Адам эмбриологиясының дамуының периодизациясы. Прогенез. Жыныс жасушаларының морфофункционалдық сипаттамасы
жүктеу/скачать 0,64 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Рецепторлы, күн сәулесін қабылдаушы аппаратқа көздің торлы қабығы жатады.
| 48. Көздің рецепторлық аппараты. Фоторецепторлық жасушалар. Торлы қабықтың нейрондық құрамы мен глиоциттері. Көздің қосымша аппараттары. Адамның жасына байланысты өзгерістері.
Рецепторлы, күн сәулесін қабылдаушы аппаратқа көздің торлы қабығы жатады. Тор немесе торлы қабық – retina – көз алиасының үш қабығының ең ішіндегісі, ол тамырлы қабыққа қарашыққа дейін жанасып жатады. Басқа қабықтардай емес, ол эктодермадан пайда болады (көздің дамуы туралы материалды қараныз) және өзінің пайда болу тегіне қарай екі: пигиенті бар сыртқы – pars pigmentosa және ішкі – pars nervosa бөліктерінен тұрады. Ішкі бөлік өзінің қызметі мен құрылысы жағынан екі бөлімге бөлінеді: артқы бөлімінде жарықсезгіш элементтер бар да – pars optica retinae, ал алдыңғы бөлімінде ондай элементтер болмайды. Олардың арасындағы шекара choroidea – ның кірпікті дененің ordiculuscciliaris – не ауысу деңгейінде орналасқан тісті жиек – ora serrata арқылы өтеді. Pars optica retinae тіпті өте мөлдір, тек өлікте ғана күңгірттенеді. Офтальмоскоп арқылы тірі адамның көзін қарағанда, оның түбі мөлдір, торлы қабық тамырлы қабықтағы қанның әсерінен қызыл-қошқыл болып көрінеді. Осы қызыл фонда көз түбінде көру нервінің торлы қабықтан шығатын жері болып табылатын ақшыл дөңгелек дақ көрінеді. Көру нервісінің торлы қабықтан шығатын жері көру нервінің дискісі – discus n. optici деп аталады. Оның ортасында кішкене ойысы – excavation disci – бар. Айнамен қарағанда осы ойыстан шығып торлы қабыққа кететін тамырлар да жақсы көрінеді. Көру нервінің талшықтары өздерінің миелинді қабығынан айырылып, дискіден барлық жаққа қарай pars optica retinae бойымен таралады. Диаметрі 1,7 мм-ге жуық көру нерві көздің артқы полюсінен сәл медиальды (мұрынға қарай) орналасады. Одан латеральды және сонымен қатар, артқы полюстен сәл самай жаққа қарай көлдеңеді І мм сопақ пішінді алаң түріндегі macula деп аталатын дақ байқалады. Оның ортасында нүкте тәрізді шұңқыры – fovea centralis – бар және ол тірі адамда қызыл-қоңыр түске боялған. Бұл көздің ең өткір жері. Торлы қабықта щеткі ұштары таяқша мен сауытқа ұқсайтын жарықсезгіш клеткалар жатады. Олар пигментті қабатқа жанаса торлы қабықтың сыртқы қабатында орналасқандықтан, жарық сәулелері оларға жету үшін бүкіл торлы қабық қабатына өтуі керек. Таяқшаларда көру пурпуры дейтін болады, олар қаранғыда торлы қабыққа қызғылт түс береді, ал жарықта түссізденеді. Пурпурды пигменттік қабаттың клеткалары түзеді деп есептеледі. Сауыт тәрізді клеткаларда көру пурпуры болмайды. Macula – да тек сауыт тәрізді клеткалар ғана бар, ал таяқшалар жоқ. Көру нерві дискісі аймағында жарықсезгіш элементтер жоқ, сол себепті бұл жер көру сезімін бермейді, сондықтан соқыр дақ деп аталады. жүктеу/скачать 0,64 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|