Экономическая эффективность инвестиции в Республике Казахстан

 

220 

         Инвестиции играют важнейшую роль как на макро-, так и на  микроуровне. По  сути,  

они    определяют    будущее    страны    в    целом,    отдельного    субъекта  хозяйствования  и 

являются локомотивом в развитии  экономики.  А  привлечение инвестиций в экономику 

республики    и    их  освоение  способствуют  повышению    производительного    потенциала   

ее   экономики,   служат   важным инструментом передачи технических и управленческих 

навыков из–за границы. Предпринимательская, инвестиционная деятельность и состояние 

экономики  в  целом  в  значительной  степени  зависят  от  государственной    политики.  

Своими действиями  государство  может  существенно  затормозить  или  ускорить  эти 

процессы. 

      На  современном  этапе  развития  Казахстана  как  нового  независимого  государства, 

ориентирующегося  на  рыночные  отношения,  главным  направлением  экономических 

реформ  становится  выработка  и  реализация  инвестиционной  политики  государства, 

нацеленной  на  обеспечение  высоких  темпов  экономического  роста  и  повышение 

эффективности экономики.      

    Эфективнве развитии любой отрасли экономики возможно только в случае проведение 

активной  инвестиционной  политики,  направленной  на  постоянное  осуществление 

прогресивных  структурных  изменений,  отличающий    требованиям    и  тенгденциям 

современного экономического развития. 

    В  2007  г  в  Республике  Казахстан  нефинансовые    активы    вложено  3880  млрд.т 

инвестиции, около 80% из них занимали инвестиции в основной капитал.    

 Обьемы  и  темпы  освоение  инвестиции  Республика  Казахстана    в  основной  капитал  за 

2005  -  2007  гг  таковы.:  2005  г  –  2421,0  млн.т.    в  %  по  сравнению    в  предыдущего  года 

увеличилась - 140,0 % ; в 2006 г -2824,5 млн.т .в % соответственно.116,7%; 2007 г - 3234,2 

млн.т; в % соответственно – 114,5. В том числе  в промышленности РК, соответственно: 

1128,0 млн.т; в % 138.2%; 1282,3 млн.т, в % - 113,8%: 1488.9 млн.т. в % - 116.1%. 

  В 2007 в Республике  Казахстан более 64,8% объма инвестиции. направлено 

в  базовые  отрасли  экономики:  промышленность,  строительство,  транспорт  и  связь. 

Наибольший объем инвестиций в основной капитал (69,6 %  от объма промышленности)  

в  2007  г.  освоен  предприятиями  горнодобывающий  промышленности,  по  сравнению  с 

2006  г.  они  увеличились  в  1,4раза.  Из  них  на  добычу  сырой  нефти  и  природного  газа  и 

предостовление  услуг  в  этих  областях  –  соответственно  62,8  %.    в  1,4  раза;  добыча 

металических руд – 4,3 % и в1,6 раза. 

    В  предприятия  обрабатывающей  прмышленности  направлено  24,3  %  от  объма 

инвестиций  в  основной  капитал  промышленноссти,  рост  составил  1,4  раза.  Из  них    в 

производство кокса,  нефтепродуктов  и ядерных материалов соответственно – 3,8 % и 1,3 

раза; производство пищевых продуктов, включая напитки – 3,3 % и 1,4 раза; производство 

прочих неметаллических минеральных продуктов – 1,8 % и 1,4 раза. 

   В производство и распределение элекроэнергии,  газа и воды направлено 6,1 % от объма 

инвестиций, направленных  в  отросль промышленности,  и  рост  составил  117%.  Из  них в 

производство и распределение электроэнергии соответственно 2,6% и 113,5 %; снабжение 

паром и горячей водой – 1,4 % и 122,1 %.  

   Как  одно  из  следствий  активных  инвестиционных  процессов  в  базовых  отраслях 

промышленности является рост объмов производства. В 2007 году выпуск промышленной 

по сравнению с уровнем 2005 года возрос на 7,8 %. 

   В 2007г  основной капитал сельско хозяйство вложено более 1,6 млрд.т инвестиции, что 

составляет  0,9%    в  обшем  обьеме  инвестици  в  основном  республики.  По  сравнению 

аналагичном  периодом  прошлого  года  обьем  инвестиции  в  основном  капитал  сельского 

хозяйства  увеличился  2,6  раза,  в  основном  за  счет  увеличение  затрат  на  приобритение 

сельскохозяственной техники машин и обородования.       

 

       В  последние  годы  в      Казахстане  инвестиции    и    инвестиционная    политика  стали 

актуальным объектом многих научных разработок и исследований.  

 

221 

      Ситуация  в  экономической  жизни,  на  пороге  XXI  века,  изменяется стремительно. 

Разразившийся глобальный финансовый кризис конца 90-х   годов потребовал 

переосмысления многих вопросов в области экономической политики в Казахстане в том 

числе и инвестиционной.  

 

                                   Cписок использованной литературы 

     1. Закон РК от 28. 02. 1997 года  №  75  –  1  ЗРК  ―О  государственной 

        поддержке прямых инвестиций‖. 

     2. Н.А.  Назарбаев  ―Казахстан  –  2030.  Процветание,  безопасность  и 

        улучшение  благосостояния  всех  казахстанцев‖  (―Стратегия  2030‖), 

        Алматы, 1997 год. 

     3. Указ Президента РК  от  28.  01.  1998  года  №  3834  ―О  мерах  по 

        реализации Стратегии развития Казахстана до 2030 года‖. 

     4. Аналитическая записка. Агенство республики Казахстан по статистики  . 08.01 .07 

     5. Экономическая энциклопедия «Политическая экономия» Москва-1975г. 

 

ОҼЖ 338.43 

Ауыл шаруашылық кәсіпорындардағы негізгі қорларды пайдалану 

 және оның экономикалық тиімділігін арттыру жолдары. 

Тҿремұратов Е.Т., ―Сырдария‖ университеті, Жетісай қ. 

 

Ҽрқандай  қоғамда  қоғамдық  ҿндіріс  ҿзінің  негізгі  бағытына  жҽне  ҿндіру 

ерекшеліктеріне  қарай  бірнеше  салаларға  бҿлінеді.  Соның  ішінде  –  қоғам  мүшелерінің 

экономикалық  қажеттіліктерін  қанағаттандыруда  шешуші  салалардың  бірі  болып  -  ауыл 

шаруашылық ҿндірісі есептелінеді. 

 

Ауыл шаруашылығы – бұл экономиканың жетекші негізгі буыны болып, еліміздің 

экономикалық  ҽлеуеттілігінің  дамуына,  халқымыздың  ҽлеуметтік-экономикалық  тұрмыс 

дҽрежесінің  ҿсуіне  тікелей  ықпал  жасайтын  қоғамдық  ҿндірістің  жетекші  саласы  болып 

табылады.  Сондықтан да қазіргі кезеңде еліміздің аграрлық саясатындағы басты мҽселе - 

ауыл шаруашылық ҿндірістің материалдық техникалық базасын нығайту, қазіргі заманғы 

жаңа  техникамен  жҽне  технологиялық  ҽдіспен  жабдықталған  ауыл  шаруашылық 

кҽсіпорындарын қалыптастыру негізгі бағдарлама болып табылады. 

 

Қазақстан экономикасында ауыл шаруашылығын ҿркендету деңгейі 

қазақстандықтардың қоғамдық саяси жҽне экономикалық тұрақтылықтың негізгі факторы 

болып саналады. Сондықтан да аталған іс-шаралар қазіргі таңда ауыл шаруашылығының 

экономикалық жағдайларын жетілдіру, ҿндіріске инвестицияларды тарту, ҿндірісті 

кешенді түрде механикаландыру жҽне олардың экономикалық тиімділігін арттыру 

жолымен іске асады.  

 

Ҽрқандай  ҿндіріс  ҿзінің  қандай  формада  болғанына  қарамастан    негізгі  екі 

фактордан  қалыптасады:  ол  объективтік  жҽне  субъективтік  факторлардың  яғни  заттық 

жҽне  ҿзіндік  факторларын    жиынтығы.  Біріншісі  -  ҿндіріс  құрал-жабдықтары  болса, 

екіншісі  -  жұмыс  күші  болып  саналады.  Екі  фактордың  бірігуі  нҽтижесінде  қоғамның 

ҿндіргіш күштері қалыптасады.  

Ҿндірістік құрал-жабдықтар ҿндірістің заттай факторы бола тұрып, ол ҿз кезегінде 

еңбек заттарына жҽне еңбек құралдарына бҿлінеді  жҽне олар меншіктің объектісі болып 

есептелінеді. 

Сондықтан 

нарықтық 

экономикада 

ҿндірістік 

құрал-жабдықтар 

экономикалық  категория  ретінде  ҿндірістік  қорлар  немесе  ҿндірістік  капитал  рҿлінде 

қызмет  атқарады.  Ҿндірістік  қорлар  қоғамдық  ҿндіріс  факторы  бола  тұрып,  оның 

элементтері  материалдық  ҿндіріс  процесінде  ҽртүрлі  рҿлдерді  атқаруына  жҽне  айналыс 

процесіндегі сипатына қарай негізгі жҽне айналмалы қорлар болып екіге бҿлінеді.  

Негізгі  қорлар дегеніміз бұл  – қоғамдық  ҿндірісте ұзақ жылдар бойы бірнеше рет 

қолданылып пайдаланылатын, ҿзінің құнын дайын ҿнімге біртіндеп, бҿліп ҿткізетін негізгі 

 

222 

құралдарға  айтылады.  Айналмалы  қорлар  дегеніміз  -  бұл  ҿндіріс  процесінде  бір  рет 

қолданылып,  ҿзінің  құнын  дайын  жаңа  ҿнімге  толығымен  ҿткізетін  еңбек  заттарына 

айтылады. Негізгі қорлар ҿндіріс процесіндегі рҿлі мен мағынасына қарай ҿндірістік жҽне 

ҿндірістік  емес  негізгі  қорлар  болып  бҿлінеді.  Негізгі  ҿндірістік  қорлар  бұл  тікелей 

материалдық  ҿндіріс  процесінде  негізгі  еңбек  құралы  ретінде  қолданылады  жҽне  еңбек 

процесінің  негізі  болып  есептелінеді.  Бұған  ғимараттар,  құрылыстар,  машиналар  мен 

жабдықтар,  табыстау  құрылғылары,  кҿлік  құралдары,  құрал-сайман,  ҿндірістік  жҽне 

шаруашылық  инвентарлар,  жұмысшы  жҽне  ҿнім  беретін  ҿсімтал  малдар,  кҿпжылдық 

егістер  жҽне  негізгі  қорлардың  басқа  түрлері  кіреді.    2001-2007  жылдар  аралығындағы 

яғни 7 жылда Қазақстан республикасы ауылшаруашылық ҿндірісін дамыту үшін 26,5 мың 

ауыл  шаруашылық  техникаларының  негізгі  түрлерін,  оның  ішінде  алыс  жҽне  жақын 

мемлекеттердің  жоғары  ҿнімді,  қуатты  техникаларын  сатып  алды.  Ол  тек  2005-2006 

жылдары  67,5  млрд  теңге  жұмсалған  болса,  2007  жылы  еліміз  ауыл  шаруашылығының 

ҿркентеуіне  107,2  млрд  теңге  жұмсады,  осының  нҽтижесінде  2001  жылымен 

салыстырғанда  ауыл  шаруашылығын  қуаттылық  кҿрсеткіші  2007  жылы    19,5  пайызға  

артуға  мүмкіндік  туғызды.  Соның  ішінде  Оңтүстік  Қазақстан  ҿңіріндегі  ауыл 

шаруашылық ҿндірісі үшін  4,7 млрд. теңге қаржы жұмсады. Соның нҽтижесінде жүздеген 

шағын жҽне орта ауыл шаруашылық кҽсіпорындар пайда болып, ондағы негізгі қорлардың 

мҿлшері  2001  жылы  4,18  млрд  теңгеден  2007  жылы  9,5  млрд.  теңге  жетті,  яғни  7  жыл 

ішінде  негізгі  қорлардың  кҿлемі  шамамен  2,0  есеге  ҿсті.  Жүз  гектер  егістік  жерге 

байланысты  негізгі  қорлармен  жабдықтау  дҽрежесі  аталған  кезең  ішінде  674,4  мың 

теңгеден  1172,1  теңгеге  кҿбейді,  яғни  1,7  есе  ҿскенін  байқаймыз.  Сондықтан  негізгі 

қорлардың  экономикалық  тиімділігін  арттыру  ауыл  шаруашылық  кҽсіпорынның 

экономикалық  ҽлеуетінің  кҿтерілуіне  жҽне  тартылған  инвестициялардың  тиімділігін 

асыруда негізгі фактор болып есептелінеді. Негізгі қорларды пайдаланудың экономикалық 

тиімділігін  арттыру  мҽселелерімен  XX  ғасырдың  70-80  жылдары  кҿптеген  экономист-

ғалымдар айналысып келген. Ҽсіресе, Г.П.Раскин, Л.Н. Синева, Е.А. Иванов, А.М. Бочко, 

А.Б.  Булатов,  В.  И.  Обухоский  т.б.  ғалымдардың  еңбектері  ауыл  шаруашылық 

кҽсіпорындарындағы  негізі  қорлардың  сипаты  мен  олардың  экономикалық  тиімділігін 

арттыру  мҽселелеріне  арналған.  Ал  мақта  шаруашылығымен  айналысатын  аймақтарда 

негізгі  қорлардың  тиімділігін  арттыру  мҽселесі  мен  А.С.  Цамутали,  К.И.  Лапкин,  Ф.К. 

Каюмов, В.И. Платонов, В.В. Ким тағы басқа ғалымдар кҿбірек айналысқан. 

Ал  тікелей  Оңтүстік  Қазақстан  ҿңірінде  орналасқан  ауыл  шаруашылық 

кҽсіпорындарында    негізгі  қорларды  пайдаланудың  экономикалық    тиімділігін  арттыру 

мҽселесі  ҽлі  толық  ҿз  шешімін  тапқан  жоқ.  Осыған  байланысты  осы  ҿңірдегі 

пайдаланылып  жатқан  негізгі  ҿндірістік  қорларды  пайдаланудың  экономикалық 

тиімділігіне ҽсер ететін факторларды анықтау жҽне талдау негізгі мақсат болып табылады. 

Негізгі  қорларды  пайдаланудың    экономикалық  тиімдігін  анықтауда  синтетикалық 

экономикалық кҿрсеткіштер пайдаланылады. Оларға мыналар жатады.  

1.

 

Жалпы  ҿндірілген  ҿнім  мҿлшерінің негізгі  ҿндіріс  қорлардың кҿлеміне 

қатысы арқылы. 

2.

 

Жалпы  табыстың  негізгі  ҿндірістік  қорлардың  мҿлшеріне  қатысы 

арқылы. 

3.

 

Пайдалылық (рентабельділік) дҽрежесі арқылы. 

Ауыл  шаруашылығындағы  негізгі  ҿндірістік  қорларды  пайдаланудың  экономикалық 

тиімділігіне 

кҽсіпорындардағы 

негізгі 

қорларыменен 

жабдықталу 

дҽрежесіне 

байланыстылығы №1 кесте арқылы анықталынады. 

Кесте №1 

Оңтүстік Қазақстан ҿңірі 2001-2007 жылдар ауыл шаруашылық кҽсіпорындардағы негізгі 

қорлармен жабдықтау жҽне оның экономикалық тиімділігінің динамикасы 

1) 

 

 

223 

№ 

Экономикалық 

кӛрсеткіштер 

ӛлшем 

бірлігі 

2001 

жылы 

2003 

жылы 

2005 

жылы 

2007 

жылы 

2007ж-

2001ж 

салыс 

тырғанда 

1 

Негізгі ҿндірістік қорлар 

млн. тнг  4818,2 

7042,2 

8275,7 

9517,2 

197,5% 

2 

Негізгі  қор.  жабдық.    100 

га 

мың. тнг  674,1 

950,6 

1057,2 

1172,1 

173,9% 

3 

Жалпы ҿнім 

млн. тнг  55424,7 

87696,9 

106114,0  113762,9 

205,2% 

4 

Егістік кҿлем 

мың. га 

714,8 

740,8 

782,8 

812,0 

113,6% 

5 

Жалпы  ҿнім  1  га  ег. 

жерден 

мың тнг 

78,9 

118,4 

135,6 

140,1 

177,6% 

6 

Шитті мақта егіс кҿлемі 

мың. га 

184,5 

199,4 

252,1 

206,2 

114,4% 

7 

Шитті мақта ҿнімі 

мың. тн 

416,5 

402,2 

480,2 

441,0 

106,0% 

8 

Қор қайтарымдылығы 

теңге 

11,50 

12,45 

12,82 

11,95 

103,9% 

9 

Тиімділік деңгейі 

% 

3,1 

15,0 

9,3 

9,7% 

3 есе 

1) Оңтүстік облысының 2001-2007 жылдардағы ауыл шаруашылық  статистика 

мҽліметтері негізінде есептелінді. 

 

Ҿндірістік қорлармен жабдықтау  нҽтижесінде еңбекті техникамен құралдануына ғылыми 

техникалық прогрестің нҽтижелерін пайдалануға жағдай жасайды. Ал бұл процесс ауыл 

шаруашылық ҿндіріс күштердің дамуына, оның материалдық-техникалық базасының 

нығаюына себепші болады, нҽтижеде жұмысшылардың еңбегі ҿнімді болып, ҿндірістік 

қатынастардың жетілуіне негіз болады. №1 кестеде берілген мҽліметтерге негізделіп 

талдау жасасақ, 2001-2007 жылдары Оңтүстік Қазақстан ҿңірінде ауыл шаруашылық 

кҽсіпорындарына негізгі қорлардың кҿлемі 4818,2 млн теңгеден 9117,2 млн теңгеге 

кҿбейді, яғни шамамен екі есе ҿскен. Бұл аралықта жалпы ҿнім мҿлшері 55424,7 млн 

теңгеден 113763,0 млн теңгеге кҿтерілді, яғни екі еседен кҿбірек ҿсті. Егістік кҿлемі 

аталған жылдары 714,8 млн гектардан 812,0 мың гектарға кҿбейді, ал оның ішінде шитті 

мақта егістік кҿлемі 184,5 мың гектардан 206,1 мың гектарға артты, яғни аталған бес жыл 

ішінде 13,6 % кҿбейді. Негізгі ҿндіріс қорларымен жабдықтау дҽрежесі 100 га егістік 

кҿлемге байланысты есептесек аталған кезеңде 674,1 теңгеден 1172,1 мың теңгеге 

кҿбейген, яғни 173,9 % ҿскен. 

Ал қорлардың қайтарылым дҽрежесі 11 теңге 50 тиыннан 11 теңге 95 тиынға кҿбейген, 

яғни 3,9 % артты. Ал жалпы ҿнімнің егілген егістік кҿлеміне байланысты есептесек 

гектарына 78,9 мың теңгеден  140,1 мың теңгеге кҿтерілді, яғни 1,8 есе кҿбейген. Бұл 

кезеңдерде ауыл шаруашылық кҽсіпорындарда экономикалық тиімділік дҽрежесі  3,1 

пайыздан  9,7 пайызға артты. 

 

Негізгі ҿндірістік қорларды пайдаланудың  экономикалық тиімділігін арттырудың 

тағы бір факторы - ауыл шаруашылық кҽсіпорындардағы негізгі қорлардың құрылымы 

саналады. Ҿйткені, ҿндіріс процесінде еңбек құралдарының барлығы да ҿндірістің 

нҽтижесіне тең дҽрежеде ықпал ете бермейді. Сондықтан негізгі қорлардың белсенді 

элементтері ҿндіріс процесінде тҿмендегідей белгілермен ерекшеленеді. 

1.

 

Оның  кҿмегімен    адам  тікелей  еңбек  заттарына  ҽсер  етеді  жҽне  белгілі  бір 

мақсатпен қызметті іске асыра алады. 

2.

 

Еңбек ҿнімділігінің ҿсуіне ықпал жасайды. 

3.

 

Еңбек  процесінің  нҽтижесі  кҿбінесе  негізгі  қордың  құрылымындағы  техникалық 

құралдардың жабдықтау дҽрежесіне тікелей байланысты болады. 

Осы ерекшеліктерге байланысты негізгі қорлардың құрамындағы машиналар мен 

жабдықтардың жҽне кҿлік құралдарының үлесі ҿнім ҿндірудің кҿлеміне жҽне еңбек 

ҿніміділігінің артуына тікелей ҽсер етеді. Талдау жасалып жатқан  2001-2007 жылдары 

Оңтүстік Қазақстан ҿңірінің ауыл шаруашылық кҽсіпорындарында негізгі қорлардың 

белсенді элементтері: техникалық құралдар (машиналар мен жабдықтар жҽне кҿлік 

құралдары) негізгі қордың құрылымында (кесте №2) 21 пайыздан 27,5 пайызға артқан, 

 

224 

соның нҽтижесінде бұл жылдары қорлардың қайтарылым дҽрежесі 2001жылмен 

салыстырғанда 50 тиынға кҿбейген. 

 

Кесте №2 

 

Ауыл шаруашылығындағы кәсіпорындардағы 2001-2007 жылдардағы негізгі 

ӛндірістік қорларының қҧрылымы. 

1) 

№ 

Негізгі қорлардың 

қҧрылымы 

2001 

2003 

2005 

2007 

2005-

2001 

салыс 

млн. 

тнг. 

жиын 

% 

млн. 

тнг. 

жиын 

% 

млн. 

тнг. 

жиын 

% 

млн. 

тнг. 

жиын % 

 

Негізгі ҿндірістік қорлар 

4818,2 

100,0 

7042,2 

100,0 

8275,7 

100,0 

9517,2 

100,0 

197,5

% 

1 

Соның 

ішінде:ғимараттар 

934,7 

19,4 

1287,8 

18,3 

1009,2 

12,2 

1056,4 

11,1 

 

2 

Құрылыстар      

2177,8 

45,2 

3351,2 

 

43,6 

4385,5 

53,0 

4853,8 

51,0 

 

3 

Машиналар мен 

жабдық 

819,2 

17,0 

1437,5 

20,4 

1607,7 

19,4 

1979,8 

20,8 

3,8 % 

4 

Табыстау 

құрылғылары 

48,2 

1,0 

64,0 

0,8 

264,7 

3,2 

295,0 

3,1 

 

5 

Кӛлік қҧралдары 

192,7 

4,0 

282,1 

4,0 

462,9 

5,6 

637,6 

6,7 

2,7% 

6 

Құрал  сайман,  ҿнд. 

инен 

154,2 

3,2 

98,1 

1,4 

66,2 

0,8 

104,7 

1,1 

 

7 

Жұм.  жҽне  ҿнім  ҿс. 

мал 

221,6 

4,6 

247,8 

3,5 

265,5 

3,2 

295,0 

3,1 

 

8 

Кҿпжылдық егістер 

144,5 

3,0 

165,0 

2,3 

138,1 

1,7 

199,8 

2,1 

 

9 

Негізгі 

қор 

басқа 

түрлері 

125,3 

2,6 

92,9 

1,4 

75,9 

0,9 

95,1 

1,0 

 

 

1)

 

Оңтүстік  облысының  2001-2007  жылдардағы  ауыл  шаруашылық    статистика 

мҽліметтері негізінде есептелінді. 

 

Ал кҽсіпорындардың табыстары 45,0 млн теңгеден 68,6 млн-ға кҿтерілген. Кіріспен 

шыққан шаруашылықтардың жалпы саны 367 –ден 539-ға кҿбейіп, оның үлесі Оңтүстік 

Қазақстан ҿңірінде 38,6 пайыздан 50,9 пайызға кҿбейген. 

Соныменен, қорыта айтқанда, талдау нҽтижесінде ауыл шаруашылық 

кҽсіпорындардағы негізгі қорлардың экономикалық тиімділігін арттыруына ықпал ететін 

факторлар: біріншіден, кҽсіпорынның негізгі ҿндірістік қорларды жабдықтау дҽрежесіне 

екіншіден, кҽсіпорындардағы негізгі ҿндірістік қорлардың құрылымдағы белсенді 

(техникалық) элементтердің үлес дҽрежесіне байланысты екендігі анықталды. 

 

Пайдаланылған ҽдебиеттер: 

 

1.

 

Н. Ҽ. Назарбаев. ―Қазақстан-2030‖ (стратегиялық жоспар). Астана. 1997ж. 

2.

 

Н.Ҽ.Назарбаев. Қазақстан халқының ҽл-ауқатын арттыру – мемлекеттік саясаттың 

бас  мақсаты.  Қазақстан  Республикасы  Президенті  Н.  Ҽ.  Назарбаевтың  Қазақстан 

халқына жолдауы. Астана. 2008ж. 6 ақпан. 

3.

 

М.  Г.  Вайнер.  Основные    производственные  фонды  и  эффективность  их 

использования в сельском хозяйястве. М-1990г. 

4.

 

С. Ҽкімбеков. ―Экономикалық теория‖ Астана 2002ж 

5.

 

 Оңтүстік  Қазақстан  облысының  ауыл,  орман  жҽне  балық  шаруашылығы. 

(статистикалық жинақ) Шымкент. 2005ж. 

 

225 

 

УДК 338,26:338,45

жүктеу/скачать 4,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: