Ә с I гі т I к б I л I m г. А. Кактаева философия
Теріске шыгару ды теріске шыгару (терістеді теріс-
жүктеу/скачать 12,84 Mb. Pdf көрінісі
|
httpkmib.netuchebnikifilosofija.g.kaktaeva-2.pdf
| Теріске шыгару ды теріске шыгару (терістеді теріс-
піеу) заңы дамудың бірінен соң бірі келіп отыратын ке- зеңдерінің, ескі мен жаңаның, бір-бірімен ңалайша бай- ланысты екенін көрсетіп, дамудың жалпы тенденциясы, алған бағыты ңандай деген сүрақңа жауап береді. Теріске шығару дегеннің мәнісі жаңа ескінің орнын басады, яғни дамудың бір кезеңімен ауысады деген сөз. Ескіден ж аң аға көш у, бір кезеңнің екінш і кезеңмен ауысу процесінің өзі философияда теріске шыгару деп аталады. Сонымен, даму дегеніміз - ескіні жаңа үдайы теріске шығарып, ауыстырып отыратын процесс. Теріске шығарудың сипаттары: - ж алпыға бірдей; - іш тей тән нөрсе. Д и ал ек ти к ал ы қ теріске ш ығару ескінің іш індегі жақсыларын сақтап ңалады. Ж аңа ескіні жай лақтырып тастайды деп ойлау дүрыс болмас еді. Ж аңа ескіні ешңа- шан түгелдей жойып жібермейді, олардың арасында түп- сіз түңғиың жоң. Ж аңа ескіден өзінің алдындағы даму- дыңбарлық жетістіктерін қабыл алады. Дәурені өткенді теріске шығарудың өзі жаңсы және прогресшіл нәрсені саңтап қалып, мүның онан әрі дамуына жағдай туғызу үшін ңажет. Ж аңаны ң ңандайы да дами келе, ерте ме кеш пе, ескі- ге айналады. Ж алпы жөне түтас алғанда үдемелі процесс болып ке- летін даму процесінде кейбір бүраң жолдар және уақыт- ша шегінулер болады. Д иалектика алға басуға себепші болатын ңүнды нөр- сенің бөрін саңтап, пайдалану керек, өткеннің жақсы 85 мүраларын сын көзім ен қабы лдап, ш ы ғарм аш ы лы қ жолмен ңайта өңдеп отыру керек деп үйретеді. Даму спи- раль бойынша жүретін сияқты. Терістеуді терістеу заңы дамудың бағытын көрсетеді; ол прогресс, спираль. Гегель осыған мынадай мысал келтірген: өсімдік өсе келе гүл жарғанда, гүл-өсімдіктен басңаша, гүл өзін шы- гарған нәрсені теріске шығарады, ол оған қарама-ңарсы нәрсе болып түр, біраң солай бола түра, ол өсімдіктің өз туындысы, ол өсімдікті терістеу арңылы ғана оның бол- мысын растайды, бекітеді, жалғастырады. Гүлден шық- қан жеміс те енді гүлден тіпті басқа, тіпті бөтен көрінуі ықтимал. Жеміс гүлді де, ол арңылы өсімдікті де теріске шығарады. Біраң оның да теріске шығаруы өсімдіктің бүтін болмысын жалғастырып, нығайтудың жолы. Диа- лектикалық терістеу жолымен жүрсек, біз қазақ халңы- ның көптеген рухани байлықтарын саңтай отырып, олар- ды дамытуымыз керек. Біраң тоталитарлың тәртіп өр түрлі себептермен мыңдаған жылдар бойы қалыптасқан мәдениеттерді түншыңтырып тастады. "Мазмүны жағы- нан социалистік, формасы бойынша үлттық" дейтін жа- лған үранды жамылған билеуші партия үлттар мәдени- етін темір тор шеңберінен шығармай үстап келді. Тәу- елсіздікке қолы жеткен Қазақстан Республикасы алдын- да түрған, орасан зор өрі ңасиетті маңсат - халық ру- хын, оныңөзегі - медениетті, салт-дәстүрлерімізді ңайта- дан ңалпына келтіру. жүктеу/скачать 12,84 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|