УПРАВЛЕНИЕ МАРКЕТИНГОМ В ТУРИЗМЕ

ЭКОНОМИКА ҒЫЛЫМДАРЫ
81
Президента Республики Казахстан была принята Государственная Программа развития туризма в РК 
на 2007-2011 годы.
ЦЕ
А ЛЕ И МА КЕ И
М
ИЗМЕ Е
ЛИКИ КАЗАХ
А
и
ио и
ны
и
ки
ынка:
1)
о ия,
мания,
лико и ания,
жная Ко я,
ия, Ки ай
2)
ан ия,
ония
3)
ША,
аны Азиа ко- и оок ан ко о
иона
1. А АЛИЗ Ы
Ч ЫХ
ЗМ Ж
ЕЙ
а ши ни
ани
ынка –
и л ч ни
и о из
альн о за
жья
Ди
и ика ия – но ы
и ы
изма как ля о ч
нны , ак
и ля за
жны
и о
аз а о ка о а а –
но ы
и ы
изма
( озна а льный,
эколо ич кий)
2.
ЦЕЛЕ ЫХ Ы К
о кли н о
о экономич ком
а
о кли н о
о
ли
ш
ия
3. АЗ А
КА К М ЛЕК А МА КЕ И
А
о а -
ком ини о анны
ы,
ола ающи
ш
и
о
ма ш
«
к айни
й о
за н ж нны
о ны
шин», и
но
а а и
и ользо ани м
жи о и
ожи ани м
ю а ли о
йл а .
Ц на – о
н ил о
на
и ы
ан о а
До а ка
о
и лям –
а иа
озки
(6 а иаком аний
альн о за
жья,
на иональный
озчик
«Эй А ана»),
ж л зно о ожный
ан о
(132 ма ш
а),
а о ан о ,
о ный
ан о
( о
Ак а ,
н
нни
о ны
и)
о иж ни
о а а –
о ми о ани
и л ка льно о
и
ко о
ими жа Каза
ана,
заимо й
и
о
ми ной
и
кой о аниза и й
(
)
но ными ин
м н ами
я ляю я оз ани и
ан ля ия
кламны
и о олико на
щи
л канала ми а, ча и на
к
н йши м ж на о ны
и
ки
ы а ка .
4.
Е
Е ИЕ
ЖИЗ Ь МА КЕ И
ЫХ МЕ
И
ИЙ
каз
зи н а
лики Каза
ан «
о
а
нной
о амм
аз и ия
изма
лик Каза
ан на 2007-2011 о ы»
о амма аз и ия
к и ны на а л ний
и
кой ин
ии
лики Каза
ан на
2010-2014 о ы (ок я ь 2010 о а)

ҚМУ ХАБАРШЫСЫ 2 (34) 2012
82
ПРОВЕДЕМ SWOT-АНАЛИЗ ТУРИЗМА В КАЗАХСТАНЕ
Таблица 1.  SWOT-анализ туризма в Казахстане
Сильные стороны:
•  Наличие инфраструктуры туристской индустрии
•  Законодательная  и  нормативно-правовая  основа  для 
развития туристской отрасли
Высокий интерес к экотуризму на международном рынке 
(8,9 млн. человек, или 63% от общего потенциала)
•  Уникальная культура и история Казахстана, позволяющая 
развивать культурно-познавательный туризм
•  Природные условия для развития горнолыжного туризма
•  Обеспеченность кадровыми ресурсами
•  Быстрые  темпы  экономического  роста  в  Казахстане 
(ежегодное увеличение ВВП, соответственно, покупатель-
ной способности населения,
•  Политическая стабильность в Казахстане
•  Наличие лучшего космодрома в мире
Слабые стороны:
•  Практически вся инфраструктура расположена 
в городах и крупных населенных пунктах
•  Несоответствие  инфраструктуры  между-
народным требованиям
•  Отсутствуют  условия  для  многодневного 
пребывания  туристов  на  объектах,  представ-
ляющих интерес
•  Отсутствие механизма дотаций, преференций 
и налоговых льгот инвесторам
•  Не  сформированы  подходы  и  политика  эко-
туризма в Казахстане
•  Низкое  качество/отсутствие  подъездных 
дорог к туристским объектам
•  Программа  подготовки  кадров  не  со от вет ст-
вует реальным потребностям рынка
Возможности:
•  Создание новых рабочих мест, в том числе и в сельской 
местности
•  Высокий  уровень  узнаваемости  Казахстана  на  между-
народном рынке туристских услуг, что обеспечит приток 
инвестиций и дохода в бюджет
•  Создание национального турпродукта
•  Увеличение туристских потоков по въездному и внутрен-
нему туризму
Ограничения:
•  Увеличение  количества  однодневных  мар-
шрут ов
•  Снижение объемов туристских потоков
•  Низкий уровень инвестиционной активности
•  Формирование образа Казахстана как страны, 
неблагоприятной для туризма, а также снижение 
ее инвестиционной привлекательности
Казахстан стремится к созданию нового туристского продукта, который будет отличаться от запад-
ного и российского туристского рынка. С этой целью для повышения эффективности функционирова-
ния данной отрасли необходимо определить наиболее оптимальную в условиях Казахстана траекторию 
развития туристского бизнеса и действенные рычаги внедрения на рынок. Интерес предпринимателей 
к туризму объясняется следующими факторами: туристскому бизнесу не требуется больших инвести-
ций; в данной сфере вполне успешно взаимодействуют крупные, средние и малые фирмы, что позво-
ляет быстро оборачивать капитал; возможности в сфере международного туризма извлекать выгоды за 
счет валютных операций; решение важных социальных задач, таких как обеспечение отдыха и укреп-
ление здоровья населения республики. В связи с этим Президент в своем Послании народу Казахстана от 
18 фев раля 2005 г. одним из семи кластеров, определяющих долгосрочную специализацию экономики 
страны в несырьевых отраслях, выделил туризм, который будет способствовать созданию современной 
инфраструктуры и развитию регионов республики.
Таким образом, Казахстан позиционирует себя на мировом рынке туризма как быстро развиваю-
щаяся страна с богатым историческим прошлым, с сохранившейся первозданной красотой природы 
и огромным потенциалом для развития практически всех видов туризма. В Кызылординской области 
будут развиваться следующие проекты:
Туристский центр «Коркыт Ата» будет туристским районом с направлениями: образовательно-по-
знавательный туризм, экотуризм, аквапарк Коркыт-Ата. Планируется создать территории с просторны-
ми площадями, трансформируемые пространства, с функциональными возможностями для проведения 
различных мероприятий, торжеств, фестивалей и других культурных программ. Бюджет – 194,3 млн. 
долл. США.

ЭКОНОМИКА ҒЫЛЫМДАРЫ
83
Туристский центр «Байконур» – создание центра космического туризма: район Space World, село 
«Шелковый  путь»,  район  научных  исследований  в  области  космоса.  Планируется  создать  объекты, 
символизирующие  традиции  и  культуру  стран  Великого  Шелкового  пути,  космический  туристский 
центр и исследовательский центр космической науки. Бюджет – 328,5 млн. долл. США. 
Туристский центр на озере «Камбаш». Предполагает создание курортной зоны отдыха для жителей 
региона, увеличение спроса на внутренний туризм, а также активизирование гостиничного бизнеса ре-
гиона. Планируемый объект находится на берегу озера Камбаш, общая площадь объекта около 95 га. На 
территории зоны отдыха будут построены люкс-гостиницы, юртовый городок и кемпинг, объекты во-
дного отдыха, такие как морской клуб с небольшим рестораном и баром. Бюджет – 76,7 млн. долл. США. 
Литература:
1. «Туризм сближает народы». Выступление Президента Республики Казахстан Н.А. Назарбаева на 
18-й сессии Генеральной Ассамблеи ВТО ООН // Кызылординские вести. – 2009. – 7 октября.
2. Программа развития перспективных направлений туристской индустрии Республики Казахстан 
на 2010-2014 годы (октябрь 2010 года).
3. Указ Президента Республики Казахстан «О Государственной программе развития туризма в Рес-
публике Казахстан на 2007-2011 годы».
4. Дурович А.П. Маркетинг в туризме. – М.: Новое зна ние, 2007.
5. Прохоров И. «Вместе с природою кластер растим: туризм в Казахстане» // Казахстанская правда. – 
2006. – 26 сентября.
6. Досмухамбетов Т. «Казахстан открыт для мира» // Казахстанская правда. – 2006. – 9 октября. 
7. Квартальнов В.А. Туризм: Учебник. – М.: Финансы и статистика, 2000.
8. Голова О.Б. Менеджмент туризма: практический курс. – М.: Финансы и статистика, 2007.
Түйіндеме
Мақалада ҚР туризм саласын дамытудың мәні ашылған, туризм саласының әлеуеті зор экономика 
салаларының бірі екендігі айқындалған. Туризм саласының ролі, оның жалпы өнімдегі ішкі үлесімен, 
қосымша жұмыс орындарын қамтамасыз ету және тағы басқа да (көлік, құрылыс, ауылшаруашылық, 
байланыс және с.с.) салалармен тығыз байланыста болумен анықталатыны көрсетілген. 
Сонымен бірге мақалада республикада маркетингті басқару процесі толық қарастырылып (нарықтық 
мүмкіндіктері  талдау,  мақсатты  нарықтарды  таңдау,  маркетинг  кешенін  әзірлеу,  маркетингтік  шара-
ларды жүзеге асыру), мысалдармен нақтыланған. Мақаланың соңында Қазақстанда туризм саласының 
дамуына SWOT-талдау жасалған, Арал өңіріндегі туризм саласының даму бағыттары («Қорқыт Ата» 
туристік орталығы, «Байқоңыр», «Қамбаш» туристік орталықтары) анықталған.
Summary
The article defined the role of tourism’s development in Kazakhstan and described tourism as one of the 
most perspective branches in the article. The role of tourism, its shape in general internal product, providing 
with employment, linkage with the other branches (construction, agriculture, communications, etc.
The article describes the whole process of marketing management in tourism of the Republic of Kazakhstan 
is described accompanying with some modern examples. 
The author made SWOT-analysis of tourism in Kazakhstan is provided (strengths, weaknesses, opportunities 
and threats). 
There has been indicated main directions of tourism’s development in Aral region, defined touristic centres 
as Korkyt Ata Tourist Centre, Baikonyr, Kambash Tourist Centres.

ҚМУ ХАБАРШЫСЫ 2 (34) 2012
84
ӘОЖ 666.972
ТАБИҒИ ЖӘНЕ ТЕХНОГЕНДІ ШИКІЗАТ НЕГІЗІНДЕ ҰЯЛЫ БЕТОНДЫ 
ӨНДІРУДІҢ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ПАРАМЕТРЛЕРІН ЖАСАУ
Қ.А БИСЕНОВ, 
техника ғылымдарының докторы, профессор,
С.С. ҮДЕРБАЕВ, 
техника ғылымдарының докторы, профессор,
А. БАЙКОНУРОВА, 
магистрант,
Қорқыт Ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университеті
Қазіргі  уақытта  құрылыстың  тиімділігін  жоғарылату  жолдары  құрылыс  материалдары  мен  бұ-
йымдары  өндірісінде  ресурстарды  қайта  қолдану  және  материал  сыйымдылығын  төмендету  болып 
саналады.  Бұған  алдыңғы  қатарлы  ғылыми-техникалық  жетістіктерді,  ресурстарды  және  энергияны 
үнемдеуші технологияларды қолдану, өнім бірлігіне еңбек және отын энергетикалық ресурстар көлемін 
азайту арқылы жетуге болады.
Тиімді  жылу  оқшаулағыш  мартериалдарға  арболитпен  қатар  ұялы  бетонды  жатқызуға  болады. 
Соңғы жылдардағы ғылыми зерттеулерге талдау жасасақ, Қазақстанда автоклавты емес ұялы бетон-
даруы өндіру қажеттігі көрінеді. Атап айтқанда, оған энергия мен жылу көзі аз жұмсалады, меншікті 
капиталсалымдар төмен, шикізат базаларының және өнеркәсіп өндірісінің қалдықтарының мол болуы. 
Ұялы бетондар негізінен кварц құмы, бейорганикалық байланыстырғыш және кеуек түзгіш қоспа 
негізінде  автоклавтық  әдіспен  алынады.  Шетелдік  және  отандық  ғылыми-зерттеу  жұмыстарының 
нәтижелерін талдасақ, автоклавты емес газды бетон өндірісінде жаңа технологиялық жетістіктерге қол 
жеткізуге, сол арқылы сапалы да тиімді бұйымдар мен конструкциялар жасауға мүмкіндіктер бар.
 
Со-
нымен бірге әдеби шолу мен өндірістік тәжірибелерді сараптау арқылы газды бетон бұйымдарының 
сапалық көрсеткіштерін нормативтік талаптардың деңгейіне көтеру және одан әрі арттыру үшін зерт-
теу жұмыстарын жүргізу керек екені айқындалды.
Жұмыстың мақсаты – кварцты құмның орнына шағыл (бархан) құмын, ал байланыстырғыш есебінде 
жылу-электр  орталығының  (ЖЭО)  күлі  немесе  металлургиялық  өндірістен  бөлінген  қождарды  пай-
далану  арқылы  ұялы  бетон  алу.  Металлургиялық  қождар  ұялы  бетондарда  толтырғыштар  ретінде 
қолданудан  басқа  композициялық  материалдарды  жасау  үшін  пайдаланылады.  Олар  әр  түрлі  қайта 
өңдеу тәсіліне байланысты байланыстырғыш пен толтырғыш түрінде: тез салқындататын, жеңіл және 
аз салқындайтын кристалдықтар түрінде қолданылады. Сонымен қатар, Қызылорда облысында шағыл 
(бархан) құмның қоры мол. Осы аталған шикізат компонентерінен сапасы жағынан жақсы ұялы бетон 
алу өзекті мәселелердің бірі болып саналады. 
Ұялы  бетон  өндірісінде  ЖЭО  күлі  мен  доменді  түйіршіктелген  қожды  пайдалану  материалдың 
өзіндік бағасын түсіруге мүмкіндік береді, сонымен қоса металлургия өндірісі дамыған аймақтарда 
кейбір экологиялық проблемаларды шешеді. Бұл қалдықтарды қарапайым және одан да басқа компо-
ненттермен  араластырсақ,  байланысу  қабілеті  әлсіз  болады.  Сондықтан  осы  шикізаттардың  потен-
циалды қасиеттерін толығымен пайдалану үшін тәжірибе жүзінде механикалық алдын-ала өңдеу, яғни 
майдалау немесе ұнтақтау, химиялық қоспаларды енгізу, жылу әдісімен өңдеу қолданылады. 
Негізінен  қожды  белсенділендірудің  кең  тарағаны  түрі  болып  химиялық  әдіс  саналады.  Онда 
сілтілі қоспа ретінде әк, ал сульфат есебінде гипс қолданылады. Патент көздерінен өндірістегі қожды 

ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР
85
қалдықтарды белсендіру үшін сульфатты және сілтілі қоспалар бұрын пайдаланылмағанын байқай мыз. 
Мысалы, тығыздығы 1000 кг/м
3
 керамзитті бетоннан жасалған ғимаратты жылытуға 10 кг шартты отын 
жұмсалса, ал тығыздығы 600 кг/м
3
 болатын ұялы бетоннан тұрғызылғын ғимаратқа отын шығыны 
55 кг құрайды. Яғни керамзитті бетонға қарағанда энергия сиымдылығы 2 есе аз. Ұялы бетон улы зат-
тар немесе зиянды газдарды бөлмейді. 
Кірпіш және керамзиттібетон қабырғаларына қарағанда ұялы бетондар [1,2] ғимараттарды жылумен 
конструкциялау жағынан сапалы әрі тиімді болып саналады.   
Негізінде ұялы бетондарда толтырғыш ретінде меншікті беттік қабатты 200-220 м
2
/ кг ұнтақталған 
кварцты құм қолданылады, арасында ғана ЖЭО күлдері және доменді қождар пайдаланылады. 
Автоклавсыз  газды  бетон  технологиясын  зерттеу  оны  қолдану  жұмыстарының  бас  кезінде 
пайдалану  аумағы  мен  жағдайларының  материалдың  өміршеңдігіне  әсері  толық  анықталмағанын 
көрсетті. Сонымен қатар, автоклавсыз газды бетонның қасиеттеріне технологиялық факторлар, шикізат 
құрамы мен компоненттерінің ара қатынасы, пайдалану жағдайларының әсерлері де керекті деңгейде 
зерттелмей келді. Зауыттардың техникалық жабдықталуының жоғары деңгейге көтерілуі автоклавты 
емес газды бетон технологиясын жетілдіруге толық мүмкіндік береді, мұның өзі аталған материалдың 
физика-механикалық және пайдалану қасиеттерін арттыруға ықпал жасайтыны түсінікті.
Ұялы бетон құрамына ЖЭО күлдерін қоспа немесе толтырғыш есебінде қолдану бірнеше ғылыми 
зерттеулермен  дәлелденген  [1-5,  7-15].  ЖЭО  күлдері,  арзан  және  көп  мөлшерлі  шикізат  көзі.  Одан 
әр түрлі құрылыс материалдары мен бұйымдарын алуға болады. Оны кең бағытта жеңіл бетон, отын 
қоспасы ретінде керамикалық кірпіш дайындау үшін утилизациялауға болады. Сонымен қатар күлді 
майда толтырғыш және цементке қоспа ретінде қосуға, жасанды кеуекті толтырғыш дайындау үшін 
шикізат көзі түрінде қолдануға да жарайды.
Құрылыста күлді утилизациялаудың негізінен үш бағыты бар. Олар күлді ұялы бетонда пайдалану, 
жаңа  толтырғыш  өндіру  және  қолдануына  қарай  жеңіл  бетон  шығару.  Қазіргі  кезге  дейін  күлдің 
байланыстырғыш  қасиетін  пайдалану  бойынша  көптеген  ғылыми-зерттеу  жұмыстары  жүргізілген. 
Зерттеліп жүрген күлдің сипаттық ерекшелігі – химиялық құрамы жағынан біркелкі еместігі. Күлдің 
химиялық  құрамы  жағылатын  қатты  отын,  көмірдің  түрі  мен  генезисі  және  жағу  кезіндегі  түзілу 
жағдайына байланысты.
Көптеген  күлдердің  химиялық  құрамдарында  SiO
2
,  Al
2
O
3
,  Fe
2
O
3
,  CaO  қосылыстары  бар.  Егер 
SiO
2
+ Al
2
O
3
 қосындаларының мөлшері көп болса, онда бізге керамикалық кірпішке қолданған тиімді, 
ал CaO мөлшері жақсы болса, бетон құрамы мен цементке белсенді зат есебінде пайдаланған дұрыс. 
Кейбір  күлдердің  құрамындағы  толық  жанбаған  және  көміртектес  компоненттердің  арқасында  біз 
керамикалық бұйымдар жасауда немесе кірпіштерді күйдіру барысында отын мөлшерін үнемдейміз 
(кептіруге және күйдірілуге энергия аз жұмсалады). 
Петрография  және  микроскопиялық  талдау  нәтижесінде  Қызылорда  күлі  кристалды  муллиттен, 
кварц, гематит және аморфталған шыны фазасынан тұрады екен.
Жоғарыда  келтірілген  мақсатқа  жету  үшін  жаңа  композициялық  байланыстырғыштың  құрамын 
жасап,  шағыл  құм  және  ұсақ  ұнтақталған  доменді  қож  негізінде  автоклавты  емес  газды  бетон  алу 
міндеттері қойылды. Бұл бағытта келесі мәселелер шешілді. Шикізаттардың химиялық және минералды 
құрамының ерекшелігін есепке ала отырып шағыл құмды және қождың газды бетон қоспасының қатаю 
және  кеуектенудің  физикалық-химиялық  процесін  зерттеу;  қождар  негізінде  газды  бетонды  алудың 
техникалық параметрлерін оңтайландыру және бетондардың құрылыстық төзімділігін жоғары сапалы 
реттеу  кинетикасына  зерттеу  жүргізу;  құрылымдық  беріктігін  тұрақтандырушы  есебінде  әр  түрлі 
минералды  қоспалардан  алынатын  газды  бетонның  қасиеттеріне  әсерін  табу  және  газды  бетонның 
эксплуатациялық қасиеттерін анықтау.
Зерттеулер нәтижесінің статикалық өңделуі компьютерде математикалық пакет Math Cad көмегімен 
жүргізілді.  Шикізат  материалдардың  қасиеттері  «Сәулет  және  құрылыс  өндірісі»  кафедрасының 
зертханасында анықталды. Эксперименттік жұмыстар 1-суретте көрсетілген құрылымдық-әдістемелік 
сұлба бойынша орындалды.

ҚМУ ХАБАРШЫСЫ 2 (34) 2012
86
Сонымен  қатар  қожды  толтырғыш  және  композициялық  байланыстырғыш  негізіндегі  аралас-
па  ерітінділердің  қасиеттерін  зерттеу  және  тығыз  ерітінділерді  алу,  газды  бетонды  алуға  арналған 
қалыптанған қойыртпақтардың қасиеттері, газды бетонды алудағы рационалды параметрлерді таңдау 
бойынша көп факторлы тәжірибелерді жоспарлау, газды бетонның қатаю режимін жасау және соңынан 
алынған газды бетонды үлгілердің қасиеттерін зерттеу жұмыстары жасалды. Келесі суретте алынған 
газды бетонның ісіну биіктігінің толтырғыш түріне тәуелділігі мен газды бетон массасының шөгуінің 
толтырғыш түріне тәуелділігі көрсетілген.
Жұмыстың мақсаты және зерттеу бағытын таңдау
↓
Патенттік ізденістің орындалуы
↓
Шикізат материалдарының физикалық-механикалық қасиеттерін анықтау
Ұялы бетондар үшін толтырғыштар
Композициялық қожды байланыстырғыш
                                                                                                                                            
                              
                           
  
 
          
                                                                                                                    
Сурет 1. Зерттеуді жүргізудің құрылымдық-әдістемелік сұлбасы
Ұсақ ұнтақталған доменді қож, 
ЖЭО күлі немесе шағыл құм
Өндірістік қалдықтар және 
бархан құмы негізінде газды 
бетонның құрамын анықтау
Қату режимін зерттеу және таңдау
Минералдық 
құрамы
Пайдалану 
қасиеті
Физикалық-
механикалық 
қасиеті
Құрылымы
Қожды газды бетонның қасиеттерін зерттеу
Технологиялық параметрлерін өңдеу және технологиялық схеманы таңдау
Қожды газды бетон өндірісіндегі тәжірибелік-өнеркәсіптік  сынақтар
Ұсақ ұнтақталған доменді қождар негізіндегі газды 
бетон өндірісіндегі технологиялық регламентті жасау
Ұсақ ұнтақталған доменді қож
Газ тазартқыш әк шаңы 
Қайта өңделген қалыпты қоспа
Сульфатты компонент
 
↓
↓
↓
↓
↓
↓
↓
↓
↓

ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР
87
Сурет 2 – газды бетон қоспасының ісіну биіктігінің толтырғыш түріне тәуелділігі
1 – қожды газды бетон, 2 –шағыл құмы негізіндегі газды бетон.
Сурет 2-3. Кеуектелген газды бетон массасы шөгуінің толтырғыш түріне тәуелділігі
Қоспадағы қожды толтырғыштың 10-15%-ға ұлғаюы, газды бетонның орташа тығыздығын 50-
100 кг/м
3
 көбейтеді, сондықтан оптималды деңгей ретінде нөлдік деңгей алынады, бұл 1-ге тең 
С мәніне (толтырғыштың байланыстырғышқа қатынасы) сәйкес келді.
Қалыпталушы  қойыртпақтың  температурасының  артуы  материалдың  орташа  тығыздығының 
өсуіне әкеледі. Бұл ісінуге қарсыласатын құрылымдық беріктігінің тез өсуіне байланысты, сондай-ақ 
қатайған  үлгілердің  беттік қабаттарынан  газдың  бөлінуінен  құрылым бұзылуға  ұшырайды.  График-
терде көрсетілгендей, қойыртпақтың температурасының артуы газды қожды бетонның сығу кезіндегі 
беріктігін төмендетеді. 
Қожды  цементті  ерітінділерінің  үлгілері  цементті  құмды  ерітінділер  үлгілеріне  қарағанда  сығу 
кезіндегі орташа беріктігі және тығыздығы аз көлемге ие, бірақ конструктивті коэффициент сапасы 
10-15%-ға жоғары. Бұл негізінен кальций силикатынан тұратын қожды толтырғыштың белсенділігімен 
және үйлесімді байланыстырғыш құрамындағы кварцтың әсер етуімен түсіндіріледі.

ҚМУ ХАБАРШЫСЫ 2 (34) 2012
88
Қожды газды бетонның құрылымы кварц құмы негізінде алынған газды бетонмен салыстырғанда 
біртегіс орналасқан (2-3 сурет).
 
а) доменді түйіршікті қождары негізіндегі газды бетон; б) бархан құмы негізіндегі газды бетон.
Сурет 4. Бархан құмы және доменді түйіршікті қождары негізіндегі газды бетон 
үлгілерінің құрылымы (4 есе үлкейтілген)
Алынған материалдың оптималды қасиеттерінің облысы ретінде қалыпталушы қойыртпақтың 38-
40°С  температурасына  сәйкес  келетін  және  толтырғыштың  байланыстырғышқа  қатынасы  0,9-1,1-ге 
тең болғандағы В/Т=0,5-0,52 саналады. Бұл облыстағы қожды толтырғыштағы газды бетонның орташа 
тығыздығы 550-700 кг/м
3
 және сығу кезіндегі беріктігі 1,76-3 МПа болады. 
Автоклавты  емес  газды  бетонның  басқа  бетондардан  технологиялық  ерекшеліктері  бар.  Ол 
ерекшеліктер автоклавты емес газды бетонға басқа материалдар алдында артықшылық бере отырып, 
технологияға айрықша қарауды талап етеді. Атап айтқанда, табиғи және техногенді шикізат негізінде 
ұялы газды бетонды жоғары сапалы материалдар, ғылыми зерттеулер, бұйымдарды дайындау және пай-
далану шарттары бойынша жоғары талаптарды қадағалау арқылы алуға болады. Тек осы жағдайда ғана 
газды бетон технологиясына тән материалдық, энергетикалық және экономикалық артықшылықтарға 
қол жеткізілетіні айқын.
Әдебиеттер:
1. Бисенов К.А. Ячеистые бетоны на основе отходов промышленности. – М., 1994. 
2. Бисенов К.А., Касимов И.У., Тулаганов А.А., Удербаев С.С. Легкие бетоны на основе безобжиго-
вых цементов. – Алматы: Ғылым, 2005. 
3. Баженов Ю.М. Применение промышленных отходов в производстве строительных материалов. / 
Ю.М. Баженов. – М.: Стройиздат, 1986. 
4. Попов К.Н. Новые строительные материалы и материалы из промышленных отходов  / К.Н. По-
пов. – М.: Логос-Развитие, 2002. 
5. Павленко С.И. Мелкозернистый бетон из отходов промышленности / С.И. Павленко. – М.: АСВ, 
1997. 
6. Волженский А.В. Минеральные вяжущие вещества / А.В. Волженский, Ю.С. Буров, В.С. Коло-
кольников. – М.: Стройиздат. – 1973. 

ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР
89
7. Горшков В.С. Комплексная переработка и использование металлургических шлаков в строитель-
стве / В.С. Горшков. – М.: Стройиздат, 1985. 
8. Волженский А.В. Комплексная переработка и использование металлургических шлаков в строи-
тельстве / А.В. Волженский // Строительные материалы. – 1986. – № 5. 
9.  Долгарев  А.В.  Вторичные  сырьевые  ресурсы  в  производстве  строительных  материалов. 
Справочное пособие / А.В. Долгарев. – М.: Стройиздат, 1983. 
10. Долгопол В.И. Экономика использования металлургических шлаков / В.И. Долгопол. – М.: Ме-
таллургиздат, 1964. 
11. Рекитар Я.А. Эффективность использования промышленных отходов в строительстве / Я.А. Ре-
китар. – М.: Стройиздат, 1975. 
12. Чистяков Б.З. Использование минеральных отходов промышленности в производстве строитель-
ных материалов / Б.З. Чистяков, А.Н. Лялинов. – Л.: Стройиздат, 1984.
13. Путляев И.Е. Основные проблемы ресурсосбережения производства легких бетонов / И.Е. Пут-
ляев // Ресурсосберегающие технологии производства бетона и железобетона / Под ред. Б.А. Крылова. – М.: 
НИИАСБ, 1988. 
14. Панфилов М.И. Переработка шлаков и безотходная технология в металлургии / М.И. Панфилов, 
Я.Ш. Школьник, Н.В. Орининский. – М.: Металлургия, 1987. 
15. Применение молотого доменного гранулированного шлака в строительстве США // ВНИИНТПИ. 
Сер. Строительные конструкции и материалы // ЭИ. – 2002. – № 1. 
Резюме
В научной статье рассмотрены особенности производства неавтоклавного ячеистого бетона. Разра-
ботаны технологические параметры производства неавтоклавного ячеистого бетона на основе бархан-
ного песка и металлургических шлаков. Приведены результаты экспериментальных работ по определе-
нию усадки и технических свойств ячеистого бетона.
Summary
This  scientific  paper  considered  peculiarities  of  the  non-autoclave  cellular  concrete  production.  There 
developed technological parameters of the non-autoclave cellular concrete production on the basis of the sand 
dunes and slags. There also given results of experimental work on the determination of shrinkage and technical 
properties of cellular concrete.

ҚМУ ХАБАРШЫСЫ 2 (34) 2012
90
UDK 531.36
INTRODUCTION TO RFID TECHNOLOGY
MAMYRBEK A. BEYSENBI, 
L.N. Gumilyov Eurasian National University, Head of Department «Systems 
Analysis And Management», Doctor of Technical Sciences, Professor; 
PAZHARBEK Y. SAPARKHOJAYEV, 
Korkyt Ata Kyzylorda State University, Head of Department «General 
Physics», Candidate of Pedagogical Sciences, Professor, 
NURBEK P. SAPARKHOJAYEV, 
L.N. Gumilyov Eurasian National University, 
PhD student, MS in CSCE
Radio-frequency  identification  (RFID)  is  a  technology  that  uses  communication  through  the  use 
of radio waves to transfer data between a reader and an electronic tag attached to an object for the purpose of 
identification and tracking.
It is possible in the near future that RFID technology will continue to grow and moreover, will replace bar 
code technology by bringing inconspicuous but remarkable changes.
RFID makes it possible to give each product in a grocery store its own unique identifying number, to 
provide assets, people, work in process, medical devices etc. all with individual unique identifiers – like the 
license plate on a car but for every item in the world. So, the field of use can be extended. This is a vast 
improvement over paper and pencil tracking or bar code tracking that has been used since the 1970s. With bar 
codes, it is only possible to identify the brand and type of package in a grocery store, for instance. There is a 
specific type of RFID tags, which is called passive RFID tags due to absence of battery, can be read if passed 
within close enough proximity to an RFID reader. It is not necessary to «show» the tag to the reader device, as 
with a bar code, but close distance is enough in order to be read by the reader. In other words it does not require 
line of sight to «see» an RFID tag, the tag can be read inside a case, carton, box or other container, and unlike 
barcodes RFID tags can be read hundreds at a time. Bar codes can only read one at a time.
Some RFID tags can be read from several meters away and beyond the line of sight of the reader. The 
application of bulk reading enables an almost-parallel reading of tags.
Radio-frequency identification involves the hardware which known as readers, and tags, as well as RFID 
software or RFID middleware.
Most  RFID  tags  contain  at  least  two  parts:  one  is  an  integrated  circuit  for  storing  and  processing 
information, modulating and demodulating a radio-frequency (RF) signal, and other specialized functions; the 
other is an antenna for receiving and transmitting the signal.
As it was mentioned previously, there are 2 main types of RFID, one type is passive (using no battery), 
second one is active (with an builtin battery that always broadcasts or beacons its signal), and there is one 
combined type of tags called battery assisted passive (BAP) which has a small battery on board that is activated 
when in the presence of an RFID reader. Passive tags in 2011 start at $ .05 each and for special tags meant to be 
mounted on metal, or withstand gamma sterilization go up to $5. Active tags for tracking containers, medical 
assets, or monitoring environmental conditions in data centers all start at $50 and can go up over $100 each. 
BAP tags are in the $3-10 range and also have sensor capability like temperature and humidity. 
The term RFID refers to the technology. The tags should properly be called «RFID tags» not «RFIDs».

ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР
91
Fixed RFID and Mobile RFID: Depending on mobility, RFID readers are classified into two different 
types: fixed RFID and mobile RFID. If the reader reads tags in a stationary position or basically saying, if the 
reader reads tags in a fixed distance and this distance is set up so that there will be no changes, it is called fixed 
RFID.
  
Image 1. Tags may be in different form factors
These fixed readers are set up specific interrogation zones and create a «bubble» of RF energy that can be 
tightly controlled if the physics is well engineered. This allows a very definitive reading area for when tags 
go in and out of the interrogation zone. On the other hand, if the reader is mobile when the reader reads tags, 
it is called mobile RFID. Mobile readers include handhelds, carts and vehicle mounted RFID readers from 
manufacturers such as Motorola, Intermec, Impinj, Sirit, etc.
There are a variety of groups defining standards and regulating the use of RFID, including the International 
Organization for Standardization (ISO), the International Electrotechnical Commission (IEC), ASTM International, 
the DASH7 Alliance and EPCglobal. There are also several specific industries that have set guidelines including 
the Financial Services Technology Consortium (FSTC) has set a standard for tracking IT Assets with RFID, the 
Computer Technology Industry Association CompTIA has set a standard for certifying RFID engineers and the 
International Airlines Transport Association IATA set tagging guidelines for luggage in airports.
RFID has many applications; for example, it is used in enterprise supply chain management to improve 
the  efficiency  of  inventory  tracking  and  management.  The  Healthcare  industry  has  used  RFID  to  create 
tremendous productivity increases by eliminating «parasitic» roles that don’t add value to an organization such 
as counting, looking for things, or auditing items. Many financial institutions use RFID to track key assets and 
automate Sarbanes-Oxley Act (SOX) compliance. Also with recent advances in social media RFID is being 
used to tie the physical world with the virtual world. RFID in Social Media first came to light in 2010 with 
Facebook’s annual conference.
In  1945  Léon Theremin  invented  an  espionage  tool  for  the  Soviet  Union  which  retransmitted  incident 
radio waves with audio information. Sound waves vibrated a diaphragm which slightly altered the shape of 
the resonator, which modulated the reflected radio frequency. Even though this device was a covert listening 
device,  not  an  identification  tag,  it  is  considered  to  be  a  predecessor  of  RFID  technology,  because  it  was 
likewise passive, being energized and activated by waves from an outside source [1]. 
Similar technology, such as the IFF transponder developed in the United Kingdom, was routinely used by 
the allies in World War II to identify aircraft as friend or enemy. Transponders are still used by most powered 
aircraft to this day. Another early work exploring RFID is the landmark 1948 paper by Harry Stockman, titled 
«Communication by Means of Reflected Power» (Proceedings of the IRE, pp 1196-1204, October, 1948). 
Stockman predicted that «... considerable research and development work has be done before the remaining 
basic problems in reflected-power communication are solved, and before the field of useful applications is 
explored».

ҚМУ ХАБАРШЫСЫ 2 (34) 2012
92
Image
 2. An RFID tag used for electronic toll collection
Mario Cardullo’s device in 1973 was the first true ancestor of modern RFID, as it was a passive radio 
transponder with memory [2].  The initial device was passive, powered by the interrogating signal, and was 
demonstrated in 1971 to the New York Port Authority and other potential users and consisted of a transponder 
with 16 bit memory for use as a toll device. The basic Cardullo patent covers the use of RF, sound and light as 
transmission media. The original business plan presented to investors in 1969 showed uses in transportation 
(automotive vehicle identification, automatic toll system, electronic license plate, electronic manifest, vehicle 
routing, vehicle performance monitoring), banking (electronic check book, electronic credit card), security 
(personnel identification, automatic gates, surveillance) and medical (identification, patient history) [3]. The 
first patent was associated with the abbreviation RFID was granted to Charles Walton in 1983 [4]. The largest 
deployment of active RFID is the US Department of Defense use of Savi [5] active tags on every one of its 
more than a million shipping containers that travel outside of the continental United States. The largest passive 
RFID deployment is the enterprise-wide deployment performed by Wal-Mart which instrumented over 2800 
retail stores with over 25,000 reader systems, however the exact number is considered «corporate confidential».
RFIDs  are  easy  to  conceal  or  incorporate  in  other  items.  For  example,  in  2009  researchers  at  Bristol 
University successfully glued RFID micro-transponders to live ants in order to study their behavior [6]. This 
trend towards increasingly miniaturized RFIDs is likely to continue as technology advances. Hitachi holds 
the record for the smallest RFID chip, at 0.05mm x 0.05mm. Manufacture is enabled by using the silicon-
on-insulator(SOI)  process.  These  dust-sized  chips  can  store  38-digit  numbers  using  128-bit  Read  Only 
Memory (ROM) [7]. A major challenge is the attachment of the antennas, thus limiting read range to only 
millimeters.
Potential alternatives to the radio frequencies (0.125–0.1342, 0.140–0.1485, 13.56, and 840–960 MHz) 
used are seen in optical RFID (or OPID) at 333 THz (900 nm), 380 THz (788 nm), 750 THz (400 nm) [8]. The 
awkward antennas of RFID can be replaced with photovoltaic components and IR-LEDs on the ICs.
References:
1. Hacking Exposed Linux: Linux Security Secrets & Solutions (third ed.). McGraw-Hill Osborne Media. 
2008. p. 298. ISBN 978-0-07-226257-5.
2. Cardullo et al. «Transponder apparatus and system» U.S. Patent 3,713,148 (1973).
3. Genesis of the Versatile RFID Tag, RFID Journal.
4. Charles A. Walton «Portable radio frequency emitting identifier» U.S. Patent 4,384,288 issue date May 
17, 1983.

ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР
93
5. «Savi is a Leader in Wireless Tracking Solutions for Managing Assets, Inventory and Shipments». Savi. 
Retrieved 2010-04-24.
6. Ants’ home search habit uncovered, web-link: http: // news. bbc. co. uk / 2/ hi/ uk_news/ england/ bristol/ 
somerset/8011998.stm
7. TFOT (2007). «Hitachi Develops World’s Smallest RFID Chip». Retrieved 2009-03-27.
8.  Imagineering (2007). «Optically Powered RFID Tags and Optical Tag Readers». Retrieved 2009-03-7.
Резюме
  В  статье  описывается  метод  автоматической  идентификации  объектов  с  использованием  радио-
частот. Рассмотрены этапы развития таких вычислений. Обосновывается технология соединения объ-
ектов с Интернетом. Приводятся примеры использования радиоволн для считывания данных с какого-
либо объекта с помощью компьютера. 
Түйіндеме
Мақалада  радиожиілікті  пайдалана  отыра  нысандарды  автоматты  анықтау  әдісі  туралы  айтыла-
ды.  Осындай  есептеулердің  кезеңдері  қарастырылған.  Нысандардың  интернет  жүйесімен  қосылу 
технологиясы  негізделген.  Компьютер  көмегімен  қандай  да  бір  нысаннан  мәліметтерді  оқу  үшін 
радиотолқындарды пайдалану мысалдары келтірілген.
УДК 37.01
ВОПРОСЫ ПОДГОТОВКИ КАДРОВ 
И РЕАЛИЗАЦИИ ИННОВАЦИОННЫХ ПРОЕКТОВ 
В РАМКАХ ПРАВИТЕЛЬСТВЕННЫХ ПРОГРАММ 
МОДЕРНИЗАЦИИ И РАЗВИТИЯ ЖИЛИЩНО-
КОММУНАЛЬНОГО ХОЗЯЙСТВА И «АК-БУЛАК»
М. МЫРЗАХМЕТОВ, 
доктор технических наук, профессор,
Казахский национальный технический университет имени К.И. Сатпаева
В  Казахстане  в  целях  международного  признания  национальных  образовательных  учебных  про-
грамм,  обеспечения  мобильности  обучающихся  и  преподавателей,  а  также  повышения  качества  об-
разования и обеспечения преемственности всех уровней образования с 2003 года реализуется единая 
трехуровневая (непрерывная) технология обучения: бакалавриат–магистратура–докторантура.
До 2003 г. в области строительства велась подготовка инженеров по 28 специальностям: Промыш-
ленное и гражданское строительство, Гидротехнические сооружения, Теплоэлектростанция, Теплога-
зоснабжение и вентиляция, Водоснабжение и канализация и др. С 2003 г. все они были объединены 
в одно направление подготовки специалистов высшего образования – Строительство, с соответствую-
щими специализациями: Промышленное и гражданское строительство, Водоснабжение и канализация, 
Теплогазоснабжение и вентиляция, Гидротехнические сооружения и др.
В настоящее время обучение в ВУЗах проводится по кредитной технологии, контроль знаний – ме-
тодом тестирования. Образовательная программа предусматривает: естественно-научный блок (мате-
матика, физика и др.), социально-гуманитарный блок (история, языки и др.) профессиональный блок 
(дисциплины специальности).

ҚМУ ХАБАРШЫСЫ 2 (34) 2012
94
Бакалавриат – базовое высшее образование, квалификация – бакалавр техники и технологии, объем 
кредитов 146-148 кр.
Магистратура  –  профессиональное  высшее  образование  по  специальностям  (Промышленное  и 
граж дан ское строительство, Водоснабжение и канализация, Теплогазоснабжение и вентиляция и т.д.). 
Квалификация – магистр (магистр наук), объем кредитов – 36 кр.
Докторантура – послевузовское образование для получения ученой степени доктора PhD (PhD фило-
софии), объем кредитов – 48 кр.
В учебных планах 50% – обязательные дисциплины (история, языки, математика и т.п); 50% – дис-
циплины по выбору студента с учетом его навыков, склонностей и будущей профессии. Поэтому со-
ставляется  отдельный  индивидуальный  план  на  каждого  студента.  Оценка  знаний  по  100-баллной 
систе ме, продолжительность семестра 14 недель, 2 недели – экзаменационные сессии. Пересдача лишь 
в летний семестр.
Профессиональная практика является обязательным компонентом учебной программы высшего об-
разования. Она подразделяется на учебную, производственную и преддипломную. Общий объем всех 
видов профессиональных практик составляет не менее 6 кредитов.
В магистратуре и докторантуре вводится исследовательская практика. Продолжительность практи-
ки определяется в неделях, исходя из нормативного времени работы обучающегося на практике в течение 
недели, равного 30 часам (6 часов в день при 5-дневной рабочей неделе).
Подготовка бакалавров и магистров по инженерным системам в настоящее время проводится в со-
ставе специальности «Строительство».
С 2012 года в рамках реализации Государственной программы модернизации жилищно-коммуналь-
ного хозяйства РК в 2011-2020 годы в классификатор специальностей высшего образования введено 
новое направление «Инженерные системы и сети», по которой будет осуществляться подготовка 
кадров с высшим образованием по специализациям «Теплогазоснабжение и вентиляция» и «Водо-
снабжение и канализация». Предусмотрен выпуск специалистов для проектирования, строительства 
и эксплуатации сооружений систем теплогазоснабжения, отопления и вентиляции, водоснабжения 
и водоотведения населенных мест и промышленных предприятий, которые будут заниматься обработ-
кой, подачей потребителям тепла, газа и воды. Очисткой природных, бытовых и промышленных сточ-
ных вод, охраной и рациональным использованием водных ресурсов, воздушного бассейна и углублен-
ной экспертизой экологических проектов в области водного хозяйства и атмосферного воздуха.
В послании Президента от 27 февраля 2012 года народу Казахстана отмечается: «Нынешний вы-
пускник Медицинской академии с дипломом врача еще не врач, выпускник технического университета 
с дипломом инженера еще не инженер».

жүктеу/скачать 6,42 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: