болса оныц т эр б и ес тугел болганы деп туш ндейдь Жас eспiрiмдi осындай жогары талаптар коя
тэрбиелеуде М.Жумабаев халыктык тэрбиенщ рeлiн жогары багалады. « ¥ л т т э р б и ес баягыдан
сыналып келе жаткан тактак жол болгандыктан, эрбiр тэрбиешi, се з жок, улт тэрбиешмен таныс
болуга тиiс. Сол улт тэрбиесiмен тэрбие кылуга мiндегтi» [4, 18], - деп туш ндейдь Ал улт тэр б и ес
оныц ауыз эдебиетiнде, туа сала е с т г е н елец-жырлар, жацылтпаш, жумбактар, ертеп-ацыздар
баланыц сезiм мушелерiне эсер етш, акыл-ойын калыптастырудагы тэрбие куралдарыныц ец
куаттысы екендiгiн де ескертедi.
Казак зиялыларыныц устаздык тэжiрибелерiмен танысу аркылы болашак маман эдебиет пэш
муFалiмiне тэн терец бiлiмдiлiктiц, парасаттылыктыц, жауапкершш ктщ улгiсiн кeрiп уйрене алады.
Б елгш галым, эдебиетшi Б.Кенжебаевтыц 1922 жылы Москвадагы Куншыгыс енбекшiлерiнiц
коммунистiк университетшде улы акын Магжан Жумабаевтан окыгандыгы ж eнiнде жазган
естелiгiнен алынган мына бiр шагын узiндi осы пiкiрдi жан-жакты айкындайды:
«...Магжан галым, тэжiрибелi, шебер окытушы, аскан методист-педагог едь Педагогика жайында,
казак тiлi мен казак эдебиетш окыту жайында жариялаган кiтабы, макалалары болушы едi. Осыдан
болу керек, ол бiзге казак т ш мен казак эдебиетiн тамаша окытты, сабак устiнде лекциялык,
практикалык эдiстердi ретiмен катар колданар едь
Мейлi, лекциялык сабакта болсын, ол кагазга, кiтапка карамайтын. Сез арасында келтретш мысал
елецдер мен эцгiмелердi тугел жатка айтатын. Декламация окып турган тэрiздi барлык нэшiн,
сипатын, кимылын келтiрiп айтатын.
¥стазы мы з бiзге алгашкы сабактан бастап-ак тапсырма бердь «Эркiм ез бiлген бiр ертект жазып
келсiн. Соны класта окып, бэрiмiз бiрге талкылаймыз"- дедi. Солай iстедi де. Сeйтiп ол бiзге эрi
эдебиеттi, эрi дурыс жазуды, эрi макала-шыгарма жазуды уйрегтi.
Бiрнеше сабакта бiз Абай eлендерiн окып-уйрендш. 1923 жылы Ташкентте Абай eлецдерi екiншi
рет кiтап болып шыккан едь Сол кiтапты тексердiк. Осы сабактарда Магжан Абай eлецдерiн жаттату,
талдау, танытумен кабат эдебиет теориясыныц, эстетиканыц кептеген мэселелерiн тусiндiрдi, керкем
шыгарманы, eлендi, акын творчествосын тушну, талдау жолдарын, эдiстерiн уйрегтi [3, 301].
Магжан Жумабаевтыц лирикалык шыгармаларды окытуда олардыц идеялык, мазмундык,
керкемдш ерекшелiктерiн тутас алып жуйелi турде карастыргандыгы, окушы жастарды оку
материалына, такырыпка кызыктыру амалдары устаздык кабшет пен акындык шеберлiктiц уйлесiмдi
кершюь Акынныц окушыларга поэзияны мецгертудiц алгашкы сатысы оны мэнерлеп окыту деп
есептегеш, мэтiннiц мазмунын кeркемдiк eрнектерiмен уйлестiре карастыруды талап етiп отыруы,
талдауды шыгармашылык жумыстарга негiздеуi дэлелденген педагогикалык жэне эдютемелш
кагидалармен сабактас. М ундай сабактар болашак муFалiмдерге балалардыц сана-сезiмiне керкем
сезбен эсер етудщ , терец ой тугызудыц, биiк угымдарды калыптастырудыц жолдарын дурыс
айкындауга уйретедь
МуFалiмнiц шеберлiгi iздемпаздыFына байланысты, ол eзi окытатын пэннiц теориялык
мэселелерiмен катар жаца эдiстемелiк iзденiстердi, еткендеп тэжiрибелердi саралай отырып, оларды
казiргi коFамдык-элеумегтiк талаптарга сай пайдалана бшгеш жен. Бул жолда когамдык eмiрдiц
курделi кезецiнде халыктыц болашагы у™ н ерен ецбек етiп, жас урпакты заман талабына сай
окытуга мол ец беп сiцiрген галымдар мен устаздардыц ой-пiкiрлерi мен кезкарастарынан,
тэжiрибелiк iзденiстерiнен студент умытылмастай сабак ала алады.
1. Байтурсынов А. Шыгармалары. - Алматы: Жазушы, 1989. - 320б.
2. Байтурсынов А. ТЫ таглымы. - Алматы: Ана тш , 1992.
3. Бес арыс. -Алматы: Жалын, 1992. - 554 б.
4. Жумабаев М. Педагогика. -Алматы: Ана т ш , 1992. - 160 б.
Резюме
К. Абылкасымова. Педагогическое наследие
В статье рассматривается вопрос о значении педагогического наследия казахской интеллигенции начала ХХ
века в совершенствовании мастерства учителя литературы. В своей педагогической деятельности
А.Байтурсынов наряду с разработкой содержания и методов обучения большое внимание уделял
------------------------------------------------------------------------- 1 6 7 --------------------------------------------------------------------------
Вестник КазНПУ им.Абая, серия «Филологические науки», № 2 (52), 2015 г.
профессиональной подготовке учителя. Особое значение придавал ученый внедрению в программу
фольклорных образцов, подчеркивал их значение в эстетическом и патриотическом воспитании учащихся.
Известный писатель Ж.Аймауытов длительное время преподавал литературу, занимался созданием научно
методических основ ее преподавания. Свои мысли он изложил в таких трудах, как: «Руководство к
воспитанию», «Комплексная система ведения уроков», «Психология» и др. Изложенные в этих работах мысли и
предложения о методах и приемах уроков литературы, активизации учеников, о способах интеграции уроков, о
развивающих заданиях, психологической основе обучения, и др. не утратили свою ценность и в наши дни. С
поэтическим творчеством М. Жумабаева студенты знакомы со школьных лет. Для будущих учителей будет
полезно узнать его как прекрасного педагога, отличавшегося оригинальным подходом к преподаванию
литературы, автора многих методических работ, а также вузовского учебника «Педагогика».
Знакомство студентов с педагогическим и методическим наследием ярких представителей казахской
литературы ХХ века, несомненно, будут способствовать совершенствованию профессиональной подготовки
будущего учителя.
Ключевые слова: Профессиональная подготовка, методика, литература, искусство, этнопедагогика,
учительское мастерство, опыт, поиск, художественное слово, учебный процесс, содержание предмета, методы и
приемы.
Resume
K. Abylkasymova. Pedagogical heritage
The article considers the importance of pedagogical heritage of the Kazakh intelligentsia in the early twentieth
century to improve the skill of the teacher of literature. In his teaching activities A.Baytursynov along with the
development of content and teaching methods paid great attention to the training of teachers. Particular importance was
attached to the implementation of the program of academic folklore samples, he stressed their importance in aesthetic
and patriotic education of students.
Famous writer Zh.Aymauytov taught literature for a long time, engaged in the creation of scientific and
methodological foundations of teaching. His thoughts he presented in such works like "A Guide to education",
"Complete system conduct lessons", "Life" and others. These works set out in thoughts and suggestions on the methods
and techniques learned literature, activating students on how to integrate lessons about developmental tasks,
psychological basis of education, and others have not lost their value even today. With poetic creativity M. Zhumabaeva
students are familiar with the school years. For future teachers will be helpful to know him as an excellent teacher,
features original approach to teaching literature, the author of many methodical works, as well as high school textbook
"Pedagogy".
Introducing students to the pedagogical and methodological legacy of prominent representatives of Kazakh literature
of the twentieth century will undoubtedly help to improve the training of future teachers.
Key words: Training, technique, literature, art, pedagogy, teacher's skills, experience, searches, art word, the
learning process, the content o f the subject, methods and techniques.
Э О Ж 378.016:811.512.122
КРИ ТЕРИ АЛДЫ БАГАЛАУ А РЦ Ы Л Ы Б1Л1М А ЛУ Ш Ы Н Ы Ц
Ц ¥ЗЫ РЕТТЫ 1Г1Н ЦАЛЫ ПТАСТЫ РУ
Л.М .Эдш бекова - ЦазМемКызПУ, ф.г.к., профессорм.а.
К. О тарбекова - ЦазацмемлекеттЫ цыздар педагогикалыцуниверситетi, ф.г.к., доцент
А .О разкан - 1 курс магистранты
Ацдатпа. Макалада кузыретп тулга калыптастыру ушш бш м алушыны накты критерий бойынша
баталаудыц тылыми-эдютемелш мэселелерi каралады. Критериалды багалау - бш м алушыныц жепслктерш
ужыммен келюшген, оку урдгане катысушыларта алдын-ала белгш, окушылардыц непзп кузыреттшктершщ
калыптасуына жатдай жасайтын, бш м берудщ максаты мен мазмунына сэйкес накты аныкталтан критерийлер
бойынша салыстырута непзделген урдю. Критериалды багалау жуйесшщ непзп максаты - бш м сапасын
кетеру. Окытушыныц непзп мiндеттерiнiц б1р1 - бш м алушыны езше бата беруге дагдыландыру ушш отан
багалау елшемдерш тусiндiредi.
------------------------------------------------------------------------- 168-------------------------------------------------------------------------
Абай атындагы Каз¥ПУ-дыцХабаршысы, «Филология гылымдары» сериясы, № 2 (52), 2015 ж.
Критериалды багалау елшемдершщ гылыми-эд1стемел1к непздерш айкындау мен оны тэж1рибеде колдану
болашак казак т ш мен эдебиет! мамандарыныц кэс1би куз1реттшктерш калыптастыруга ыкпал етед! Ел1м1здщ
бшмд1 багалау модел1 улттык идеяга, улттык кундылыктарга непзделш курылып, улт муддесш басым багытта
бере отырып дамытылуы тшс.
ТYЙiн сездер: бш м алушы, бага, балл, критериалды багалау, кузыреттшк, критерий.
Б ш м , б ш м д ! багалау кай заманда болмасын е зе к т такырыптардыц б!р ! Каз!рп б ш м беру
ж уйесш щ ерекшелш - кузыреттшк, ягни б ш м алушыныц кандай да б!р iC-эрекетке кузыреттшгш
калыптастыру, дамыту, арттыру. Б!з б ш м алушыныц б ш м ш , б ш к т ш гш , дагдысын дурыс
багалауымыз керек. Бул ез кезепнде багалау ж у й е с в д е п езгерютерд! кажет ет ед ! 5 балдык багалау
ж у й е с калыптаскан уакытта ол б ш м децгеш н багалауды непзге алып курылган болатын, ал каз!р
б ш м децгеш гана басты орында емес, басты орында студенттщ кузыреттшгш, оныц жеке тулгалык
касиеттерш дамыту, коршаган ортамен дурыс карым-катынас жасауы, езш -ез! дамытуы, езш дш
б ш м ш кетеру! сиякты максаттар койылган. Сонда дурыс багалау б ш м алушыны жогары максаттарга
ж етелейд! Б!зге, б ш м д ! багалаушыларга, критерийлер! калыптаскан б!р жуйе кажет.
Б ш м беру сапасын арттыру максатында критериалды багалау ж уйесш дамыту мацызды е к е н д т
сезс!з. Критериалды багалау - б ш м алушыныц жетютштерш ужыммен келюшген, оку урд!с!не
катысушыларга алдын-ала бел гш , окушылардыц н е п з п кузыреттшктершщ калыптасуына жагдай
жасайтын, б ш м берудщ максаты мен мазмунына сэйкес накты аныкталган критерийлер бойынша
салыстыруга непзделген урд!с. Критериалды багалау ж уйесш щ н е п з п максаты - б ш м сапасын
кетеру. Б ш м сапасы дегешм!з - ол б ш м алушыныц келешектеп езш щ кэс!би мэселелерш шешуге
керекп, кажетп кузыреттшктерш калыптастыратын б ш м беру н эти ж ес [ 4, 177].
Багалау б ш м алушыга бшмдок стандарттарды мецгергеш уш ш койылады. Б ш м беру ж уйесш деп
болып жаткан езгерютер мен осы жуйеш баскару сипаты арасындагы кайшылыктар, элеуметпк
сураныстардыц езгеру!, б ш м алушы танымындагы езгерютер мен б ш м саласындагы калыптаскан
карым-катынастар сипаты арасындагы кайшылыктар ел!м!зде орын алып келген бес балдык жуйенщ
каз!рп заманга сай б ш м ж уйесш толык канагаттандыра алмайтынын керсетш отыр, баганыц
субьективтш п, накты багалау критеришнщ болмауы б ш м алушыныц тулгалык кузыреттшгш
калыптастыруга ез эсерш ти пзш отыр. Окытушыныц н е п з п мшдеттершщ б!р! - б ш м алушыны езш е
бага беруге дагдыландыру уш ш оган багалау елшемдерш тус!нд!ру. Багалау - б ш м алушыныц оку
ецбегш щ , б ш м сапасыныц корытындысын аныктайтын процесс. Бул багалау ж у й е с - б ш м
алушыныц кузыреттш гш дамытуга, тулганыц калыптасуына багытталган багалау ж у й е с болуга тию.
Каз1рп б ш м беру ж уйесш щ ер ек ш е л т - б ш м алушыныц, ягни болашак маманныц бш м ш ,
б ш к т ш гш , дагдысын багалаудан оныц кузыреттшк касиетшщ калыптасуын багалауымыз керек.
Критериалды багалау осындай ем!р суранысынан туындап отырган, накты мамандыктарга сэйкес
багалау
елшемдерш аныктауды,
зерттеуд!
кажет етш отырган
мэселе.
Элемдш багалау
критерийлерше назар аударайык.
169
Вестник КазНПУ им.Абая, серия «Филологические науки», № 2 (52), 2015 г.
Алпауыт
елдердщ
багалау
ж уйесш
непзге
ала
отырып,
республикамыздыц
кeптеген
мектептершде ощушыныц б!л!м!н 12 балдыщ ж уйемш багалау тэж!рибе жуз!нде жург!з!луде. Блум
таксономиясы бойынша багалау ережес!:
ощушыныц сабащща келу! - 0,5;
уй тапсырмасыныц орындалуы: дэптердег! уйден орындаган тапсырмасы - 0,5 балды алады;
б!лу критерий! (1-2 балл): тащырыппен таныстыра алады, ережен! жатща бшедц
тус!ну (3-4 балл): ережен! жатща айтады, мысал щолдану (5-6 балл): ережен! жатща айтады, мысал
келт!ред!, келт!р!лген мысал бойынша грамматикалыщ тапсырманы орындай алады. Мысалы: Буын
дегешм!з не? Ба-ла. Кандай буынныц турше жатады? (Екеу! де ашыщ буын) + I децгей тапсырмасын
орындай алса;
Талдау
(7-8
балл):
ережен!
жатща айтады.
Б!рнеше
мысал
келт!ред!.
Грамматикалыщ
тапсырмаларды мугал!мн!ц кeмегiнсiз жасайды. 0 з ! ойынан салыстырмалы п!к!р айтады. Жаца сабащ
пен eткен сабащты салыстырып, щорытынды нэтиже айта алады + I, II децгей тапсырмаларын орындай
алса;
Топтау (9-10 балл): талдауда жасаган жумыстыц бэр!н жасайды, оган щосымша алда eтiлетiн
тащырыптар талдау жумысында кездескен кезде еркш жумыс жасай алатын болса, + I, II, III децгей
тапсырмаларын орындай алса;
Б ш м д! багалау (11-12 балл): топтауда жасаган жумыстардыц барлыгын жасай алады, оган
щосымша шыгармашылыщ щабшет (ащындыщ, жазушылыщ) жогары болса щойылады [2, 37].
Осы критерий бойынша ощушыларды багалаудыц ти!мд! жагы басым. Ощушы унем! сабащща
дайындыщпен келед!. Балдыщ жуйемен б!л!м алган ощушы ЖОО-нда кредиток технологияга тез
беш мделедг
Критериалды багалауды енг!зуд!ц мащсаты:
мектепте ощыту сапасын жогарылату;
мектеп б т р у ш ш ер д щ б!л!м!н халыщаралыщ стандартща сэйкестенд!ру.
Критериалды багалаудыц мшдеттерк
сабащтыц эр бeлiктерiндегi эр ощушыныц дайындыщ децгей!н аныщтауга;
багдарламага сэйкес ощу мащсаттарын орындау щаб!лет!;
жеке ощушыныц даму ж е т ю т т н бащылауга;
ощушыныц б!л!м алу барысындагы щател!ктер! мен олщылыщтарын айщындауга;
эртурл! жумыс барысындагы алган eз багасыныц эд!лд!г!не кeзiн жетк!зуге;
ощу багдарламасыныц ти!мд!л!г!н саралауга;
сабащ удер!с! мен б ш м н щ мецгер!лу! туралы ощушы мен мугал!м жэне ата-ана арасындагы кер!
байланысты щамтамасыз етед! [5, 85].
Практикалыщ мацызы:
тек щана ощушы жумысы багаланады;
орындалган жумыс алдын ала бел гш улпм ен (эталонмен) салыстырылады;
ощушы eзiнiц жумысын багалауга мумк!нд!к берет!н нащты багалау алгоритмш б!лед! жэне ата-
анасына ащпарат бере алады;
критериалды багалау б ел гш ощу мащсаты бойынша багаланады.
Критериалды багалаудыц мацызы:
Мугал!мдер ушш:
сапалы нэтижеге экелет!н критерийлер щурастыруга;
eз !с-эрекет!н саралап жэне болашащща жоспарлай алатын мэл!меттер алуга;
сабащ беруд!ц сапасын арттыруга;
ощушыныц жеке ерекшелштерш ескере отырып, ощытудыц эр тулгага арналган аущымын
жоспарлауга;
багалаудыц эртурл! эдютерш пайдалануга;
ощу багдарламасын щолжет!мд! ету уш!н усыныстар ен п зедг
Ощушылар уш!н:
танымдыщ щаб!лет! мен ойлау децгеш н арттыратын ощытудыц эртурл! эдютерш пайдалануга;
табысща жетелейт!н багалау критерийлерш тус!нуге;
eзiн жэне eзгелердi багалау арщылы кер! байланысща тусуге;
------------------------------------------------------------------------- 170-------------------------------------------------------------------------
Абай атындагы Цаз¥ПУ-дыцXабаршысы, «Филология гылымдары» сериясы, № 2 (52), 2015 ж.
сыни ойлауына, ойын еркш айтуына, езш щ б ш м ш керсетуге мумюндш алады.
Ата-аналар ушiн:
баласыныц б ш м сапасыныц дэлелдемелерiмен танысуга;
оныц окуындагы табыстылыкты бакылауга;
окуына колдау керсету уш ш багыт алуына мумкiндiк тугызады.
Казiргi жацаша окыту технологияларыныц басты артыкшылыгы нэтиже алуды камтамасыз ететш
критерийлердi курастыруга, окытушыга ез жумысын талдау жэне жоспарлау ушiн акпарат алуга, оку
урдiсiнiц сапасын жаксартуга, эрбiр бiлiм алушыныц жеке ерекшелштерш ескере отырып, окытудыц
жеке траекториясын аныктауга, багалаудыц эр турлi тэсiлдерi мен куралдарын колдануга, оку
багдарламасыныц мазмунын жетiлдiруге мумкiндiк бередi [1, 373].
Критериалды багалау елшемдерш щ гылыми-эдютемелш негiздерiн айкындау мен оны тэжiрибеде
колдану болашак казак тiлi мен э д е б и е т мамандарыныц кэсiби кузiрегтiлiктерiн калыптастыруга
ыкпал етедi.
12 балдык жуйенщ дэстурлi 5 балдык ж уйеден ерекшелш диагностикалык кызметiнде. Эр
окушыныц б ш м ш жуйелi багалауга, оныц оку жетiстiктерi мен диагностикалау негiзiнде окудагы
жеке кажеттш ктерш аныктауга мумкiндiк бередi. Окушыга сабакка жай гана катысып коймай,
eтiлетiн такырыптыц накты бiр б е л т н мецгеру сапасын багалауга да кeмектеседi [6, 28]. 45 минут
бойы алган бiлiмiн, белсендiлiгiн корытынды балмен багалау окушылардыц окуга деген ынтасын
арттырады. Корытынды багаларды койган кезде агымдагы багаларды ескермеу талабы, ягни
окушылардыц ж етсп к тер ш арнайы жазбаша жумыстар немесе ауызша сураудыц нэтижесi бойынша
багалау
баганыц
объективтi
койылуын
камтамасыз
етедь
0йткенi
муFалiм
окушыны
ынталандырганда немесе жазалаганда бага аркылы бурмалауга бара алмайды.
Президенгтiц Казакстан халкына Жолдауында: «¥лттык бэсекелестiк кабiлетi бiрiншi кезекте
оныц бiлiмдiлiк децгейiмен айкындалады» деп айтылган. Осы тургыдан Казакстан Республикасыныц
2015 жылга дейiнгi б ш м берудi дамыту Тужырымдамасында: «Орта б ш м берудщ максаты -жылдам
eзгерiп отыратын дуние жагдайларында алынган терец бш м н щ , к э а б и дагдылардыц негiзiнде еркiн
багдарлай бiлуге, eзiн -eзi iске асыруга, eзiн-eзi дамытуга жэне ез бетiнше дурыс, адамгершш к
тургысынан жауапты шешiмдер кабылдауга кабiлегтi жеке тулганы калыптастыру» делш ген [3, 57].
Оны iске асырудыц бiрден-бiр жолы критериалды багалау.
Критериалды багалаудыц баста максаты - б ш м беру ж уйесш тубегейлi жетiлдiру ушш
азаматтардыц эл-аукатын жэне экономиканыц туракты дамуын камтамасыз ететiн оныц бэсекеге
кабш еттш гш арттыру, адамзат капиталын дамыту. Жаркын болашакка жетудiц кепiлi болып, б ш м
беру ж уйесш жогары б ш к п кадрлармен камтамасыз ету, мемлекегтiк колдауды кушейту жэне
педагогикалык жумыскерлердщ ецбегш ынталандыру, бiлiм беру саясатыныц барлык субъектшершщ
рeлiн жэне олардыц езара байланысын арттыру, уздiк бiлiм беру ресурстары мен технологияларына
окушылардыц, муFалiмдердiц бiрдей колдану мумкiндiгiн камтамасыз ету, б ш м сапасын жаксарту
мен баскару тиiмдiлiгiн арттыру уш iн оку процесш автоматтандыру, Казакстан Республикасыныц
рухани жэне дене жагынан дамыган азаматын калыптастыру, жылдам езгеретш eмiрде жетiстiктi
камтамасыз ететш оныц б ш м алу каж еттш гш канагаттандыру, елiмiздiц экономикалык эл-аукаты
уш ш бэсекеге кабш етп адами капиталды дамыту.
Елiмiздiц бiлiм моделi улттык идеяга, улттык кундылыктарга негiзделiп курылып, улт муддесш
басым багытта бере отырып дамытылуы тиiс. Ж асeспiрiмдерге берiлетiн б ш м мен тэрбие мазмуны,
ултымыздыц урпак тэр би еи н деп даналыгынан, тарихи-мэдени мураларынан, асыл дэстурлершен,
улы педагогтерiмiз бен Fулама-гуманистерiмiздiц классикалык философиялык ой-толгауларынан,
гуламалык булактарынан, ягни терецге бойлаган туп тамырынан нэр алып, табиги таза мэдени-
рухани кундылыктармен каныккан болуы тшс.
1. Бабаев С.Б., Оцалбек Ж.К. «Жалпы педагогика». - Алматы, 2006. - 373 б.
2. Блум Б. Технология в обучении и технология обучения. Серия 31. Знание. -1986, №12. - 37 б.
3. Цазацстан Республикасыныц жалпы бш м беретт мектептерi педагогтертщ бш кт ш гт арттыру
курстарыныц Багдарламасы, Yшiншi басылым, «НЗМ» ДББ¥, 2012. - 57 б.
4. Цудайбергенова К.С. Цузырлылыц табигаты - тулганыц вздж дамуында. Алматы: РИПК СО, 2006 ж.,
177 б.
171
Вестник КазНПУ им.Абая, серия «Филологические науки», № 2 (52), 2015 г.
5. Красноборова А.А. «Критериальное оценивание как технология формирования учебно-познавательной
компетентности учащихся». Нижний Новгород, 2010. 85 б.
6. Шнейдер М.Я. «Оценка качества образования в школах Международного бакалавриата», Вопросы
образования. 2005, № 1. 28 б.
Достарыңызбен бөлісу: |