колданылатын кұралдардың ара-катынасы туралы мэселе көптеген ғасырлар бойы дау туғызуда. Баскаша айтқанда, максат кез келген кұралды пайдалануды актай ала ма? Әрине, бұл жерде адал ниетті максаг туралы айтылып отыр. Этикалык ой тарихы максат пен кұралдардың өзара байланысы туралы мәселеге катысты екі баламалык жауап ұсынған. Олар макиавеллизм концепциясынан жэне абстрактілі гуманизмнен көрініс тапкан. Бірінші бағыт «максат кез келген кұралды актайды» кағидасы түрінде белгілі. Бұл бағытқа сэйкес, кұралдар максатка тэуелді, оған бағынады, ал максат кұралдардан тәуелсіз. Қуралдарды тандаудың негізгі талабы ретінде олардың максатка жетудегі тиімділігі ұсынылады, ал олардың адамгершілік жағдайы есепке алынбайды. Екінші концепция жоғарғыдағы концепцияға карама-карсы бағытты ұстанған, бұған сэйкес, ешкандай максат оған жету кұралдарын ақтай алмайды. Құралдар максаттар толығымен тэуелсіз жэне өзіндік оң немесе теріс кұндылыкка ие. Мысалы, бірінші концепцияның өкілі ретіндегі иезуиттер «егер ол максатка тезірек жетуге жэрдемдессе, кез келген зорлыкты атауға болады» деп санаған, ал екінші концепцияны жактаушылар зорлыкты абсолюттік зұлымдық ретінде тани отырып, оны максатка жетудегі кұрал ретінде колдануға тыйым салған. Соңғылардың пікірінше, кұралдар кандай болса, максат та сондай болады: адамгершілік сипаттағы құралдар адамгершілік сипаттағы максатка алып келсе, арам ниетті сипаттағы құралдар арам мақсатқа алып келеді. Баскаша айтканда, бұл концепцияның негізі мына анықтамада бекітілген: максат кұралдарды аныктамайды, керісінше, кұралдар максаттарды аныктайды. Жалпы және бастапкы элеуметтік-философиялык мағынасында
