желімдер, лактар және бояулар өндірісінің негізгі технологиялық процестерінің бірі. Қатаю екі сатыдан тұрады. Бірінші сатыда қоспаның ерігіштігі мен аққыштығы жойылып, макромолекула үш өлшемді тор түзеді. Қатаю кинетикасы температураға едәуір тәуелді. Қатаю үшін қатайғыштан басқа катализатор және инициатор да қажет. Қатайтқыш ролін кейбір еріткіштер де атқара алады, мысалы, фенол-формальдегид олигомері үшін фурфурол, ал олигоэфиракрилаттарға стирол мен метилметакрилат қолданылады. жүктеу/скачать 1,05 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|