А. О. Тымболова драмалық шығармалардың лингвистикалық поэтикасы Алматы, 2013 А. О. Тымболова драмалық шығармаларды лингвистикалық поэтикасы


Күнікей. – Тірі жүрсең ел қарғасын, Қодар! Жер басып жүрсең жер қарғасын, Қодар! Қодар



бет22/95
Дата06.10.2023
өлшемі1,66 Mb.
#113256
түріМонография
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   95
Күнікей. – Тірі жүрсең ел қарғасын, Қодар!
Жер басып жүрсең жер қарғасын, Қодар!
Қодар. О, жасаған!.
Мақпал – Күнікей. Су сұрай барсаң, су қарғасын! Өле қалсаң, көр қарғасын! Қарғыстан басқа сөз қалмасын саған! Өмірің ұзақ, тартқаның азап болсын! (58 б.)
Екі ана екі жақтан осылай аңырап қарғағанда, Қодар о жасағандап сөзден өлердей қорқады.
Қодар. ... Өзенге барсам, өзен жиіркенеді. Күнге қарасам, күн бұлтқа жасырынады. Суға кетуге де ойландым, - толқын лақтырып тастады... Таудан құлауға да ойладым, - қарағай ұстай алды етегімнен, құлатпады... Жер үстіндегі барлық қылмысты арқалап алып жеті қабат жердің астына түсейін деп ем, - жер де алмады... Бар қылмыстың шежіресі болайын деп ем, - ел маңына жолатпады... Мені көрген, жын көргендей қашады, Қодар десе, ит те ұлып қоя береді, үрмейді, ұлиды... Жүрмін ит жанды сүйрелеп... (57 б.)
Міне, Қодардың өзі де, ел де оны қарғыс атты деп есептейді. Ешқандай жазасыз-ақ жауыз тірі өлікке айналады. Наным-сенім арқылы сөздің қуаты адамға осылайша да әсер ете алады.
ДШ мәтіндерінің энергиясы туралы мынадай тұжырымдар ұсынамыз:

  • сахнада ауызекі сөйлеу тілі іске асырылады;

- дыбыстар үйлесімділігі басым болып, сөздің мағынасына аз назар аударылады;
- паралингвистикалық амалдардың рөлі үлкен;
- сөз ырғағы, интонация әсері күшті болады;
- көрерменге әсер ететін сөз магиясы болады, ол әсіресе алғыс-қарғысты білдіретін лексикалық-фразеологиялық топтар арқылы жүзеге асады;
- драмалық шығармалар мәтіні ұлттың мәдени-рухани қазынасының сақталуына, одан әрі дамуына жол ашады.
Сонымен, театр адамдарға эстетикалық әсер сыйлауымен құнды. Эстетика дегеніміздің өзі, біріншіден, адамның шындыққа деген эмоционалды көзқарасын білдірсе, екіншіден, адамның қоршаған ортаға деген құнды қатынастарын көрсететін философияның ерекше бөлімі. Сондықтан, театр – ұлттық мәдениет пен өнердің алтын көпірі. Ал театр тілі – қарым-қатынастың, идентификацияның, әлеуметтіліктің, жеке тұлғаның мәдени құндылықтарға қатысының құралы.
Демек, театр тілін – сахналық қолданыстағы маңыздылығына қоса, ұлттың мәдени, рухани қауіпсіздігінің кепілі деп есептеуге болады.




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   95




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет