Ауылшаруашылық тәжiрибесiнде ауа-райын болжауды пайдалану
Ауылшаруашылығы үшiн ұзақ мерзiмге ауа-райын болжаудың маңызы өте зор, бұл ауылшаруашылық жұмыстарын жопарлағанда ескерiледi: топырақ өңдегендегi агротехникалық тәсiлдер, ауылшаруашылық техникаларын пайдалану, себу мерзiмi, дақылды отырғызу, тұқым себу тереңдiгi және мөлшерi, минералды және органикалық тыңайтқыштарды енгiзу және т.б.
Ауа-райын қысқа мерзiмге болжау қатерлi жағдайлардан сақтандыру үшiн пайдаланады (үсiк, құрғақшылық, аңызақ, шаңды боран, бұршақ және т.б.), бұл олармен келетiн шығынды азайтуға мүмкiндiк бередi. Мысалы: көктемгi соңғы немесе күзгi алғашқы үсiктердi болжау оларға қарсы күрес шараларын дер кезiнде жүргiзуге мүмкiндiк бередi. Бұл еңбек күшiн көп қажет ететiн дақылдарды, өсiрумен айналысатын шаруашылықтарға қатысты. Өйткенi көкөнiс және темекi дақылдарының көшеттерiнiң құны қымбат тұрады, қырыққабат, қызанақ, тәттi бұрыш, баклажан, ал бiр болжау осыған кететiн шығынды он, жүз есе азайтады.
Күзгi ауа райы болжамы егiн жинауды тездеттiредi және өнiмдi сақтайды.
Ауа-райы болжамын ескермеу шаруашылықтарға шығын әкеледi. Мысалы: Алматы облысының бiр шаруашылығында ауа-райы болжамына немқұрайлы қарау себебiнен 200 қойды қырып алған. Үсiктiң болатын, температураның төмендейтiн болжамына қарамай қойларды шомылдырып жуған, ал ауа-райы болжамы тура келген.
Қорыта келгенде, ауа-райы болжауларын өндiрiсте, әсiресе ауылшаруашылығында пайдалану экономикалық тиiмдiлiктi 40-50% көтеруге мүмкiндiк бередi.
Бақылау сұрақтары
Ауа-райы және оның өзгеру себептерi
Ауа массалары
Атмосфералық фронттар, пайда болу себептерi
Ауа-райын болжау әдiстерi
Жергiлiктi белгiлер бойынша ауа-райын болжау
Халық дәстүрi бойынша ауа-райын болжау
Әдебиеттер
Негізгі:
1. Атақұлов Т.А., Ержанова К.М. Агрометеорология практикумы, Оқу құралы. Алматы, 2007 ж.
2. Атақұлов Т.А., Ержанова К.М. Агрометеорология, Оқулық (электрондық). Алматы, 2007 ж.
3. Чирков В.И. Агрометеорология, Учебник М. 1976
Қосымша:
1. Атақұлов Т.А., Дәндібаев Б.Д. Агрометеорология курсы бойынша оқу әдістемелік құрал. Алматы, 1998.-34 б.
2. Атақұлов Т.А., Герасименко Г.Д. Влияние микроклимата на фенологию яровой пшеницы при различном режиме орошения. Труды КазНИметеорологического института. М., Гидрометеоиздат, 1981.-60 с.
3. Агроклиматические ресурсы. Справочники по областям и республикам. Л., Гидрометеоиздат
Достарыңызбен бөлісу: |
