І. Кеңесбаев жҽне қазақ тілінің дыбыс жҥйесі монография
жүктеу/скачать 1,17 Mb. Pdf көрінісі
|
Кенесбаев pdf
| äі
, оі , öі , ыі , уі , ÿі , ау , äу , уа , уä , іä , ÿö ), тpифтонг ( уаі , ÿаі , ауа , äÿа ) жайлы тҧжырымдары да шындыққа жанаспайды. Ол жӛнінде В.А.Шнайдер: "... қазақ тіліне қатысты сӛздердің қҧрамындағы уа , ау тағы басқа дифтонг бар деп отырғанына келісе алмаймыз",– дейді [55, 14-б.]. Қысқасы, ғалым В.В.Pадловтың жiбеpген кемшiлiктеpiне қаpамастан, еңбегiн ӛз кезiндегi жоғаpы дәpежеде жазылған кiтап деуге болады. Ӛз тарапымыздан I.Кеңесбаевтың: "Академик В.В.Pадлов пен пpофессоp П.М.Мелиоpанский ана тiлiмiздi ғылыми тҧpғыда баpынша байыпты, теpең зеpттеудiң тамаша ҥлгiсiн кӛpсеттi",– деген бағасын қостайтынымызды білдіреміз [58]. Қазақ тiл бiлiмiнiң дамуына елеулі ҥлес қосып, еңбек еткен миссионеp Петеpбуpг унивеpситетiнiң пpофессоpы, оpыс-шығыс зеpттеушiсi, тҥpколог П.М.Мелиоpанскийдің 1894–1897 жылдаpы жариялаған "Кpаткая гpамматика казах-киpгизского языка" [56] атты екi томдық оқулығының дыбыс жҥйесіне қатысты ғылыми ізденіс болды [57]. Аталған еңбек П.М.Мелиоpанскийдің фонетикалық тҧжырымдарын жан-жақты саралай алды. П.М.Мелиоpанский зерттеуінде ҽ фонемасы а- дан сәл қысаң, е дыбысынан сәл ашық айтылады, дәлipек айтсақ, ҽ фонемасы а мен е- нiң аpалығынан айтылады деген пікір кездеседі. Оның жаңсақ екенiн I.Кеңесбаев дәлелдеген: " Ҽ мен е ( э )-нің тіл қатысы жағынан ӛзара жуықтығы болғанмен, иек қатысы жағынан едәуір айырма бар: алғашқы кейінгіден анағҧрлым ашық, кейінгі – анағҧрлым қысаң" [8, 229-230-бб.]. Ғалымның В.В.Pадлов сияқты дифтонг ( жүктеу/скачать 1,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|