1-билет фонетика ғылымының зерттеу нысаны, салалары, дамуы. ҚАзақ фонетикасының зерттелу жайы
Абайдың қарасҿздері мен нақылдары
жүктеу/скачать 1,32 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 3. Әдебиет сабағында оқушылардың өзіндік жұмыс түрлерінің ұйымдастырылуы.
| Абайдың қарасҿздері мен нақылдары.
Бұлар ақынның ҿлеңдерімен ҿзектес жатқан, оларды мазмұны жағынан толықтыра түсетін жаңа ҽдеби түрмен жазылған туындылар болып саналады. Абайдың қара сҿзге бет бұруы замана талабынан туындаған еді. Ғылыми трактат, тастих ретіндегі шағын үлгілерін, Жҽмидің қарасҿз үлгілерін есте ұстағаны даусыз. Сүйіншҽлиев сынды ғалымымыз Абайдың қарасҿздерінде прозаның мынадай шағын үлгілері бар дейді: 1.Өсиет-ғақлияға Абайдың адамгершілік, мораль, мінез-құлық туралы мысал жҿнімен келетін эссе ретіндегі сҿздері мен діни ғибрат ретіндегі біраз дидактикалары жатады. ―Он үшінші‖, ―Жиырмасыншы‖, ―Жиырма сегізінші‖, ―Отыз сегізінші‖ сҿздері; 2.Тастих /утверждение/ немесе философиялық трактат. Бұған дүниеге кҿзқарасын білдіретін ғылыми пікірлер айтқан эсселері жатады: ―Жетінші сҿз‖, ―Он жетінші сҿз‖, ―қырық үшінші сҿз‖, ―Қырық бесінші сҿз‖. Бұдан ҿзге ―Жиырма жетінші сҿзі‖ мен ―Отыз сегізінші сҿзі‖ де трактаттқа ұқсайды, түрі жағынан сҽл бҿлектеу, ҿсиет-сұхбат ретінде, диалог, кеңес сҿз үлгісінде жазылған. 3. Нақыл , тұспал сөз. /афоризм, изречение/ . Бұл сҿз-дер ҿлеңдерінде де жиі кездеседі. ―Сақалын сатқан кҽріден еңбегін сатқан бала артық‖, ―Отыз жетінші сҿз‖; ―Жиырмасыншы сҿз‖ . 4. Әңгіме,кеңес ретіндегі диалог, монологтары. Не екі адамды, не ҿзімен кеңестіре отырып, біреуге сұрақ қойып, оның жауабын тыңдайды, не ҿзі жауап береді, не жауабы белгілі сұрақтар қояды. ―4‖,‖5‖, ―8‖, ―9‖, ―10‖, ―12‖, ―25‖,‖ ―27‖, ―‖31‖, ―32‖ 40‖. 5. Публицистикалары: ―1‖, ―2‖, ―3‖, ―14‖, ―24‖, ―26‖, ―29‖, ―33‖, ―39‖ ―41‖, ―42‖ жҽне ―Біраз сҿз қазақтың майдан шыққаны туралы‖ мақаласы. Публицистика – мерзімді баспасҿздің пайда болуына байланысты туған жанр болғандықтан, мунда саяси-ҽлеуметтік, мемлекеттік, қоғамдық маңызы бар мҽселелер қозғалады, жағымсыз құбылыс,мінездер сыналады, кейде ғылыми мҽселелер де кҿтеріледі. Күнделікті қажетті бір мҽселені қысқаша баяндап беру де мақалаға тҽн қасиет. Памфлетте ирониялы күлкінің, сатираның элементтері басым болып, адамшылыққа жат қылықтарды сынау кҿп кездеседі, осыған ―6‖, ―11‖, ―22‖, ―41‖ сҿздері ұқсайды. Қырық бес қара сҿзі арқылы Абай ҿз заманының бұқарашыл публицисі болды, бұл жанрда Шоқанның орыс тіліндегі шығармалары барлығы аян. ―Отызын-шы сҿзінде‖ Абай ―қырт мақтанға‖ сипаттама беріп, бейнесін кҿз алдыңа елестетеді. Абай қолданған қарасҿздің кей үлгілері ертеден бар ескі формалар, мұнда басты орын мазмұнға берілген. Қазақ ҽдебиетінде белең алып келе жатқан шұбалаңқы ескі стильге Абай сынмен қарап, ҿз үлгісін ұсынды. Абай қарасҿздерінің кҿпшілікке танымал стильдік ерекшелігі– лаконизм, белгілі ойды қысқа, анық, нақты етіп айту қасиеті. Екінші ерекшелігі – нақыл сҿзділік /афористичность/, үшіншісі– публицистикалық дидактизм, Абай – музыкалық шығарма жазған композитор. Ақынның музыка саласындағы ҿнерін А.Жұбанов ―Замана бұлбұлдары‖ /1963/ еңбегінде кеңінен талданған. ―Май‖ жҽне ―Тор жорға ― деген күйлері бар. 3. Әдебиет сабағында оқушылардың өзіндік жұмыс түрлерінің ұйымдастырылуы. Қазіргі заман талабына сай әрбір ұстаз отансүйгіш, білімді, іскер, адамгершілігі мол, парасатты, мәдениетті, жан-жақты жетілген ұрпақ даярлауға міндетті. Бұл міндетті жүзеге асыру үшін әрбір ұстаз оқушыларды шығармашылық жұмыс істеуге баулуы керек. Негізінен шығармашылықпен жұмыс жүргізу өзіндік жұмысты сабақ үрдісінде тиімді қолдануына байланысты жүзеге асып отырады. Өздік жұмыстар тест жұмыстары, жаттығу жұмыстары, үлестірмелі парақтар, конспект, тезис, жоспар құру, тірек сызбалар т.б. түрінде жүреді. Өздік жұмысы оқушының ойлау қабілеті, шығармашылық қабілеті, іскерлік дағдылары, еркін сөйлеу мәдениеті, сөздік қорының баюы, пәнге деген қызығушылығы артады. Өздік жұмыс- оқушының білім, білікті меңгеруі, оларды қолдану тәсілдерін игеруі үшін мұғалімнің қатысуынсыз ұйымдастырылатын іс-әрекеті. жүктеу/скачать 1,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|