Айтыс II том «КҮлтегін»

321
Айтыс II том
Жұтап Күшік қалғанда,
Бес ешкілі Бақтыбай,
Сенен сауын сауып па-ай?
Той-томалақ көрмейсің
Шілдехана, сауықты-ай.
Мақтансаң жөні келеді
Білемін деп орысша-ай.
Білінбейді, Бақтыбай,
Адал менен арамың.
Мақтанасың семірсе,
Астыңда бір-бір шолағың.
Қанағат етсең болмай ма,
Құдайдың берген шалабын...
Неге айтасың демегін,
Базардың кидің кенебін
Тесік, жыртық шалбардан
Көрінуші еді керегің.
Бай болмайсың, Бақтыбай,
Қой жайып, мал жиғанмен.
Істеріңнің бәрі ерсі,
Өздеріңе сыйғанмен.
Орыстың мініп шанасын,
Базарыңа барасың.
Көйлек-көншек аласың,
Ақшаң жетпей, тапшы боп,
Сонда бір жасып қаласың.
Антон менен Шодырдан
Ақша қарыз аласың.
Келер жолы көктемде
Топырағыңды саласың.
Мақтанбағын, Бақтыбай,
Білеміз ғой сырыңды
Өстіп құрып қаласың.
Біздің ел құмда жатады,
Қалтаға ақша басады.
Құнан қой мен дөнен қой
Кездемеге сатады.

322
Қазақ өнерінің антологиясы
Бексұлыға сіздің ел
Белшесінен батады.
Жаздай тапқан астығын
Бексұлыға тартады.
О да жетпей, тапшы боп,
Жалғыз атын сатады.
Сіздің елді Бақтыбай,
Өстіп Құдай атады.
Бақтыбай:
Бәйімбет, кепсің сандалып,
Айтыспаққа қамданып.
Там босаға, тар есік,
Байқап сөйле, аңғарып.
Соқыр болса ұлығың,
Көзіңді, тазым, қысып жүр.
Оған арнап ор қазып,
Өзіміз түсіп қалмалық.
Орыс деген халық бар,
Сөйлер сөзде парық бар.
Көрінбейсің, Бәйімбет,
Сөзімді менің нарықтар.
Өтірікті білмейді,
Ұрлығыңды қылмайды,
Біле білсең, Бәйімбет,
Орыста талай парық бар.
Несі жаман көрінді
Орыс салған қаланың?
Қазақ барып алады
Одан керек-жарағын.
Өнерінен именбей,
Одан да жиренбей.
Тілімді алсаң, қаңғырып
Айдалада қалмағын.
Дейсің бізді орыстас,
Орыс та болса қоныстас.
Қалай жемей тұрасың
Сыйлап берген тамағын.

323
Айтыс II том
Қаласы соның сатады
Көйлегі менен көншегін
Қатын менен баланың.
Сол орысқа, Бәйімбет,
Қарамай, кәне, қалғаның.
Орыс деген өнерлі
Оны аузыңа алмағын.
Қыздырдың ғой тілімді
Домбырамды қағамын.
Қойға ере алмай жүруші ең
Құмға күйіп табаның.
Байқап қалдым, Бәйімбет,
Тәуір екен самалың.
Бақтыбайдың алдына
Айдап келген түрткілеп,
Бәйімбет, сенің ажалың.
Ноғай менен орыстар,
Старшын мен болыстар,
Орыс та болса, басыңды
Осы күні сол ұстар.
Талдықорған базарым,
Базарсыз болмас ажарым.
Араласып, бәрі жүр –
Орыс, ноғай, қазағым.
Барын халық алады:
Шыны, шәйнек, қазанын.
Басында тұр зор қауіп.
Жатырсың құмда бор қауып.
Сорың қалың маңдайда
Арылар қашан азабың?
Бәйімбет:
Жақсы айтасың, Бақтыбай,
Домбыраңды қақтың-ай.
Үйсін, Найман бас қосса,
Сөз нақысын таптың-ай.
Намыстас боп орыспен
Жатақ болып жаттың-ай.

324
Қазақ өнерінің антологиясы
Орыс пенен қазақтың
Бәріне де жақтың-ай.
Ендігісін өзің айт,
Бірталай тісім батты ма-ай?
Жаяу едім өлеңге,
Ере алмадым аттыға-ай.
Бақтыбай:
Мақтан қылдың, Бәйімбет,
Қойың менен жылқыңды.
Егін салып, нан жесең,
Бұзбайды ғой шырқыңды.
Жеңемін деп желпеңдеп,
Едірейттің мұртыңды.
Жамандама орынсыз
Орыс деген жұртымды.
Теңемегін Шұбарға
Құм сексеуіл шырпыңды.
«Илләләға» келтірген
Пейілі жаман құлқыңды.
Көрмей кепсің жығылар
Алдыңдағы шұқырды.
Сенен несін аяйын
Өлең деген шіркінді.
Ең артынан айтпақ ем
Басыңды жеген құртыңды, –
дегенде Бәйімбет күліп, Бақтыбайдың қолын алады.
Бақтыбай:
Осылай едім, жайым деп,
Жөнге келдің, Бәйімбет.
Мұнан былай осылай
Сәлем бергін дәйім кеп.
Ақынды қорлап қайтесің
Тілінің жүрген майын жеп.
Жеңуім менің сөзсіз ғой,
Боп кетпесе астыртын
Бір қиямет-қайым боп.

325

жүктеу/скачать 0,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: