М е к т е п баспасы 1965 I. У ш Х кластарда эдебиет тарихын
к реализм октябрь та* кырыбымен б1рге туран. Сэкен, Сэбит, Сабыр, Бешмбет, 1
жүктеу/скачать 4,22 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сын материалдарын окыту.
| 1
к реализм октябрь та* кырыбымен б1рге туран. Сэкен, Сэбит, Сабыр, Бешмбет, 1 лияс шырармаларында е си ем!р тенденциясы мен жаца ем1р тенденциясын шендест1рет1н жаца адамдар образы, жаца жанрлар туды. Бул — социалиста реализмнщ б а сы. Отызыншы жылдарда эдебиет!М1зден нагыз социа л и ста санадары алуан типтер орын алды. Сейтш, социа л и ст а реализм б1рте-б1рте дамыды. Сэкен, Сэбит, М ухтар, Рабит сиякты авторларды еткен соц, социалиста реализмнщ казак эдебиетшдеп кер1н1стер1, оныц белплер1 жайында арнаулы урымдар беру кажет. Бул угымдар ец алдымен жеке автор, жанр талдау тусында езшщ жеке кершктер1мен талданып отырылура тшс. Лекция сол угымдарды жинактайды. Бул жешнде Горькийдщ «Социалиста реализм туралы» деген ецбегш, оныц жазушылардыц б^ршип съезшде сей- леген сезш пайдаланран жен. Эдеби эд1с стильдер тарихымен байланыстырылады. Сын материалдарын окыту. Тарихи курс ж елю нде окушылар жеке жанрлар табигатын талдап, тани оты- рып, сол жендеп эдеби-сындык косымша материалдарды да окып-бшуге тшс. Арартушылык идеясын сез еткенде, Ленишпц «Б 1 з кандай мурадан бас тартамыз» деген ецбепнен узшд1 окытпай болмас ед1. Мектептеп кемшйпк— Шокан, Белинский, Черны шевский ецбектер! программага мол енд1 десек те, муга- л^мдер сол материалдарды кай туста, калай окытуды жетгк игере алмады. Оны тусшш-талдаусыз, нел!ктен, калай жазылганын, мэнш танытпай, тек мазмундатып ететш болды. Кейб1реулер оларды уйде окитын текстер катарына косып, ете барды. Шынында, бул материалдардыц еш турл 1 жагы бар. Б1ршде жеке эд 1 с, авторлар женш деп классиктер ойын пайдалану басым болса, екшци жерде материалдар жеке жанр (публицистика) туршде танытылмак. Шокан мен Белинский ецбектерш жанр ретшде ету каж егпрек. Программада бул ею жай айкындала тусуге тшс. Шокан монографиялык турде етшмейдк Эйтсе де XIX гасыр ортасындагы арартушылык эдебиетше шолу бергенде, Шокан публицистикасына арнайы токтап, оныц эдеби-когамдык кезкарастарын мына желще таны- ту кажет: а) Шоканныц саяси-агартушыльщ ойлары (сот реформасы, Майковка жазган хаттары, ислам Д1ш мен мэдениетш сынау, оньщ атеизм 1 ), э) Шоканныц эде би кезкарастары (эпос, ауыз эдебиет! жайындары ойла ры), б) Шоканныц рылми-этнографиялык. ецбектерь Сын материалдарын еткенде, алдымен сол ецбектщ кай жылдары, кандай жардайда, шмдер турасында жа- зылганын шргспе тусш ж аркылы танытып алу кажет. Эйтпесе, Лениннщ ецбектерш ж ас буын сол куйшде иге- ре коймайды. Кеп жайда окушылар сол ецбектердщ актуалдырын, мэшн, кызметш укпай, куррак жаттап, мазмунын айтып жур. Бул пайдасыз. Мектепте эцпмеленш, нактылы урым беруд1 тшейтш басты материалдардьщ б1р1 — эдебиет пен искусство ж а йындары партия каулылары. Оны да бел гш кезек эде- биет1мен байланысты талдаймыз. Мысалы: каулы кай жылдары, кандай жардайда кабылданды, оныц непзп кагидалары кайсы, э д е б и е т 1 М 1 з д щ даму тарихынан ол каулылар кандай орын алды деген сиякты. Арна-улы эдеби-теориялык лекциялар тусында X. Ж умалиевтщ «Эдебиет теориясы» деген штабынын жеке бел1мдерш окытып, конспектшетеМ13. Буран такы- рып, идея, керкем тш, эаресе троп пен фигура, жанр, эд1с типтецгцру, стиль жайындары бел!мдерш объект етем1з. Кептеген мурал 1 мдер керкем текст! тастай берш, са бак материалына окулыкты рана непз етш жу-р. Ондай- лар талдау дегенд1 бшмейдь Бэрш лекцияга айналдыра- ды. Кейде Сэкен, Майлин, Ж ансупров жайындары жеке брошюраларра суйенед1, соны окытады. Ж алац рана зерттеу турш деп жалпы материалмен эдебиет сабарын мазмундандырура болмайды: Буларды пайдаланура бо лады, б 1 рак ец дурысы — Керкем текстщ езш окьиып соран талдау жург1зу. Кейде теория элементш лекцияга курамыз. Ол бели ла б!р кезец эдебиетш багалау немесе теориялык бш м нщ бхр шумагын жинактай таныту, жеке угымдарды бешту максатын кездейдк Тарихи курс ж елкш де талдау мен теория элемент! б!р жерден ш ы р ы п , олар б1рга-б1р1 же- беп, байытып отыруы керек. жүктеу/скачать 4,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|