Nazarbayev Intellectual Schools Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «назарбаев зияткерлік мектептері»
жүктеу/скачать 9,34 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Nazarbayev Intellectual Schools
- ЭЛЕКТИВНЫЕ КУРСЫ ПО МАТЕМАТИКЕ КАК СТИМУЛ ДЛЯ МАТЕМАТИЧЕСКОГО И ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНОГО РАЗВИТИЯ УЧАЩИХСЯ
- Nazarbayev Intellectual Schools Айтбөкешев А.Т.
- БІЛІКТІЛІК АРТТЫРУ ЖҮЙЕСІНДЕ ПЕДАГОГТАРДЫҢ ЖАҢА КӘСІБИ ҚҰЗЫРЕТТІЛІК ДЕҢГЕЙЛЕРІН МЕҢГЕРУДЕГІ ДӘСТҮРЛІ ЕМЕС КУРСТЫҚ ЖҰМЫС ТҮРЛЕРІНІҢ МҮМКІНДІКТЕРІ
- Ақтаев М.Б., Жазықбаева Ұ.П.
- ПЕДАГОГТАРДЫҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚПЕН ЖҰМЫС ЖҮРГІЗУ МӘДЕНИЕТІ
Conclusion The research findings indicated that the CLIL students had improved their overall English language competence. The biggest change had been observed in the improvement of receptive skills whereas productive writing skills seemed not to have been improved much. As far as subject knowledge is concerned, the use of English for teaching mathematics had not hindered the development of students’ mathematical knowledge. Although the students had not achieved the higher levels of mathematical competence, they did not lag behind their non-CLIL peers in this respect. In addition, the implementation of CLIL appeared to have positively affected the students’ motivation. From these research findings, it can be possible to suggest that the CLIL implemented in the north-east of Kazakhstan has been effective.
Based on the results of the current research the following recommendations are suggested for the improvement of the experimental programme under investigation. Firstly, it would be beneficial if the curriculum for CLIL students were modified in terms of time allocated for teaching/learning mathematics through CLIL. The research findings indicate that the CLIL students require more time for processing information and for the accomplishment of tasks in English than their non-CLIL peers. Thus, the increased amount of time is expected to enable the students to achieve higher levels of competence in mathematics. Secondly, the school initiatives to create a motivating and enthralling environment for CLIL students and the idea of joint seminars for the CLIL teachers in the north-east of Kazakhstan should be implemented. Thirdly, the CLIL programme is likely to be more efficient if the educational authorities organise the training courses for CLIL teachers where they could learn how to deal with both language and content and to evaluate as well as design teaching materials.
40 Nazarbayev Intellectual Schools References: 1. WILHELMER, N., 2008. Content and Language Integrated Learning (CLIL): Teaching Mathematics in English. Saarbrücken: VDM Verlag Dr. Müller 2. RUIZ DE ZAROBE, Y. AND CATALAN, R.M.J., eds., 2009. Content and Language Integrated Learning: Evidence from Research in Europe. Bristol: Multilingual Matters 3. KALYKOVA D., 2010. To What Extent Does CLIL Benefit The Development Of English Language Competence And Content Knowledge? A Case Study From Kazakhstan. MA Dissertation. Bath: University of Bath 4. SMAGULOVA, J., 2008. Language Policies of Kazakhization and Their Influence on Language Attitudes and Use. International Journal of Bilingual Education and Bilingualism, 11(3), pp. 440-475 5. COYLE, D., HOOD, P. AND MARSH, D., 2010. CLIL: Content and Language Integrated Learning. Cambridge: Cambridge University Press 6. HITCHCOCK , G. AND HUGHES, D., 1989. Research and the Teacher: A Qualitative Introduction to School-based Research. London: Routledge 7. COHEN, L., MANION, L. AND MORRISON, K., 2000. Research methods in education. 6th Ed. London: Routledge
Есть известный факт - через каждые 8 лет происходит удвоение информации. Чтобы поспеть за темпами развития современной научной мысли (и производства) требуется усложнить и без того такой трудный предмет, как математика. Как быть? Сейчас много говорят о загруженности учебных программ. Так или нет? Профессор Калифорнийского университета Д. Сачман утверждает, что человеческий мозг невозможно перегрузить, а недогрузить можно. Есть расхожее мнение, что нет разницы между объемом информации, получаемой мозгом и возрастом ребенка. Многие родители утверждают, что чем старше ребенок, тем он легче обучаем. На самом деле человеческий мозг не просто накопитель информации, а своего рода диспетчер центральной нервной системы, позволяющий через органы чувств собирать, сортировать, анализи-ровать и обрабатывать поступающую информацию. Если с раннего возраста не тренировать соответствующие органы мозга, то они атрофируются. Наибольший сдвиг в развитии ребенка происходит на первом году обучения. Далее замечается замедление роста умственных сил, особенно это касается обобщения и применения знаний на практике. Чтобы этого не произошло, нужно как можно раньше начинать изучение серьезных разделов школьного курса математики, хотя бы с 10 - 11 лет, когда дети довольно податливы, послушны, любознательны. Это может подтвердить и мой личный семейный опыт. Сын закончил школу в 13 лет, университет в 16 лет, а в 20 лет стал самым молодым кандидатом физико-математических наук в СНГ. Аналогичные достижения и у младшей дочери. Известный психолог Б.Г.Ананьев пишет, что замедление умственного роста объясняется недостаточным вниманием к развивающей стороне обучения. Его основная мысль заключается в том, что обучение должно не ориентироваться на уже достигнутый уровень развития, а немного забегать вперед. Встает вопрос: Как
Nazarbayev Intellectual Schools 41 достичь развивающего эффекта при обучении математике? Существуют различные способы достижения этой цели. Мы рассмотрим благотворное влияние «Элективных курсов по математике для математического и интеллектуального развития учащихся». Нами разработаны четыре элективных курса по математике. 1)Метод вспомогательной окружности как аппарат для решения сложных геометрических задач. Курс рассчитан на 34 ч. Предлагаемая программа составлена для работы с учащимися 9-х классов, которые желают овладеть новым и эффективным способом решения некоторых сложных геометрических задач. Привлекательными сторонами этого метода являются краткость рассуждений, внешняя и внутренняя красота решения. При помощи этого метода можно решать геометрические задачи на вычисление , доказательство, построение, нахождение геометрического места точек и т.д. 2)Применение векторов к решению геометрических, алгебраических и физических задач. Курс рассчитан на 68 часов. Как известно, школьные математические задачи можно решать традиционными и нетрадиционными методами. К традиционным методам обычно относят аксиоматический метод, метод уравнений и неравенств и т.д. Большинство школьных математических задач (в данном случае геометрических) можно решить традиционными методами. Это приводит к созданию стереотипа, что все задачи нужно решать именно так. Чтобы нарушить этот стереотип, нужно искать простые и экономичные решения задач. Существует ряд задач, которые практически невозможно решить традиционными методами. В этом случае на помощь приходят нетрадиционные методы. К таким методам можно отнести векторный метод решения геометрических задач. Векторные методы, в отличие от других, отличаются большой универсальностью и применяются для решения большого класса геометрических, алгебраических и физических задач. 3)Приложение геометрических преобразований к решению геометрических задач повышенной сложности. Курс рассчитан на 34ч. Как показывает опыт, умение решать геометрические задачи является тем оселком, на котором проверяется развитость логического мышления, умение применять полученные знания в нестандартных ситуациях. К сожалению приходится констатировать, что общеизвестные методы решения, являясь алгоритмически предопределенными, формируют у учащихся консервативное одностороннее мышление, сковывая их творческую инициативу. Чтобы преодолеть косность мышления, нужно учащимся предлагать разнообразные способы решения геометрических задач. Одним из основных источников, обеспечивающих это разнообразие, является метод геометрических преобразований. Применение этого метода способствует развитию логического мышления, пространственного воображения, благотворно влияет на общее умственное развитие учащихся. 4)Координатное решение текстовых геометрических задач олимпиадного уровня сложности. В связи с трудностями, возникающими при решении геометрических задач, встает проблема алгоритмизации решения таких задач. Решением этой проблемы является метод координат, открытый французскими математиками Пьером Ферма и Рене Декартом. По словам Ф.Энгельса «поворотным пунктом в математике явилась декартова переменная величина: вместе с ней в математику вошло движение, вошла диалектика». Если синтетическое решение геометрической задачи появляется в результате случайной догадки («озарения»), то координатное решение большинства геометрических задач является вполне прозрачным. Сущность координатного метода решения геометрических задач состоит в составлении уравнений геометрических фигур относительно некоторой системы координат и исследовании этих уравнений. Так как этот метод является чрезвычайно общим методом геометрии, то овладение им крайне необходимо для любого, кто интересуется математикой. Данный элективный курс имеет целью помочь в подготовке к математическим олимпиадам и к вступительным экзаменам в высшие учебные заведения, требующие серьезной математической подготовки. 42 Nazarbayev Intellectual Schools Айтбөкешев А.Т. Батыс Қазақстан облыстық педагог кадрлардың біліктілігін арттыру және қайта даярлау институтының (Қазақстан Республикасы) БІЛІКТІЛІК АРТТЫРУ ЖҮЙЕСІНДЕ ПЕДАГОГТАРДЫҢ ЖАҢА КӘСІБИ ҚҰЗЫРЕТТІЛІК ДЕҢГЕЙЛЕРІН МЕҢГЕРУДЕГІ ДӘСТҮРЛІ ЕМЕС КУРСТЫҚ ЖҰМЫС ТҮРЛЕРІНІҢ МҮМКІНДІКТЕРІ Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін әлемдік білім кеңістігіне кіріктіру мақсатында білім беру саласындағы мемлекеттік саясатты айқындайтын «Қазақстан Республикасының білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы» 12 жылдық орта білім беруге көшу қарастырған. Осыған орай білім берудің жаңа жүйеге көшуі педагогикалық кадрларды кәсіби даярлауды ұйымдастырудың мақсаты, мазмұны мен технологиясы мәселелерін қайта қарауды қажет етеді. Педагогтардың жаңа ұғымдағы білім сапасын жобалау және қамтамасыз ету қабілетін анықтайтын кәсіби- тұлғалық құзыреттілігін қалыптастыру бүгінгі күнгі өзекті мәселелердің бірі. Біліктілікті арттыру жүйесін ұзақ жылдар басқарған педагогикалық менедмент саласын зерттеуші ғалым Т.М. Баймолдаев «Менеджмент - басқару тәсілі» атты еңбегінде: «...Қоғамдағы болып жатқан өзгерістер мектеп мұғалімінің педагогикалық шығармашылық еркіндігіне мүмкіндік берді. Мектептің дамуы үшін жаңа ұғым, жаңа үлгі, жаңа тәсілдер қажет. Тек сауатты , білімді оқушылар оқытып, тәрбиелеп шығару жеткіліксіз. Мектеп қабырғасынан өз бетінше өмір сүре алатын, адамдар арасындағы қарым-қатынасты меңгерген азамат шығуы қажет. Олар әлемдік ғылым жетістіктеріне сай білім алып, ұлттық дәстүр мен жалпы адамдық мәдениет негізінде тәрбиеленуі керек. Оқу-тәрбие үрдісінің ұйымдастырылу жүйесі өзгертуді қажет етеді», - дейді. Олай болса бүгінгі мектеп пен жаңа формация мұғалімінің алдында тұрған негізгі проблема қандай десек, ол: - оқи білуге қалай үйрету? - ойлана білуге қалай үйрету? - өз өмірінің менеджері бола білуге қалай үйрету? Сондықтан да қазіргі білім беру саясатындағы ірі проблемалардың бірі – білім мазмұнына жаңалық енгізудің тиімді, жаңа әдістерін іздестіру, оларды жүзеге асыра алатын мұғалімдерді даярлау. Осы проблемаларға сай біліктілікті арттыру институты өз жүйесін, біліктілік арттыру бағдарламаларын қалыптастыруда кәсіби дамудың тиімділігі тек оқушыны тәрбиелеумен немесе қалыптастырумен шектелмейтігіне назар аударады. Дәстүрлі білім беру жүйесінде институттың оқу бағдарламалары кафедраның немесе курстың жетекші әдіскерінің жасақтаған оқу бағдарламасының негізінде жасалып, оның мазмұны тұтынушының емес, өндірушінің мүддесін қорғап, мұғалімге деген көзқарас педагог позицияларын «қалыптастырушы» секілді бір-ақ қырынан қарастырылып келген. Педагогтардың кәсіби білімі жаңа ақпараттармен толықтырылып, курстың нәтижелілігі жөнінде шешім курстың соңғы күндері жүргізілетін сауалнамаларға сүйеніп жасалған. Білім беру философиясының құзырлылық амал негізінде өріс алуы «мұғалім өзін кәсіби маман ретінде қалыптастыруы, дамытуы үшін қандай әдіс-тәсілдер қажет?» деген келелі мәселелер біліктілікті арттыру жүесінің зерттеу пәнін іргелендіріп отыр. Ең басты сұрақ кәсіби құзырлылық дегеннің өзі не? Біліктілікті арттыру жүйесі кәсіби құзырлылықты қалай арттырады? Міне осындай проблемаларды шешу, инновациялық үрдістерді қамтамасыз ету кәсіби ой-сананың өзгерісін, педагогты өз еңбегінің субъектісі екеніндігіне көзін жеткізуді қажет етеді. Сондықтан да біліктілікті арттыру институттары қызметтерінің маңызды көрсеткіштерінің бірі әлемнің кәсіби бейнесі болып табылатын кәсіби құзырлықты дамыту болып отыр. Nazarbayev Intellectual Schools 43 Жаңа білім философиясы, білім парадигмасы негізінде біліктілікті арттыру жүйесі курстарында педагог «тындаушы» деген статустан жоғары белсенді, қандай бір проблема төңірегінде білімнің базалық мақсаттары мен құндылықтарын жүзеге асырушы, жоба, модель авторларының қызметін атқарады. Оқу бағдарламалары мен жоспарларының құзырлылық амалдары негізінде құрастырылуы, біліктілікті арттыру бағдарламаларының дәстүрлі білім беру жүйесінде қалыптасқан үдісті «бұзу», «құрсаудан» босату негізіндегі әдіснамалық мәселелерді меңзейді. Ең бастысы педагогтың кәсіби санасын өзгерту, өзіне өз еңбегінің субъектісі ретіндегі көзқарасты қалыптастыру. Сондықтан да біліктілік арттыру жүйесі курстарының миссиясы жоғары оқу орындарында алған білімдерін жетілдіру болып саналады. Осыған орай Батыс Қазақстан облыстық педагог кадрлар біліктілігін арттыру және қайта даярлау институты педагогтардың жаңа кәсіби құзыреттілік деңгейлерін меңгеруде дәстүрлі емес курстық жұмыс түрлерін енгізуде. 2007 жылдан бастап мектеп басшыларын оқытудың жаңа үлгісі – машықтандыру курсының ережесі жасақталып,жоспарға енгізілсе, 2008 жылдан «Мектеп ұжымын оқыту» курсы біліктілік арттыру үрдісіне енді. Машықтандыру – менеджмент теориясы мен қалыпты қызмет атқарып отырған білім беру мекемесінің құнды тәжірибесімен алмасуға негізделген жас педагог және басқарушыны дайындауға арналған тәжірибелік-теориялық кешенді жүйе. Оқытудың бұл түрінің ерекшелігі: нақты педагогқа немесе басқарушыға арналғандығы және оның өзіндік таңдау жасау мүмкіндігі. Оқыту кіші топтарда (10- 12 адам) ұйымдастырылуы, оның тиімділігінің артуына, сонымен қатар тәжірибеге бағытталғандығы нақты мектептің сұраныстарын орындауға мүмкіндік жасайды. Оқыту андрагогика принциптеріне және қызметтік-рефлексивті тәсілдерге негізделген. Машықтандырудың I- кезеңінде жас білім беру мекемелері басшылары немесе педагогтарының қызметіне мониторинг жасақтау арқылы кәсіби қиындықтарын анықтау және оның негізінде оқу- тақырыптық бағдарлама құрастыру. II кезең - теориялық. Бұл кезең тыңдаушылардың өзінің кәсіби қызметінің мазмұнындағы өзгерістерге ынталандыру арқылы тыңдаушының теориялық-әдіснамалық көзқарастарын қалыптастырады. Кезең қорытындысы – машықтанушының жеке маршрутын анықтау. III кезең – тәжірибелік. Оқу-тәрбие үрдісін жобалау және басқарушылық қызметтің тәжірибелік біліктерін жетілдіруге арналады. Кезең қорытындысы – өз мектебінің ОТҮ ұйымдастыру жобасын жасақтау. IV кезең - қорытынды сессия. Жыл бойына өз мектебінің жағдайында жобаны іске асыру және оған мониторинг жүргізу. Кезең қорытындысы – жобаны қорғау. ОПКБАжҚДИ-да жасақталған «Мектеп ұжымын оқыту» курсы білім беру мекемесінің белгілі бір қиындықтарына бағытталған проблемалық әдіспен жасақталған бағдарламаларды құрастыруды талап етеді. Курстық оқыту бірнеше бағыттарға арналған кіріктірілген бағдарламалардарды жасақтап, білім беру мекемесінің жеке педагогтарының емес, ұжымның кәсіби сапасының корпоративті өсуін мақсат тұтады. «Мектеп ұжымын оқыту» курсының бірінші кезеңінде – оқу-тәрбие үрдісін басқарудың алдын ала мониторингін жасақтап, ұжымдық талдау арқылы ондағы проблемалық аймақтарды анықтау. Оқыту мектеп ұжымын бірнеше топтарға бөлу арқылы жүзеге асады. Бірінші кезең оқу модульдері бойынша бастапқы сессиямен аяқталады. Сессия барысында нормативтік-құқықтық, психологиялық-педагогикалық және әдістемелік мәселелер қамтылады. Екінші кезең – оқытушылардың берген тапсырмасына сай ұжымның өзіндік шығармашылық қызметі және оның негізінде білім сапасын жетілдіруге бағытталған өзіндік жобаларды жасақтау. 2 ай бойы ОПКБАжҚДИ әдіскерлерінің «On-line» режиміндегі қашықтықтан оқыту арқылы өзіндік жұмыстары жүргізіледі. Үшінші кезең – қорытынды кезең. Жасақталған жобаларды қорғау және оның тиімділігіне талдау жасау, болашаққа бағытталған қызмет жоспарын жасақтау. Оқытудың бұл түрлері біліктілік арттыруға жаңаша көзқарастың қалыптасуына жағдай жасап отыр. Өйткені 12 жылдық білім беруге даярлық әр мұғалімнен оқытудың гуманистік мазмұнын және
44 Nazarbayev Intellectual Schools инновациялық технологияларын терең меңгеруін, сонымен қатар, балаларды бірлескен әрекеттерге тартудың алуан түрлі жаңа интерактивтік әдістерін меңгеруін талап етеді. Оны жоғарыда айтылғандай, әр педагогтың ізденісі мен педагогикалық өзгерістерге ынталануы, сонымен қатар, барлық деңгейдегі кәсіби- әдістемелік қызметтер арқылы ұйымдастырылатын даярлық негізінде ғана жүзеге асыруға мүмкін болады. Әдебиеттер: 1. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы, 07.12.2010ж, №1118. 2. Т.М. Баймолдаев. Менеджмент - басқару тәсілі. 3. Құдайбергенова К.С. Құзырлылық – тұлғанының өздік дамуында. Алматы: Принт АСС, 2006. 4. «Машықтану» және «Мектеп ұжымын оқыту» курстарының ережелері.
Білім – адам сапаларының өзгеруін басқаратын үрдіс болғандықтан, біздің жағдайымызда ол – педагогикалық мамандардың кәсіби біліктілік қабілеттерін дамытуға бағытталады. Біз адамды өмір сүру барысында өзгере алатын, оған өзінің қабілеті жететін ашық жүйе ретінде қарастырамыз. «Жаңа әлемдегі - жаңа Қазақстанға» жету жолында алдымызда тұрған мәселе - әлемдік білім беру кеңістігіне ену, бәсекеге барынша қабілетті 50 дамыған мемлекеттің қатарына қосылу болса, бұл мәселенің шешімін табу болашақ ұрпақты оқытып тәрбиелейтін мұғалімге жүктейді. Қазақстан Республикасындағы білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында да қарастырылған білімдегі жаңа бетбұрыс 12 жылдық білім беру жүйесіне көшу, педагогтардың мәртебесін көтеру, білім және ғылымның кірігуін қамтамасыз ету, жеке тұлғаға бағытталған оқытуда білімі мен біліктілігі жоғары деңгейдегі, шығармашыл мұғалім қатарын арттыру. Ал мұғалім тұлғасының осындай деңгейге жету жолы педагогикалық психологияда зерттеліп, біртұтас мұғалім еңбегінің жүйесі қарастырылуда. Мұғалім еңбегін үйренудің біртұтас жүйесі педагогикалық психологияда ғылыми-практикалық проблемалық мәселелерінің бірі болып табылады. Мұғалім еңбегінің нәтижелі өсуі оның бастапқы кезеңінде жүйелі ұйымдастырылған іс-шараларға байланысты. Бұл күрделі психикалық үрдіс мұғалім еңбегін жүйелі ұйымдастыруда – көп өлшемді өзара байланысқан төрт кеңістіктен: мұғалім тұлғасы, педагогикалық әрекет, педагогикалық қарым – қатынас және өзін-өзі тәрбиелеуден құралған . Төрт кеңістік біртұтас ең негізгі міндетке – оқушы тұлғасын дамытуға тірелген. Әр кеңістік бір-бірін қайталамайды. Олар күрделі диалектикалық қарым-қатынасқа түсіп, мұғалім еңбегінің үрдісін дамытудың нәтижелілігімен көрінеді. Мұндай зерттеудің ерекшелігі мұғалім еңбегінің даму динамикасы біртұтас жүйе ретінде қарастырған. Қазіргі кезеңдегі мектептің негізгі мақсаты - оқушы тұлғасын дамыту. Өсіп келе жатқан ұрпақты дамыту мен оқыту міндеттерінің шешімі болатын педагогикалық әрекетке мұғалімнің кәсіби белсенділігін жатқызады.
Nazarbayev Intellectual Schools 45 Егер бұрын оқушының дамуы оқу үрдісіне бағынышты болса, ал қазір керісінше; оқыту оқушы тұлғасын дамыту үрдісіне бағынышты болу керек. Бұл мазмұнына сәйкес оқу үрдісі, сонымен қатар ұйымдастыру мен жүргізуді дамыту үрдісіне құру қажет, ал білім, білік дағдысына оқыту мен дамудың негізгі бөлігі оның негізгі құралы. Осыған сәйкес мұғалімнің педагогикалық әрекетінің құрылымы жаңа мазмұнмен толығады. Қазіргі уақыттағы теориялық тұрғыдан қарағанда педагогикалық әрекет құрылымына негізгі төрт компонент кіреді: 1. Педагогикалық мақсат пен міндет. Мұғалімнің педагогикалық әрекетінде мақсат пен міндет әлемімен кездеседі (мектептік мақсат, халықтық білім беру, қоғам); жалпы мақсат пен жедел міндеттерді қамтиды. 2. Педагогикалық әдіс-тәсілдердің міндеттерін шешу. Мұғалім педагогикалық әдіс-тәсілдерді таңдауда ең алдымен мынаған бағытталу керек: а) педагогикалық үрдістің нысаны – оқушыға бағытталған, әр оқушының интеллектуалдық дамуы, эмоционалдық, адамгершілік қағидаларының қалыптасуына; оқушының жаңа деңгейлі психологиялық дамуының жобасына. Бұл құрылымның қалыптасуына тек бір ғана идея – оқушылардың өзін-өзі басқаруы мен белсенділігі; өзінің әрекетінде белсенді субъект позициясына құрылған; өзін-өзі басқару мен өз- өзіне бағытталуын қалыптастыру. Мұғалім педагогикалық міндеттерді бекерге қоймайды, осы міндеттер оқушылар үшін іштей қабылдауға тиімді болу керек. Оқушы әрекетін басқаруда педагогтың басқару құрылымының негізгі мәселесі тікелей әсер етуші ретінде емес, негізгі мәселені беруші, соның ішінде оқушы өз шешімін шығара білуі керек. Мұғалім педагогикалық әдістерді таңдауда ең алдымен баланың жеке тұлғасына, оның жас ерекшелік мүмкіндері мен сыныптың деңгейіне сәйкес іріктейді. ә) баламен жұмыс жасауда педагогикалық тәсілдер мен әдістерді таңдау мен қолдануда өзін-өзі бағыттауы, өзіндік өзектілігі, тұлғалық мүмкіндіктер мен қабілеттерін таныта білу қажет. Педагогикалық әрекетте мұғалімнің өзін-өзі бағыттаудағы ұстанымы мен нормаларының негізі болып: эмоциялы және тұлғалық ашықтығы; мәнерлі де айқын психологиялық «қалыпты» сақтау; оптималды сыныппен жұмыс барысында сенімділік пен шыншылдық, баланың рухани әлеміне ене алу; олардың эмоциялық көңіл-күйін объективті бағалау; оқушылардың шығармашылықпен әрекет ету үрдісінде өзіне қанағаттануы; б) оқу материалының мазмұнын таңдау және қайта жасау; қосымшалы, иллюстративті ақпараттық материалды таңдау, оқушылардың білімді меңгеру жүйесіне бағытталған оқу пәнінің өмірмен терең негізделген байланысына бағытталу керек. Оқу материалының мазмұны оқушылардағы бар білімі мен ішкі тәжірибесімен, қызығушылықты ояту, қиял, ойлап табу, сезімталдығымен сәйкестену қажет. Бұл әрекет баланың бойындағы білімге қажеттілігін, әрі жаңалыққа құмар бола білуіне дамытуға мүмкіндік береді, яғни өзін-өзі оқыту, өзін-өзі тәрбиелеу, өзін-өзі дамытуға ұмтылысты қалыптастырады. в) оқушылардың бір-бірімен қарым-қатынасын ұйымдастыру формалары мен әдістерді қолдану және таңдауға; оқу үрдісін жеңілдететін жағдай туғызу; жылы қарым-қатынас орнату; қанағаттанарлық эмоционалды-психологиялық хал-ахуал орнату. Ол үшін мұғалімнің оқушы тұлғасына сыйлы қарым- қатынасы, оқушы тұлғасының күшті жақтарына сүйену арқылы түсінбеушілікті анықтау және оны жоюға ұмтылу, оның жеке іс-тәжірбиесі; сабақ үстінде оқушылардың белсенді және әр түрлі әдістерінің ізденісі. 3. Мұғалімнің педагогикалық әрекетін бағалауы мен талдауы (анализі). Педагогикалық құбылыстар мен үрдісте мұғалім өз жұмысының негізгі идеясын түсінуге, оны дұрыс бағалап және уақытында қателерді жоюға ұмтылады. Мұғалімнің әрекеті құрылымдағы үшінші компоненті мұғалім еңбегін түсіну және түзетуге бағытталған. Мұнда мұғалім өзінің жұмыс барысын зерттейді, өз әрекетінің нәтижесін талқылайды, сын тұрғысынан көзқарасын білдіруге оқушылармен диалогқа түсіп, өзара диалогты ұйымдастыруда оқушылардың белсенділік танытуы, талдауда жіберілген қателерді табу, іс-тәжірибесін тарату, кәсіби дамудың жоспарын құрайды және іске асырады. Осы әрекеттердің негізі - өз-өзіне бағытталуы, педагогикалық шеберлік деңгейі оқу үрдісі және нәтижелі әрекетінің жақтары арқылы зерделеу. Шын мәнінде педагогикалық әрекетте мұғалімнің қойған мақсат пен міндеттердің арасында, әрекет нәтижесінде қарама-қайшы қарым-қатынастар жиі ұшырасады. Егер мұғалім өз педагогикалық әрекетіне
|