104
әке ліп со ға ды. ІЖҚ жұ мы сы ке зін де пай да ла ныл ған мәшине май ла ры жерас ты
су ла рын лас тай ды, бұл та за тұ щы су проб ле ма сы на әке ле ді.
Мұ най ды өн дір ген де, та сы мал дау да жә не қай та өң деу ке зін де биос фе ра
қа ба ты мұ най өнім де рі мен ла ста на ды, ол дү ниежү зі лік мұ хит проб ле ма сы на
әкеп со ға ды.
69-сурет.
а ро воз дар дың
Кі 2
ды құ рай ды
II Қал дық тар дың адам ағ за сы на әсе рі
Жер дің ат мос фе ра қа ба тын бас ты лас тау шы
лар дың бі рі кө лік бо лып та бы ла ды (70су рет).
Ав то кө лік газ да ры – мың да ған ком по не нт тер
ден тұ ра тын қос па . Олар дың ішін де кө мір тек
то ты ғы, азот то ты ғы, аль де гид тер, күйе, бен
за пи рен,
қор ға сын қос па сы, фор маль де гид,
бен зол сияқты улан дыр ғыш зат тар бар. Кү кірт
га зы мен азот то ты ғы ның қал дық та ры ты ныс
алу жол да ры ау ру ла ры ның пай да бо лу ына әке
ліп со ға ды. Адам иіс ті газ бен қат ты улан ған да
от те гі нің же тіс пеуі нен өліп ке туі мүм кін. Азот
қос па сы қан ға жә не қан та мыр ла ры на жа ғым
сыз әсер ете ді. Қор ға сын ның бей ор га ни ка лық
қос па сы зат ал ма суын бұ за ды, ба ла лар да ақыл
ойы ның ке міс ті гін, ми ау ру ла рын ту ды ра ды.
Бен за пи рен кан це ро ген
бо лып та бы ла ды, ол
қа тер лі ісік ті ту ды ра ды. Аль де гид тер көз дің
шы рыш ты қа бы ғы мен жо ғар ғы ты ныс алу жол
да рын ті тір кен ді ре ді, жүйке жүйеле рі не зи ян ды
әсер ете ді.
70-сурет.
Ав то кө лік тер дің пай
да ла ныл ған газ да ры ат мос фе
ра ның ла ста нуы ның не гіз гі кө зі
Назараударыңдар
Біркөліктен
бөлінетін
Жылына,
кг
міртек
тотығы
135
А оттотығы
25
мірсутектер
20 0
кірттіңесе-
ленентотығы
4
е
5 – 8
А
104
104
да рын
да рын
әс
әс
ер
ер
ете ді.
ете ді.
Р
Бен
Бен
за пи рен
за пи рен
қа
қа
тер лі
тер лі
қа
қа
қа
ісік
ісік
шы
шы
рыш ты
рыш ты
шы
шы
шы
қа
қа
да рын
да рын
ті
ті
тір кен ді ре ді,
тір кен ді ре ді,
ете ді.
ете ді.
М
қан
қан
ер
ер
ете
ете
ді.
ді.
с па сы
с па сы
за
за
т
т
за
за
за
а
а
л ма суын
л ма суын
ның
ның
к
к
е міс ті гін,
е міс ті гін,
за пи рен
за пи рен
к
к
ан це ро ген
ан це ро ген
ісік
ісік
ті
ті
А
у ру ла ры ның
у ру ла ры ның
Адам
Адам
иіс
иіс
е тіс пеуі нен
е тіс пеуі нен
өліп
өліп
қан
қан
ға
ға
жә
жә
не
не
қан
қан
ді.
ді.
Қор
Қор
ға сын ның
ға сын ның
л ма суын
л ма суын
Н
қо
қо
лан дыр ғыш
лан дыр ғыш
о ты ғы ның
о ты ғы ның
қа
қа
у ру ла ры ның
у ру ла ры ның
пай
пай
иіс
иіс
ті
ті
газ
газ
өліп
өліп
-
с па сы,
с па сы,
лан дыр ғыш
лан дыр ғыш
П
а бы ла ды
а бы ла ды
да ған
да ған
к
к
ом по не нт тер
ом по не нт тер
к
кк
Олар
Олар
дың
дың
ішін
ішін
де
де
ль де гид тер,
ль де гид тер,
фор
фор
В
а ро воз дар дың
а ро воз дар дың
на әсе
на әсе
рі
рі
бас
бас
ты
ты
лас
лас
тау шы
тау шы
а бы ла ды
а бы ла ды
(70
(70
су рет).
су рет).
ом по не нт тер
ом по не нт тер
б
б
2
ды
2
ды
п
п
а
а
с
био
био
проб
проб
ле ма сы на
ле ма сы на
ы
ерас ты
ерас ты
био
био
с фе ра
с фе ра
ле ма сы на
ле ма сы на
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
105
III Жы лу мәшинелері
және таби ғат ты қор ғау
Қор ша ған ор та ны қор ғау үшін
энер гия ны
қол да ну дың ти ім ді лі гін арт ты ру қа жет жә не
энер гия ны үнем деу тех но ло гия ла ры на кө шу
ке рек. Ат мос фе ра ға зи ян ды зат тар ды шы ға ру ға
ке дер гі кел ті ре тін сүз гі лер ді ке ңі нен пай да ла
ну қа жет. Жа нар май ға қо сы ла тын ау ыр ме талл
қос па ла рын, әсі ре се қор ға сын қос па сын қол да
ну ды шек теу; су тегін отын ре тін де пай да лана
тын қоз ғалт қыш тар ды жа сау ды аяқ тау; электр
кө лік те рі мен күн энер гия сын
пай да ла натын
ав то кө лік тер дің шы ға ры лы мын бас тау; үй ке ліс
ке ке те тін энер гия ны жә не то лық жан бау сал да
ры нан жа нар май ды жо ғал ту ды азай ту есе бі нен
жы лулық қоз ғалт қыш та рдың ПӘКін арт ты ру
ды же тіл ді ру.
Қор ша ған ор та ны қор ғау ға бай ла ныс ты
ба ғыт тар дың бі рі – энер гия ны пай да ла ну дың
ти ім ді лі гін арт ты ру, үнем ді лік үшін кү рес.
Эко ло гия лық жағ дай ды жақ сар ту үшін бір
қа тар ша ра лар қа был дан ған: элект ро воз дар теп
ло воз дар ды ығыс ты ру да; ак ку му ля тор лы ба та
рея сы бар ав то кө лік тер
ке ңі нен та ра лу да;
өнер кә сіп тер ге энер гия сақ тайт ын тех но ло
гия лар ен гі зі лу де. Жы лу алу үшін жы лу энер
гия сын қор ша ған ор та дан өн ді ре тін жы лулық
сор ғыла рды пай да ла ну ауа ға кө мір тек то ты
ғы ның шы ға ры лу ын азай та ды жә не энер гия қор
ла рын сақ тай ды. Өнер кә сіп тік қа ла лар дың ай на
ла сы на ағаш тар отыр ғы зы лу да.
Назараударыңдар
Улы
газдар
Қозғалтқыш
тардан
бөлінуі,
дизель
ЖҚ
міртек
тотығы
6
А от
тотығы
мірсу-
тектер
кірттің
еселенен
тотығы
е
м л
м л
Бұлқызық
іраға ылына а амнан
т ратынотбасынабір ылға
қа етті оттеін ығара ы
екен ір а ток лік
мыс
істеен сағат і ін е бір
аға тың ыл а б летін
оттеін тыпқо ыекен
Тапсырма
қалаларың ағыбарлық
а ток ліктің ылбо ы
ығаратынулы аттарының
ортам н ерінанықтаң ар
Тапсырма
ер а амнант ратынотбасыныңм
несік ніне сағат мысісте тінболса оларға
қан ааға отырғы укерекекен іінесептең ер
АРР
ММММ
Тапсырма
а амнан т ратын
а аға отырғы
М
А
ға ры лу ын
ға ры лу ын
ақ тай ды.
ақ тай ды.
Өнер
Өнер
кә сіп тік
кә сіп тік
ағаш тар
ағаш тар
отыр ғы зы лу да.
отыр ғы зы лу да.
А
А
Н
лу
лу
ор
ор
та дан
та дан
да ла ну
да ла ну
а
а
уа ға
уа ға
а
аа
ға ры лу ын
ға ры лу ын
азай
азай
та ды
та ды
жә
жә
кә сіп тік
кә сіп тік
Достарыңызбен бөлісу: