Қарахан мемлекеті
Әбілхайыр хандығы(1428-1468ж)
жүктеу/скачать 102,83 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- XIII-XVғ мемлекеттер
| Әбілхайыр хандығы(1428-1468ж)
Басқаша атауы: Өзбек хандығы, Шайбан хандығы Жошының 5-інші ұлы Шайбанидан тарайды. Территориясы: Шығыс Дешті Қыпшақ,Жайықтан Балқашқа дейін. 1428ж Ақ Орда ханы Барақты өлтірді. 92ру тайпадан тұрды. 3ұл өмір сүрген: қазақтар, шайбандар, қарақалпақтар. Саяси тарихы: 1431ж Екіретүп Әбілхайыр мен Тоқа Темір соғысты 1446ж Мұстафа ханды жеңеді. Сығанақ, Үзкент, Созақ т/б қалаларды басып алды. Астаналар: Тура(1428-31ж), Орда-Базар(1431-46ж), Сығанақ(1446-68ж) 1456-57ж Ойрат басшысы Үз-Темірден жеңіліс тауып, Сығанақ қаласынан айрылды. 1468ж Моғолстынға соғыс ашып, сол жолда қайтыс болды. Алматы облысында жерленген. Жерленген кесенесі – Көккесене деп аталды. Оның орнына Шахмұхаммед отырып, Шайбани мемлекеті болып оңтүстікке ығысты. Әбілқайыр басып алған мемлекет: Хорезм XIII-XVғ мемлекеттер Әбілхайыр хандығы, Ақ Орда, Алтын Орда, Ноғай Ордасы, Моғолстан Қоғамдық құрылысы: Мемлекет басшысы: Патша – Шыңғыс тұқымынан болды. Патша кеңесшісі: Уәзір Кеңес: Құрылтай – соғыс бағдары н/е мемлекетке маңызды іс-шаралар шешіліп отырды Тайпа басшылары: Әмір(Алтын Орда, Ақ Орда, Моғолстан,Әбілхайыр хандығы), Мырза(Ноғай Ордасы) Мұрагермен айналысатын ұстаздар: Атабектер Елге еңбегі сіңген адамдар: Тархандар – жеріңе ешкім тиіспейді, мемлекетке салық төлемейсің Патшаға берілетін жер: Інжулік жер Мұрагерлік жолмен берілді Дінбасыларға берілген жер: Вакфтық Қарапайым халыққа: Иқта, Сойырғал Салықтар: Ұшыр – ірі жер иеленушілерден алынды. Баж – ірі жер иеленушілер, қол өнершілер, саудагерлерден алынды. Харадж – жер иеленушілерден алынатын салық. Зекет – дінге қатысты. Соғым – малдың төрт түлігінен алынатын соғымның түрі, жылына бір рет төленеді. Экономикансы: 1369ж Шағатай ұлысында(Талас жағасында) Мөңке хан болды. Құрылтайды қарапайым халыққа тиіспей олардан тек салық алып отыру туралы заң қабылданды. Мөңкенің тұсында сол кездің ақшалары дирхемдер, динарлар жақсы шыққан болатын. «Жан басы» деген салық түрі енгізілді. Кебек хан өз атынан күміс теңге шығарды соның арқасында экономика сы нығайды. Егіншілік Шу және Талас өзендерінің бойында дамыды. Мал шаруашылығының көп шоғырланған жері Жетісу аймағы болды. Мәдениет: XIVғ жататын кесенелер: Әмір Темір Қожа Ахмет Иассауи кесенсі. Арыстан Баб кесенесі. Мәдениет өкілдері: Жамал Коршиди – араб тілінде трактаттар жазды. Низами (Әзірбайжан ақыны) Хорезми Асанқайғы Сыпыра жырау Кетбұға жырау Ауыздан-ауызға таралған жырлар: Қобланды жыры, Едіге жыры, Ерсайын жыры Петрарка кітапханасынан табылған «Кодекс куманикус» қолжазбасы сақталған қала: Венеция Қыпшақ тілін үйренуге арналған XIV-XVғасырлардағы еңбектер: «Түрік тілі туралы түсіндірме кітап», «Түрік тілін үйренушілер үшін толық жинақ» Орта ғасырлардағы белгілі сәулет ескерткіштерінің бірі Арыстан Баб кесенесі салынған қала: Отырар XIVғасырда халықты бірлікке шақырып, ел бірлігін көздеген жырау: Сыпыра жырау XIII-XVғ көшпелілердің Еділдің шығысынан Жетісу жеріне көшу себебі: Оңтүстіктегі қалалармен сауда қатынасын нығайту Ханға адал қызмет еткендерге берілетін жер: Сойырғал XIV-XVғ қала құрылысының өзгерістері: Қамал қабырғалар мен бекіністерді қалпына келтіру жүктеу/скачать 102,83 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|