Білімдегі жаңалықтар №1 (53), 2016 Республикалық ақпаратты-әдістемелік журнал

52

Білімдегі жаңалықтар

м

ектепке

 

қадам

: 

мектепке

 

дейінгі

 

Білім

 

Беру

 

мен

 

тәрБие

Литература:

1. С.А.Назарбаева «Путь к себе». Алматы, 2000 г. 

2. Значение и специфика театральной деятельности. Р.Р.Кочетова. М., 1985 г.

3. Детский сад и семья. Т.А.Маркова. М. 1981 г. 

РАЗВИТИЕ САМОПОЗНАНИЯ ДОШКОЛЬНИКОВ 

ЧЕРЕЗ ПОЗНАНИЕ ПРИРОДЫ РОДНОГО КРАЯ

Титоренко Н.Ю.,

воспитатель высшей категории

ясли-сада № 8 «Думан», г.Астана

Предназначение  программы  «Самопо-

знание»  ориентировано  на  формирование 

у детей опыта нравственных отношений с 

окружающим миром. 

Любовь  к  Родине,  природе  родного 

края,  родному  народу,  развитие  чувства 

прекрасного у ребенка начинается с любви 

к  родному  очагу,  где  он  родился  и  вырос. 

Как  в  свое  время  отметил  К.  Г.  Паустов-

ский: «Любовь к родной стране не возмож-

на без любви к ее природе». 

Эти  слова  замечательного  русского 

писателя  наиболее  точно  подчеркивают 

значение природы в нашей жизни. Мы по-

лагаем, что именно в семье ребенок может 

получить первые знания о том как научится 

любить и беречь родную природу.

Мы привыкли к тому, что изо дня в день 

нас окружают растения, животные, светит 

солнце,  разливая  вокруг  нас  свои  золотые 

лучи.  Нам  кажется,  что  это  было,  есть  и 

будет всегда. На лугах всегда будут лежать 

зеленым ковром травы, будут цвести цветы, 

раздаваться пение птиц. Но это все не так. 

Если мы не научимся сами и не научим сво-

их детей воспринимать себя как часть мира 

живой  природы,  то  будущее  поколение  не 

сможет любоваться и гордиться красотой и 

богатством нашей Родины.

С чего начинается Родина? Все мы хо-

рошо  помним  слова  из  знакомой  песни. 

Она может начинаться с детского сада, где 

малыш  проводит  первые  годы  своей  жиз-

ни;  со  двора,  где  он  играет  с  друзьями;  с 

родного города, где он родился; с березки, 

которая  растет  у  дома.  Все,  что  окружает 

человека с детства, все, что дорого ему, это 

и есть родные края, родные места, его Роди-

на. Любить Родину, это не только любовать-

ся ее красотой, это, прежде всего, охранять 

ее, бережно относиться к ее объектам.

В общении с природой, важно научить 

дошкольников  взаимодействовать  с  ней.  С 

одной стороны, это должно быть достаточ-

но уверенное, адекватное поведение в при-

родной среде, с другой – бережное обраще-

ние  с  растениями  и  животными.  Достичь 

этого можно, если умело сочетать практи-

ческие методы, использовать самостоятель-

ность и активность детей.

Для  воспитания  экологической  куль-

туры  у  детей  дошкольного  возраста,  не-

обходимо  обеспечить  им  возможность  об-

щаться с природой. Мы должны дать детям 

возможность реализовывать свои знания в 

различных  ситуациях,  оказывать  посиль-

ную  помощь  тем  животным  и  растениям, 

которые  в  ней  нуждаются.  Важно,  чтобы 

дошкольник  знал,  как  он  может  и  должен 

действовать в природе, а не только то, чего 

он  делать  не  должен.  Необходимо  форми-

ровать  эмоциональное  отношение  к  при-

роде,  чтобы  дети  радовались,  огорчались, 

удивлялись  природным  объектам,  чтобы 

природный мир родного края был неотъем-

лемой частью мира каждого ребенка.

Первичной должна быть задача форми-

рования нравственного поведения в приро-

де, умение замечать в ней неблагополучие 

и устранять его. Чтобы сохранить природу, 

53

№ 1 (53) - 2016

с

тупеньки

 

к

 

школе

: 

дошкольное

 

оБучение

 

и

 

воспитание

 

любить ее, необходимо жить в гармонии с 

окружающим  миром.  Во  многом  это  зави-

сит от нас, воспитателей, от радости обще-

ния с природой, которую мы дадим нашим 

детям.  Мы  радуемся  зеленой  траве,  снеж-

ному  полю,  поющим  птицам,  всему,  что 

вызывает  добрые  чувства.  Возмущаемся, 

негодуем, встречаясь с тем, что губительно 

отражается на природе. Чтобы воспитывать 

у  детей  чувство  отзывчивости,  нужно  на-

полнить сначала свою душу добром, счас-

тьем, мечтой. Мечта воспитателя – растить 

отзывчивых,  добрых,  милосердных  детей, 

учить их экологически грамотному поведе-

нию  в  природе,  гуманному  отношению  ко 

всему  живому,  способствовать  развитию 

бережного,  ответственного,  позитивного 

отношения  к  природе,  окружающему,  раз-

вивать интерес, воспитывать любовь к род-

ному краю.

В нашей дошкольной организации вос-

питателями  многое  делается  для  создания 

эколого-развивающей  среды  в  помещении 

групповых комнат и на его территории. Во 

всех группах оборудованы уголки природы. 

На территории нашего детского сада созда-

ны  цветники,  посажен  огород,  где    растут 

овощи доступные для ухода детьми. Это по-

зволяет в естественных условиях знакомить 

детей  с  объектами  и  явлениями  природы, 

способствовать  формированию  представ-

лений о взаимосвязях в природе, развивать 

наблюдательность, интерес к ней, эстетиче-

ские чувства, любовь, бережное отношение 

к родному краю. 

Влияние природы на ребенка огромно. 

Дети ежедневно в той или иной форме со-

прикасаются  с  ее  объектами  или  явления-

ми: это происходит на занятиях, на прогул-

ке,  во  время  наблюдения,  чтения  стихов, 

рассказов,  труда  на  природе  и  в  уголках 

природы,  рассматривания  иллюстраций  в 

книгах о природе нашего края и т.д. Такое 

общение с природным окружением форми-

рует у детей любовь к своей Родине. В этих 

условиях  дети  получают  элементарные                        

географические сведения о родном крае.

В  организованной  учебной  деятельно-

сти в подобласти «Экология» рассказываем 

о природоохранной работе, редких экземп-

лярах растительного и животного мира на-

ших  мест.  Вместе  с  родителями  создали 

«Красную книгу», куда внесли рисунки жи-

вотных и растений, которых надо охранять 

и оберегать.

Проводим  с  детьми  эксперименталь-

ную работу. Для этой цели оборудован уго-

лок природы. В ходе проведения наблюде-

ний  и  элементарных  опытов,  побуждаем 

детей  высказывать  свои  предположения  о 

причинах наблюдаемого явления, совмест-

но  выбираем  способ  решения  возникших 

познавательных задач. У детей развивается 

способность сравнивать, сопоставлять, де-

лать  выводы,  высказывать  суждения.  Эле-

ментарные опыты ставим на основе имею-

щихся у детей представлений, которые они 

получают в процессе наблюдений и труда. 

Элементарные опыты мы проводим для оз-

накомления детей со свойствами песка, гли-

ны, почвы, воды, снега и т.д. Для этих целей 

в уголке имеется все необходимое оборудо-

вание для работы.

Используем  в  своей  работе  и  такие 

формы экологической работы как экологи-

ческие игры: «Что растет в родном краю?», 

«Кто, где живет?», «Где, что растет?», «До-

машние и дикие животные», «Грибы» и т.д.

Приобщению  детей  к  миру  природы 

способствует  беседа,  которая  предваряет 

или завершает другие экологические меро-

приятия. В ходе беседы у детей формирует-

ся убеждение о необходимости и возможно-

сти оказания помощи природе, сохранения 

красоты  и  богатств,  воспитания  любви  к 

ней.  Тематика  бесед  разнообразна:  «Мы  – 

друзья  природы»,  «Природа  –  наш  дом», 

«Берегите лес», «О чем рассказывает Крас-

ная книга».

Важным  в  нашей  работе  с  детьми  яв-

ляется использование средств закрепления 

знаний  и  представлений  о  познаваемых 

объектах  природы  и  явлениях  происходя-

щих в разные сезоны. Это фиксация наблю-

54

Білімдегі жаңалықтар

м

ектепке

 

қадам

: 

мектепке

 

дейінгі

 

Білім

 

Беру

 

мен

 

тәрБие

дений знаково-символическими средствами 

в календарях природы, зарисовки наиболее 

интересных  явлений,  которые  в  дальней-

шем используем в итоговых и обобщающих 

беседах. Все рисунки собираем в папку и в 

свободное время дети имеют возможность 

ее  рассматривать,  вспоминать  о  проделан-

ной работе. 

В  книжном  уголке  постоянно  поме-

щаем  репродукции  картин  А.Саврасова, 

И.  Левитана,  И.  Шишкина,  А.  Исмаилова, 

К.Тельжанова, К. Каметова и других худож-

ников,  отражающих  красоту,  разнообразие 

родной природы в разные времена года. 

Огромную  роль  в  ознакомлении  детей 

с  природой  родного  края  играет  художе-

ственная литература, которая воздействует 

как на сознание ребенка, так и на его чув-

ства.  Яркий,  образный  язык  произведений 

создает  у  детей  определенное  настроение, 

повышает  познавательный  интерес  к  при-

роде.  Знакомим  детей  с  произведениями 

художественной  литературы  казахских  пи-

сателей (А. Дюзельханова, А. Кастеева, Д. 

Досжанова,  К.  Наурызбаева)  и  поэтов  на-

родов мира, которые уделяли теме природы 

большое значение.

В некоторых народных сказках, стихах 

русских  поэтов,  рассказах  В.  Бианки  «Си-

ничкин  календарь»,  М.  Пришвина  «По-

следние грибы», С.Есенина «Нивы сжаты», 

«Заколдован  невидимкой»,  К.  Ушинского 

«Почему опустел лес», И. Бунина «Первый 

снег»,  Абая  «Времена  года»  необычайно 

тонко раскрывалась красота родной приро-

ды,  выражалось  проникновенное  лириче-

ское чувство, ощущение Родины. 

Природоведческая  книга  помогает  ре-

бенку внимательнее присмотреться к окру-

жающей природе, учит правильно воспри-

нимать ее.

Воспитать  настоящего  человека  без 

любви к Родине, природе, любви действен-

ной,  подкрепляемой  полезными  делами, 

без  заботы  об  охране  природы  просто  не-

возможно.

И как отрадно видеть, что наши усилия 

по  воспитанию  экологической  культуры, 

любви к родной природе не пропали. 

Чтобы  занятия  были  интересными  и 

красочными, используем информационные 

технологии  (проектор,  компьютер,  магни-

тофон,  телевизор,  «Волшебную  ручку»)  и 

другие средства.

Таким  образом,  мы  взрослые,  привле-

кая детей к тесному общению с природой, 

к  познанию  мира  растений  и  животных, 

способствуем активному развитию у детей 

таких качеств как доброта, терпение, мило-

сердие, трудолюбие, любовь. Эти черты, за-

ложенные в раннем детстве, прочно вой-дут 

в характер человека, станут его основой.

Ведь Родину, как и родителей не выби-

рают. Она дается нам при рождении и наша 

задача воспитать чувства любви к родному 

краю и родной природе с детского возраста. 

Воспитывать  чувство  патриотизма  и  люб-

ви к родному краю нельзя без любви и бе-

режного отношения к природе, животным, 

птицам,  рыбам,  насекомым  и,  конечно  же, 

к Человеку.

Мне  хочется,  чтобы  дети  с  самых  ма-

лых лет освоили искусство быть всегда 

здоровыми  и  счастливыми,  чтобы  учи-

лись и росли, обретая мудрость жизни и 

счастье в служении человечеству. Что-

бы  осознавали,  кто  они  есть,  для  чего 

живут и к чему должны стремиться.

  

 

С. А. Назарбаева

 Литература:

1. Пособие по самопознанию «Я - человек», раздел «Экологическое воспитание» // Алма-

ты, 2002. 

2.  Умственное  воспитание  детей  в  процессе  ознакомления  с  природой  родного  края. 

Н.Ф.Виноградова, М., 1978.

3. Эстетика и современность «Чувство природы и искусство», М., 1986.

55

№ 1 (53) - 2016

Ө

зекті

 

ақпарат

ҚАЗАҚ ХАНДЫҒЫНЫҢ ЖАЛҒАСЫ - ТҰҒЫРЫ БИІК 

ТӘУЕЛСІЗ ҚАЗАҚСТАН

Нұрбекова Р.,

«Өрлеу» БАҰО» АҚ филиалы ШҚО 

бойынша ПҚ БАИ аға оқытушысы

Кез  келген  дамудың  мазмұны  мен 

нәтижесі жалғастық пен сабақтастықта жа-

тыр.  Бұл  қағида  бұзылған  жерде  ілгерілеу 

болмайды.  Қазақ  хандығының  құрылуына 

Дешті  Қыпшақ,  Моғолстан  және  Мауе-

реннахр  аумақтарындағы  мемлекеттердің 

саяси  дамуы,  бір-бірімен  саяси  қарым-

қатынастары қолайлы жағдай жасаған. 

Керей  мен  Жәнібектің  Моғолстанға 

көшіп 

келуіне 

Дешті 

Қыпшақтағы 

Әбілқайыр  хандығы  мен  Моғолстан 

арасындағы  қарым-қатынастар  себепші 

болса,  Моғолстанның  батысында  Қазақ 

хандығының  құрылуына  Моғолстан  мен 

Мауереннахр  билеушілері  арасындағы 

шиеленіскен саяси жағдайлар алып келеді. 

Жүздеген жылдар бойы желісі үзілмеген 

сабақтастық қара шаңырақты ұстап қалған 

қазақтарға ақыл мен қайратты, ыстық жүрек 

пен  сабырды  молынан  дарытып,  жүз  жыл 

жоңғарлармен соғысқанда, 260 жыл отарлау 

мен тоталитаризмнің қыспағында қалғанда 

дұшпанына  жер  бетінен  жойып  жіберуге 

мүмкіндік бергізбеді. 

Тарих  -  бәсекеге,  сұрапыл  сынаққа 

төтеп бергендердің алатын еншісі.

Қазақ  жерінде  атқан  тәуелсіздік  таңы 

Алтай мен Атыраудың арасын алып жатқан 

мына  дархан  даланың  төсін  қанымен, 

терімен 

суарған 

ата-бабаларымыздың 

қасиетті  күресінің  заңды  жемісі,  нақты 

нәтижесі.  Ғасырлар  бойғы  арман  жүзеге 

асты, дербес Қазақ елі, Тәуелсіз Қазақстан 

Республикасы  дүниеге  келді.  Бұл  тарихта 

кеткен  есеміз  еселеніп  қайтқан,  алдынан 

азаттықтың  ақ  таңы  атып,  иісі  алаштың 

бірі-біріне құтты болсын айтқан күні. 

Елбасымыздың  «Тәуелсіздіктің  біздің 

бәрімізге артар міндеті мол. Енді еңселі ел 

болудың  жолына  шындап  түсуіміз  керек. 

Әлеуетіміздің асуы да, дәулетіміздің тасуы 

да өз қолымызда» [1] - деп, барша Қазақстан 

халқына  үміт  артқаны  да,  сол  міндетті 

орындау жолында қаншама тер төгіліп, есе-

ленген еңбектің құйылып жатқаны да аян.

Елбасымыз 

Нұрсұлтан 

Әбішұлы: 

«Жаһандық  әлем  өңірлер  бойынша 

бірігуде. Бұл қазіргі дүниеде аман болудың 

алғышарттарының  бірі.  Біз  мұны  белсенді 

түрде  жүзеге  асырдық,  сөйтіп  табысқа 

қол  жеткіздік.  Соңғы  бес  жылда  біздің 

экономикамыздың  үздіксіз  даму  деңгейі 

халықаралық  сарапшылар  қауымдастығы 

тарапынан  жоғары  баға  алды.  Бүгінде 

әлемнің алдыңғы қатарлы қаржы институт-

тары да осындай жоғары баға беріп, бұрын-

соңды  болмаған  және  жаһандық  қаржы-

экономикалық  дағдарысына  Қазақстанның 

қарсы  шаралар  қабылдай  білгендігін  мой-

ындады.  Қазақстанның  мемлекеттілігін 

нығайттық,  халықтар  достығын  сақтай 

білдік,  өзіміздің  модернизациялық  даму 

мүмкіндігімізді  іске  асырдық,  қазіргі 

заманға  нарықтық  экономиканы  құрдық» 

[2] - деп еліміздің басты жетістігін осылай 

атап көрсеткен болатын. Соның айғағы бо-

лар  үш  мемлекет  -  Қазақстан,  Ресей  және 

Беларусь Кеден Одағын құрып, сол арқылы 

өз  азаматтарының,  өз  экономикасының, 

халықаралық  рыноктарға  ықпал  ету 

мүмкіндіктерін 

кеңейтті. 

Дамыған 

инфрақұрылымдар 

қазақстандықтардың 

алдынан  білім,  медициналық  қызметтің 

лайықты  сапасын  алудың  таңдауын 

кеңейту  жөнінде  қосымша  мүмкіндіктер, 

ал  бизнестің  алдынан  аумақтық  кеңеюдің, 

халықаралық  қоғамдастыққа  кірігудің, 

өзінің  бәсекеге  қабілеттілігін  арттырудың 

56

Білімдегі жаңалықтар

Ө

зекті

 

ақпарат

қосымша мүмкіндіктерін ашып берді. Сау-

да, экономикалық, гуманитарлық, лаңкестік 

пен  экстремизмге  қарсы  күрес  саласында 

ынтымақтастық  мәселелерін  қарастырған 

Шанхай  үдерісі  басталған  1996  жылдан 

бері  Қазақстан  -  Шанхай  Ынтымақтастық 

Ұйымына  өзара  іс-қимылдың  белсенді 

қатысушысы  болып  келеді.  1996  жылы 

«Шанхай  бестігі»  деген  атаумен  құрылған 

халықаралық  Шанхай  Ынтымақтастық 

Ұйымына  мүше  мемлекеттердің  ара-

сында  қауіпсіздік  пен  тұрақтылықты 

қамтамасыз  ету  саласында  өзара  іс-

қимылдың  оң  тәжірибесі  жинақталып, 

мүше  мемлекеттердің  арнайы  қызметтері 

мен  құқықтық  органдары  лаңкестік  және 

экстремистік күштермен күресу үшін тиімді 

байланыстар орнатты. 

Әлемдік 

қауымдастықтар 

арасын-

да  зор  беделге  ие  болып  үлгірген  біздің 

еліміз үшін абыройлы болған міндеттердің 

бірі  Қазақстан  Республикасына  әлемнің 

56  мемлекетінің  басын  қосып  отырған 

Еуропаның Қауіпсіздік пен Ынтымақтастық 

Ұйымына  төрағалық  етуін  де  атап  ке-

туге  болады.  Орталық  Азия  елдері  ара-

сында  Қазақстан  тұңғыш  рет  төраға  бола 

отырып,  Қырғызстандағы  дағдарысты 

шешу  сияқты  қиын  кезеңге  тап  келді.  Бұл 

дағдарыс  Еуропалық  Қауымдастық  және 

Ынтымақтастық 

Ұйымы 

басшылығы 

арқасында  табысты  реттелді.  Сол  кезеңде 

ЕҚЫҰ-ның 

Астаналық 

декларация-

сы  қабылданды.  Бұл  Еуроатлантикалық 

және 

Еуроазияттық 

қауіпсіздігінің 

біріккен  және  бөлінбес  қауымдастығының 

қалыптасуындағы жаңа кезең бастамасы бо-

луы мүмкін. Енді «Хельсинки рухы» түсінігі 

«Астана рухы» феноменімен кеңейтілді /4/. 

Елбасымыздың 

көрегенділігімен, 

ел  жұртымыздың  толеранттылығымен, 

әлемді  аузына  қаратқан  Қазақ  елі  Афри-

ка,  Азия,  Еуропа  және  Оңтүстік  Амери-

ка  құрлықтарының  үлкен  географиялық 

аймақты мекендейтін халықтарының жалпы 

саны 1,5 млрд. құрайтын 57 мемлекеттің [3] 

басын біріктіретін үлкен форум Ислам Кон-

ференциясы Ұйымына төрағалық етті. Осы-

лайша, әлем қауымдастығының ұйтқысына 

айнала  білген  Елбасымыз  бастаған көш - жас 

республика  Қазақстанның  ХХІ  ғасырдың 

екінші  онжылдығындағы  дипломатиялық 

қызметі нәтижелілігін көрсетпек.

Мемлекетіміз енді ғана тәуелсіздік алы-

сымен  көптеген  реформалардың  өмірге 

келуін  талап  еткен  экономикадағы  еркін 

нарықтық  қатынастар  жолына,  демократия 

және  әлемдік  қоғамдастыққа  толыққанды 

кіру  жолына  түсті.  Кез  келген  реформаны 

жүргізу  өздеріне  жүктелген  міндеттерді 

орындауға  қабілетті  білікті  мамандардың 

болуын  талап  ететіндігі  барлығымызға 

белгілі.  Сондықтан  әлемнің  алдыңғы 

қатарлы  оқу  орындарынан  білім  алған  ма-

мандар қажеттігі туындады. 

1992  жылдан  бастап,  «Болашақ» 

бағдарламасы  бойынша  шетел  оқу  орын-

дарына  жүздеген  жас  қазақстандықтар 

білім  ала  бастады.  Осы  уақыт  ішінде  20 

мыңнан астам жас мамандар дайындалған. 

Бүгінгі  күні  бізге  халықаралық  деңгейде 

өз  күшімізбен  дайындайтын  ғылым  мен 

білім  индустриямыз  қажет.  Осы  орайда, 

1993 жылдан бастап көкірегі ояу, көзі ашық 

жастарымыздың  «Болашақ»  бағдарламасы 

бойынша  алыс-жақын  шетелдерден  білім 

алуын  қамтамасыз  етті.  Қазақстан  қазіргі 

уақытта білім беру, адам мен бала құқығын 

қорғау  саласындағы  барлық  негізгі 

халықаралық  құжаттарға  қатысушы  болып 

табылады.  Бұл  жоғары  білім  саласындағы 

жалпыға  бірдей  адам  құқықтары  Декла-

рациясы,  Балалар  құқығы  туралы  Конвен-

ция, адамдардың экономикалық, әлеуметтік 

және  мәдени  құқықтарының  Халықаралық 

декларациясы,  Болон  және  Лиссабон  Кон-

венциялары және басқалар. 

Джомтьен  мен  Дакардағы  «Баршаға 

     Еліңнің ұлы болсаң, еліңе жаның 

ашыса,  азаматтық  намысың  бол-

са,  қазақтың  ұлттық  жалғыз 

мемлекетінің нығайып - көркеюі жо-

лында жан теріңді сығып жүріп еңбек 

ет.  Жердің  де,  елдің  де  иесі  өзің 

екеніңді ұмытпа!

 

         Н. Ә. Назарбаев

жүктеу/скачать 1,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: