Nazarbayev Intellectual Schools Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «назарбаев зияткерлік мектептері»

410

Nazarbayev

Intellectual

Schools

жасатуға  байланысты  үйірмелер  жоспарланып,  бірнеше  жылдар  бойы  біраз  жұмыстар  жасалуда.  Оған 

қабілеті мен талабы бар барлық талантты жастар қабылданып, музыкалық асапап жасау жолында керекті 

тәжірибелік білім алып, өздерінің өнердегі орынын тауып, биік жетістіктерге қол жеткізуде.

Осыған  байланысты  қазіргі  таңда  қазақтың  музыкалық  домбыра  аспабының  дәстүрлі  үлгілерін 

жасату мен дәстүрлі музыканы үйретуді алға қою арқылы болашағымызға дәстүрлі өнерді жеткізу біздің 

қолымызда.

Әдебиет:

1. Адамқұлов Н. М. Ұлттық қолданбалы қолөнер, Арнаулы кәсіптік және жоғарғы оқу орындарына 

арналған оқулық. – Алматы, ЖШС “Мария”, 2006.

2. Жәнібеков. Аль-Фарабидың физикалық көзқарасы.– Алма-Ата,1993.

3. А.Жұбанов Сруны столетий. – Алма-Ата,1958. 

4. Маргулан А.Х. Казахское народное прикладнос искусство, Т.І, Алма-Ата, 1986, 256 с;

5. Салтыков А.Б. Проблема образа в прикладном искусстве. – В кн. : Избранныетруды, с. 27.

6. М.А.Некрасова. Народное искусство как часть культуры. — Москва: Изобразительное искусство, 

1983. — 344 с.

7. Л.Н. Толстой , «Что такое искусство?», Москва «Современник», 1985.-592 с. 

8. Есенұлы Айтжан, Елеусізқызы Гүлперизат. Күй – қастерлі әуез. – Алматы: «өлке», 1997. 

Уразалина А.К.

АОО «Назарбаев Интеллектуальные Школы» 

(Республика Казахстан)

CRITICAL THINKING: THE MAGIC WILL HAPPEN

I.  Introduction

In recent years there have been extensive discussions about the need to consider the cultural background of 

the learner while teaching EFL in the former Soviet Union. These discussions are often focused on Asian style of 

teaching in comparison with Western ones, i.e. teacher-centered learning vs. student-centered learning. It is really 

difficult to see the students of Kazakhstani schools being still taught by a behavioristic approach and the teacher 

being the main provider of the knowledge. The majority of the teachers fail to increase the sense of autonomy in 

their students. Even though Kazakhstani students may be criticized for not having good critical thinking abilities, 

they do have a good foundation for learning if only good teachers in Kazakhstan are trained and seek for effective 

ways of teaching them.

II. The need of critical thinking abilities

In comparison with Western students, Asian learners are often characterized to lack an individual voice and 

critical thinking abilities. The critical views which characterize Asian learners as group-oriented, harmony-seeking, 

hierarchical, and non-critical thinking, are typically contrasted with the individualistic, adversarial, horizontal, and 

critically-thinking behavioral patterns of their Western counterparts [1, 250]. The style of upbringing may be the 

cause as the main factor of such a character of Asian learners. Accelerating the rate of the changes in our world but 

more so in our young country, Kazakhstan, requires highly developed autonomy and self-confidence in the learners. 

It includes free thinking abilities, thinking widely and deeply, leadership skills and individualism. Students in 

Kazakhstan do not lack such skills, as some people might claim, they just lack practice in facilitating those skills. 

Teaching them to passively memorize the information from the textbooks, as the majority of Kazakhstani school 

teachers do, does not provide free and critical thinking abilities. 

Once in the library of the Nazarbayev University there was a talk between an instructor and a student. It 

Nazarbayev

Intellectual

Schools

411

seemed that the instructor was dissatisfied with the student’s work. It was quite clear that the instructor did not 

want the student to memorize the information and repeat it back to him, as the student was used to doing at school. 

He wanted him to think, to think critically and to be analytical. He confessed that the student knew the material 

excellently,  but  could  not  see  the  use  of  it,  therefore  could  not  use  his  knowledge  appropriately  while  doing 

problem solving activities. It is not the students fault, the Kazakhstani educational system is partly to be some for 

this problem. Also, the teaching style used by some Kazakhstani teachers, especially those who were educated at 

the Soviet period, are still continuing to be the center of the learning process and in such classrooms the students 

mostly learn things by memorizing. Educators call this style of learning as “teacher-centered learning”. The time 

is now to change such kind of attitude towards the teaching and learning process. The teachers need to develop 

self-confident, critical thinking students, who have the ability to confront the difficult problems, and come up with 

sound solutions. The students have to be involved in their own education. If the teachers give their students the 

skills that enable them to be engaged in the real world issues, the magic will happen.

III. A good critical thinking teacher “feeds” a good critical thinking student 

One of the basic conditions that are necessary in shaping the critical thinking of the students is that the 

teachers must have that ability, too [2, 44]. At some teacher training institutions very little attention is paid to the 

issue of teaching critical thinking abilities. The following data can serve as evidence: the author of this paper did 

an online survey with the purpose to define what kind of idea the respondents have about critical thinking. With a 

sample size of 26 people, among them first – year students of Nazarbayev University, some teachers of English as 

a foreign language, and the students of the Professional Development Program. 

To  these question “How  often do  the teachers at our  (Kazakhstani) schools  use contexts (texts, movies, 

pictures, sayings of famous people, etc.) to read or watch and reflect on?”, 46% of the respondents out of 100% 

answered that teachers from foreign countries use this technique often, under another point 61% out of 100% 

answered that young teachers use often, to the variants “average-aged” and “old teachers” more than half of the 

respondents chose “sometimes” and “rare”. Furthermore, one of the respondents added a comment: “It would 

be better to input a few (1-2) examples of critical thinking so we could imagine what we are answering to”. This 

means that the term “critical thinking” is even unfamiliar to some students and the teachers should pay more 

attention to it.

Here appears the need of developing a special course for the training of teachers which could include problem 

solving exercises designed to perfect thinking abilities and foster a critical frame of mind, and the ways or the 

methodology of teaching critical thinking. Also, there is the need of organizing conferences, seminars periodically 

so that the teachers could learn from each other or from the experts in this field. Currently at Nazarbayev Intellectual 

School in Astana, Kazakhstan, a new project aimed to organize study hours to teach critical thinking to the teachers 

is being created, and this project will start its work in near future within the system of Nazarbayev Intellectual 

Schools.  If  the  Ministry  of  Education  of  Kazakhstan  orders  the  administrators  of  each  school  throughout  the 

country to participate in this project, no matter whether the school is located in cities or rural areas, it will be 

beneficial for all. But in order to reach greater success, these schools need help and support either financial or 

provision with experts. That is why in order to materialize the above given idea some time is needed, and efforts 

as well. 

IV. How to teach thinking skills effectively?

Nowadays the book shops and the libraries are full of guide books advising how to develop critical thinking 

abilities, how to put right questions, and how to analyze a written or spoken message. These books are for the 

common public, teachers of any discipline can use them, and the students as well. But the effect can be weak 

without a continuous practice and training, “…we need to practice more in this sphere”, as one of the respondents 

of the online survey said. Also the survey contains one question that would help to define the teacher’s and the 

student’s roles while teaching and learning process of critical thinking. The question: “Teachers cannot influence a 

student’s thinking ability, the initiative must be from the student himself/herself” was followed by for answers (the 

data of the respondents is shown in the brackets): 

A) Always true (11%);

412

Nazarbayev

Intellectual

Schools

B) Always false (11%);

C) It depends on the teacher’s professionalism (54%);

D) It depends on the student’s level of knowledge (23).

The data shows that the effectiveness of the learning process mainly depends on the teacher’s professionalism 

and the approach and the ways of teaching he/she uses. In seeking to encourage critical thinking there is no need 

to develop a superior form of learning – but simply a different form of learning [3, 43], in this case, shifting to 

“student-centered” learning style.

Therefore  the  teacher  should  take  the  role  of  facilitator  or  motivator  and  shift  the  responsibility  on  the 

students. Teachers should encourage the students to “develop independent decision-making skills and the ability to 

take independent action” [4, 383], and provide them with the exercises for critical reflection and decision making. 

According to Burgess, implementing WebCT tools, such as discussion board and chat, into the instruction is useful 

to enhance critical thinking [5, 9]. Quinton & Smallbone state, that the ability to reflect on and analyze material 

in order to form reasoned judgments is central to critical thinking and deeper thinking [6, 126]. The thinking skill 

is one of the most important functions of a human being’s brain, that is why teaching critical thinking should be 

fundamental for the learning process. Finally, subject teachers need to also shape critical thinking in their students 

within the context of their particular discipline.

V.  Conclusion

Unfortunately, some of Asian and Kazakhstani teachers have in the past paid little attention to the growing 

need of developing critical thinking skills in our students. That is why they seem to remain non-critical thinking 

learners in the eyes of our Western counterparts. Still we can convince the Western educators that the opposite 

is  true,  if  the  teacher  training  institutions  include  special  courses  to  provide  the  Kazakhstani  teachers  with 

methodologies about critical thinking abilities; thus, ensuring more effective ways of teaching to facilitate critical 

thinking skills. However, effectiveness of the process and the results are meaningful when there is real learning 

going on with the students. 

References:

1.  Stapleton, P. (2002). Critical thinking in Japanese L2 writing: rethinking tired constructs. ELT Journal, 

56(3), 250-257. Retrieved from Oxford Journals.

2.  Shakirova,  D.  M.  (2007). Technology  for  the  shaping  of  college  students’  and  upper-grade  students’ 

critical thinking. Russian Education & Society, 49(9), 42-52. Retrieved from EBSCOhost.

3.  Chiu, Y. (2009). Facilitating Asian students’ critical thinking in online discussions. British Journal of 

Educational Technology, 40(1), 42-57. Retrieved from EBSCOhost.

4.  Bhattacharya, A., & Chauhan, K. (2010). Augmenting learner autonomy through blogging. ELT Journal, 

64(4), 376-384. Retrieved from Oxford Journals.

5.  Burgess, M. L. (2009). Using WebCT as a supplement tool to enhance critical thinking and engagement 

among developmental reading students. Journal of College Reading and Learning, 39(2), 9-33. Retrieved from 

EBSCOhost.

6.  Quinton, S., & Smallbone, T. (2010). Feeding forward: using feedback to promote student reflection and 

learning - a teaching model. Innovations in Education & Teaching International, 47(1), 125-135. Retrieved from 

EBSCOhost.

Nazarbayev

Intellectual

Schools

413

Уралбаева Л.Ш.

Ақтөбе облыстық кадрлардың біліктілігін арттыру 

және қайта даярлау институтының 

(Қазақстан Республикасы)

Измуратова Ж.Д.

№32 мектеп-гимназия

(Қазақстан Республикасы)

ҒАЛАМДАНУ ҒАСЫРЫНДА БОЛАШАҚ МАМАНДАРДЫҢ АҚПАРАТТЫҚ 

ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Білім  беру  жүйесі  оқытудың  жаңа  педагогикалық  технологияларға  негізделуін  және  ақпараттық 

құралдардың  кеңінен  қолданылуын  қажет  етеді.  Мектепте  оқушыларға  тиянақты  теориялық  білімді 

тәжірибелік  іс-әрекетке  шебер  қолдана  алуға  машықтандыру  жаңа  ақпараттық  технологиялардың 

ерекшеліктері мен мүмкіндіктерін көрсету негізінде нақты жұмыс істеуді үйрету ғаламдану ғасырының 

талабы. 

Оқутыдың  ақпараттандыру  технологияларын  тиімді  пайдалану  –  болашақ  жеке  тұлғаны  жаңа 

ғаламдану  үрдісі  орын  алған  қоғамда  өмір  сүруге  дайындауға,  сапалы  білім  беру  арқылы  ғылыми 

техникалық ілгерлеуді жетілдіруге әкеледі. 

Ақпараттық  құзыреттілік  дегеніміз  –  жеке  тұлғаның  өзара  байланысқан  қасиеттерінің  жиынтығы 

болып  табылады.  Жеке  тұлғаның  негізгі  құзыреттілігі  ретінде  құндылық  –  бағдарлық,  жалпы  мәдени, 

оқу – танымдық, ақпараттық-технологиялық, әлеуметтік-еңбек, коммуникативтік, өзін-өзі тұлғалық даму 

құзыреттіліктері белгіленген. Маңызды құзыреттіліктің бірі – компьютерлік технологияны меңгеру. Қазіргі 

таңда  нарық  заманындағы  адамның  бәсекеге  қабілеттілігі  оның  жаңа  технологияны  меңгергендігіне 

байланысты болып келеді. 

Білім беру үрдісінде оқу үрдісін бүгінгі күнге лайықтап өзгерту – заман талабы. Білім беру үрдісін 

ақпараттандыру  –  жаңа  ақпараттық  технологияларды  пайдалану  арқылы  дамыта  оқыту,  дара  тұлғаны 

бағыттап оқыту, мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу-тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі 

мен сапасын жоғарлатуды көздейді. 

Ақпараттық технологияны оқыту үрдісінде пайдалану бағыттарының бірі – оқытуды жеңілдететін 

электронды  оқулықтар  мен  оқу-әдістемелік  құралдарынан  жасалуы.  Ақпараттық  құзыреттілікті 

қалыптастыруда  ақпараттық  коммуникациялық  технологияны,  интернет  технологияны,  желілік 

технологияны пайдаланылады. 

Жалпы білім беретін мектептерде білім жүйесін ақпараттандырудың негізгі мақсаты оқушылардың 

ақпараттық мәдениетін қалыптастыру.

Жеке тұлғаны ақпараттану үрдісінде компьютерді тиімді пайдалану және қолдану кейінгі жылдары 

айтарлықтай оң нәтиже беріп отыр. Мектеп оқушыларының өз бетімен ізденісі, пәнге деген қызығушылығын 

арттырып, шығармашылығын дамытуға, оқу қызметінің мәдениетін қалыптастыруға дербес жұмыстарын 

ұйымдастыруға ерекше жағдай болып отыр.

Мемлекеттік  бағдарлама  оқу  үрдісінде  ақпараттық-коммуникативтік  технологияларды  кеңінен 

пайдалану жалпы білім беруді дамытудың басты бағыттарының бірі.

Ақпараттық технология – өз бетінше оқу, білу, талдау, таңдау, өзгерте білу. 

Коммуникативтік технология – адамдармен өзара әрекет, адамгершілік қарым-қатынас. 

Компьютерлік оқу құралын сабақта пайдалану, кезінде оқушылар бұрын алған білімдерін кеңейтіп, өз 

бетімен шығармашылық тапсырмалар орындайды. Әрбір оқушы танылған тақырып бойынша тапсырмалар 

орындап, тестілер шешіп, схемелармен жұмыс жасауға дағдыланады. 

414

Nazarbayev

Intellectual

Schools

Компьютерлік  оқу  құралы  деп  білім  берудің  компьютерлік  технологиясын  кеңінен  пайдалануға 

негізделген электрондық оқып-үйрену құралдары. 

Оқушылардың пәндік жүйеде өз бетімен жұмыс істеуіне мүмкіндік берілсе, олардың шығармашылық 

қабілеттерінің  дамуына  бағытталып,  оқушылардың  мемлекеттік  тілдерді  меңгерулері  жоғары  деңгейде 

қалыптасады. 

Пән  мұғалімі  қазіргі  заман  талабына  сай  жаңашыл,  ізденімпаз,  өрісі  биік,  білімді,  білікті, 

мемлекеттік  тілде  үйретудің  жаңа  формаларын,  қазіргі  ғылыми  технологиялық,  жаһандану  дәуірінде 

телевизия, қашықтан оқыту (дистанционды), компьютер, интернет сияқты көп арналармен сабақ жүргізу 

технологияларын меңгерулері тиіс.

Уақыт талабына сай білім мазмұнын жаңарту – бүгінгі күннің басты міндеті. 

Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға пайдалынатын ақпараттық-коммуникациялық 

технологиялардың түрлері төмендегідей: 

-  Электронды оқулықтар; 

-  Бейнетаспалар; 

-  Компьютерлік ойындар;

-  Компьютер;

-  Үнтаспалар;

-  Диафильмдер

Электрондық  оқулық  –  ғылыми-педагогикалық  құрал.  Білім  берудің  саласында  «Электрондық 

оқулықтарды» пайдалану оқушылардың танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау 

жүйесін қалыптастыруға, шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды. 

Оқу  материалдарын  ұтымды  игерудегі  электрондық  оқу  құралдарының  атқаратын  рөлі  зор.  Онда 

пәндегі  теориялық  тақырыптар  кеңінен  беріліп,  түсіндіріледі.  Теориялық  материалдарды  графикалық 

баламалар – иллюстрация түрін деп әртүрлі суреттер арқылы толықтырып отырса, онда теориялық білімді 

оқып, көзбен көріп, түйсініп және оны мида бекіту үрдістері бір уақытта өтіп отырады да материалдарды 

қорыту үрдісі ұтымды болады. 

Электрондық оқулықтар – ғылыми негізде дайындалған педагогикалық ақпараттық өнім. Электрондық 

оқулық дайындаудың тұжырымдық негізі модульдық оқытудың педагогикалық теориясы болып табылады. 

Мұғалім үшін электрондық оқулық күнбе-күн дамытылып отыратын ашық түрдегі әдістемелік жүйе, 

оны  әрбір  оқытушы  өз  педагогикалық  тәжірибесіндегі  материалдармен  толықтыра  отырып,  ары  қарай 

жетілдіре алады. 

Электрондық  оқулықтарды  дайындаудың  бір  жүйеге  келтірілген  заңдылығы  болуы  керек.  Осыған 

байланысты электрондық оқулықтарды дайындауда мынадай дидактикалық шарттарды ескеру керек: 

-  белгілі  бір  пәнге  байланысты  дайындалған  электрондық  оқулықтың  сол  пәннің  типтік 

бағдарламасына сәйкес болуы; 

-  материалдарға қатысты анықтама; 

-  аралық және қорытынды бақылау сұрақтарынан тұратын сынақ; 

-  электрондық  оқулықтың  кәдімгі  оқулықтар  мазмұнын  қайталамауын,  берілетін  тақырыпқа 

қатысты ақпараттың нақты, әрі қысқа берілуі ескеру керек; 

Электрондық оқулықтардың тиімділігі: 

-  теориялық материалды өз бетімен оқып үйренуге, зерттеуге мүмкіндік береді; 

-  сабақты иллюстрациялық материалдармен жабдықтауға көмектеседі; 

-  сабақта  және  сабақтан  тыс  уақытта  өз  бетімен  әртүрлі  деңгейлі,  шығармашылық  тапсырмалар 

орындауға мүмкіндік береді; 

Компьютерлік  технология  негізінде  оқытуда  демонстрациялық  әдіс  міндетті  түрде  қолданылады. 

Демонстрациялық әдіс – көрнекі түрде оқыту талабын жүзеге асыру негізі. Оқыту үрдісінің теориясына 

сәйкес таным үрдісі сезім арқылы қабылдаудан басталады. Компьютерлік оқу құралын пайдалану кезінде 

компьютер арқылы жүзеге асатын педагогикалық функциялар аса маңызды болып табылады, сондықтан 

жүктеу/скачать 9,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: