Использованная литература

204 

САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫН ДҰРЫС ҚОЮ – НӘТИЖЕГЕ ЖЕТУДІҢ 

КЕПІЛІ 

Бактыбаева Кулизат Сагынгалиевна, 

деңгейлік бағдарламалар тренері, п.ғ.к., 

«Өрлеу» БАҰО» АҚ Жамбыл облысы бойынша ПҚ БАИ / Тараз қ. 

Смайлова Улмекен Мухитовна, 

доцент, ф. - м.ғ.к., М.Х.Дулати  атындағы ТарМУ, Жамбыл облысы /Тараз қ. 

Сабақ  —  мұғалімнің  жұмысының  көзге  көрінетін  негізгі  бір  бөлігі.  Сабақ  сыныпқа 

кіргенге  дейін  оған  алғашқы  дайындықтан  басталады  және  сабақ  жоспарын  дайындау  – 

табысты сабақты құрылымдаудағы жауапты кезең. Сабақты жоспарлау неден басталады? 

Мұғалім алдымен дайындық жұмыстарын жасайды: 

-

 

сабақтың тақырыбын анықтайды; 

-

 

оқу  бағдарламасындағы,  тізбектелген  сабақтар  топтамасындағы  осы  сабақтың  орнын 

белгілейді; 

-

 

тақырыпқа қатысты негізгі ұғымдар мен түсініктерді зерделейді; 

-

 

өткен  және  келесі  сабақтарға  шолу  жасап,  осы  тақырыппен  байланысын  ескеру  арқылы 

бүгінгі сабаққа қатысты ойларды толықтырып  жинақтайды. 

Келесі  кезекте  сабақтың  кеңейтілген  жоспарын  жазып,  сабақтың  әдістемелік 

жобасын құрады. 

Жаңашыл  сабақты  жоспарлау  үрдісі  әрбір  педагогке  бұрыннан  белгілі  келесі 

қадамдардан тұрады: 

-

 

Сабақтың мақсат, міндеттерін анықтау; 

-

 

Оқу материалының мазмұнын саралау; 

-

 

Оқыту әдістері мен тәсілдерін таңдау; 

-

 

Оқушылардың сабақта жұмыс істеу түрін, оқыту үлгілерін анықтау; 

-

 

Үйге берілетін тапсырмаларды таңдау; 

-

 

Бақылау, бағалау түрлерін белгілеу; 

-

 

Сабақты қорытындылауға қажетті сұрақтарды дайындау. 

Бірақ  енді  мұғалім  әрбір  кезеңде  қолданатын  оқыту  үлгілеріне  (жеке,  жұптық, 

топтық,  бүкіл сыныптық), оқытудың әдіс-тәсілдеріне сыни қарауы керек, себебі  жаңашыл 

сабақта  мұғалім  мен  оқушының  атқаратын  қызметі  мен  іс-әрекеттерінде  үлкен  өзгеріс  бар; 

сабақты жоспарлағанда мұғалім педагогикалық іс-әрекетінің мазмұнын анық көрсетеді, яғни 

өзінің  және  оқушыларының  орындайтын  әрекеттерін  ашып  жазады.  Оқушылардың  әрекеті 

танымдық, коммуникативтік және өзін басқара білу тұрғысында көрініс табады. 

Сабақты жоспарлауда мұғалімдердің көп қиналатыны – сабақтың мақсат-міндеттерін, 

күтілетін нәтижелерді анықтай алмауы. Көп жағдайда мұғалімдер мектепте қолданып жүрген 

қалыптасқан  сабақ  жоспары  мен  деңгейлік  курс  Бағдарламасы  талаптарына  сай  келетін 

жоспарды жасауда айтарлықтай қиындыққа тап болады. Сондықтан осы мәселені  талқылап 

көрсек.  

Көп  жағдайда  күтілетін  нәтижелер  көрсетуді  ұсынады,  бірақ  басым  көп  жағдайда 

мұғалімдер оны ескермейтіні белгілі болып отыр. Мұндағы түсініксіздік туғызатын нәрсе  – 

сабақтың  мақсаты  мен  міндеттері,  күтілетін  нәтижелер.  Мақсат  деп  нені  түсінеміз, 

Міндеттері дегеніміз не? Неге екі жоспарда бірдей ұғымдар екі түрлі жазылады? Сабақтан 

Күтілетін  нәтижелерді  қалай  анықтау  керек?  Сабақтың  табыстылығын  қалай  бағалауға 

болады? Табыс критерийлері дегеніміз не? 

Біздің  білім  беру  жүйемізде  ғылыми  негізін  XVII  ғасырда  чех  педагог  ғалымы  Ян 

Амос  Коменски  (Jan  Amos  Komensky)  қалаған  оқытудың  сыныптық  сабақ  үлгісі 

қолданылатыны  белгілі.  Сынып  дегеніміз  жас  ерекшелігіне  қарай  тұрақты,  бірге  оқитын 

205 

оқушылардың  құрамы,  бұл  жүйеде  оқушылар  мұғалімінің  тапсырмасын  сабақ  барысында 

жэне үйге берілген тапсырманы орындайды [1]. 

Осыған  байланысты  әдетте,  әр  сабақта  тақырыпқа  байланысты  оқу  мақсаттарын 

және  сол  мақсатқа  жетуді  көздейтін  қадамдардан  тұратын  міндеттер

 

белгіленеді.  Ал  оқу 

мақсаттарына  сәйкес  сабақтың  тәрбиелік  және  дамытушылық  мақсаттардың  үйлесімді 

анықталуы  сабақтың    және  оқушының  оқу-танымдық  үдерісінің  табысты  болуына  ықпал 

етеді.  Мектептің ерекшеліктері мен талаптарына байланысты басқа да пәндік емес мақсаттар 

анықталуы  мүмкін,  мысалы,  Назарбаев  Зияткерлік  мектептерінде  үштілдік  саясаттың 

асырылуына  байланысты  пәнді  оқыту  кезінде  тілдік  мақсаттар  да  белгіленеді  [2]. 

Сондықтан,  сабақтың  тақырыбына  байланысты  оқу  мақсатын  (білімділік  мақсатқа  сай) 

нақты  белгілей  отырып,  мектептерде  қалыптасқан  жоспар  үлгілеріне  байланысты  сабақтың 

тәрбиелік, дамытушылық мақсаттарын да анықтау сабақтың мазмұнын байыта түсетіні анық. 

Сабақтың әдістемелік жобасын құру барысында мұғалім өзі белгілеген міндеттерді орындау 

арқылы  оқу  мақсаттарының  орындалуына  барынша  қол  жеткізуді  ұстанады.  Мұнда  оқу-

танымдық үдерістің табыстылығына әсер ететін ынталандыру, жағымды психологиялық орта 

орнату,  оқушылардың  жеке  және  жас  ерекшеліктерін  ескеру  сияқты  маңызды  мәселелерді 

басты назарға алу керек.  

«Педагогикалық  шеберлік  орталығы  Кембридж  университетінің  Білім  беру 

факультетімен  бірлесіп  әзірлеген  Қазақстан  Республикасы  педагог  қызметкерлерінің 

біліктілігін  арттыру  кустарының  деңгейлі  бағдарламасына  арналған  глоссарий»  оқу-

әдістемелік құрал құралында осы ұғымдарға төмендегідей анықтама береді: 

Оқу  мақсаттары  /  Цели  обучения  /  Learning  aims  and  objectives  –  соңғы  нәтижені 

көрсететін  тұжырым:  мұғалімнің  оқушыларға  үйреткісі  келетін  нәрсе.  Оқыту  және  оқу 

мақсаттарын  құрастырудағы  айқындаушы  сұрақтар  мыналар  болып  табылады:  оқушылар 

қандай білімді игеруге тиіс? Оқушылар қандай түйінді идеяларды түсінулері тиіс? Оқушылар 

қандай сұрақтарды зерделеп, талдаулары тиіс? 

Оқытудың күтілетін нәтижелері  /  Ожидаемые результаты обучения /  Expected 

Expected learning outcomes – түсіну дәрежесін, дағдының болуын, сабақ соңында оқушылар 

көрсете  алатын  қызмет  немесе  іс-әрекет  өнімін  анықтайтын  тұжырым  [3].  Жоспарлау 

барысында оқытудың күтілетін нәтижелері келер шақтағы етістік түрінде беріледі. Мысалы: 

оқушылар  түсінетін  болады,  суреттеп  көрсете  алатын  болады,  салыстыра  алатын  болады 

және т.б. Жоспарлау кезінде оқытудың күтілетін нәтижелері мақсат және міндеттерге сәйкес 

келеді. 

Осы анықтамаларға сүйенсек, біздің әрекетіміз де айқындала түседі. Оқу мақсаттары 

нені  оқып-білу  және  нені  бағалай  алу  керектігін  көрсетеді.  Егер  нәтижесінде  неге  қол 

жеткізуіміз  керектігін  білмесек,  оқу  мен  оқытудың  табыстылығын  бағалау  да  мүмкін  емес 

[4].  

Қазіргі  кезеңде  оқу  мақсаттарын  анықтауға  жаңашылдықпен  қарау  қалыптасты.  Бұл 

мұғалімнен  оқу  үдерісіне  қатысты  тұлғалардың  (оқушы,  ата-ана,  т.б.)  алдында  өзінің 

педагогтік  табыстылығына  жауапкершілігін  күшейте  түседі.  Сондықтан  да  болар,  қазіргі 

талаптарға байланысты оқушы тарапынын мақсат белгілеу барысында жаңашыл сабақтарда 

білімділік мақсатына жетелейтін сабақтың мұғалім белгілейтін міндеттері оқушыларды мен 

бүгін нені біліп-үйренемін, нені жасай аламын деген сұрақтар туралы ойлануға итермелейтін 

және  өзіндік  қорытындылар  жасауына  негіз  болатын  сабақтан  күтілетін  нәтижелермен 

астарласады.  Осылайша  оқушы  тарапынан  белгіленген  мақсаттар  сабақтың  өн  бойында 

мұғалімге  оқушыларының  сабақты  қалай  түсініп  жатқанын  бақылауға  мүмкіндік  берсе, 

оқушыларға олардың зейінін бүгінгі сабақта нені игеруі керектігіне шоғырландырады [5]: 

Сабақтың мақсатын анықтау түрлері 

Мұғалім 

тарапынан  анықталған 

мақсат 

Оқушы тарапынан анықталған мақсаттар 

Оқушылар: 

Оқушыларды картамен 

-

 

Картаны оқи алады; 

206 

және картадағы шартты 

белгілермен таныстыру 

-

 

Картадағы шартты белгілерді тани біледі; 

-

 

Картаны қолданып, таныс емес жерлерде жол таба 

алады  

Сын есім бойынша 

оқушылардың білімдерін 

жүйелеу 

-

 

Сын есімдерді қолданып, сөз тіркестері мен сөйлем 

құрастыра алады; 

-

 

Ауызекі сөйлесуде сын есімдерді пайдаланады 

Оқушыларды 

үшбұрыштармен және 

теңқабырғалы 

үшбұрыштың 

қасиеттерімен 

таныстыру 

-

 

Үшбұрыштың қабырғаларының санын біледі; 

-

 

Үшбұрыштың түрлерін біледі; 

-

 

Теңқабырғалы үшбұрышты сыза алады; 

-

 

Үшбұрыштың түрлерін ажыратады; 

-

 

Теңқабырғалы үшбұрыштың басқа үшбұрыштармен  

ұқсастығын және айырмашылықтарын талдайды 

Мұғалім  тарапынан  анықталған  мақсат  сабақтың  жалпы  мақсаты,  сабақтағы  оқу 

мақсаты  болатынын  байқауға  болады.  Сонымен  сабақтың  оқу  мақсаты  сабақтың  соңында 

оқушылардың қол жеткізуі көзделетін жалпы нәтиже.  

Мұғалім сабаққа дайындық барысында сабақтың мақсатын анықтау үшін көп ізденіс 

жасайды. Жаңашыл сабақта маңызды саналатын  мақсатты айшықтау әрекеті мұғалім мен 

оқушының қатысуымен орындалатын шығармашылық әрекет болып табылады, нәтижесінде 

мұғалім  жоспарлаған  оқу  мақсаттары  оқушының  өзі  түсініп,  меңгеруге  болатынына  анық 

көзі жеткен оқушылардың өздері анықтаған мақсаттарға айналуы керек. Бұл – оқу мақсатын 

мұғалімнің  қызметі  тұрғысында  емес,  оқушы  әрекетінің  нәтижесі  арқылы  белгілеу  жолы. 

Оқушылардың  сабақта  өзіне  мақсат  белгілеп,  оған  қол  жеткізуге  талпынуы  оның  табысты 

болуына тікелей әсер етеді, оның өзін-өзі бағалауына мүмкіндік береді. Сондықтан сабақтың 

соңында  табыс  критерийлері  оқушының  өзін-өзі  бағалауын  ұйымдастыру  құралы  бола 

алады.  Табыс  критерийлері  оқу  мақсатына  жетуге  бағытталған  қадамдар  ретінде 

қарастырылады. Табыс критерийлерін нақты анықтамай қалыптастырушы бағалауды тиімді 

жүргізу мүмкін емес [2]. 

Сабақтың  шынайы  құндылығы  –  оның  нәтижелілігі,  оқушылар  үшін  табыстылығы. 

Бұл  балалардың  өзінің  оқуына  белсенді  араласқанында  ғана  жүзеге  асады;  қазіргі  оқушы 

бұрынғыдай, мұғалім сұрағанда ғана жауап беретін сабаққа «енжар қатысушыдан» сабақтың 

басты  нысанына,  белсенді  білім  алушыға  айналды.  Сабақтың  ұйымдастыру  кезеңінде 

оқушыларды  оқу  мақсаттарын  айқындау  үдерісіне  қатыстыру  арқылы  сабақтың  басынан 

бастап-ақ  проблемалық  жағдаят  туындатып,  сыныпта  проблемалық  диалог  ұйымдастыруға 

болады. 

Осы  тұрғыда  дәстүрлі  және  жаңашыл  сабақтардың  мазмұнындағы  келесі 

өзгешеліктерді байқауға болады: 

Сабаққа 

қойылатын 

талаптар 

Дәстүрлі сабақ 

Жаңашыл сабақ 

Сабақтың 

тақырыбын 

жариялау 

Мұғалім жариялайды 

Оқушылардың өзі 

анықтайды 

Сабақтың мақсат-

міндеттерін 

жариялау 

Мұғалім өзі анықтап, 

оқушыларға хабарлайды 

Мұғалімнің басқаруымен 

оқушылар анықтайды (табыс 

критеийлері) 

Оқушылардың 

сабаққа тартылуы 

Мұғалімнің басқаруымен 

оқушылар бірнеше жаттығулар 

мен тапсырмаларды орындайды 

(көбіне бүкіл сыныптық жұмыс 

үлгісінде орындалады) 

Оқушылар жеке, жұптық 

немесе топтық жұмыстар 

арқылы оқу үдерісіне 

белсенді қатысады 

207 

Бақылауды 

ұйымдастыру 

Оқушылардың тапсырмаларды 

орындауын мұғалімнің өзі 

бақылайды 

Оқушылар өзі-өзі, бірін-бірі 

бағалауға қатысады 

Түзету жұмыстарын 

ұйымдастыру 

Оқушылардың тапсырмаларды 

орындауы кезінде және оның 

нәтижесі бойыша түзетулерді 

мұғалім өзі жасайды. 

Оқушылар қиындықтарды 

өздері анықтап, түзетулер 

жасайды, өздері жөндейді 

Оқушыларды 

бағалау 

Мұғалім оқушыларды сабаққа 

қатысу нәтижесі бойынша 

бағалайды 

Оқу нәтижесі бойынша 

оқушылар өзін өзі және 

бірін-бірі бағалайды 

Сабақты қорыту 

Мұғалім оқушылардан не 

түсінгендерін сұрайды 

Оқушылар сабақта не біліп-

үйренгендеріне, түсінбеген 

жерлеріне рефлексия 

жасайды 

Үйге тапсырма 

Мұғалім үй тапсырмасын 

жариялайды (жалпы жағдайда 

барлық оқушыға бірдей 

тапсырмалар) 

Кейбір оқушылар өз 

мүмкіндігіне сәйкес 

мұғалімнен жеке 

тапсырмалар алуы мүмкін 

Сабақтың оқу мақсаттарына сәйкес табыс критерийлерін оқушы тарапынан анықтауда 

жеке оқушылардың мүмкіндіктерін ескеруге болады, мысалы: 

«Жерсілкіну  және  жанартаулардың  пайда  болу  себептерін  біліп  зерделеу»  оқу 

мақсаты бойынша оқушылардың 

Барлығы: 

-

 

«Жанартау», «Жер сілкінісі» ұғымдарының мәнін түсінеді; 

-

 

Жерсілкініс ошағы, сілкініс өзегі, жанартаулардың пайда болуы туралы біледі; 

Көпшілігі: 

-

 

«Жанартау», «Жер сілкінісі» ұғымдарының мәнін түсінеді; 

-

 

Жерсілкініс ошағы, сілкініс өзегі, жанартаулардың пайда болуы туралы біледі; 

-

 

Жанартаудың атқылауы мен жерсілкінісін  сипаттай алады; 

-

 

Осы құбылыстырдың пайда болу себебін түсіндіре алады; 

-

 

Тақырыптық  карталардан  жанартаулар  және  жерсілкінісі  болатын  аймақтарды  көрсете 

алады; 

Кейбіреулері: 

-

 

«Жанартау», «Жер сілкінісі» ұғымдарының мәнін түсінеді; 

-

 

Жерсілкініс ошағы, сілкініс өзегі, жанартаулардың пайда болуы туралы біледі; 

-

 

Жанартаудың атқылауы мен жерсілкінісін  сипаттай алады; 

-

 

Осы құбылыстырдың пайда болу себебін түсіндіре алады; 

-

 

Тақырыптық  карталардан  жанартаулар  және  жерсілкінісі  болатын  аймақтарды  көрсете 

алады; 

-

 

Карталарға  салыстырмалы  талдау  негізінде  жанартаулар  мен  жерсілкініс  қаупі  бар 

заңдылықтарды анықтай алады; 

-

 

Қауіпті жағдайларда адамдардың қорғаныс әрекеттерінің ережелерін дайындай алады. 

Бұл табыс критерийлерін қысқаша төмендегідей жазуға болады: 

Оқушылардың 

Барлығы: 

-

 

«Жанартау», «Жер сілкінісі» ұғымдарын түсінеді; 

-

 

Жерсілкініс ошағы, сілкініс өзегі, жанартаулардың пайда болуы туралы біледі; 

Көпшілігі: 

-

 

Жанартаудың атқылауы мен жерсілкінісін  сипаттай алады; 

-

 

Осы құбылыстырдың пайда болу себебін түсіндіре алады; 

208 

-

 

Тақырыптық  карталардан  жанартаулар  және  жерсілкінісі  болатын  аймақтарды  көрсете 

алады; 

Кейбіреулері: 

-

 

Карталарға  салыстырмалы  талдау  негізінде  жанартаулар  мен  жерсілкініс  қаупі  бар 

заңдылықтарды анықтай алады; 

-

 

Қауіпті жағдайларда адамдардың қорғаныс әрекеттерінің ережелерін дайындай алады. 

Сындарлы  теорияға  негізделген  оқыту  оқу  мақсатының  бағалану  мүмкіндігін 

қарастырады. Осы тұрғыда сабақтың мақсаты қандай болуы керек? Белгіленген нәтижелерге 

қол жеткізетін мақсатты қалай анықтауға болады? Мұның қазіргі кезде қолданысқа енгізіліп 

жатқан  бірден-бір  жаңашыл  жолы  –  SMART-критерийлер  қолдану.  SMART  –  «ақылды» 

мақсат  қоюға  көмектесетін  бес  маңызды  талаптарды  ескеруге  көмектесетін  ағылшын 

тіліндегі  Specific,  Measurable,  Attainable,  Realistic,  Timed  сөздерінің  (сын  есімдер)  алғашқы 

әріптерінің тіркесі, аббревиатура (1981 году Джордж Доран (George T. Doran) енгізген) [6]: 

Осылайша  сабақтың  оқу  мақсатын  анықтау  SMART-мақсат  анықтау  деп  те  аталады. 

Бұл нақты, өлшемді, қолжетімді, шынайы, уақытқа мөлшерленген ақылды мақсаттар. Олар 

оқушымен  бірге  талқыланып,  оқушылардың  өздері  белгілеген  мақсаттары  ретінде 

анықталғанда ғана тиімді табыс критерийлеріне айналады. 

Осы  жерде  келесі  сұрақ  туындайды:  оқушылардың  мақсатына  айналатын  табыс 

критерийлерін оқушылармен қалай талқылауға болады? 

Сабақтың кіріспе бөлімінде бүгінгі сабақ тақырыбы мен оқу мақсатын жариялаған соң 

(кейбір  әдебиетте  «сабақтың  мақсат-міндеттерін»  деп  жазады,  міндеттері  дегенді  мұғалім 

сабаққа  дайындалу,  жоспарлау  кезінде  сабақтың  мақсатына  қол  жеткізу  үшін  алдын  ала 

белгілеп  қойған  өзінің  міндеттері,  қазір  олар  оқушылардың  тарапынан  анықтайтын  деп 

тұрған  олардың  оқу  мақсаттары)  оқушыларды  диалогке  тартып,  олардың  айтқан  ойларын 

күрделенуіне байланысты тақтаға немесе флипчартқа жазып, табыс критерийлерінің тізімін 

жасауға  болады.  Бұл  үдеріс  П.  Блек  пен  Д.Уильям   (Black,  P.  &William,  D.)  зерттеулерінде 

көрсетілген  оқуды  жақсартуға  ықпалын  тигізетін  бес  фактордың  бірі  болып  саналатын 

Оқушылардың  өздерінің  оқу  үдерісіне  белсенді  араласуын  ашып  көрсетеді  [5].  Уақытты 

үнемдеу үшін оқушылардың ұсыныстарын ауызша талқылап, Блум таксономиясы бойынша 

танымдық  мақсаттарға  сәйкес  дайын  критерилерді  тақтадан,  слайд,  флипчартан  көрсетеуге 

немесе  жеке  кәртешкілер  арқылы  оқушыларға  таратуға  (бұл  –  сабақ  соңында  оқушының 

өзін-өзі  бағалауына  дайын  үлгі)  болады.  Сабақтың  қорытынды  бөлімінде  табыс 

критерийлеріне  оқушылардың  қандай  деңгейде  қол  жеткізгенін  талқылау  өте  маңызды. 

Винсент  Шольердің  тәжірибесіне  сүйенсек,  оқушылардың  қандай  мақсаттарға  жеткендерін 

бағалауы бойынша әр сабақтан соң нәтижені талдап, педагогикалық рефлексия жасау керек 

[14].  

Қорыта  келе,  оқу  мақсаттарын  SMART-қа  негіздеп  нақтылау  шындығында  мұғалім 

жұмысын  едәуір  оңайлатады.  Себебі  осындай  жүйелі  тізімнің  элементтерін  тізбектей,  рет-

ретімен  орындау  сабақтағы  оқу  үдерісін  тиімді  ұйымдастыруға,  сабақта  оқушылар  мен 

мұғалімге нәтижеге жетуге мүмкіндік береді. 

Пайдаланған әдебиеттер тізімі: 

1. Педагогика:Оқулық  //Абай  атындағы  Қазақ  Ұлттық  педагогикалық  университетінің

педагогика кафедрасының авторалар ұжымы- Алматы: PRIMI-8,2005-430 б. 

2. Орта  мерзімді  жоспарлау:  талап,  түйсіну,  рефлексия  /  Б.А.  Балғынбаеваның

редакциясымен.  –  Астана:  «Назарбаев  Зияткерлік  мектептері»  ДББҰ  Педагогикалық 

шеберлік орталығы, 2014. – 70 б. 

3. Педагогикалық  шеберлік  орталығы  Кембридж  университетінің  Білім  беру  факультетімен

бірлесіп  әзірлеген  Қазақстан  Республикасы  педагог  қызметкерлерінің  біліктілігін  арттыру 

курстарының деңгейлі бағдарламасына арналған глоссарий: Оқу-әдістемелік құрал – Астана: 

Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ Педагогикалық шеберлік орталығы. – 201, 164 б. 

4. Лефрансуа  Г.  Прикладная  педагогическая  психология  /Ги  Лефрансуа.  –  СПб.:  ПРАЙМ-

ЕВРОЗНАК, 2007,. – 576 с. 

209 

5. Оценивание  учебных  достижений  учащихся.  Методическое  руководство/Сост.  Р.  Х.

Шакиров, А.А. Буркитова, О.И. Дудкина. – Б.: «Билим», 2012. – 80 с. 

6. Хохотва О. Рефлективті есептерді жазу және таныстырылым сөздерін дайындау бойынша

әдістемелік  -  Астана:  «Назарбаев  Зияткерлік  мектептері»  ДББҰ-ның  Педагогикалық 

шеберлік орталығы, 2013 г.  

НОВЫЕ ПОДХОДЫ В РАЗВИТИИ ПРОЦЕССОВ ПРЕПОДАВАНИЯ 

И САМОРЕГУЛИРУЕМОГО ОБУЧЕНИЯ 

Давлеткалиева Елизавета Султановна, 

к.п.н., и.о. доцента, 

руководитель Центра уровневых программ ФАО НЦПК 

 «Өрлеу» ИПК ПР по Актюбинской области 

Штепа Юлия Юрьевна, 

учитель начальных классов 

средней школы № 29 города Актобе 

За  последние  100  лет  мы  сделали  больше  чем  за  предыдущие  тысячелетия.  Мы 

полетели  в  космос,  мы  опустились  на  глубину  морей  и  океанов,  мы  научились  летать  как 

птицы. За последние 30 лет нас опутала паутина Интернет и сотовой связи. Задумайтесь, 30 

лет назад, у кого был домашний телефон? Ещё недавно мы передавали опыт из поколения в 

поколение.  А  сейчас?  Мы  совершаем  открытия  одно за  другим,  и  многим  новшествам  уже 

мы  учим  наших  родителей.    Веянья  времени,  быстрое  развитие  цивилизации, 

конкурентоспособность  каждого  в  отдельности  и  страны  в  целом  не  даёт  нам  стоять  на 

месте.  Современные  реалии  таковы,  что  изменения  во  всех  сферах  жизни  происходят 

стремительно. Мы все понимаем, что опыт предыдущих поколений теперь только основа, а 

спираль  развития  образования  будущего  теперь  в  наших  руках.  Не  осталось  в  стороне  и 

образование. Мы должны пересмотреть свои взгляды на обучение,  должны не идти, а бежать 

в ногу со временем. 

Наше  государство  принимает  ряд  самых  важных  механизмов  реализации  системных 

инициатив  Главы  государства  по  модернизации  образования.  В  2013  году        я  прошла  

уровневые  программы  курсов  повышения  квалификации   педагогических   работников 

Республики  Казахстан  (третьего  (базового)уровня).  В  2013  –  2015  годы      участвовала  в 

эксперименте  «Формирование  и  развитие  функциональной  грамотности  учащихся    в 

условиях  перехода  к  модели  образования,  ориентированного  на  результат».  На  данный 

момент,  участвую  в  эксперименте  «Новые  подходы   в  развитии  процессов   преподавания и 

саморегулируемого  обучения»  в  рамках  областного  исследовательского  проекта  « 

Критериальная  система  оцениванияпедагогической  деятельности  в  условиях  новой  модели 

повышения  квалификации».    В  этом,  2016  году  прошла  курсы  «Обновленная  программа  - 

новое содержание образования».  Пропустив всё это через себя, могу с уверенностью сказать, 

что  все  эти  изменения  были  направлены  на  изучение  новых  подходов,  которые  в  свою 

очередь  обеспечили  переход    от  знаниецентрической  парадигмы  к  деятельностной,  на 

коренное обновление методологии и содержания обучения. Это позволило поднять интерес к 

творчеству  и  инновациям,  новую  мотивацию  к  овладению  знаниями  и  к  трудовой 

деятельности. 

Действительно,  для  повышения  эффективности    обучения,  мало  простого  усвоения 

знаний умений и навыков. Необходимо, что дети понимали «Зачем им это нужно» и могли 

брать на себя ответственность за собственное обучение.  «Если учителя смогут разработать 

учебный  процесс,  чтобы  ученики  не  только  усваивали  содержание  образовательной 

программы,  но  и  могли  развивать  свою  способность  к  обучению,  то  это  даст  возможность 

обучаться эффективнее»  [1, стр. 142].  И здесь  главное - научить их критически мыслить, 

210 

мыслить  самостоятельно,  опровергать  и  доказывать,  то,  что  всем  известно,  но  своими 

логическими доводами и открытиями. 

В  Казахстане  «Критическое  мышление»    –  ведущее  современное  педагогическое 

понятие,  актуальное  для  развития  преподавания  и  обучения.  Оно  предполагает  адаптацию 

сознательного и обдуманного подхода  как учеников, так и учителей. [1, стр.154] 

А значит, чтобы научить критически мыслить своих детей, в первую очередь мы сами 

должны  научиться  критически  мыслить.  Думаю,  критически  мыслить  означает  проявлять 

любознательность и использовать исследовательские методы: ставить перед собой вопросы, 

осуществлять  планомерный  поиск  ответов.  Критическое  мышление  работает  на  многих 

уровнях, не довольствуясь фактами, а вскрывая причины и последствия этих фактов. 

Я попробовала представить КМ в цитатах… 

1. Критическое  мышление  предполагает  вежливый  скептицизм,  сомнение  в

общепринятых истинах,  постоянный  вопрос:  «А  что,  если?..»  учащиеся  должны  научиться  

подвергать  сомнению  достоверность  и  авторитетность  информации,  проверять  логику 

доказательств,  делать  выводы,  конструировать  новые  примеры  для  использования 

теоретического  знания,  принимать  решения,  изучать  причины  и  последствия  различных 

явлений и т.д. 

Например:  

- опровергнуть истину «Что Земля круглая» и самим проверить логику доказательств, 

конечно для моих малышей этот пример наверно ранноват, но можно опровергнуть  истину 

«Зима самое холодное время года», ведь они смогут на собственном опыте это доказать…. 

Зимой выпадает снег….   

     Люди одевают теплую одежду 

… Изменяется живая и неживая природа

2. Отсюда  вытекает  вторая  цитата  «Способность  отстоять  эту  точку  зрения

жүктеу/скачать 9,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: