Кейбір ингибиторлар бос ферментпен емес, фермент-субстратты комплекспен комплекс түзеді: ES + J <====> ESJ
Бұл жағдайда субстраттың концентрациясының артуы ингибиторлардың әсерін төмендетпейді. Мұндай ингибиторлар бәсекелестік емес деп аталады.
Олар өздерінің құрылымы бойынша берілген ферменттің субстратына ұқсас емес. ESJ комплексінің түзілуіне ферменттің белсенді орталығы емес, оның бір бөлігі ғана қатысады.
Комплекстің түзілуі фермент конформациясыныңөзгеруіне әкеп соғады және субстрат ферментке қосылғанымен де, катализдің жүруі мүмкін болмайды.
Цитохромоксидазаның бәсекелес емес қайтымды ингибиторы цианидтер болып табылады, олар осы ферменттің простетикалық тобының мыс иондарын байланыстырады.
Қайтымсыз ингибиторлау
Қайтымсыз ингибиторлауды ауыр металдар иондарының өте аз концентрациясы, мысалы, сынап, күміс, мышьяк иондары, иодсірке қышқылы, n-хлормеркурибензоат тудырады.
Ферменттердің қайтымсыз ингибиторлануын, яғни инактивтенуін субстраттардың кейбір құрылымдық аналогтары (3-хлорацетолфосфат диоксиацетон фосфатизомеразаны инактивтейді) және коферменттердің аналогтары тудырады, олар нағыз коферменттің орнын басуға қабілетті болғанмен де, оның қызметтерін атқара алмайды.
Мысалы, ацетилхолинэстеразаны қайтымсыз ингибиторлау холинэргиялық синапста ацетилхолиннің жинақталуына әкеледі, бұл өткізгіштіктің бұзылуын тудырып, паралич немесе өліммен аяқталады.
Көптеген дәрілік заттар ферменттердің ингибиторлары болып табылады.
Мысалы, көптеген ауруларды емдеу кезінде құрамында сынап, мышьяк, висмут бар препараттар пайдаланылады, олар бактериялардың ферменттерін ингибиторлап, емдік әсер етеді.
