ВОСПИТАНИЕ КАЗАХСТАНСКОГО ПАТРИОТИЗМА И

117 

 

общества.  Укрепление  гражданской  и  духовной,  этнической  и  национальной 

идентичности,  становится  приоритетом  развития  казахстанского  общества.  В 

«Стратегии  «Казахстан  -  2050»  –  Новый  политический  курс  состоявшегося 

государства»,  актуализируя  проблемы  духовного  единения  и  преемственности 

поколений,  формирования  национального  самосознания  и  нового  казахстанского 

патриотизма,  Президент  страны  Н.А.  Назарбаев  отметил,  что  это  есть  необходимое 

условие  построения  цивилизованным  путем,  в  ближайшем  будущем,  Сильного  и 

Мощного Государства Казахстан.  

Сегодня  должно  стать  аксиомой:  путь  в  страну  с  конкурентоспособным 

человеческим капиталом, путь к совершенно иному качеству жизни - возможен только 

через нравственно-духовное возрождение нации.  Адекватный ответ вызовам времени 

можно  дать  только  при  условии  сохранения  культурного  кода  (языка,  духовности, 

традиций)  нации.  «Если  нация  теряет  свой  культурный  код,  то  разрушается  и  сама 

нация». Только достойная история, память о славных предках помогут нам преодолеть 

трудности  грядущего  времени».    Исторический  опыт  показывает,  что  незнание 

культуры своего народа, его прошлого и настоящего ведет к разрушению связи между 

поколениями,  связи  времен,  что  наносит  непоправимый  урон  развитию  человека  и 

народа в целом.  В целях обеспечения жизнедеятельности такой сложной системы как 

нация, необходимо сформировать через возрождение  национального мировоззрения, 

духовных  истоков,  составляющих  сущность  самобытной  истории  и  культуры, 

присущее данному обществу историческое сознание; 

Ученые  отмечают,  что  национальное  самосознание  как  сложное  структурное 

образование  личности  формируется  под  влиянием  обучения  и  воспитания, 

определяется  их  содержанием,  направленностью  и  методами  обучения.    Во  всех 

цивилизованных  странах  смыслом  современного  образования  является  воспитание 

человека  национальной  культуры,  способного  включаться  в  различные  формы 

деятельности и мышления, вступать в диалог с целью поиска различных культурных 

смыслов.  В  научных  исследованиях  по  проблемам  национального  воспитания 

учащейся молодежи отмечается: национальное самосознание личности выражается в 

осознании и принятии национальных интересов и ценностных ориентаций.   Во всем 

мировом  сообществе  молодежь  рассматривают  как  важнейший  субъект  социальных 

перемен, как нравственный барометр общества, как огромную  инновационную силу и 

стратегический  ресурс.  И  потому  важно,  каким  будет  уровень  сформированности 

национального самосознания и, соответственно, патриотизма и гражданственности  у 

нынешней молодежи. 

В «Плане нации - 100 шагов по реализации пяти институциональных реформ», 

85  и  89  шаги  посвящены  идее  Мәңгілік  Ел  в  виде  задачи  по  созданию  проекта 

патриотического  акта  и  задачи  внедрения  ценностей  Мәңгілік  Ел  в  действующие 

учебные программы школьного образования. 

Эффективной  формой  организации  работы  по  воспитанию  казахстанского 

патриотизма  в  рамках  национальной  идеи  «Мәңгілік  Ел»  в  школах  Атбасарского 

района  является  Клуб старшеклассников «Әділет». На  одном  из недавних заседаний 

Клуба (в октябре 2016 года)  мной была организована и проведена дискуссия «Страна 

для людей – вклад каждого», целью которой явилось осознание учащимися содержание 

и  значение  идеи  «Мәңгілік  Ел»,  формирование  обоснованной  гражданской  позиции 

старшеклассников как представителей подрастающего поколения. 

 Вводно-мотивационный этап.  

ПРИВЕТСТВИЕ ведущего,  настрой на позитив (демонстрация видеоролика). 

118 

 

ЗНАКОМСТВО  (минипрезентация участников).      

Меня зовут… 

Я увлекаюсь… 

Я хочу научиться… 

Слово  ведущего:        Мы  все  такие  разные,  но  увлечённые  и  целеустремлённые,                     

и все мы – один народ, и судьба нашей страны – это наша судьба! 

Демонстрация видеоролика «Движение Казахстан 2050». 

Слово ведущего: 

Сегодня  наше  общение  будет  протекать  в  форме  дискуссии,  что  позволит  вам 

сопоставить  различные  мнения  по  актуальным  вопросам  жизни  нашей  страны  и 

сформировать  наиболее  обоснованную  гражданскую  позицию,  глубже  осознать 

собственную роль в судьбе Родины.      

Общая тема нашей дискуссии – «Страна для людей – вклад каждого». 

 Я предлагаю познакомиться с правилами поведения в дискуссии:   

Я критикую идеи, а не людей. 

Моя цель не в том, чтобы «победить», а в том, прийти к наилучшему решению. 

Я побуждаю каждого из участников к тому, чтобы участвовать в обсуждении. 

Я выслушиваю соображения каждого, даже если я с ними не согласен. 

Я изменяю свою точку зрения под воздействием фактов и убедительных аргументов. 

Этап «интеллектуальной разминки». 

Слово  ведущего:  Существует  мудрое  изречение  «Понимание  настоящего  и 

предвидение будущего невозможно без знания прошлого».  

Итак, тема «интеллектуальной разминки» - история казахской государственности. 

Вопросы: 



 

Определите возраст казахской государственности.     (550 лет) 



 

Кто был первым казахским ханом?  (Керей) 



 

Кто был последним казахским ханом? (Кенесары) 



 

Сколько городов являлись столицами в истории казахской государственности?(7 

) 



 

Первой  общенациональной  политической  партией  Казахстана  стала  партия…   

(Алаш) 



 

В каком году в Казахстане был впервые введён пост презедента? (1990) 



 

Сколько  Посланий  Президента  Республики  Казахстан  Н.Назарбаева  народу 

Казахстана было в 2014 году? ( 2 ) 



 

Кто был председателем правительства Алаш-Орды?  (А.Букейханов) 



 

Имя  кого из правнуков знаменитого Абылай-хана  носит одна  из центральных 

улиц нашего города?   (Ш.Валиханов) 



 

В каком году состоялась презентация столицы Казахстана – Астаны?   (1998) 



 

Почему  День  первого  Президента  Республики  Казахстан  отмечается                  1 

декабря?      (1  декабря  1991  года  состоялись  первые  всенародные  выборы 

президента). 



 

Почему  День  Независимости  отмечается  16  декабря?  (16  декабря  1991  года 

принят Конституционный Закон «О государственной независимости РК»). 



 

План  Нации  «100  конкретных  шагов»  направлен  на  реализацию  скольких 

президентских реформ?   (5) 



 

В  каком  основополагающем  документе  Президент  Н.Назарбаев  впервые 

выдвинул идею Мәңгілік ел?  (Стратегия «Казахстан 2050», 2012 год). 

119 

 



 

Какая  организация,  созданная  в  1995  году,

  является  уникальным  механизмом 

гармонизации межэтнических отношений в нашей многонациональной стране?  

(Ассамблея народа Казахстана). 

 

Этап проведения дискуссии. 

Постановка проблемы 

Обсуждение проблемы в группах 

Представление результатов перед всей аудиторией 

Продолжение обсуждения и подведение итогов 

1. 

Существует  утверждение,  что  в  последние  десятилетия  общество  переживает 

болезненный  период,  связанный  с  усилением  нравственно-духовного  кризиса 

молодёжи  во  всех  ее  аспектах  (нравственном,  социальном,  физическом  и 

психическом),  а  путь  в  страну  с  конкурентоспособным  человеческим  капиталом, 

путь  к  совершенно  иному  качеству  жизни  -  возможен  только  через  нравственно-

духовное возрождение нации. 

Дайте  свою  аргументированную  оценку  состояния  современной  молодёжи 

Казахстана по следующим аспектам: 

-уровень гражданственности и патриотизма; 

-уровень национального самосознания и менталитета 

-уровень интеллектуального потенциала; 

-уровень физического здоровья. 

2. 

В  наиболее  полной  форме  идея  Мәңгілік  Ел  прозвучала  в  Послании  Президента 

«Нурлы  жол  –  путь  в  будущее»  от  17  января  2014  года:  «"Мәңгілік  Ел"  –  это 

национальная  идея  нашего  общеказахстанского  дома,  мечта  наших  предков.  За  22 

года  суверенного  развития  созданы  главные  ценности,  которые  объединяют  всех 

казахстанцев  и  составляют  фундамент  будущего  нашей  страны.  Они  взяты  не  из 

заоблачных  теорий.  Эти  ценности  –  опыт  Казахстанского  Пути,  выдержавший 

испытание временем.» 

 Назовите семь незыблемых основ  "Мәңгілік Ел" и аргументируйте своё понимание 

их содержания. 

3. 

Нурсултан Назарбаев, Президент Республики Казахстан: 

«Мы  ставим  перед  собой  великие  цели.  Эти  цели  направлены  на  благо  нашего 

народа.  Поэтому  я  призываю  всех  казахстанцев  активно  участвовать  в  работе  по 

достижению главной цели - «Стратегии-2050». Особо обращаюсь к нашей молодежи. 

Эта  стратегия  для  вас,  вам  участвовать  в  ее  реализации  и  вам  пожинать  плоды  ее 

успеха». 

 В чём заключается ваша роль как подрастающего поколения в реализации Стратегии 

–  2050?  Составьте  шкалу  приоритетных  направлений  своей  деятельности  на 

ближайшие 5 лет.

 

Рефлексия. 

Что  вам  понравилось  в  работе  ваших  оппонентов?  Укажите  два  обстоятельства  и 

вручите за это две звезды (каждой команде). 

Что  высчитаете  нужным  исправить  в  работе  ваших  оппонентов?  Сформулируйте  по 

одной рекомендации каждой команде. 

Заключительное слово ведущего. 

Мнение и пожелания гостей, зрителей. 

120 

 

      ОҚЫТУДЫҢ БЕЛСЕНДІ ӘДІСТЕРІ- САПАЛЫ БІЛІМ КЕПІЛІ 

 

Самуратова Рауза Тукеновна 

«Өрлеу» БАҰО» АҚ филиалы  

Ақмола облысы бойынша ПҚ БАИ  

академиялық бөлімінің бас маманы 

Есжанова Гульнар Даутовна.Д. 

академиялық бөлімінің бастығы; 

 Поплавская Татьяна Валерьевна 

академиялық бөлімінің жетекші маманы

 

 

Білім  беру  жүйесі  ақпараттық  қоғамда  және  жаңа  ауқымды  ғылыми 

технологиялар  жағдайында  кәсіби  өсуге  қабілетті  жоғары  білікті  мамандарды 

дайындауды  қамтамасыз етуге міндетті.  Мектептің аса маңызды міндеті – жан-жақты 

дамыған,  ақапараттық  мәдениет  иесін  тәрбиелеу.  Бұл  адамның  жаңа  өмірлік 

жағдаяттарға табысты бейімделуіне мүмкіндік береді. Қойылған мақсатқа  оқу-тәрбие 

үдерісіне заманауи білім беру технологияларын енгізу және пайдалану арқылы жетуге 

болады

. 

Отандық білім беру жүйесінің даму динамикасы оқытудың жаңа формалары мен 

әдістерін қайта қарастыруды қажет етеді. Көптеген әдістемелік инновациялар бүгінде 

оқытудың интерактивті формалары мен әдістерін қолдануға  байланысты болып отыр. 

Біліктілікті    арттыру  курстарын  ұйымдастыруда  интерактивті  оқыту  әдісін  қолдану 

мұғалімдердің алдағы сабақтарын жоспарлауға көмек болады. 

Интерактивті  оқыту  –  бұл,  ең  алдымен,  мұғалім  мен  оқушының  өзара 

әрекеттестігі  жүзеге  асатын  диалогтік  оқыту.  Білім  беру  үдерісінде  диалогты 

ұйымдастыру қазіргі заманауи білім беру жүйесінде  аса өзекті міндеттердің бірі болып 

табылады, өйткені жаңа технологиялық әрі мазмұндық тәсілдер мұғалім мен оқушыны 

диалог  жүргізе  білуге  бағдарлайды.  Диалог  коммуникативтік  жұмыстың 

ұйымдастырылған қағидаты ретінде барлық өмірлік әрекеттерді қамтиды. 

Диалог – бұл әлемді танудың әмбебап тәсілі. Оны ұй 

ымдастыру 

білім 

арқылы  сөйлесуге,  ал  білімді  сөйлесу  арқылы  алуға  мүмкіндік  береді.  Диалогта 

шығармашылық 

коммуникативтік, 

рефлексивтік 

қабілеттер 

дамиды. 

Оны 

ұйымдастырудың басты шарттарының бірі – сенімділік пен тілектестік, еркіндік пен 

өзара түсінушілік ахуалын құру. Диалогтік оқыту барысында нәтижесінде  оқушылар 

сыни  ойлауға,    жағдайлар  мен  тиісті  ақпараттарды  талдау  негізінде  күрделі 

проблемаларды  шешуге,  баламалы  пікірлерді  таразылау,  ойластырылған  шешімдер 

қабылдауға, дискуссияларға қатысуға, басқа адамдармен сөйлесуге үйренеді. Өмірде 

ең керекті білім – қоғамда қарым-қатынас құра білу, басқа адамдармен тіл табысу. 

 Ғылыми  еңбектерде  диалог  тұлғаның  жаңа  мәдениетін  қалыптастыру  әдісі  

(М.М. Бахтин, С.Ю. Курганов, Р.Ф. Литовский); сөйлесу үдерісі субъектілерінің бір-

біріне эмоционалдық әсер етуі, түсіну, ұғыну жүзеге асатын айырықша жұмыс үдерісі 

 

(З.А.Васильева,  В.С.Ильина);  ерекше  коммуникативтік  орта    (Г.С.  Батищев,  М.М. 

Бахтин);  тілдік  сөйлесу  (Г.М.Андреева,  Л.С.  Выготский);дау,  дәлелдермен  алмасу, 

дискуссия ретінде (В.Н.Курбанов, Л.Б.Туманова) ретінде қарастырылады.  

 

Сабақтағы мұғалім мен оқушылардың өзара әрекеттестігін ұйымдастыру кезінде 

қолданылатын  диалогтік  тәсілдерге,  біріншіден,  белсенді  тыңдау  кіреді.  Белсенді 

тыңдаушы  сұхбаттасы  не  туралы  айтып  жатқанын  түсіне  отырып,  естігендеріне  әр 

түрлі  тәсілдермен  жауап  береді:  анықтайды,  басқаша  айтып  көреді,  басқаша  айтып 

121 

 

көру, өз сезімдерін білдіреді. Анықтаудың коммуникативтік тактикасы сұхбаттасынан 

нақтылап сұрау, түсініктемелер алуды болжайды. Бұл кезде мынадай сөз тіркестерін 

қолдануға  болады:  «...  нақтылап  жіберіңізші»,  «Тағы  да  бір  деректер  келтіріп 

жібермейсіз бе?..», «Тағы да бір қайталап жіберіңізші…», «Сіздің нені айтқыңыз келіп 

тұрғанын  түсініңкіремедім…».  Басқаша  айтып  көру  коммуникативтік  тактикасы 

сұрақтың, проблеманың мәнін жақсырақ түсіну үшін тыңдаушыға айтушының ойын өз 

сөзімен беруге мүмкіндік беретін тәсіл. Бұл кезде мынадай сөз тіркестері қолданылады: 

«Басқаша айтар болсақ, сіздің айтқыңыз келгені…», «Басқаша айтқанда…», «Егер мен 

дұрыс түсінсем…». Қысқаша түйіндеме беруді басқаша айтып көрудің бір түрі ретінде 

қарастыруға болады. Ол естіген және түсінгенінің қорытындысын өзгеше шығаруды 

болжайды. Қысқаша түйіндемені мынадай сөздермен бастауға болады: «Сіз айтқан.... 

білдіреді», «Егер мен дұрыс түсінсем, сіздің сөзіңіздегі басты нәрсе…», «Егер сіздің 

сөзіңізді  қорытындылай  келсек…».  Сезімдерін  білдіру  коммуникативтік  тактикасы 

тиімді  тыңдау  тәсілі  ретінде  сөздің  мазмұндық  жағына  емес,  айтушының 

эмоционалдық жағдайына баса назар аударады. Тыңдаушы айтушыға оның жағдайын, 

сезімін  түсінетінін  білдіреді:  «Мен  сіздің  өзіңізді  қалай  сезініп  тұрғаныңызды 

түсінемін…»,  «Сіз  өзіңізді....сезініп  тұрған  жоқсыз  ба  …»,  «Мен  де  бір  жолы 

осындайды басымнан кешіргенмін…».  

 

 

Оқушылар  бірін-бірі  тыңдауға  үйренбесе,  топтық  жұмыс  тиімді 

болмайды. Белсенді тыңдау топтық оқытудың нәтижелілігін қамтамасыз ететін негізгі 

диалогтік  тәсілдердің  бірі  болып  табылады.  Басқаны  тыңдап  үйрен,  сонда  сені  де 

басқалар тыңдайды. Топтық жұмыстың басты ережесі осы болған жағдайда ғана өнімді 

диалогқа қол жеткізуге болады.  

 

 

Екінші  тәсіл  –  сұрақ  қою.  Топтық  өзара  әрекеттестікте  сұрақ  қою  екі 

жақты  сипатта  болады.  Егер  мұғалім  мен  оқушылар  тең  құқылы  сұхбаттасушылар, 

сөйлесуде серіктес болса, онда сұрақты мұғалім де, оқушылар да қоя алады. Сұрақтарды 

балалар 

диалогқа 

қатысушылардың 

кез-келгеніне 

қоя 

алады: 

мұғалімге, 

сыныптастарына.    Мұғалімдер  осындай  тең  құқылы  жағдай  тудырғанда  ғана  диалог 

өнімді  әрі  нәтижелі  болып,  қатысушылардың  танымдық  мүдделеріне  сәйкес  келеді. 

Сабақта қойылатын сұрақтар атқаратын қызметіне қарай алуан түрлі болуы мүмкін.  Біз 

сұрақтарды мазмұны бойынша және «ақылды» сұрақтарға бөлеміз. Мазмұны бойынша 

сұрақтар мұғалімнің фронтальді жұмыс кезіндегі оқушыға бағыттаған сұрақтары. Олар 

нақты  жауапты,  оқылған  материалды  білуді    талап  етеді,  жады  секілді  психикалық 

үдеріске  негізделеді.  Мұғалімнің    өзара  әрекеттестікті  ұйымдастырудың  фронтальді 

формасы  кезінде    оқушыға  қойған  сұрағы  дайын  жауапты,    шығару  жолдарын  айтып 

беруді  талап  ететін  сұрақтарға  бағытталған.  Топтық  жұмыс  кезінде  мүлдем  басқа 

сұрақтар (біз оларды «ақылды сұрақтар» деп айтамыз) қойылады және құпталады. Бұл 

оқушының  проблеманы  шешуде  кездескен  қиындықтар  кезінде  мұғалімге  қоятын 

сұрақтары. Бала өзінің не білетін/білмейтінінің шегін білуі тиіс және мұғалімге жанама 

көмек алуға сұраныс бере алады. 

Оқудағы  өзара  әрекеттестікте  пайдаланылатын  келесі  диалогтік  тәсіл  –дәлелдер 

келтіру. Фронтальді оқыту мұғалімнің сұрақтарына жауап беруші оқушының келтірген 

дәлелдеріне құрылады Баладан айтылған пікір пайдасына дәлелдер келтіруді талап ете 

отырып,  мұғалім  әңгімелесушіні  диалогқа  қатысуға  тартады.  Дәлелдер  келтіре  білу 

диалогтің бір түрі ретіндегі дауды жүргізу кезінде қажетті қасиеттердің бірі. 

 

Топтық  өзара  әрекеттестікті  ұйымдастырған  жағдайда  дәлелдер  келтіру  диалогқа 

қатысушылардың  барлығынан  талап  етіледі.    Пелагогтің  түсіндірмелеріндегі 

дәлелдемелерді  біз  диалогтік  тәсіл  ретінде  қарастырмаймыз,  өйткені  ол  диалогтік 

122 

 

қызметті  атқармайды.  Дәлелдеменің  бұл  түрі  оқушылардың  ойлау  қабілеттерін 

белсендендіру,  мұғалім  сөзін  ұйымдастыру  тәсілдеріне  жатқызылуы  мүмкін,  алайда 

мұғалім мен оқушылардың өзара әрекеттестігін ұйымдастыру тәсілдеріне жатпайды. 

Топтық өзара әрекеттестікті ұйымдастырған жағдайда дәлелдерді келтіру диалогқа 

қатысушылардың барлығынан талап етіледі.  

 

 «Күту кідірісі» немесе «Мұғалімнің оқу үнсіздігі» топтағы өзара әрекеттестіктің 

тиімділігін  арттырады.  Психологтер  егер  күту  кідірісі  2-3  секундқа  созылса,  дұрыс 

жауап алу ықтималдығы екі есеге азаятындығын, ал күту кідірісі 5-8 секундқа созылса, 

дұрыс  жауап  алу  ықтималдығы  артатындығын  атап  көрсетеді.    Демек,  мұғалім  өз 

сөзінде кідіріс жасап отыруы тиіс, яғни екінші тараптың да сөзге араласуын аталап етуі 

қажет.  Сол  кезде  мұғалім  сөйлеушіден  тыңдаушыға  айналады.  Сөйлеу  мәнерінің 

мұндай  жаңаша  түрі  оқушыларға  өз  ойын  жинақтауға,  қалыптастырып  жеткізуге 

мүмкіндік беріп, оны диалогқа шақырады. 

        Оқыту жағдайындағы диалог оқушылардың сөйлеу қабілетін жаттықтыру үшін 

сынақ  алаңы  десе  де  болады.  Белгілі  бір  ғылым  саласында  білім,  білік,  дағдыларды 

меңгере отырып, бір мезгілде өзінің сөйлеу дағдысы, диалог  ережелерін  меңгереді. 

Бұл ережелерге өз ойын айқын дұрыс жеткізе білу  (толық әрі айқын сөйлемдер құру, 

вербалды және вербалды емес құралдарды сәйкестікке келтіру), серіктесін түсіну (оны 

тыңдау,  оның  сөздерінің  тікелей  маңызын  ғана  емес,  сонымен  бірге  мағынасын 

түсінуге),  өз  сөзінің  мағынасын  серіктесінің  дұрыс  түсінуіне  қол  жеткізу  қабілеті 

жатады. 

      Білім  әлемге  қатысы  белсенді,  бағалауға  және  таңдауға  қабілетті  әмбебап 

тұлғаны қалыптастыруға  тиіс. Соған сәйкес мұғалімдер де пікір айтуға, өздігінен ойлау 

еркіндігі,  болып  жатқан  өзгерістерге  үнемі  қызығушылық  танытатын  қабілеттерді 

дамытуы керек. 

 

 

АЗАМАТ-ПАТРИОТТЫҢ ЕГЕМЕН ТҰЛҒАСЫН ҚАЛЫПТАСТЫРА 

ОТЫРЫП, ТҰЛҒАҒА ҰЛТТЫҚ ТӘЛІМ-ТӘРБИЕ БЕРУ 

 

Абикеева Гульшара Исенгалиевна, 

 бастауыш сынып мұғалімі 

Мариновка қазақ орта мектебінің  

Атбасар ауданы 

 

Халықтың  рухани-мәдени  дәрежесін  көтеру,  ұрпақты  білімді,  саналы  етіп 

тәрбиелеу мақсатында еңбек ету – әр мұғалімнің міндеті. Жаңа қоғамға «жаңа» сапалы 

адам  керек.  Мұндай  адамды  қалыптастыру  –  қазіргі  заманғы  білім  беру  жүйесінің 

алдында тұрған басты міндет болып табылады. Өйткені, әрбір жеке тұлғаның, тұтастай 

қоғамның  тағдыры  оқытушы  еңбегінің  нәтижесіне  байланысты.  Демек  мұғалімнің 

қызметінің негізгі мәні – оқушыны оқыту, тәрбиелеу, дамыту ғана емес, сол үрдістерді 

басқаруды шығармашылықпен ұйымдастыру. 

Оқушылардың сабақтан тыс жүргізілетін тәрбие жұмыстары көбіне сабақтан тыс 

немесе сыныптан тыс жұмыстар деп аталады. Бұл жұмыс мұғалім сабақ үстінде жүзеге 

асыратын  тәрбие  жұмысын  толықтыра  және  тереңдете  отырып,  балалардың 

таланттары  мен  қабілеттерін  неғұрлым  толық  ашудың,  олардың  белгілі  бір  нәрсеге 

қызығуы  мен  ынтасын  оятудың  құралы  ретінде,  олардың  адамгершілік  мінез-құлық 

тәжірибесін қалыптастырудың негізі ретінде қызмет атқарады. 

123 

 

Жас  ұрпақ  –  ел  тірегі,  ертеңіміздің  кепілі.  Сондықтан  мектеп  оқушыларын 

отансүйгіштікке,  шығармашылыққа,  ақыл-ойын  жан-жақты  дамытуға  еңбектеніп, 

сапалы білім бере, тәрбиелей отырып, қазіргі нарық қатынасының талабына сай адам 

етіп шығару міндеті көзделген. 

Егеменді  еліміздің  тірегі  –  білімді  ұрпақ.  Білім  бастауы  –  бастауыш  мектептен 

берілетіні белгілі. Сондықтан оқушыларды отансүйгіштікке, шығармашылыққа, ақыл-

ойын жан-жақты дамытуға еңбектеніп, сапалы білім мен саналы тәрбие бере отырып, 

қазіргі нарық қатынасының талабына сай адам етіп шығару міндетін көздеймін. 

Мұғалім балаға белгілі білім бері қана қоймай, оны жалпы дамыту, яғни сөйлеу, 

оқу,  қоршаған  ортаға  дұрыс  көзқараста  болу,  талдау  жасауға  үйрету,  ойын  дұрыс 

айтуға, салыстыра білуге, дәлелдеуге, сөйлеу мәдениетіне үйретеді. 

«Білім – ержүрек адамның тәжісі, даналықтың алтын алқасы» - демекші, рухани ұлттық 

қажеттілікке  жараған  білім  ғана  –  ең  мықты  білім,  рухани  ұлттық  тәрбие  нәрімен 

сусындаған ұрпақ қана – болашақты гүлдендіріп, тәуелсіз елді нығайтушы ұрпақ. 

Бүкіл  дүниежүзілік  кеңістігіне  кіру  мақсатында  қазіргі  кезде  Қазақстанда 

білімнің  жаңа  жүйесі  құрылуда.  Бұл  үрдіс  педагогика  теориясы  мен  оқу-тәрбие 

үрдісіне нақты өзгерістер енгізумен қатар елімізде болып жатқан түрлі бағыттағы білім 

беру қызметіне жаңаша қарауды, қол жеткен табыстарды сын көзбен бағалай отырып, 

саралауды,  жастардың  шығармашылық  әлеуетін  дамытуды,  мұғалім  іс-әрекетін 

жаңаша тұрғыда ұйымдастыруды талап етеді. 

Мен,  Абикеева  Гульшара  Исенгалиевна,  Ақмола  облысы  Атбасар  ауданы 

Мариновка қазақ орта мектебінде бастауыш сынып мұғалімі қызметін атқарамын және 

3 «а» сыныбында сабақ беремін. 

Жас жеткіншіктерге бүгінгі күн талабына сай білім мен тәрбие беру ісі мұғалімдерге 

үлкен  жүк  артады.  «Тәлім  –  тәрбие  мен  оқыту  ісінің  нәтижесі  іс-әрекеттерден  гөрі 

мұғалімдерге көбірек тәуелді» - деген Ыбырай Алтынсариннің көрегендікпен айтқан 

пікірінің қазіргі уақытта да маңызды болып отырғаны да соның айғағы. 

Бүгінгі күні алдымызда тұрған ауқымды міндеттердің бірі – сапалы білім берудің  

ұлттық моделін жасап, жаңаша ойлайтын жеке тұлғаны қалыптастыру. 

Халық педагогикасы – біздің ұлттық болашығымызды, халықтық қасиетімізді өзімізге 

де  өзгеге  де  жазбай  танытатын  асыл  мұра.  Бастауыш  сынып  оқушыларының  ойлау 

қабілеті  бірдей  емес,  қабылдау  мүмкіндіктері  де  әртүрлі  болады.  Оқушыларыдың 

қызығушылығы  мен  белсенділігін  арттыру  үшін  өткен  замандағы  билер  мен  ақын-

жазушылардың  тағылымды    сөздерін  сабақта  пайдалану  арқылы  олардың  ата-

бабаларына  құрметпен  қарауына,  сөздік  қорын  байытуға,  жерге,  табиғатқа  деген 

сүйіспеншілігін оята отырып, шешендік сөздерді  осы бастан санасына сіңіруді мақсат 

естіп қойдым. 

Білім сапасы саналы тәрбиемен жұптасқанда ғана ұлт, мемлекет және халық мүддесіне 

қызмет  етіп,  қоғам  өзінің  рухани  дамуында  үлкен  серпіліс  жасамақ.  Әл-Фараби 

«Тәрбиесіз берілген білім-адамзаттың қас жауы» - деген. Қандай орынды, мағыналы, 

өнегелі сөз. Тәрбие мен білім бірге қабат жүретін процесс. Сондықтан жас буынның 

бойында  ұлтжандылықты,  жан-жақты  білімділікті  қалыптастыру  жаппай  жаһандану 

заманында ұлттық үрдістерімізді  сақтап қалудың бірден-бір жолы. 

Білім  беруді  жаңарту  бұл  –  үнемі  алға  қарай  ұмтылу  мен  даму  үдерісі,  білім 

беруге кезең-кезеңмен өтетін және алынған нәтижелерге сәйкес талданатын өзгерістер. 

Сонымен  қатар,  білім  беруді  жаңарту  үдерісі  салт-дәстүрді,  мәдени  мұраны,  жалпы 

ұлттық  құндылықтарды  көздің  қарашығындай  сақтауды  талап  ететін  тұрақты 

жүйелерден тұрады. 

124 

 

Халықтың  рухани  –  мәдени  дәрежесін  көтеру,  ұрпақты  білімді  етіп  тәрбиелеу 

мақсатында еңбек ету – әр мұғалімнің міндеті. «Мұғалімдер – ата-аналар – оқушылар» 

үштігінде  өзара  тығыз  байланыс  қалыптастырып,  бірлесіп  жұмыс  істеу,  ортақ 

мақсаттарға ұмтылу, оқушылардың денсаулығын сақтай отырып, сапалы білім беру – 

әр  ұстаздың  басты ұстанымы. Бұл  жұмыстардың  ішінде  үлкен  мәнге ие,  бөлек алып 

қарауға лайық компонент-бала тәрбиесі болып табылады. Оқушылардың сабақтан тыс 

жүргізілетін  тәрбие жұмыстары көбіне сабақтан тыс немесе сыныптан тыс жұмыс деп 

аталады.  Бұл  жұмыс  сабақ  үстінде  жүзеге  асатын  тәрбие  жұмысын  толықтыра  және 

тереңдете отырып, балалардың таланттары мен қабілеттерін неғұрлым толық ашудың, 

олардың  белгілі  бір  нәрсеге  қызығуы  мен  ынтасын  оятудың  құралы  ретінде, 

оқушылардың бос уақытын ұйымдастырудың формасы болып табылады және олардың 

адамгершілік  мінез-құлық  тәжірибесін  қалыптастырудың  негізі  ретінде  қызмет 

атқарады.  Сондай  мақсатта  өткізген  сынып  сағаттарым  мен  тәрбие  сағаттарыма 

тоқтала кететін болсам, мысалы, «Жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар» атты ата-аналар мен 

оқушылардың қатысуымен өткен тәрбие сағаты, «Анадан кім бар ардақты» аналарға 

арналған мерекелік бағдарлама, «Табиғат – алтын бесік» атты тәрбие сағаты, «Атаның 

сөзі – ақылдың көзі», «Ұстаздан кім бар ардақты», «Күз-мезгілдер ырысы», «Достық», 

«Салауатты  өмір  салтымыз»,  т.б.  көптеген  сыныптан  тыс  жұмыстар  мен  тәрбие 

сағаттары оқушылардың адамгершілік, адалдық, қайырымдылық, үлкенді  құрметтеу, 

кішіге  ізет  білдіру,  бір-бірін  сыйлау,  табиғатты,  қоршаған  ортаны  қорғай    білуге 

тәрбиелеу болып саналады. 

Білім  –  адамның  ішінен  шығатын  нәрсе  емес,  сырттан  келетін  нәрсе.  Оқымай 

білімді боламын дегендер, тормен су алғысы келгенмен тең.  «Біз қанша білсек, сонша 

нәрсе  қолымыздан  келеді.  Сондықтан  да  білім  –  күш»  -  деген  ағылшын  философы 

Френсис Бэкон. 

Өзен  қайтсе  үлкейеді?  Өзіне  келіп  құйған  бұлақтардың  бәрін  қабылдай  берсе. 

Білімділік те солай, құр оқып қана қоймай, бойыңа сіңіре білсең ғана білімдар боласың. 

ХХІ ғасыр – білімділер ғасыры,  

Білім адамға қанат бітіреді. 

Білімді адам ақшасыз да бай болады. 

Егеменді  еліміздің  тірегі  –  білімді  ұрпақ.  Білім  бастауы  –  бастауыш  мектептен 

берілетіні белгілі. Сондықтан оқушыларды отансүйгіштікке, шығармашылыққа, ақыл-

ойын жан-жақты дамытуға еңбектеніп, сапалы білім мен саналы тәрбие бере отырып, 

қазіргі нарық қатынасының талабына сай адам етіп шығару міндетін көздеймін. 

Мұғалім балаға белгілі білім беріп қана қоймай, оны жалпы дамыту, яғни сөйлеу, 

оқу,  қоршаған  ортаға  дұрыс  көзқараста  болу,  талдау  жасауға  үйрету,  ойын  дұрыс 

айтуға, салыстыра білуге, дәлелдеуге, сөйлеу мәдениетіне үйретеді. 

Білім  беру  жүйесі  бір  деңгейде  тұруы  мүмкін  емес,  үздіксіз  жетілуде.  Заманның, 

қоғамның,  техникалық  прогрестің  өзгеруіне  байланысты  ол  да  жаңа  қарқын  алып, 

отырады. Оқушыны ынталандыра отырып, пәнге деген қызығушылығын арттыратын 

әдіс-тәсілдерімді ескере отырып, сабақ барысында алға қойған мақсатым:  

Оқушылардың ой-өрісін дамыту; 

Саналы ойлана білуге машықтандыру; 

Танымдылық қабілетін дамыту; 

Дарынды жеке оқушылармен жұмыс жүргізу; 

Ойлау қабілет мен сөздік қорын молайтуға түрлі дағдылар мен шеберлікті меңгертуге 

баулу; 

Практикалық жұмыстар жүргізуді ұштастыра білу. 

125 

 

«Білім  биржасы»  зияткерлік  сайысы,  «Білімділер»  сайысы,  «Ең  үздік  тұлға»  атты 

сыныптан тыс сағаттар, «Жүрек жылуы» тақырыбында өткен сабақ, «Күзгі орманның 

көрністері»,  «Сөйлем»,  «Қыстырма  сөздер»,  «Жіктеу  есімдегі»,  «7-ні  қосу  және 

азайту», т.б. сабақтарда білім мен тәрбие ұштасып жатыр. 

«Білім – ержүрек адамның тәжісі, даналықтың алтын алқасы» - демекші, рухани ұлттық 

қажеттілікке  жараған  білім  ғана    -  ең  мықты  білім,  рухани  ұлттық  тәрбие  нәрімен 

сусындаған ұрпақ қана – болашақты гүлдендіріп, тәуелсіз елді нығайтушы ұрпақ. 

Бүкіл  дүниежүзілік  білім  беру  кеңістігіне  кіру  мақсатында  қазіргі  кезде 

Қазақстанда білімнің жаңа жүйесі құрылуда. Бұл үрдіс педагогика теориясы мен оқу-

тәрбие  үрдісіне  нақты  өзгерістер  енгізуімен  қатар  елімізде  болып  жатқан  түрлі 

бағыттағы білім беру қызметіне жаңаша қарауды, қол жеткен табыстарды сын көзбен 

бағалай отырып, саралауды, жастардың шығармашылық әлеуетін дамытуды, мұғалім 

іс-әрекетін жаңаша тұрғыда ұйымдастыруды талап етеді. 

Ертеңгі келер күннің бүгінгіден гөрі нұрлы болуына ықпал етіп, адамзат қоғамын алға 

апаратын құдіретті күш – білімге тән. Жас мемлекетімізідң  болашағы – бүгінгі мектеп 

оқушылары.  Оларға  бірдей  талап  қойып,  олардың  табиғи  қабілеттерін,  нақты 

мүмкіндіктерін анықтап, соған негіздеп оқыту – бүгінгі күннің өзекті мәселесі. 

Бұл  ұсынылып  отырған  еңбек  «Біз  сабақ  та,  тәрбие  де  береміз»  атты  айдармен  екі 

бөлімнен тұрады. Бірінші бөлімде сабақ үлгілері, екінші бөлімде сыныптан тыс өнеге, 

тәрбие сағаттарын өткізу үлгілері берілген.                 

     

 

жүктеу/скачать 7,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: