Жеке жазылушылар үшін 65367 1 жылға 3083,04 3274,80 3427,68 Мекемелер мен ұйымдар үшін
жүктеу/скачать 2,73 Mb. Pdf көрінісі
|
| Баспасөз – 2016 «Ана тіліне» жазылыңыз, ағайын! Қазпошта Индекс
Мерзімі алматы
аймақ/қала аудан/ауыл Жеке жазылушылар үшін 65367 1 жылға
3083,04 3274,80
3427,68 Мекемелер мен ұйымдар үшін 15367 1 жылға
5991,84 6183,60
6336,48 www.anatili.kz e-mail: anatili_gazetі@mail.ru www.twitter.com/anatilikz www.facebook.com/anatilikaz 6-7 9-бет 12-бет 4-бет Қалам жетелеген жол Сырдария тасбекіресі Даналық Мәйегі ХалықнаМа Бет қатталып жатқанДа: саХара шаһарлары
Біртүйер 11 Бір шаңырақ астынДа БәБіш молла қаласы
Қазақстан жері б.з.д. І мыңжылдықтың екінші жартысында аса күрделі саяси-әлеуметтік оқиғалардың куәсі болды. алтай, Жетісуды үйсін мәдениетіне жататын мемлекеттік дәрежеде өмір сүрген тайпалар мекен етсе, Қаратаудан Сырдарияның шығыс жағалауына дейін қаңлылар, ал Сырдың батысы мен арал теңізіне дейінгі кең алқапты массагеттер мекен- деген. аралдан бастап Каспийдің шығысынан орал тауларына дейінгі кең далада сарматтар, Сарыарқада исседондар өмір сүрген. Біз атап отырған тайпалар атауын сол кездегі мемлекеттік одақ деп түсінуіміз керек. Өйткені бұл тайпалар ішінде әртүрлі атпен аталған. ондаған рулық құрамдар болған. Ел болашағы, ұлт қауіпсіздігі хақында ой өрбіткенде халық санының өсуі, демографиялық саясатымыз ойға оралатыны анық. Ұлттың иммунитеті – демографиясының өсіміне тікелей тәуелді. Саны өскен жұрттың сапасы да артады. Әуелі демографиялық ахуалымыз қандай, жалпы демография ғылымы қалай дамып келеді деген сауалдарға жауап іздедік. Алайда елімізде демография тақырыбымен айналысатын ғалымдар некен-саяқ, ал ғылыми институт тіпті жоқ екеніне көзіміз жетті. Демография – ұлт тағдыры. Ал қазақ халқы үшін демография мәселесі ерекше орында, оған түрлі тарихи кезеңдердегі қиындықтар, ұлттық салт- дәстүр, рухани-мәдени құндылықтар сан ғасырлар бойы ықпал етіп отырған. «Отан отбасынан басталады» деген аталы сөздің мәні терең. «Бірінші байлық – денсаулық, екінші байлық – ақ жаулық», «Бас екеу болмай, мал екеу болмайды» және өзге де даналық сөздер өмірлік тәжірибеден туындаған. №10 (1320) 10 – 16 наурыз 2016 жыл
1990 жылғы наурыздың 22-сiнен бастап шығады Сөзi жоғалған жұрттың өзi де жоғалады Отан Отбасынан басталады Жазу – мәдени мұра бір келіншек бес минуттың ішінде он екі рет «конечно» сөзін қолданды. Кейбіреулерге «давай-давай», «лад- но», «пока» сөздерін айту дағды болып кеткендей. Бір көлікте келе жатқан соң олардың әңгімесі естіліп жатады. «Кассада күт, келеаты- рым...». Осылайша шұрайлы тілімізді бұрмалап сөйлеген келіншек еш қысылмады. Ұялы телефонмен қоғамдық орында қатты дауыстап сөйлесуге б о л м а й т ы н ы а н ы қ . Ө й т к е н і айналаңыздағы кісілерге кедергі келтіресіз, әрі сіздің біреумен әңгімеңіздің жұртқа не керегі бар. Бұдан басқа мәдени орындарда дауыс тап сөйлеу, жеті түнде теле- фон соғу жайлары өмірде кездесіп тұрады. Сөйлеу мәдениеті түгілі қарапайым нәрсені ескермеу – нағыз әдепсіздік емес пе?! Қазір телефон да сөй лесетін к е й б і р ж а с т а р қ а з а қ т і л і н д ұ рыс қол данбай ж ү ргені н та- лай байқадым. Мыса лы, «келе- ат ы рм», «бара ат ы рм», «от ы ра- тырм», «көратырм» сынды анайы сөйлейтіндерді көріп жүрмін. Бұдан бөлек кейбір қазақ студенттерінің орысша ойлайтынын сөйлескенде байқауға болады. Әріптесіне сұрақ қойған да «Келесін, кездесеміз, барасың?» деген сұрақ белгілерге «бе», «ба», «па», «пе» демеулі к жалғау жалғамайды. Бірқатар замандастарымның ұ я л ы т е ле ф он д ары н а ж а з ғ а н- д а р ы н а қ а р а с а ң қ а т е к ө з сүріндіреді. «Неге қате жазасыз?» деп сұрағаным да телефоным да қазақша әріптер жоқ, бәрі «орысша немесе ағылшыншаға негізделген» деп жауап а ламын. Тіпті солай болған к үннің өзінде де қазіргі әріптермен жазған хаттарын оқып т үсіне а лмайсың. Себебі қазақ телефонмен сөйлесе білесіз бе? тілі күрделі тіл ғой. Бір әріптен бола қате кетсе сөздің мағынасы өзгері п шыға келеді. Мыса лы, «бер», «кол», «сан», «кар» деген жазбалардың «бар», «кел», «сен», «кал» мағынада айтылғанын бір- ақ ұқтым. Өз кезегінде ағылшын тілінде де айтылғанда бір әріптен қателік кетсе басқа мағына береді. А лайда бұл ха лықара лық ті лде ешк ім қате ж іберіп жатпай ды. А л үйреніп жүргендер олқылық жіберсе де, кейін ұялып түзетуге т ы рыса д ы. Мем лекет т і к т і л де қ а н ш а жерден д ұ рыс а й т п а с а да бұған бола қысылып ж үрген ешкім жоқ. Түзетуге де тырысып жүргендерді де байқамадым. Ұялы байланыссыз өмір сүруді көз алдымызға елестете алмас- пыз, сірә. Дей тұрғанмен, біз оны күнделікті өмірде дұрыс пайдалана алып жүрміз бе? Осыны да бір сәт ойланып, біздің айтқандарымызға көңіл бөлсеңіз артық болмас еді. Нұрлан ҚҰМАР Ғылым мен білімнің жемісі болған озық технология түрлері өмірімізге батыл түрде енуде. Қоғамдық көлікке міне қалсаңыз, қалта телефонына жаппай үңілген жас тарды көруге болады. ал кейбір ересектердің өзі үн қатқан теле- фонды ала сала ауыз өзімдікі деп айғайға басады. Әркім өзінің басындағы ойын басқаға айтып, түсіндіру үшін оған лайықты сөз таба білуге тиісті. Әркім сөйлеу мәдениетіне мән беруі тиіс. Күнделікті көріп жүргеніміздей, к е й б і р а д а м д а р т е л е ф о н м е н сөйлесу әдебін де, мәдениетін де естен шығарып алады. Тіпті те- л е ф о н м е н т ө т е н ш е н е м е с е шұғыл жағдайда ғана хабарласу керектігіне де көпшілік мән бере бермейді. Қоғамдық орындарға жайғасып алып, өз үйінің төрінде отырғандай емін-еркін әңгіме тиегін ағытатындар да кездеседі. Өкінішке орай, дөрекі, құлаққа жағымсыз сөздерді өзгелер естіп қойды-ау деп сондай жандардың қысылмайтынына таңырқайсың? Т а я у д а а в т о б у с п е н в о к з а л жаққа баруға тура келді. Көлікте мінген бойда әр тұстан телефон үні естіле бастады. Бір байқағаным, өз мәселесін егжей-тегжейлі баяндаған Батыс Қазақстан облыстық тарихи-өлкетану музейінде Қазақстан халқы Ассамблеясының және Қазақстанның тарихына арналған зал ашылды. Ашылу рәсіміне облыс әкімінің орынбасары Бақтияр Мәкен бастаған өңірдегі этномәдени бірлестіктер басшы- лары мен өкілдері, студент жастар қатысты. Ассамблея залында қазақ, орыс, корей, әзербайжан, ұйғыр, татар, украин және басқа да халықтардың ұлттық киімдері мен бұйымдары, мұрағат құжаттары, музыка аспаптары, көне кітаптар, барлығы 100-ден астам құнды жәдігерлер қойылған. Корей этномәдени бірлестігінің төрағасы Максим Пак Орал қаласында орнатылған «Қазақ халқына мың алғыс» монументінің көшірме мүсінін му- зейге табыс етті. Ел бірлігімен мықты Байлық пен ақыл
қос өнерпаз Бір шалдың төрт ұлы болыпты. Бір күні шал ұлдарын жинап алып былай депті: – Мен қартайдым. Біреуіңнің үй иесі болатын уақыттарың жетті. Кімнің ақылы мен байлығы сай болса, сол мұрагерім бола- ды. Әрқайсыларың маған байлықтарың мен ақылдарыңды көрсетіңдер. Үлкен ұлы асыл тасты жүзік салған қолын көрсетіп: – Міне, менің байлығым. Ал кім бай болса, сол ақылды,– депті. Екінші ұлы асыл киімдерін киіп, әдеміленіп келеді де: – Мені осы түрімде көргендер ақылым мен байлығымның алдында бас иеді,— дейді. Үшінші ұлы күміспен және тастармен әшекейленген белдігін буынады да: – Бұндай белдікті, – дейді, – ешкім ешқашан буынып керген жоқ... Әкесі үлкен балаларына қарап басын шайқайды да, ең кіші ұлына қарап: – Сен неге үндемейсің? Сен қандай байлығыңмен мақтанасың? – дейді. Сонда кенжесі былай депті: – Менде асыл тасты жүзік те, сәнді киім де, қымбат тастармен әшекей ленген белдік те жоқ. Тек еңбексүйгіш екі қолым, қайрат- жігерге толы жүрегім ғана бар. Шалға кенже ұлының жауабы ұнайды. Ол өзінің мұрагері болады деп, кіші ұлын айтыпты. Үлкен балаларына інісінің айтқанынан шықпауды өсиет етіпті. Ертеде ел арасына аты жайылған Қы зық- ты Нұрғожа, Жүзікті Нұрғожа дейтін ат тас екі күйші болыпты. Жастары шамалас екен. Екеуінің де күйшілігі бірінен-бірі өткен. Халық олардың бірін жүрген жері қызық-думан болған соң Қызықты Нұр- ғожа, екіншісін қолына үнемі жүзік салып жүретін серілігіне қарап, Жүзікті Нұрғожа атандырған. Бірде Жүзікті Нұрғожа жолда, ат үстінде күй тартып келе жатқан Қызықты Нұрғожаға кездесе кетеді. Бұлардың алғаш жүздесулері осы екен. Жүзікті Қызықтыны жазбай тани кетеді. Одан жасы да, жолы да кішілеу көрінеді. – Ассалаумағалейкүм! Күйші мойнын да бұрмайды. Ләм-мим деместен күйін тарта алға соза түседі. Анау да соңынан қалмай, елти тыңдап үнсіз ереді. Бір-екі белді асқанда барып, күй аяқталыпты. С о н д а Қ ы з ы қ т ы Н ұ р ғ о ж а о қ ы с бұрылып: – Уағалейкүмассалам! – деген екен. Өнерді қасиеттей білген екі күйші осы- дан бастап айырылмас дос болып кетіпті. («Ел аузынан», «Жазушы», Алматы, 1989 ж.) немесе демографиялық ахуалымыз қалай? Суреттерді түсірген Азамат ҚҰСАЙЫНОВ АНА ТІЛІ 3 №10 (1320) 10 – 16 наурыз 2016 жыл
2 №10 (1320) 10 – 16 наурыз 2016 жыл
АНА ТІЛІ ҚР Сенат Төрағасы Қасым-Жомарт Тоқаев тың жетекшілігімен палатаның кезекті жалпы отырысы өтті. Отырыста депутаттар назарына 2016-2018 жылдарға арналған республикалық бюджет, халықты жұмыспен қамту, экология және өзге де мәселелерге құрылған заң жобала- ры ұсынылды. Сенатта қаралған 2016-2018 жылдарға арналған республикалық бюджет жобасы депутаттар тарапынан қолдау тап- ты. Отырыста Ұлттық экономика министрі Ерболат Досаев, Қаржы министрі Бақыт Сұлтанов, Ұлттық банк төрағасы Данияр Ақышев қаржы-несие саясаты туралы айтып берді.
Сонымен қатар «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне экологиялық мәселелер бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заң жобасы мен «Халық- ты жұмыспен қамту туралы» Заң жобасын және «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне халықты жұмыспен қамту мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» ілеспе Заң жобасы бірінші оқылымда қаралып, мақұлданды. Қазақстан Республикасының Қытай Халық Республикасындағы Төтенше және Өкілетті елшісі Шахрат Нұрышев жұмыс сапа- рымен Гуандун провинциясы Шэньчжэнь қаласындағы «Huawei» корпорациясының штаб-пәтеріне болды. Дипломат ақпараттық-коммуникациялық технологиялар, «қауіпсіз қала», «ақылды қала» құру, 4G және 5G мобильді интернет, ірі дерекқор құру саласындағы компанияның озық әзірлемелерімен танысты. «Huawei» вице-президенті Линь Жуй- цимен кездесу барысында қазақстандық дипломат оны «Ақпаратты Қазақстан – 2020» мемлекеттік бағдарламасы мен «ЭКСПО-2017» халықаралық мамандандырылған көрмесі жобасын іске асыруға белсенді қатысуға шақырды. Өз тарапынан Линь Жуйци «Huawei» Қазақстанмен ынтымақтастықты жалғастыруға, Астанада өтетін ЭКСПО-ға дайындық және оны өткізу кезінде ақпараттық- коммуникациялық технологияларды пайдалану тәжірибесімен бөлісуге ниетті екенін атап өтті.
Аталған сыйлық алғаш рет 2015 жылы Қазақстан Республикасы Ұлттық Олимпиада комитетінің президенті Тимур Құлыбаевтың бастамасымен бекітілген болатын. Былтыр халықаралық аре- наларда медальдарға және Рио-де-Жанейродағы Олимпиадаға лицензия ұтып алған спортшылар, сонымен қатар, олардың бапкерлері мен сала қызметкерлері аталған сыйлыққа ие болды. Қ а з а қ с т а н Р е с п у б л и к а с ы Т ұ ң ғ ы ш П р е з и д е н т і н і ң Мұражайына ұсынылған сыйлықтардың ішінде Олимпиада чемпионы А.Винокуровтың велосипеді, Афинадағы Олимпиада ойындарының жеңімпазы Б.Артаевтың гүл-тәжі, Әлем чемпи- оны, олимпиада чемпионы С.Сәпиевтің былғары қолғабы, IBF және IBА нұсқалары бойынша бокстан әлем чемпиондары В. Жиров пен М.Мәзімбаевтың белбеулері, Олимпиада чемпионы О. Шишигинаның медальдары және т.б бар.
Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 25 жылдығына арналған «Классиктер мен замандастар» атты концертте отандық классиктер Е.Рахмадиевтің, Т.Қажығалиевтің симфониялық музыкалары және қазіргі заманғы қазақстандық авторлардың шығармалары орындалмақ. «Қозы Көрпеш пен Баян Сұлу» операсындағы партияларды да- рынды вокалистер – Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткерлері Жанат Шыбықбаев және Жан Тапин, халықаралық байқаулардың лауреаты Мәдина Исламова, Болат Есімханов, Рамзат Балакиши- ев, «Астана Опера» симфониялық оркестрі және хоры орындай- ды. Дирижері – Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Абзал Мұхитдинов. жүзДесу
жИын Құрмет әйтеке би атындағы ауданда Білім сапасын жақсартуға арналды Көктеммен бірге ере келген жадыраған мереке – 8 наурыз Халықаралық әйелдер күні қарсаңында Мемле- кет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев жылдағы дәстүр бойынша еліміздегі барша әйел-аналарды айтулы мере- кемен құттықтап, өзінің жүрекжарды тілегін жеткізді. Еліміздің дамуына еңбек сіңіріп, өзіндік үлестерін қосып жүрген кәсіп иелерін қабылдап, жылы ілтипатын білдірді. Ұлт жоспары Президент Жолдауын нәтижелі іске асыруға негіз боларлықтай маңызды құжат. Баршамызға белгілі, Жолдауда бірқатар келелі мәселелер көтерілді, межелі міндеттер де белгіленді. Елбасы өз сөзінің төлбасы ретінде бүгінгі жаһандық дағдарыстан Қазақстан эконо- микасын құлдыратпай ұстап тұратын, аса қажет шикізат, көмірсутегі, металдар, азық-түлік және рыноктарда өз тауарларымызды сұранысқа ие қыла алатын жеке кәсіпкерлердің даму страте- гиясын жасақтап шығарғандығын атады. Бұл саясат жаһандық дағдарыс кезінде өмірге жаңа көзқараспен қарауға үйрететін «мұнайсыз» өмір сүру және ауылдарды көріктендіру, шаруа қожалықтары, шағын және орта бизнестердің ықпалдастығын арттыру жолында, шикізат ре- сурстарына ғана қарап қалмайтын экономиканы дамытуда «100 нақты қадам» ұлт жоспары 2016 жылдың 1 қаңтарынан бастап толық жұмыс істей бастайтынын айтқан болатын. Жоспардың жетістікке жеткізер бір сатысы және таяудағы онжылдықта Қазақстанның ал- дында тұрған міндеттердің бірі: кең ауқымды жекешелендіруге қойылған шектеулерді алып тастау арқылы үкіметтік еңбек ресурстарын, жеке еңбек ре- сурстарымен ауыстыра отырып халықты жұмыспен қамту жұмылғыштығын жоғарылату, техникалық кадрлар дайындау жүйесін барынша дамыту үлгісі дамыған мемлекеттер қатарындағы Германия, Ка- нада, Австралия, Сингапур елдерінің моделдерінен қарап жасақталғандығы сөз болды. Жолдау мен «100 нақты қадам» аясында мені, Қазақстанның заңгерлерінің бірі ретінде қуантқан жайттардың бірі, ұлт жоспары шеңберінде қабылданған жаңа заңдардың жұмыс істей бастағандығы. Бұл орайда Елбасының бастамаларын қолдаймын. Егер біз аталған іргелі міндеттерді жүзеге асыратын болсақ, еліміз межелі уақыттан кейін дамыған 30 елдің қатарында болатыны сөзсіз. А.МҰХАМБеТАлиН, Ақтөбе облысы Қарғалы аудандық Әділет басқармасының басшысы, заңгерлер одағының мүшесі серпін
Бағдарымыз анық та айқын Елбасының «100 нақты қадам» Ұлт жоспа- ры еліміздің бүгінгі күндегі даму көкжиегін айқындап бергені белгілі. Бағдарламалық құжатта көрсетілген нақты қадамдар қаржылық дағдарысты еңсеруге септігін тигізіп, жетістіктерге бастайтыны сөзсіз. сайлау – 2016 КөзҚарас А қпараттар ағыны А қпараттар ағыны Әзірлеген Нұрлан ҚҰМАР Алматы қаласы Орталық мемлекеттік мұрағатында Қазақстанның халық артисі, «Тәуелсіз Тарлан» сыйлығының иегері, про- фессор Кәукен Кенжетаевтың туғанына 100 жыл толуына орай еске алу кеші өтті. Жиын барысында көрнекті тұлғаның көз- көрген замандастары, әріптестері, шәкірттері сөз алып, өнер иесінің шығарма шы лық өміріне шолу жасап, естеліктерімен бөлісті. Алматы қалалық Тілдерді дамыту, мұрағаттар және құжаттама басқармасының бастығы Мамай Ахет танымал актердің қазақ мәдениетінің дамуына зор үлес қосқандығын тілге тиек етті. Т.Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясының ректоры Бибігүл Нүсіпжанова уни- верситетте алдағы уақытта республикалық театрлар семинарын өткізу жоспарланып отырғанын айтты. Жиында Халық артистері Нұржұман Ықтымбаев, Асанәлі Әшімов, Есмұхан Обаев және т.б. сөз сөйледі. Сыйлықтар мұражай қорына тапсырылды Классикалық ән кеші Өнердегі ізі мәңгілік тарту
МәДенИет құрМет
Талдықорғанда «Абай және ХХІ ғасыр» халықаралық клубының президенті, танымал жазушы-баспагер Роллан Сейсенбаевтың «Менің 100 кітабым» атты сериясымен жарық көрген кітаптарының тұсаукесері өтті. Шараны Сәкен Сейфуллин атындағы Алматы облыстық әмбебап кітапханасының ұжымы ұйымдастырды. Халықаралық Абай клубы мен Роллан Сейсенбаев «RS» Баспа үйі әлем әдебиетінің жаңа сериямен шыққан кітаптар жастарға арналған. Журналист Әділхан Сахариев елімізде қаламы ұшқыр дарынды жастар көбейіп келе жатқандығын атап өтті. «Абай және ХХІ ғасыр» халықаралық клубының президенті, танымал жазушы- баспагер Р.Сейсенбаев алдағы уақытта басқа да жастардың туын- дылары жарық көретінін тілге тиек етті. ҚР Ұлттық музейінде дәстүрлі күйші Жанғали Жүзбайдың дәріс-концерті өтті. Шертпе күйдің шебері Ж.Жүзбай бүгінгі таңда қазақтың ұлттық өнерінің даму бары- сын сөз ете келе, қазақ халқының өмірінде домбыраның үлкен рөл атқаратынына тоқталып өтті. Кеште күйшінің Абылайхан Орманбек, Талғар Ғалымжан, Ақжусан Иманғазықызы сынды шәкірттері өнер көрсетті. «Халық қазынасы» ғылыми- зерттеу институтының қазақ халқының дәстүрлі музыкалық өнерін жаңғырту мен насихаттауға арналған «Дәстүрлі музыкалық мұра» атты бағдарламасы аясында өткен мұндай шаралар алдағы уақытта да жалғасын таппақ.
жүктеу/скачать 2,73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|