А. И. Исаева Қазақ халқындағЫ

1 72
4-ТАРАУ. Батыр - әлеуметтік-мәдени категория
Жиембет жырау туралы Қазанғап Байболүлының «Еңсегей бой- 
лы Ер Есім» туралы дастанында көркем түрде баяндалады456 4
5
7
.
Тағы бір көңіл аударарлық жайт, қазақ ж асақтары ны ң ұрыс 
алдындағы М ухаммед /с.ғ.с./ Расулға салауат айтып, дүға жа- 
сап, А ллаға мінажат етуі еді. Бұдан кейін екі жақтың атақты 
батырлары жекпе-жекке шығып, оның арты бес күнге созыл- 
ған алапат майданға ұласады. Н әтиж есінде қазақтар жағының 
мерейі үстем болып, қалмақтар үрыс даласын тастап қашады. 
Дастанны ң негізгі бөлімі Есім хан мен Тұрсын хан арасындағы 
алапат соғыс алдындағы қол жинау, әскерлерге рух беру, ұран 
салу, үндеу тастау сияқты іс-қимыл әрекеттерге көп орын бе- 
рілген. Д егенмен, Есім ханның негізгі қолбасылары Ер Алатау 
мен Ж иембет батыр, Ер Сиқымбай екендігін ақын жиі еске са- 
лып отырады.
Еңсегей бойлы ер Есім қазақ тарихындағы билігі тұрақты, ау- 
зын айға білеген атақты хандардың қатарынан орын алады. Оның 
есімі тіпті көршілес халықтарға да жетіп жатты. Ел аузындағы 
әңгімелерге қарағанда Есім ханды ақ киізге салып хан көтеруші- 
лердің бірі де осы - Жиембет батыр. Толғауда жыраудың сөзде- 
рінен оның қаншалықты қайратты, батыр болғандығы тілге тиек 
етіледі:
Менің ерлігімді сұрасаң,
Жолбарыс пен аюдай,
Өрлігімді сүрасаң,
Жылқыдағы асау тайыңдай.
Әрине, өзінің бағасын білген, сыртқы жауға қаймықпай ша- 
уып, ерлік көрсеткен түлғалар ғана осындай сөздер айта алса ке- 
рек-ті. Енді бірде: «Әуелден бірге сапарлас, жорықтас болдық, 
сынақты жылдары менің ер екенімді көргенсің, оған көзің жет- 
кен, есесіне менің де сөзім жүріп, дегенімді қылғансың, қайра- 
тымды білгенсің» деп ханның өзін мойындата батыл сөй лейді45
Мұхтар Мағауин де Шалкиіз жыраудың шығармашылығын

жүктеу/скачать 7,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: