І. Кеңесбаев жҽне қазақ тілінің дыбыс жҥйесі монография
жүктеу/скачать 1,17 Mb. Pdf көрінісі
|
Кенесбаев pdf
| е
, а , ҽ , о , ө , ҧ , ҥ , ы , i ) жатқызып, оларды сӛйлеу мҥшелерінің қатысына қарай жинақтаған, жай дауыстыларды (ҥндiлердi – Қ.Е.) ауыздық ымыралы ( у , й , р , л ), мҧрындық ымырасыз ( м , н , ң , һ ) деп топтастырған [74, 36-б.]. А.Байтҧрсынҧлы 1914 жылы ҧяңдаpды ымыpалы ( ж , p , з , л ), ымыpасыз ( м , н , ң ) деп атаса, 1925 жылы шыққан еңбегінде дауыссыздаpды жаpты дауысты дыбыстаp, қатаң, ұяң, ымыpалы, ымыpасыз деп беске топтастырып, ымыpалы, ымыpасыз дыбыстарға қазіргі кездегі ҧяң з , ж және д , ғ , г фонемаларын жатқызады. Е.Омаров ымыралы, ымырасыз дыбыстар деп ауыз жолды және мұрын жолды ҥндiлердi айтады. Яғни Қ.Басымҧлының аталымы Е.Омаровтың терминімен сәйкеседі. Бірақ аталған терминдер кейінгі ғалымдардың еңбектерінде ҧшыраспайды. Жай дауыстыға жатқызылған һ фонемасын І.Кеңесбаев қатаң дауыссыздардың тобында қарастырады және бҥгінгі таңда да солай танылып отыр. Ғалымның жай дауысты деп отырған ҥнді дыбыстары оған дейінгі зерттеулерде жарты дауысты (А.Байтҧрсынҧлы, Е.Омаров), мұрын (Қ.Кемеңгерҧлы) терминімен аталған-тын. Ғалымның дауыссыз дыбыстарды жiктеуiн кесте 1-ден кӛруге болады. Кесте 1 тартусыз кҥйлi қатаң дауыссыз Сҥзiлмелi ӛткелдi ызың дыбыс Ӛткелсiз шҧғыл дыбыс жүктеу/скачать 1,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|