Nazarbayev Intellectual Schools Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «назарбаев зияткерлік мектептері»



Pdf көрінісі
бет64/72
Дата22.12.2016
өлшемі9,34 Mb.
#31
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   72
частью какой-то одной большой темы. То есть весь класс в совокупности работает над одной темой. Каждой 

подгруппа получает задание подготовить только свою часть. В результате совместных усилий отдельных 

групп и всех групп в целом достигается усвоение материала в полном объёме. При этом, надо отметить, что 

необходимая лексика по теме усвоена в ходе предыдущих занятий, то есть имеет опережающий характер. 

Следовательно,  идеи,  присущие  всем  описанным  выше  формам  обучения  иностранному  языку  в 

сотрудничестве, дают возможность учителю быть ориентированным как на отдельного ученика, так и на 

всю группу в целом. Это и есть личностно-ориентированный подход в условиях классно-урочной системы, 

один  из  возможных  способов  её  реализации.  Данная  технология,  наряду  с  другими  инновационными 

методиками  обучения  формирует  у  обучаемого  коммуникативные  навыки,  культуру  общения,  умение 

кратко и доступно формулировать свои мысли, терпимо относиться к мнению партнёров, развивать умение 

добывать информацию из разных источников, обрабатывать её, создает языковую среду, способствующую 

возникновению естественной потребности в общении на иностранном языке.

Литература:

1. Резолюция Второго Инновационного Конгресса Республики Казахстан «Инновационное развитие 

– стратегический курс». 16-17 ноября 2005 г. Алматы. Казахстан: наука в поисках финансов //”Эксперт-

Казахстан”, №6 (62), 13.02.2006.

2. Полат Е. С. Обучение в сотрудничестве // Иностранные языки в школе. – 2000. - № 1. 

3. Новые педагогические и информационные технологии / Под редакцией Е.С. - M.: Полат, 1999. 



Тулеева К. Т.

средняя школа №12

Мангистауская область, город Актау

(Республика Казахстан)

РОЛЬ ИНФОРМАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ЖИЗНИ НАЧАЛЬНОЙ ШКОЛЕ

 Общество, способное использовать идеи, появляющиеся в сознании отдельного индивидуума, 



способного генерировать 

новые идеи, - будет обладать наиболее быстрым темпом 

 роста возможностей

 Одной из приоритетных задач современной школы, провозглашенных в концепции модернизации 

казахстанского  образования,  является  создание  необходимых  и  полноценных  условий  для  личностного 

развития  каждого  ребенка,  формирование  активной  позиции,  субъектности  учащегося  в  учебном 

процессе. Ее решение особенно актуально для начального обучения, поскольку с позиции отечественных 

психологов  (Л.  С.  Выготского,  П.  Я..  Гальперина,  В.  В.  Давыдова,  А.  Н.  Леонтьева,  В.  В.  Рубцова,  Д.. 

Б. Эльконина и др.) учебная деятельность в данный период является ведущей в психическом развитии 

детей  7—10  лет.  Реализация  этой  задачи  диктует  необходимость  развития  познавательных  интересов, 

способностей и возможностей ребёнка. В связи с этим большое значение приобретает не только разработка 

и совершенствование нового учебного содержания, но и исключение из практики непродуктивных стилей 

и форм общения, методов обучения. 

Современный мир пронизан потоками информации. Не утонуть в этом информационном море, а, точно 

ориентируясь, решать свои практические задачи должен помочь человеку компьютер. «Завтра» наших детей 

— это информационное общество. Учиться обращаться с компьютером, пополнять, систематизировать и 

извлекать нужную информацию необходимо. С каждым годом растет количество школьников, имеющих 


404

Nazarbayev

Intellectual

Schools

свой персональный компьютер. Необходимо, чтобы знакомство с возможностями компьютера происходило 

под непосредственным руководством взрослых (родителей или учителя). 

В  этой  связи  остро  встает  вопрос  о  роли  и  месте  школы  в  формировании  у  подрастающего 

поколения информационной компетентности и именно поэтому значительное внимание сегодня уделяется 

формированию информационно-коммуникационных знаний и умений у школьников

   Первоклассник,  впервые  переступил  порог  школы,  попадает  в  мир  знаний,  где  ему  предстоит 

открывать много неизвестного, искать оригинальные, часто нестандартные решения в различных видах 

деятельности.  Каждый  учитель  начальных  классов  знает,  что  наиболее  эффективными  средствами 

включения ребёнка в процесс творчества на уроке являются: 

 • игровая деятельность; 

 • создание положительных эмоциональных ситуаций; 

 • работа в парах, в группах; 

 • проблемное обучение. 

 В начальной школе невозможно провести урок без привлечения средств наглядности, часто возникают 

проблемы.  Где  найти  нужный  материал  и  как  лучше  его  продемонстрировать?  На  помощь  пришёл 

компьютер. Применение ИКТ на уроках усиливает положительную мотивацию обучения, активизирует 

познавательную  деятельность  обучающихся,  развивает  мышление,  формирует  приемы  мыслительной 

деятельности. 

  Как  показывает  практика,  без  новых  информационных  технологий  уже  невозможно  представить 

себе современную школу, современный урок. Очевидно, что в ближайшие десятилетия роль персональных 

компьютеров  будет  возрастать,  и  в  соответствии  с  этим  будут  возрастать  требования  к  компьютерной 

грамотности обучающихся начального звена. 

Использование мультимедийных презентаций на уроках в начальной школе сочетает в себе много 

компонентов,  необходимых  для  успешного  обучения  школьников.  Это  и  телевизионное  изображение, 

и  анимация,  и  звук,  и  графика.  Средствам  мультимедиа  отводится  задача  обеспечения  эффективной 

поддержки  игровых  форм  урока,  активного  диалога  «ученик-компьютер».  Активная  роль  при 

проведении урока-презентации принадлежит учителю. Основа урока - это изложение нового материала, 

иллюстрируемое рисунками, простыми анимированными схемами. Поиск материалов к уроку проводится 

заранее. Все подобранные материалы объединяются, чаще всего при помощи программы Power Point, в 

общую презентацию. В ходе урока такая презентация может быть продемонстрирована как с помощью 

мультимедийного  проектора,  так  и  отдельных  компьютеров.  Создаём  и  используем  мультимедийные 

приложения к урокам математики, русского языка, окружающего мира. Анализ таких занятий показал, что 

благодаря фрагментам уроков, на которых используются презентации, дети, которые обычно не отличались 

высокой активностью на уроках, стали активно высказывать свое мнение, рассуждать. У них повышается 

качество знаний, ребенок продвигается в общем развитии, появляется стремление преодолеть трудности, 

познавательная  мотивация  увеличивается,  облегчается  овладение  сложным  материалом.  А  главное 

создаются условия для лучшего взаимопонимания учителя и учащихся и их сотрудничества в учебном 

процессе. 

Практически  на  любом  школьном  предмете  можно  применить  компьютерные  технологии.  Важно 

одно – найти ту грань, которая позволит сделать урок по-настоящему развивающим и познавательным. 

Компьютеры интенсивно вторгаются в нашу жизнь. Каждый современный образованный человек, 

тем  более  современный  учитель  должен  иметь  хотя  бы  элементарные  знания,  умения  и  навыки 

работы  на  ПК,  т.  е.  быть  информационно  компетентным.  Введение  раннего  изучения  информационно-

коммуникационных  технологий  в  образовательный  процесс  обусловлено  требованиями  нового 

государственного  образовательного  стандарта.  Для  многих  педагогов  очевидно,  что  мультимедийный 

компьютер - надежный помощник и эффективное учебное средство в преподавании различных предметов. 

Владение информационными технологиями ставится в современном мире в один ряд с такими качествами, 

как умение читать и писать. Человек, умело, эффективно владеющий информационными технологиями, 


Nazarbayev

Intellectual

Schools

405


имеет другой, новый стиль мышления, принципиально иначе подходит к организации своей деятельности. 

Использование компьютера в учебном процессе (внедрение новых информационных технологий) — дает 

возможность интенсифицировать учебный процесс, оптимизировать его, поднять интерес школьников к 

изучению  предмета,  реализовать  идеи  развивающего  обучения,  повысить  темп  урока,  увеличить  объём 

самостоятельной работы, а также оказывает существенное влияние на эмоциональную сферу ученика. Но 

сам по себе компьютер бесполезен, если нет доступа к современным электронным ресурсам в Интернете 

или на компакт-дисках. А использование учителем качественных образовательных электронных ресурсов 

делает  реальным  для  учащихся  получение  образования  в  соответствии  с  современными  требованиями 

вне  зависимости  от  месторасположения  учебного  заведения.  В  начальной  школе  невозможно  провести 

урок  без  привлечения  средств  наглядности,  часто  возникают  проблемы.  Где  найти  нужный  материал  и 

как лучше его продемонстрировать? На помощь пришёл компьютер. Компьютер — оперативное средство 

наглядности  в  обучении,  помощник  в  отработке  практических  умений  учащихся,  в  организации  и 

проведении опроса и контроля школьников, а также контроля и оценки домашних заданий, в работе со 

схемами, таблицами, графиками и т. д., в редактировании текстов и исправлении ошибок в творческих 

работах учащихся. Особенностью компьютерного (программированного) обучения является пошаговость 

самостоятельной  деятельности  учащихся,  способствующая  активизации  учебного  процесса,  а  также 

наличие оперативной обратной связи. «Тебе скажут — ты забудешь, Тебе покажут — ты запомнишь, Ты 

сделаешь — ты поймёшь» - это утверждение лишний раз убеждает нас в необходимости использования 

информационных технологий в учебном процессе. Использование ИКТ позволяет развивать у учащихся 

навыки исследовательской деятельности, творческие способности; сформировать у школьников умение 

работать с информацией, развить коммуникативные способности; активно вовлекать учащихся в учебный 

процесс; качественно изменить контроль за деятельностью учащихся. Использование ИКТ обеспечивает 

наглядность; привлекает большое количество дидактического материала; повышает объём выполняемой 

работы на уроке в 1,5 – 2 раза; обеспечивает высокую степень дифференциации обучения (индивидуально 

подойти к ученику, применяя разноуровневые задания). 

Компьютер в классе на рабочем месте учителя, подключенный к проектору или телевизору, является 

современной  школьной  доской,  который  позволяет  поднять  уровень  наглядности  в  учебном  процессе, 

что особенно важно для учащихся начальной школы. Компьютер с проектором позволяет осуществлять 

демонстрации с обратной связью, когда учитель или ученик могут участвовать в происходящем на экране 

процессе с помощью управления этим процессом посредством компьютера. 

Типичный  урок  при  работе  в  проектном  стиле  можно  охарактеризовать  как  творческий 

исследовательский урок, включающий сочетание индивидуальной и групповой работы. С использованием 

методики  проектных  занятий  учащиеся  осваивают  базовые  технические  навыки  и  конкретные  модели 

деятельности с применением средств ИКТ. Проектная работа с использованием ИКТ позволяет ученику 

выполнить задание, которое является осмысленным, интересным и важным лично для него, и при этом он 

осваивает модели учебной деятельности, расширяет кругозор, приобретает конкретные технические навыки 

в  использовании  ИКТ,  получает  наиболее  существенные  базовые  знания  из  области  информационных 

технологий, развивает навыки общения. 

Использование  информационных  технологий  может  преобразовать  преподавание  традиционных 

учебных предметов, рационализировав детский труд, оптимизировав процессы понимания и запоминания 

учебного  материала,  а  главное,  подняв  на  неизменно  более  высокий  уровень  интерес  детей  к  учебе. 

Будущее формируется в школе. Сегодняшние ученики должны быть готовыми успешно интегрироваться 

в общество. Решать эту задачу помогает массовое внедрение информационных компьютерных технологий 

в  образовательный  процесс.  Таким  образом,  применение  ИКТ  в  образовательном  процессе,  позволяет 

решать одну из важных задач обучения – повышение уровня знаний. 

 Литература: 

  1.  Женина  Л.  В.,  Маткин  А.  А.  История  //  Методические  рекомендации  по  использованию 

информационно-коммуникационных  технологий  в  цикле  социально-экономических  дисциплин  в 



406

Nazarbayev

Intellectual

Schools

общеобразовательной школе / под ред. И. Г. Семакина. — Пермь: издательство ПРИПИТ, 2004. 

2.Педагогика 21-го века на пороге школы /информационно-методический дайджест/

 3. Информатика в начальной школе. //Начальная школа 2004г., № 11, с. 87-88// 

 4. «Новые информационные технологии для образования». Институт ЮНЕСКО по информационным 

технологиям в образовании. Москва. 2000.



Тұрдығұлов Ж.Ә.

Қазақ Ұлттық педагогикалық университеті «Қолөнер» 

(Қазақстан Республикасы)

ДӘСТҮРЛІ ҚОЛӨНЕРДІ ДАМЫТУ АРҚЫЛЫ БОЛАШАҚ ӨНЕР МАМАНДАРЫН ҰЛТТЫҚ 

ТӘРБИЕГЕ БАУЛУ 

Елімізде  жалпы  білім  беретін,  орта-кәсіптік,  жоғары  оқу  орындарында  арнайы  маман  дайындау 

барысында  еңбекке  тәрбиелеу  жүйесі  теориялық  және  практикалық  тұрғыдан  әртүрлі  жолдарда  оқыту 

қарастырылып жүр. Осыған байланысты ұлттық музыкалық аспаптар жасаудың технологиясын үйретудің 

ғылыми  теориясы  мен  әдістемесі  әртүрлі  тұрғыда  оқулықтардың  нұсқаулары  ретінде  біраз  еңбектер 

жарыққа шығуда.[1].

Музыкалық  аспаптар  жайлы  ой-пікірлер  мен  олардың  ерекшеліктері  туралы  мағлұматтар,  сонау 

ерте заманнан бастау алады Қазақ даласындағы ұлы ғалымдар Әл-Фараби, Дәруіш Әли т.б. аспаптардың 

теориялық және тәжірибелік негіздерін дамытуда қомақты еңбектер жазып қалдырды. [2].

Қазақтың  ұлттық  музыкалық  аспаптарының  шығу  тегі,  тарихы,  дамуы,  оның  түрлері  мен 

ерекшеліктері,  халық  шеберлерінің  әдіс-тәсілдері  жайлы  А.Жұбанов  [3],  Ө.Жәнібеков  [2],  Ә.Марғұлан 

[4] және т.б. ғалымдар өз зерттеулерінде жан-жақты қарастырған. Ал қолөнер негіздері арқылы еңбекке 

тәрбиелеу  мәселелері  ертедегі  ХІХ  ғасырдың  ойшылдары  Ш.Фурье,  Роберт  Оуэн  және  Сен-Симон 

еңбектерінде балалардың жан-жақты қабілетін дамыту, яғни оларды біліммен қаруландыру, өмірге, еңбекке 

даярлау, жалпы тәрбиеге байланысты тұжырымдамалар берген. 

Жас өспірімдерге эстетикалық, тәрбие берумен қатар патриоттық сезімін ояту мен ұлттық дәстүрге 

жетелеу мәселесі аясында қазақтың музыкалық аспаптары арқылы қолөнер мен музыканы байланыстыруда 

мектеп оқушыларына технология пәнімен байланыстыра отырып, домбыра үйрену және домбыра жасау 

үйірмелерін ұйымдастыру, сонымен қатар мектеп үйірмелерін жоғары оқу орындарында болашақ қолөнер 

мамандарын  дайындайтын  арнайы  орындарда  қазақтың  ұлттық  музыкалық  аспабы  (домбыра)  жасауды 

үйрету мәселесі қазіргі таңда үлкен қажеттілікті талап етіп отыр. Осыған орай арнайы мектептерде ғана 

емес,  жай  орта  мектептептерде  де  өзінің  мүмкіншілігіне  қарай  қарастыру  мәселесі  оқушы  жастардың 

болашақ мамандығын таңдауға әсерін тигізбей қоймайды. 

Қазақтың музыкалық аспаптары арқылы қолөнер мен музыканы байланыстыруда оқу орындары, оқу-

тәрбие  процесі  мазмұнына  қазақтың  ұлттық  музыкалық  домбыра  аспабын  үйрену  мен  жасау  бойынша 

үйірмелер  ұйымдастыру  арқылы  оқушы-жастарға  тәрбие  берудің  ғылыми-педагогикалық  негіздеріне 

сүйенген жаңа бағдарламаларды енгізсе, оқушы-жастардың ұлттық мәдениетке деген сана-сезімі көтеріліп, 

эстетикалық талғамы, елжандылық қасиеттері артып, ертеңгі өмірге қажетті біліктілік пен іскерлік бейім-

қабілеттері қалыптасады да, өнерге бейім оқушы-жастардың ұлттық музыкалық аспаптардың тарихы мен 

түрлеріне көңіл бөліп, жасаудың әдіс-тәсілін игеруге, еңбек тәрбиесінің сапалық нәтижесін жетілдіруге 

және музыкамен айналысуына, тіпті музыка мен қолөнерді қатар алып жүруіне мүмкіндік туады. Оқушы-

жастарға қазақтың ұлттық музыкалық аспабы – домбыра жасату үйірмесі мен домбыра үйрету үйірмесінің 

негізгі мақсаты: 1) оқушы-жастарға қазақтың ұлттық музыкалық аспабы «домбыра» арқылы тәрбие беру 

жүйесін  ғылыми-теориялық  тұрғыда  негіздеп,  әдістемелік  нұсқаулармен  қамтамасыз  ету,  2)  орта  және 



Nazarbayev

Intellectual

Schools

407


жоғары  оқу  орындарында  оқушы-жастарды  еңбек  пен  өнерге  тәрбиелеу,  3)  оқушы-жастарға  қазақтың 

ұлттық  музыкалық  аспабы  домбыра  үйрену  мен  жасаудың  жоспарын  жаңа  үлгіде  құрастыру  арқылы 

қолөнер мен музыкаға қызығушылығын арттыру.

Осыған байланысты қазақтың ұлттық музыкалық домбыра аспабын жетілдіру мен дамыту жолдары:

-  қазақтың ұлттық музыкалық домбыра аспабын үйрету мен жасату арқылы тәрбие беру жүйесінің 

ғылыми - теориялық және әдістемелік негіздерін зерттеу және түсіндіру; 

-  қазақтың ұлттық музыкалық домбыра аспабын үйрету мен жасату арқылы оқушы-жастарға тәрбие 

берудің жаңа талаптары мен мүмкіндіктерін анықтауға арналған бағдарлама құру;

-  қазақтың ұлттық музыкалық домбыра аспабын үйрету мен жасатуда белгілі топтар мен жүргізілетін 

орындар дайындау;

-  қазақтың ұлттық музыкалық домбыра аспабын үйрету мен жасату арқылы тәрбие беру жүйесінің 

тиімділігін  педагогикалық  эксперименттен  өткізу  және  дәлелдеу,  қорытындысын  шығару,  ғылыми 

әдістемелік ұсыныстар беру;

-  қазақтың  ұлттық  музыкалық  домбыра  аспабын  үйрету  мен  жасату  арқылы  оқушы-жастардың 

уақытын  ұтымды  ұйымдастыру  барысында  олардың  білімдік  сапасы  мен  іскерлігін  арттыру  және 

патриоттық сана-сезімге тәрбиелеу;

-   рухани және материалдық мәдениетті бағалау мен сақтау, ұлттық мұраға көзқарасы; қазақ қолөнері 

мен көркем мәдениетін оқып-меңгеру, өзара қарым-қатынасы арқылы шығармашылығы мен тәжірибесін 

дамыту;

-  философиялық танымын, мәдениетін, педагогикалық және психологиялық ойын ұлғайту;



-   басқа да өнер салаларымен айналысатын жоғары оқу орындарының оқу қорынан тәжірибе алмасу;

-  белгілі өнер қайраткерлерімен арнайы сауал-сұрақ, сұхбат, әңгіме, шығармашылық кештер және 

көркем  шығармалар,  көрме  ұйымдастыру,  байқау  жүргізу,  құрылған  бағдарлама,  оқулықтармен  танысу, 

тәжірибелік эксперименттер, жаңа технологияны қолданудың әдіс-тәсілдерімен танысу, шеберханалар мен 

студияларға бару, мұражайларға экскурсиялар жасау.

Жоғарыда айтылған ұсыныстарға сүйене отырып, осы мәселелер бойынша зерттелген мәліметтерге 

жүгінсек, үйірмелер арқылы домбыра аспабының мүмкіншілігінің аумағымен терең танысуға болады.

Жалпы музыка мен қолөнер біз үшін тек музыкалық аспаптар арқылы байланысып тұр. Ал өнерде 

екеуінің  де  әрқайсысының  алатын  орны  бар.  Осыған  орай  өзінің  қолданбалы  өнер  туралы  кітабында. 

«Көркем кәсіпшіліктегі ең қымбаттысы ол – адамдар, шеберлер мен суретшілер, әсем дәстүрді ұстанатындар, 

керемет жаңалық табушылар» -деп жазды Салтыков А.Б. [5]. 

Сонымен  қатар  ол,  –  «халықтық  өнер»  және  «халықтық  шебер»  сөздерінің  түсініктемесі, 

шығармашылық қызметі мен халықтық өнер мазмұнының ортақ сипаты, оның көркем табиғатын, барлық 

өзіне тән мәдени бағыт беріп және ғылыми үйренуіне ыңғайландырып, тәжірибесіне көмектесіп жемісті 

жетекшілік жасау, – деген ұғымды ұстанды. 

Халықтық  өнер  –  қазіргінің  бұрынғы  көзі.  Ғасырдан  ғасырға  өзгерместен  қаз-қалпында  ұрпақтан 

ұрпаққа беріліп келе жатқан тірі дәстүр. Халықтық өнер немесе дәстүр ол ешқандай ғасырдың ағымына 

қарай ешқандай экологиялық, экономикалық, ғылыми-техникалық қиындыққа ұшырамауы керек. Оның 

негізгі күші, тудырушысы – халық немесе белгілі бір ұлт өкілдері. Барлық кәсіпқой әншілер, күйшілер, 

суретшілер және шеберлер өзінің шығармашылығында халықтық өнер мен дәстүрге көңіл бөлуді ешқашан 

қалдырмайды. Сонымен қатар олардан өздерінің бойына табиғи күш пен ой қосады. Күш пен ойды қолдана 

отырып, заманына қарай жаңа тарихи немесе тұрмыстық өзгерістер енгізілуі мүмкін. 

Халықтық өнер – халықтың жан дүниесінен пайда болған, кәсіби-көркемдік мәдениетті қоректендіретін 

көркем ойлар әлемі. 

Әрбір ошақ – ол ұрпақтан-ұрпаққа жалғасқан тәжірибелі көптеген халық шеберлерінің өз таланты, 

өз дәстүрі, өзінің көркемдік жүйелері мен әдістері. Осы тәжірибе кәсіпқой әншілер, күйшілер, суретшілер 

және шеберлер өнерінің дәстүрлі мәдениетін сақтап тұрады. Осылай жаңаны қоректендіріп қана қоймай, 

әр заманның айналысатын ермегіне айналады. 



408

Nazarbayev

Intellectual

Schools

Халықтық  өнердің  бір  бөлігі  ретінде  –  табиғаттың  өзі  де,  тарихи  ескерткіштері  де,  әр  уақыттың 

ажырамас байланысы болып тұрады. Бұның жоғары жағымды куәгері – эстетикалық бірлігі мен халықтық 

біртұтастығы. Әрине әр халықтың кәсіпқой әншілері, күйшілері, суретшілері және шеберлері бұл халықтық 

өнердің әр саласын өзінің таңдауымен жүзеге асыра алады. 

Барлық  халықтық  өнер  түрлері  бір-бірімен  тығыз  байланыста.  Ешқандай  өнер  жеке  өнер  адамы 

болсын, үлкен өнеркәсіп болсын қазіргі жаңа өнер деп бөліп алынбайды, керісінше дәстүрлі немесе қазіргі 

технологиялық жолмен орындалған деген жаңалақпен ғана өзгеруі мүмкін (мысалы: қазақ күйлері, сыр 

сүлейлері, ташкент қыш құмырасы, халықтық шеберінің жұмысы, дәстүрлі аспап жасаушы шебер, түркмен 

кілемі,  хохлама  өрнектері,  қазақ  киіз  үйі,  т.б.).  әрбір  халықтың  өзіндік  ерекшеліктеріне  байланысты 

өзгергенімен, өзіне табиғатына тән көркемдік, шығармашылық қалпы өзгермейді.

  Олардың  барлығын  тек  қана  дәстүрге  де  жатқызуға  болмайды.  Өйткені  олар  заманына  қарай 

жаңалануы да мүмкін. 

Халықтық  өнер  бұрынғы  мен  қазіргіні  байланыстырып  қана  қоймай,  сонымен  қатар  әр  заманның 

мазмұнын,  шығармашылық  жетістігінің  деңгейін,  дамуының  қатарын  да  әңгімелейді.  Ал,  бұл  қазіргі 

заман  мәдениетіне  үлкен  үлес  қосады.  Халықтық  өнер  дәстүрдің  негізіндегі  үрдісінің  қызметі  ретінде 

этнографиялық тұрмыстық дәстүрден басталып, дәстүрдің негізіне бағытталған кәсіптен аяқталады. Өнер 

де тіл, салт, дәстүр сияқты этникалық ерекшелікті тасушы болып табылады.

Халықтық өнерге байланысты М.А.Некрасова зерттеулерінде, – Өнерді түсінуде бірінші орында оның 

қалай айтылуында емес, оның қалай орындалғанында, сонымен қатар әр дәуірдің өз уақытына байланысты 

өзінің тербелісі мен жаңа түрін және жаңа нәрселер мен жаңа өнер әлемін тудыратынын айтады. [6].

Халықтық музыка – музыкалық фольклор, халықтың ән мен аспапты музыкалық шығармалары (ән, 

күй, жыр, толғау, терме т.б.). олар ұрпақтан ұрпаққа ауызша түрде музыканттардың (әнші, күйші, термеші, 

жыршы,  ақын,  орындаушы)  орындауында  беріліп  отырады.  Сонымен  қатар  салт-дәстүрге  байланысты 

сыңсу, сарын, жоқтау, естірту, көрісу, қоштасу, беташар, той бастар, жаржар сияқты лирикалық әндер мен 

күйлер арқасында халықтың ұлттық ерекшелігін көрсететін халық өнері мен классикалық туындылары 

музыкалық аспаптар көмегімен жалғасып келеді.

Халықтық дәстүрдің теориясы мен тәжірибесінде көптеген жылдар бойы сақталған мұралардан кейін 

қазіргі таңда жаңа аймақтық атау – дизайн – сөзіне көп көңіл аударылып, кейбір өнер туындылары дәстүрден 

ауытқып, жаңаша абстракты түрде жарыққа шығуда. Дәстүр мәселесі халықтық дәстүрдің жалғасуы мен 

дамуында  үлкен  тәжірибелік  мәселе.  Әрине  бұл  сұрақ  дәстүрді  қаншалықты  түсінетіндігімізге  келіп 

тіреліп, осы мәселелер жайында теориялық білімді талап ететіні сөзсіз. Әртүрлі көркем өнерде «дәстүрлі» 

деген сөзге көңіл аударғанда ғана дәстүр дегеніміздің не екеніне тереңірек үңілуді қажет етеді.

Дәстүр  –  адам  өміріндегі  шеберлік  пен  біліктілікті  қатар  алып  жүретін  барлық  өнер  саласындағы 

тарих пен мәдениеттің, бұрынғы мен қазіргінің арасындағы тығыз байланысы.

Мәдени қазыналарды жасау істері – қазіргі кезде мамандардың белсенділігін, олардың өнер тапқыш 

қасиеттерін  арттырумен  өндіріс  процесін  жақсарту,  жетілдіру,  мақсатында  қолданылатын  шаралар 

жиынтығымен тығыз байланысты, қазіргі кезде көптеген қиындықтарға қарамастан мәдени процестері, 

педагогикалық бағыттары өз дамуының айрықша кең жолына шықты. Мұның өзі рухани өмірдің барлық 

құрылымдық  бөлшектері  мен  бір  сарындылықты  жеңуге  мүмкіндік  береді.  Осыған  орай  кәсіптік  білім 

жүйесіндегі  арнаулы  мамандандыру  пәндері  мен  үйірмелерде  халқымыздың  дәстүрлі  қолөнерін  ағаш 

материалдары  арқылы  студенттерге  бұйымдар  (оның  домбыра  музыкалық  аспабын)  жасатып,  оны  оқу 

барысында мүмкіндігінше жоғарғы дәрежеде ендіру болып отыр.

Осыған  орай  елімізде  ұлттық  мәдениет  пен  музыкалық  өнер  және  қолөнер  негізінде  жастарға 

жан-жақты  эстетикалық  тәрбие  берудің  бір  бөлігі  –  эстетикалық  мәдениетті  қалыптастыру,  сұлулыққа, 

тазалыққа үйрету, мәдениеттілікке баулу, адамзат қоғамында бұрын соңды жасалған мәдени мұраны жүйелі 

меңгеруге, жалпы әлемдік рухани игіліктерді бағалай білуге тәрбиелеу қажеттілігіне аса көңіл бөлуге мән 

берілу керек. Өнердің қай саласы болмасын талабы бар адамға өнермен айналысуға жас ерекшелігіне еш 

әсер етпеуі тиіс. Сондықтан өнер ешқашан ескірмейді, керісінше жаңалық тудыра отырып бұрынғымен 



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   72




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет