1. Мемлекет және оның негізгі белгілері және атқаратын қызметі
Мемлекеттің пайда болу теориялары мен концепциялары
жүктеу/скачать 165,52 Kb.
|
| 49. Мемлекеттің пайда болу теориялары мен концепциялары.
Адам қоғамы мындаған жылдар өмір сүріп келеді. Жеке адамдар тиісті мемлекеттің азаматы болып, сол мемлекеттің билігіне, құқықттық тәртібіне бағынып, өзінің іс-әрекетін, мінезін, төртібін қоғамдық мүдде-мақсатты орындауға жұмсайды. Көне заманнан адамдар мемлекет пен құқық қашан пайда болды, қалай дамып келеді – деген мәселелермен шұғылданып, ғылыми зерттеу жасап келді. Енді мемлекеттің пайда болуы туралы теориялардың мазмұнына қысқаша тоқталып өтейік. Теологиялық теория – мемлекет пен құқық Алланың әмірімен қалыптасып, дамып келеді деп түсіндіреді. Бұл теория дұрыс — бұрыс деуге болмайды. Мәселені дінмен бірге зерттеу керек. Себебі бұл теория адамдардың сенімі, иманы ретінде қалыптасқан ұғым, көне заманнан дамып, нығайып келеді. Бұл теорияны ғылыми түрде уағыздаған Фома Аквинский, Жак Маритен т.б. Патриархалдық теория — мемлекет адамдардың отбасы тәжірибесінен қалыптасқан азаматтардың саналы түрде өздерінің мүдде-мақсаттарын іске асыру үшін біріккен одақ деп түсіндіреді. Күрделі ірі патриархалдық отбасы басшысы бірте-бірте мемлекеттің басшысына айналған. Отбасы басшысы – әке, мемлекеттің басшысы — монарх. Бұл теорияның өкілі және дамытқан зерттеушісі Аристотель, оны жақтаушылар орта, жаңа ғасырларда болды (Фильмер, Михайловский т.б.). Органикалық теория – бұл пікірді Платон көне дәуірде уағыздаған (б.з. I V – III ғ.). Бірақ теория толық түрде XIX ғасырда қалыптасты. Өкілдері: Блюнчли, Г. Спенсер, Вормс, Прейс т.б. XIX ғасырдағы ғылымның жетістіктеріне сүйене отырып, бұл теория — адам қоғамында табиғаттың объективтік даму заңдарына сәйкес эволюциялы жолмен мемлекетті құрады. Мемлекеттің Үкіметі — адамның басымы сияқты қоғамды басқарады. Қанаушы тап қоғамның экономикасын дамытады. Ол қоғамды қорғайды деп түсіндіреді. Табиғи құқықтық теория – XVII — ХVII ғғ. Қалыптасқан теория. Өкілдері: Г. Гроцкий, Т. Гоббс, Д. Локк, Ж.Ж Руссо, Б. Спиноза, А.И.Радищев т.б. Теорияның мазмұны: адамдардың өздерінің табиғи құқықтары болады (бостандық, тендік, еңбек жасау т.б.)- Оны ешкім жоя алмайды, оған зиян келтіре алмайды. Қоғамның тарихи даму процесінде адамдардың ара қатынасында кайшылықтар басталды. Сондықтан қоғамда бостандықты, еділеттілікті, тендікті сақтау үшін адамдар өзара шарт жасап мемлекетті құрды. Бұл шарттың мазмұны көп елдің Конституциясына кірді деп түсіндіреді. Психологиялық теория — XIX ғ. Бұл теорияны уағыздаған: Ч.Тард, Л.И. Петражицкий. Коғам мен мемлекетті бұл теория адамдардың психологиялық біріккен көзқарасы, іс-әрекеті, мінезі, тәртібі — бәрі келісіп ұжымдық түрде басқаруы. Коғам мен мемлекет адамдардың табиғи психологиялық даму заңдылық процесінің нәтижесінде пайда болды деп түсіндіреді. Мемлекеттiн калыптасуы мен дамуы узак процесс, оган әлемнiн алуан халыктары әр түрлі жолдармен жеткенi белгілі. Тарихи практика көрсет кенiндей, әр турлi халыктарда мемлекеттiн шыгуына тiршiлiк етуге аса манызды жагдайларды сактау ушiн ортак баскару кажеттiгiн саналы түсіну негізгі себеп болды. Мемлекетте халыктын экономикалык, саяси және алеуметтiк максаттарға жетуде өз күштерiн бiрiктiруге, оларды тәртіптеуге және бағыттауға мүмкіндіктері бар. . Мемлекеттiн тұтастығын және онын барлық мүшелерінің өзара байла нысын азаматтык институты немесе бiр елдiн азаматы болу камтамасыз етеді. Солай болган сон мемлекеттегi халык ел-журт мемлекеттiн аза маттары болып есептеледі. Белгілі бір аумакта өзiне сәйкес органдары жүзеге асыратын мемлекеттік билік – мемлекеттi курайтын ушiншi элемент. жүктеу/скачать 165,52 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|