Бағыттары ІІ халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары Современная система дошкольного образования
жүктеу/скачать 14,44 Mb. Pdf көрінісі
|
Ныгметова Назигуль Рымбековна Қарағанды қаласы, «Қарлығаш» балабақшасы
Елбасы Н.Ә. Назарбаев «Қазақстанның болашағы – қазақ тілінде» деген тұжырымдаманы үнемі айтып келеді. Қазақ тілі мәселесі мемлекеттік деңгейге көтерілген кейінгі жылдары бұқара жұртшылықта ана тілі үшін белсенділік танытуда. Тәуелсіздік – тәуекел еткеннің ғана тағдырына бұйыратын бақыт. Егемендік алу оңай емес, ал еңсесін тіктеген ел болу тіпті қиын. Қазақстан халықтарының алдында тәуелсіздікті қорғау, татулықты сақтау, тұрақтылықты орнатумен қатар Тәуелсіздік құндылықтарын сақтау міндеті тұр. Соның бірі Қазақстан халқын біріктіретін қуатты құрал – біздің мемлекеттік тіліміз. Оны меңгеру, қолдану аясын кеңейту, насихаттау еліне жаны ашитын әрбір қазақстандықтың міндеті мен парызы. Мемлекеттік тілді оқып-үйрену бүгінгі күннің өзекті мәселесі. Бүгінгі балалар – біздің ертеңгі болашағымыз. Сондықтан мемлекеттік тілді үйретуді балабақшадан бастаған дұрыс. Әрбір қоғамда баланың бойында азаматтылықты, патриотизмді тәрбиелеудің маңызды факторы сол мемлекеттің тіліне деген терең сыйластық болып табылады.Бала тілді тым ерте бастаса, солай тез меңгереді. Негізгі мақсат – тілді үйренушілердің, яғни достық пен туыстықта жайлаған басқа ұлт өкілдерінің, басқа ұлт балаларының ой-қабілетін біртіндеп қазақыландыру, сөйлеуге үйрету, тіл мәдениетін көтеру. Мектеп жасына дейінгі мекемелердегі қазақ тілі мұғалімі, заман талабына сай 874
жаңа технологиялық әдістерді өз тәжірибесінде қолданатын, әрқашан ізденіс үстінде болуы тиіс. Балабақшаға келген баламен қоса олардың ата - анасын да тәрбиелеген жөн. Себебі, ата – анасын тәрбиелемесе, тәрбиешілердің еңбектері босқа кетеді. Сондықтан әртүрлі қоғамдық ұйымдар мен ата – ана, бала тәрбиесі бір жерге тоғысқанда ғана бір нәтиже шығады.
Басқа ұлт өкілдерінің балалары қазақ тіліндегі сөздік қорын
дамыту, қазақ тілінде сөйлесе білуге үйрету.
Сөздің дыбыстық құрамын дұрыс айтуға үйрету.
Диалог түрінде сөйлесу дағдыларын дамыту.
Сабақта өтілген сөздерді пайдаланып, сөйлемді дұрыс құрастыруға жаттықтыру, мазмұнын түсініп, айтуға үйрету.
үйрету.
Байланыстырып сөйлеуге, шығармашылыққа ( өздігінен 4-5 сөйлемдік) әңгіме құрастыруға үйрету.
Айналадан, табиғаттан, күнделікті өмірде көрген-білгенін қазақша айтуға үйрету.
Қазақ ертегілерін, әңгімелерді тыңдап түсінуге, мұғалімнің жетекші сұрағына сүйеніп әңгімелеуге үйрету. 1.Балалардың ой-өрісін, дүние танымын кеңейту. Зейін, сезімін қабылдау әрекеттерін дамыту. 2.
Қазақ тілінде сөйлесуге, тілді құрметтеуге, сүйіспеншілікке, достыққа, жолдастыққа тәрбиелеу. Балабақшадағы бала қазақ тілін меңгеру барысында тілдік қатынастың аса маңызды түрі- ауызша сөйлеу. Заман талабына сай әр мұғалім өз сабағын жаңаша ұйымдастырып, шығармашылық ізденіспен өткізеді. Сабақта әр түрлі технологияларды қолданады. Сол технологияның бірі - ойын арқылы оқыту технологиясы.Оқу үрдістерінде ойын түрлерін балалардың жас және психологиялық ерекшеліктеріне сәйкес түрлендіріп, жаңа тақырыпты өткенде, өтілген материалды қайталағанда, білімді тиянақтау және тексеру кезінде, яғни оқу іс-ірекеттің кез келген сәтінде оқыту әдісінің құралы ретінде пайдаланған жөн. Бала тек ойын ойнап қана қоймай, осы ойын арқылы білім алып, жан- жақты тұлға дамиды. Кішкентай бүлдіршіндерге балабақша қабырғасынан бастап тіл үйренудің маңызы зор. Әсіресе өзге ұлт өкілдерінің балаларын екінші тілге үйрету күрделі жұмыс. Қазақ тілінде сөйлеуде балалардың тілі тез даму үшін оны қоршаған адамдар да осы тілде сөйлесіп араласуы қажет. Мектеп жасына дейінгі көрген-білгендерін қарапайым түрде әңгімелейді немесе көмекші сұраққа бір сөзбен жауап береді. Сондықтан олардың қиялына қанат бітіріп, ойлау, таным, қабілеттерін жетілдіру. Шешендікке, тапқырлыққа баулу үшін ойын технологиясын пайдалану қажет.Мақсаты: Бүлдіршіндерге күнделікті тұрмысқа қажетті сөздерді меңгерте отырып, еркін сөйлеу дағдыларын ойын, тірек сызбалар арқылы қалыптастыру, сөйлеу мәнерін, сөйлеу тілдерін жетілдіру.
875
Мақсатқа сай бірнеше міндеттер қойылуы: Ойын арқылы сөздік қорды молайту; Тірек сызбалар бойынша сөйлемдер құрастыра білу; Сөздік қорды монолог, диалог арқылы нығайту; Мемлекеттік тілде еркін сөйлей білу; Ұлтымыздың салт- дәстүрлерінің элементтерін ұғындыру; Мәдениет нышандарын қалыптастыру ( амандасу, сәлемдесу) Жорамалдау: Егер ойын және үлестірмелі карточкалар арқылы әр балаға жеке тірек сызбалар жасап, сабақтарда жиі қолданса, осының барлығы балалардың қызметіне ойлау қабілеттерін белсендіреді, сөздік қорларын байытады, білімдерін тереңдетеді, балалардың қазақ тілін оқуға жоғары нәтижеге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Күтілетін нәтиже: Естияр топтарының балалары тірек сызбалардың көмегімен 7-8 сөзден құралатын сөйлемдерді, ал мектепке дейінгі топтар диалог, монологтарды еркін құрай алады: Жаңа сөздер тез меңгере алады; Мемлекеттік тілге деген қызығушылықтары арта түседі: Әрбір сабақ қызықты өтеді; Әрбір баланы жан-жақты тани алу; Бала өзіне тән тапсырмаларды орындай алады; Осы мақсат пен міндеттерді негізге ала отырып, өзге ұлт балаларына қазақ тілін үйретуде тек қана жаңа сөздерді қайталау арқылы үйретпей, оларды ойындар мен көрнекіліктер арқылы үйреткен тиімді. Ойын мен көрнекілік- балалардың тілді үйренуге деген сенімін оятады. Солардың арқасында балалар белсенді жұмыс істер, бір- біріне жәрдем беріп, жұмыстарын мұқият тыңдап, өздерін және бір- бірін бағалайды, ал мұғалім тек бағыттаушы болады. Ойын мен көрнекіліктердің түрлері әр қилы. Ойын түрлері: дидактикалық ойындар, сюжеттік - рөлдік ойындар, қимылды ойындар, драматизациялық ойындар. Көрнекіліктер де әр түрлі : тірек сызбалар, қима қағаздар, сюжеттік суреттер, пәндік суреттер, логикалық тапсырмалар, ойыншықтар. Өзге ұлт балаларына мемлекеттік тілді тірек сызбалар мен ойын арқылы байланыстыра отырып үйреткен жөн. Естияр тобында сөз тіркесі немесе екі-үш сөйлемнен құралатын тірек сызбалар болса, ересек тобында төрт, бес және алты сөзден құралатын сөйлемдер, ал даярлық тобында алты немесе одан да көп сөздерден құралатын сөйлемдер және әңгімелер, диалогтар . Мысалы: «Менің қалам» атты тақырыпты алатын болсақ, естияр тобына зат есім мен қоса сын есімдерді, яғни сөз тіркестерін, шағын сөйлемдерді үйренеді. Менің қалам - әдемі, кең, үлкен, жарық, таза. Ересек тобына сөз тіркесімен қоса зат есім, сын есім, етістік сөйлемдерді меңгереді. Өзге ұлт балаларына мемлекеттік тілді көрнекіліктердің арқасында ( тірек сызбалар арқылы) қызыға меңгеру, қазақ тілін қаншалықты бай тіл екеніне көздерін жеткізу. Балалар дара, жеке, жұппен, топпен, орталықтарда белсенділікпен жұмыс атқару көзделеді. Осындай қажырлы еңбектің нәтижесінде қазақ тілі сабақтарының білім сапасы соңғы жылдардың қорытындысы бойынша 85-90% құрайды. Қорытындалай келе, қазақ тілі- еліміздің мемлекеттік тілі. Тілді қастерлеу, үйрену - әр
876
қазақстандықтың парызы. Менің парызым - бүлдіршін балаларға мемлекеттік тілді меңгерту. Себебі, өз білгеніңді біреуге үйрету - үлкен ғанибет.
Пайдаланылған әдебиеттер: 1.
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту №5, 2012 ж; 2.
Бала тәрбиесі №4, 2012 ж; 3.
Қазақ тілі мен әдебиеті №10, 2008 ж.
ОТБАСЫМЕН БАЛАБАҚША АРАСЫНДАҒЫ ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ Нығыметова Зибагүл Тұрсынқызы «Бәйтерек» б/б
Бүгінгі жас ұрпақты тұлға етіп қалыптастырудың алғашқы баспалдағы – балабақша. Тәрбие мен баланың алғашқы дені – мектепке дейінгі тәрбие ошағында беріледі. Мектепке дейінгі білім беру саласы қызметкерлерінің алдына қойған басты мақсат – баланың жас ерекшелігіне сай балалардың рухани құндылықтарын негізге ала отырып, ұлттық тәрбиені, салт – дәстүрді бойына сіңіріп жеке тұлға ретінде жан – жақты қалыптасуына ықпал ету. Халқымыздың атадан балаға мұра болып қалыптасқан өнегелі тәрбиесін әдептілік, шабыттылық, мейірімділік, қарапайымдылық, ізеттілік, қонақжайлылылық қасиеттерін болашақ жас ұрпақтың бойына сіңіру үшін , тәрбиешілеріміз, ұстаздар қауымы, халық педагогикасын салт – дәстүрін, әдеп – ғұрыптарын жақсы меңгерген, рухани дүниесі бай, жаны таза адал жан болғандары абзал. Балабақшадағы әрбір тәрбиеші – педагог, оқу – тәрбие жоспарын тиімді әрі нәтижелі етіп ұйымдастыру үшін, өздерінің бағдарлық біліктіліктерімен, қабілеттіліктілерімен қатар, педагогикалық жаңа технологиялар негіздерін жетік меңгеруі тиіс. Балабақша табалдырығын аттаған сәби, жеті жасқа толып алтын ұя мектепке қанат қағады. Қазіргі кезеңде мектепке дейінгі тәрбие мен білім беру жүйесінің жаңаруына орай, жаңа үлгідегі мектеп және балабақша кешендері, гимназиялық, лицейлік балабақшалар ашылуда. Балабақшада мектепке дайындау, оқыту мен тәрбиелеудің төрт міндеті қарастырылуда. -
Бірінші міндет: - әлеуметтік дамуда баланың үлкендермен қарым – қатынасы және өз құрбы – құрдастар мен баланың ой – өрісінің қалыптасыу мүмкіндіктері көзделу. Өз Отанына, отбасына, халқының салт – дәстүріне көңіл. бөлу жодары қарастырылады. -
таныстыру мәселелерін түйіндеу, оның тәсілдері мен қасиетін сезіну. -
Үшінші міндет: әлемдік даму эстетикалық барысында өмірге деген құштарлық пен көркемдік танымды қалыптастырады. -
дене мәдениетінің жан – жақты күтімі мен дұрыс дамуы, өзін қоршаған орта мен байланысы, өз денсаулығына, ауру – сырқау т.б қауіп – қатерден сақтану қарастырады. 877
-
Білім қазынасын балабақшадағы тәрбиеленуші бүлдіршіндердің бойына сіңіріп, олардың болашақтарына игі ықпал ету міндетіміз. Еліміздің болашағы ертеңгі тәртіпті де тәрбиелі ұрпақ екені даусыз. Елбасы Н. Назарбаев «Қазіргі заман талабына сай жан – жақты жетілген, бойында ұлттық санамен ұлттық психология қалыптасқан, имандылық әдебі парасаты бар ұрпақ тәрбиелеу, өсіру, білім беру бүгінгі таңда отбасының, балабақшаның, барша елдің, халықтың міндеті» - деп атап көрсетті. Жас ұрпақтың жан – жақты қалыптасуының негіздері мектепке дейінгі мекемеден бастау алады. Оқу тәрбие үрдісінің тиімділігін көтеру мәселесі мектепке дейінгі мекемелерде біліктілікті жоғары мамандармен қамтамасыз етуге байланысты. Оңтайландыру мәселесіне келгенде, тағы бір оқу – тәрбие үрдісінің тиімділігін арттыратын жол айтуға болады: ол ата – аналарды білім беру үрдісіне қосу. Бұл идея жаңа емес. Ата – аналар баланың жетілуіне аз жауапкершілікте емес, оларға қосымша бала тәрбиелеуге тәсілдеме беруді жүзеге асыру керек. Одан да басқа бұл тәсілдеме тәжірибелік қызметті ұйымдастыруда біржақтылықтан босатады, ата – аналарға оқыту мен бала тәрбиелеуде толығымен қатысуға мүмкіндік береді. Қазіргі ата – аналар балаларына барлық жағдайды жасауға тырысады. Сұрағанын, аузынан шыққанын алдына тосуға әзір. Тәрбиенің орнына байлықтың, мансаптың дәмін татып үлгерген тентек бала дүниенің парқын да біле білмесі анық. Ол аз болғандай, баланың күні бойы, теледидар мен компьютердің алдында қозғалмай отыруы әдетке айналдырғанына да мән бермейтін болдық. Өкінішке орай біз қазіргі таңда балаға тәлімберіп теледидардан алшақ ұстаудың орнына, жығылғанға жұдырық етіп DVD, немесе компьтер ойындарын сатып алып береміз. Бір зиялы: «Қазіргі таңда ата – аналар балаларын тәрбиелемейді, тек қаржыландырады» - деген екен. Олай болса баланы тек қаржыландыруды емес, оның бойындағы жағымды қасиеттерді қалыптастыру отбасының, қоғам мен балабақшаның міндеті болмақ.Мектепке дейінгі мекеменің алдына қойылатын маңызды міндеттерінің бірі – баланың кейін мектептегі оқу үдерісіндегі нәтижелілігіне кепілдік ететін, мектепке дамушылығының деңгейін қамтамасыз ету. Қазіргі мектеп алдыңғы кезеңге балаларды пән бойынша білім, білікпен қаруландырып қоюды емес, олардың тұлғасын оқу әрекеті негізінде тәрбиелеуді ұсынып отыр. Баланың оқу әрекетін игеру жетістіктері мен оқу жағдайына үйлесімділігі олардың мектепке жалпы дайындығымен айқындалады. Балаларды мектепке даярлау – ол балабақшадан басталады. Білім беру ұйымы баланың қалауын, жеке басының бейімділігі мен ерекшеліктерін ескере отырып таңдауға құқысы бар деген баптары ұстаз бен ата – аналарға арналып, мектеп пен ата – ана алдына зор жауапкершілік жүктейді. Білім беру ісінің жаңартылуы, ең алдымен, барлық деңгей бойынша балаға деген көзқарастың өзгертілуі. Өйткені бала өзіндік ішкі құрылымы бар тіршілік иесі. Сондықтан білімнің көп деңгейлік жаңа үлгісіндегі балалар үшін де, даралық ерекшеліктері мен ақыл – ой қабілетін дамыту өте қажет. Мектепке бару – бала өміріндегі ең үлкен жаңалық, шешуші кезең. Өмір мен іс – әрекеттің жаңа күйіне, қоғамдағы жаңа орынға көшу және өсіп жетілуінің бір сатысы. Баланы жеке тұлға етіп тәрбиелеу үшін әрине, алдымен тәрбиеші, ұстаз болсын өзінің жеке басы соған сай болуы тиіс. Бұл тұрғыдан қазақтың белгілі, ағартушы тұңғыш ұстазы Ы. Алтынсарин өз сөзінде былай деген: «Тәрбиенің қайнар көзі тек адамның жеке басының өнегесіне негізделген. Ешқандай жарғы да, бағдарлама да оның орнын баса алмайды» Бүгінгі таңда мұғалім болу, тәрбиеші болу оңай жұмыс емес. Басқа ешбір 878
мамандық адамға дәл мұғалімге қойылатындай талаптар қоймайды. Педагогтық қызметтің жетістігін бағалау өте қиын. Әрбір бала жанып тұрған шырақ. Біз сол балалардың өшіп қалмауына кедергі жасамауымыз керек. Олардың бойындағы қасиеттерін танып біліп, бағалап- ескеріп, жан – дүниесін түсінуге тырысамыз.Қазіргі заман отбасындағы қарым – қатынасты тәлім – тәрбиелік ықпалы тұрғысынан қарастырсақ, онда бұл отбасының іргесін нығайтатын тұрақты, күнделікті өмірдегі өзара түсіністік келісім, достық сипатындағы байланыстар деуге болады. Отбасы қарым – қатынасының дұрыс болмауынан келіп шығатын тәрбиедегі қателіктерді төмендегідей жіктеуге болады
оны байқамау
Баланың жүріс – тұрысын бақылаусыз қалдыру, кетірген қателіктеріне ескертулердің болмауы
Тәрбиедегі қарама – қайшылық Сондықтан да оқыту мен тәрбиелеуде отбасының басым ролін мойндай отырып бірлесе жұмыс жасау керек. Әрбір тәрбиеші ата – аналармен қарым – қатынас жасауда түрлі тәсілдерді, қазіргі технологияларды пайдалана отырып, ата – ананың қызығушылығын арттыру мақсатында жұмыс жасаса, ата – ананың балабақшаға, тәрбиешіге деген көзқарасы өзгереді. Балабақша бала тәрбиесіндегі маңызды рөл атқарады. Мұнда ол білім алады, өзге балалармен бірлесіа әркеттену, өз әрекетін ұйымдастыру әскерлігін меңгереді. Алайда, баланың бұл дағдыларды қаншалықты нәтижелі меңгеру отбасының балабақшаға қарым – қатынасына байланысты. Ата – ананың білім беру үдерісіне белсенді араласуы арқылы ғана баланыңүйлесімді дамуы іске асады. Отбасы тәрбиесіндегі кездесетін сәтсіздіктер ата – аналардың педагогикалық сауатсыздығынан және оларда тәрбие жұмысын жүргізуге қажетті тәжірибенің жоқтығынан болады. Балаларды тәрбиелеудің дұрыс жол табу үшін ата – аналарға көмектесу тәрбиешілердің міндеті. Ата – аналармен жақынырақ танысып, тобасының әлеуметтік жағдайын, отбасы мүшелерінің бала тәрбиелеудегі ролін анықтау үшін, ата - аналардың ұсыныс пікірлерін, ойын бөлісу мақсатында сауалнамалар, анкеталық сұрақтар алуға болады. Сонымен бірге жыл бойғы жүргізілетін жұмыс түрлерін ата – аналармен бірлесе отырып жасаған тиімді. Себебі, ата - аналар заман талабына сай өзекті мәселелерді, отбасы тәрбиесіне байланысты тақырыптарды өздері ұсына алады. Сонымен қатар ата – аналардың ұсыныс – пікірлерімен санаса отырып ата - аналарға арналған әңгімелермен консультациялар, сұрақ – жауап кештері, тәрбие жұмысын алмасу жөніндегі конференциялар, ата – аналарды педагогикалық әдебиеттермен таныстыру әдіс – тәсілдері қарастырылады. Отбасы мен балабақша арасындағы байланысты күшейтіп, бағытты жұмыс жүргізу, ұйымдастырылатын іс – шараларға, ата – аналар және топ жиналыстарына ата – аналарды тартудың маңызы зор. Тәрбиеші ата – аналармен жоспарлы жұмыс жүргізеді, оның мазмұны 3 негізгі блоктан тұрады. Ата – аналарды оқу – тәрбие үрдісіне қатыстыру, ата – аналардың психологиялық – педагогикалық 879
білімін көтеру, балаларды жетілдіру мен тәрбие үрдісіне ата – аналардың қатысуы. Әрбір блокты қызмет түрі және жүйе формасы деп қарастыруға болады. Ата – аналармен жұмыс жүргізудің негізгі алғы шарттары: -
келеді; -
Барлық отбасы көмекті қажет етеді, көмек түрі отбасының нақты қажеттіліктеріне байланысты болады; -
ету емес, оның қиыншылықтарды жеңу мүмкіндігін нығайтуды көздеу; -
Баланың дамуы туралы ақпарат ата-аналарға бала тәрбиелеуде өз ролін жүзеге асыруға ықпал етеді. Тәжірибе көрсеткендей, қазір әрбір отбасындағы педагогикалық білім минимумы қоғамның қазіргі заманғы талаптарын қанағаттандырмайды. Сондықтан педагогикалық мәдениетті жетілдіру – әрбір ата-ананың ерекше маңызды міндеті. Баланың жан-жақты жетілуіне отбасы және балабақша ынтымақтастығының әдістері мен түрлерінің мазмұнын жетілдірудің маңыздылығы болуы керек. Мектепке дейінгі мекеменің педагогі ата-аналарға және балаларға тәрбиеші ретінде таныстырылады. Мектепке дейінгі мекеменің жұмыс түрін дұрыс таңдау, сонымен бірге отбасы мүшелері мен педагогтар арасындағы байланыс нәтижелігіне сипат береді. Сонымен, ата-аналар танымдық үрдістерді талқылағанда қабылдау, ойлау, зейін, ес, мектепке дейінгілердің қиялы, сонымен қатар дағдылардың даму ерекшеліктерін біледі. Бұлардың ішіндегі көңіл аударарлығы: оқу тапсырмаларын қабылдауы, өзіндік бақылауын қалыптастыр, қолдарын жазуға дайын. Ата-аналармен жұмыс жасауда мынадай нәтижелерді күтуге болады: -
-
Өздеріне деген жауапкершілікті сезінеді, ынталанатын болады; -
Балабақша ұжымына деген сенімдік, құрметтеу белгілері жоғарылайды. Бала тәрбиесі ең алдымен, аға ұрпақтың жас жеткіншекке деген сүйіспеншілігі мен қамқорлығынан ұрпақтан ұрпаққа жалғасқан адамгершілік ізгі қасиеттердің жиынтығынан туындайды. Біздің оқушыларымыз талапты тұлғалар. Олар өзгеге жәрдемдесу,өзгені сүю өз ойларының дұрыстығын дәлелдеу,жақсы білім көрсету және терең еңбектену сияқты қасиеттерге ие тұлғалар. Біз олардың ои армандарының мақсат мүдделерінің жүзеге асуына жағыдай туғызуымыз қажет. Жас ұрпақтың қиялы қашанда ұшқыр. Бірі мұғалім ,бірі дәргер бірі суретші енді бірі өзін ғалым ретінде көреді. «Не ексең соны орасың» - демекші оқушылардың алдында үлкен беделге ие болу үшін, алдымен мүғалім абыройлы жұмыс атқаруы қажет. Мұғаліммамандығының иелеріне болашақ ұрпақты тәрбиелеуде үлкен жауапкершілік жүктелген. «Өзіңнен өзіңді ізде, өзіңе өзің бағын, өзіңді өзің тани біл» - дегендей әр тәрбиеші, мұғалім болсын өзінің бала болғанын, өзінің ата – ана екендігін, өзінің оқытушы болып қалыптасып келе жатқанын ой елегінен жиі – жиі өткізіп отырса, өзге алдындағы жауапкершіліктің сыры бірден айқындала бастайды. Тәрбиеші өзіне тәрбиеленушілердің қаншалықты жоғары бағалап қарайтынын есіне сақтай отырып, балаларға тигізетін ықпалы соншалықты күшті болады, соншалақты оның әрбір мақтауы балаларды шабыттандырады, оның әрбір ескертуі баланың жүрегіне терең орнығады, демек баламен кездескен сәттен бастап, оның үйіне қайтатын уақытына дейінгі кезеңде баламен тікелей қарым – 880
қатынаста екенін, онымен ішкі сезімі байланыста болатынын бір сәт естен шығармағаны абзал. Сонда ғана ел білікті, парасатты, жан – жақты жетілген жеке тұлға тәрбиелеу ісінде едәуір табыстарға қол жеткізе алады демекпін.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі 1.
«Отбасы және балабақша» №5 2013, 4 – бет 2.
«Отбасы және балабақша» №1 2010, 2 – бет 3.
«Қазақстан – 2050» «Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа бағыты» // «Оңтүстік Қазақстан». 15 желтоқсан 2012 жыл. 6 – бет 4.
«Қазақстан мектебі» №6/2008, 48 – бет 5.
Қазақ халық тәрбиесінің асыл мұрасы А. Қалыбекова Алматы 2011 «Баур» 6.
«Отбасы және балабақша» №3 2012, 14 – бет 7.
Мектепке дейінгі педагогика Ф. Н. Жұмабекова Астана «Фолиант» 2008 8.
Қазақ халық тәрбиесінің асыл мұрасы. Қалыбекова Алматы 2011ж 9.
М.д педагогика Ф.Н Жумабекова Астана «Фолиант» 2008ж 10.
Отбасы және балабақша №1 2010ж 11.
Бастауыш мектеп 2006ж №4
РАЗВИТИЕ РЕЧИ ДЕТЕЙ С ОНР ПОСРЕДСТВОМ ТЕАТРАЛИЗОВАННОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ
Алпысбаева Н.А. мини-центр «Күншуақ» при КГУ СОШ № 46, Оберемова Алевтина Викторовна КГУ СШ № 46, Гречушкина Александра Николаевна КГУ СШ № 85
Мир детства, внутренний мир ребенка – ключ ко многим волнующим проблемам нашей жизни. Раскрыть заветную дверь в мир детского сознания помогает игра. Театрализованная игра и игра ребенка исходят из одной и той же условности и фокусируют в себе действительность в той самой степени, в какой видит её и в какой способен её выразить. Анализ литературы показывает, что первые театральные постановки специально для детей возникли в семье. В описании быта дворянства и интеллигенции первой трети XIX века можно найти множество примеров. Домашние спектакли как-то позабыты сейчас в силу того, что в наш дом прочно и уверенно вошли телевидение и компьютер, но ведь они никогда не смогут заменить живого творческого общения взрослого и ребенка. Разработка новых технологий интегрированного подхода к содержанию логопедических занятий весьма актуальна. Интегрированные логопедические занятия способствуют развитию творческих и речевых способностей детей. Речевая деятельность как совокупность процессов говорения и понимания является основой коммуникативной деятельности и включает неречевые средства: жесты, мимику, пантомимические движения. При некоторых речевых нарушениях адекватное 881
использование неречевых средств общения затруднено. Кроме того, речевые нарушения могут сопровождаться отклонениями в формировании личности. Театрализованная деятельность предоставляет возможность использовать театральное искусство и как своеобразный инструмент психической и речевой коррекции, обеспечивающий гармоничное развитие личности ребенка. Творческий характер деятельности, реализуемый в театральных постановках, поддержание положительного эмоционального настроя в их ходе и по окончанию, необходимость совершенного владения речью, её выразительными средствами выступают как основные условия комплексного и разностороннего развития способностей детей. Включению детей
в театрализованную деятельность предшествует подготовительная работа по разучиванию и драматизации небольших стихотворений, которые сопровождаются движениями. Умения перевоплощаться формируются у детей в диалоге при использовании ими перчаточных кукол (кукол бибабо, театра на рукавичках, пальчикового театра). При проведении такой работы осуществляется активизация словаря, закрепляется правильное произношение звуков в свободной речи, отрабатывается возможность произвольно изменять темп речи, высоту, силу и модуляции голоса, использовать различные виды интонаций для того, чтобы как можно более точно передать характер своего персонажа. Таким образом, дети постепенно подготавливаются к участию в театральных постановках, которые начинаются с представления небольших спектаклей. Успешность и результативность театральной деятельности зависит, прежде всего, от сотрудничества учителя-логопеда и воспитателя. В работе с детьми определены следующие задачи: 1. Совершенствовать диалогическую речь, её грамматический строй. 2. Расширять и активизировать словарный запас детей. 3. Развивать выразительность речи, используя вербальные и невербальные средства. 4. Формировать навыки эмоционального и телесного самовыражения. 5. Развивать пластическую выразительность (ритмичность, пластичность, быстроту реакции, координацию движения). Основными направлениями логопедической и воспитательной работы в театрально-игровой деятельности являются: 1. Развитие культуры речи: артикуляционной моторики, фонематического восприятия, речевого дыхания, правильного звукопроизношения. 2. Развитие общей и мелкой моторики: координация движений, мелкой моторики руки, снятие мышечного напряжения, формирования правильной осанки. 3. Развитие специального мастерства и речевой деятельности: развитие мимики, пантомимы, жестов, эмоционального восприятия, совершенствование грамматического строя речи, монологической и диалогической формы речи, игровых навыков и творческой самостоятельности. Для реализации поставленных задач выделены специально разработанные четыре блока:
Блок специально-организованного обучения в форме занятий: - связная речь (часть занятии). 882
Блок совместной деятельности воспитателя с детьми: - логопедические пятиминутки; - вторая половина одной из дней недели – «Час театра». Блок самостоятельной деятельности детей: детям создаются условия для театрализованной деятельности в группе (театральный уголок, уголок уединения, разнообразные виды театров). Блок взаимодействия родителей с детьми: - оформление письменных домашних заданий в индивидуальных логопедических тетрадях и в логопедическом уголке в приемной; - проводятся совместные выступления (родитель + ребенок) в стихах- драматизациях, сценках на праздниках, досугах, развлечениях В соответствии с основными направлениями логопедической работы в театрально- игровой деятельности были запланированы занятия с элементами театра: «В гостях у курочки Кудряшки», лексическая тема «Домашние птицы»; «Снегурочкина школа», дифференциация звуков [з], [с], лексическая тема «Зима»; дифференциация звуков [в], [в'], лексическая тема «Весна»; «Лисья школа – дифференциация звуков [л], [л'], лексическая тема «Дикие животные» и т.п. Материал легко вписался в существующую уже стратегию коррекционной работы, не потребовал специально организовывать какие-то занятия, перегружая сетку занятий. Анализируя результаты диагностики за последние два гола, сделан вывод о том, что совместная работа учителя-логопеда и воспитателя по использованию театрализованной деятельности способствует развитию речи детей. Участие ребенка в театральных постановках, творческий характер его деятельности, привлекательность этой деятельности, открывают для ребенка новое, интересное, помогает обнаружить в себе ранее неизведанное, возможности становиться сильным и прикладывать необходимые усилия, которые напрвлены на преодоление трудностей, обусловленных речевой патологией. Такая деятельномсть укрепляет положительную самооценку, порождает уверенность в себе и чувство удовлетворенности от достигнутых успехов, изменяет характер влияния нарушений речевой деятельности на деятельность в целом.
Литература. 1. Артемова Л.В. Театрализованные игры дошкольника. М., 1991. 2. Логопедия: учебное пособие для студентов педВУЗов/ под ред. Л.С.Волковой, М.,1989. 3. Маханева М.Д. Театрализованные занятия в детском саду. М., 2003. 4. Пожиленко М.Д. Артикуляционная гимнастика. Метод. рек. по развитию моторики, дыхания и голоса у детей дошкольного возраста. Спб. 2006. 5. Щеткина А.В. Театрализованная деятельность в детском саду. М., 2007.
883
РАЗВИТИЕ РИТМИЧЕСКИХ СПОСОБНОСТЕЙ У ДОШКОЛЬНИКОВ Овсянникова Н.Ю. КГКП я/с №108 «Арман»
Музыка и музыкальное воспитание играют особую роль во всестороннем, полноценном развитии ребёнка. Развитие музыкальных способностей, как формирование основ музыкальной культуры нужно начинать в дошкольном возрасте. Развитие ритмического слуха является неотъемлемой частью в развитии музыкальности детей. Оно помогает вызвать желание активно и с радостью участвовать в различных видах музыкальной деятельности: восприятии музыки, пении, музыкально -ритмических движениях, игре на инструментах, музыкально дидактических играх. Музыкальные инсценировки, театрализованные музыкальные миниатюры, музыкально-ритмические игры и упражнения повышают интерес детей к музыкальным занятиям, к заданиям педагога, что, как следствие, повышает уровень усвоения материала. Три года назад, проводя исследование музыкальных способностей детей, мы обнаружили необходимость уделить максимальное внимание проблеме развития чувства ритма. Определили для себя задачи: - учить детей слышать смену частей в музыке; - учить чувствовать характер музыки и передавать его в движении; - развивать чувство ритма, используя звучащие жесты, игру на музыкальных инструментах; - развивать координацию движения, умение ориентироваться в пространстве; -воспитывать интерес к музицированию. На следующем этапе составили картотеку упражнений, речевых игр, игр и хороводов с пением, музыкальных коммуникативных игр, консультации для педагогов и родителей, совместно с логопедом разработали программу «Логоритмические занятия в ДОО для детей с нарушением речи». Большое внимание в процессе музыкального воспитания уделялось музыкально - ритмическим движениям – это вид исполнительской деятельности детей, который включает упражнения, танцы, пляски, игры. Танцы с пением и хороводы помогали координировать пение и движения, упорядочивать темп и движения. Особенно нравились детям музыкальные коммуникативные игры, разработанные с учетом возрастных особенностей. Игры построены в основном на жестах и движениях, позволяют раскрепоститься, почувствовать свободу творчества. Большой возможностью в развитии у детей чувства ритма обладает элементарное музицирование, так как является одним из любимых детьми видов музыкальной деятельности. Игра на музыкальных инструментах способствует развитию музыкально- ритмического чувства, координации движений, общей и мелкой моторики. В процессе игры на детских музыкальных инструментах развиваются: звуковысотный, метроритмический, ладогармонический, тембровый, динамический слух и чувство музыкальной формы.
884
В занятия была включена пальчиковая гимнастика, направленная на развитие совместных действий систем организма человека (мышечной, зрительной, нервной, костной), формирующих способность выполнять точные, мелкие движения пальцами и кистями. Особое место отводилось упражнениям с ритмическими карточками. Что позволило сделать работу по развитию чувства ритма эффективной, а сочетание звучащих жестов, ритмослогов и зрительного восприятия способствовало тренировке внимания и развитию единого темпа. Детям работа по ритмическим карточкам очень интересна. По предложенным схемам предлагалось сочинить мелодии на определенный слог, простучать, прохлопать по коленям, в ладоши ритмический рисунок, проиграть его на музыкальном инструменте (бубен, асатаяқ, треугольник и т.д.). Дети составляли ритмическую схему, пропевали по ней свое имя, имя соседа, что помогало раскрывать творческий потенциал. Работа над ритмическим развитием велась планомерно и постоянно в различных видах музыкальной деятельности, в различных вариантах. Подводя итоги проделанной работы можно сказать, что, учитывая особенности музыкально-ритмического чувства, двигательной сферы и ритмической организации речи, направленных на коррекцию моторных, музыкальных и речевых процессов, можно добиться развития ритмических и музыкальных способностей в целом.
Литература: 1. Ветлугина Н.А., Кенеман А.В. Теория и методика музыкального воспитания в детском саду. – М., 1983 – 250 с. 2. Волкова Г.А. Логопедическая ритмика. – М.: Просвещение, 1985. - 191 с. 3. Выготский Л. С. Воображение и творчество в дошкольном возрасте. М., 1967.- 334 с. 4. Гоголева М.Ю. «Логоритмика в детском саду» - Ярославль: Академия развития, 2006. – 160 с. 5. Картушина М.Ю. «Логоритмика для малышей» - М.: ТЦ Сфера, 2005.-160 с. 6. Приемы обследования музыкально-ритмических способностей дошкольников с общим недоразвитием речи. /Журнал «Гуманитарные и социально-экономические науки», 2006, № 3. (включен в список ВАК РФ). 7. Рычкова Н.А. Логопедическая ритмика. - М.: Гном-Пресс,1998. - 36 с. 8. Теплов Б. М. Психология музыкальных способностей. — М., 1947. — 335 с. 9. Речь, артикуляция и восприятие // Под ред. Чистович Л. А., Кожевников В.А. М. - Л.,1965. – 420 с.
885
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ МЕТОДОВ ПЕДАГОГИЧЕСКОГО МЕНЕДЖМЕНТА В ДОШКОЛЬНОЙ ОРГАНИЗАЦИИ.
Омар Б.С. КГКП я/с №53 «Алмагуль» жүктеу/скачать 14,44 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|