Əдебиеттер тізімі
1. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы // Алматы 2010.6-б
2. Қазақстан
Республикасында 2015жылға
дейінгі
білім
беруді
дамыту
тұжырымдамасы//Астана. 2004. 3-4б.
3. С.Е. Шишов. Понятие компетенции в контексте проблемы качества образования //
«Государство и образование», 2002. 88-б
710
THE APPLIANCE OF THE MOST STUDENT CENTERED WAY OF TEACHING
IN FINLAND
Zhumabayev R., Zhuldasov Zh.
Nazarbayev Intellectual school of Physics and Mathematics in Semey
Republic of Kazakhstan
Аңдатпа
Бірнеше жылдар бойы зерттеушілер Фин елінің білім беру жүйесінің жетістігінің себеп
салдарын анықтауда. Осы зерттеу жұмысында Фин мұғалімдерінің оқушылардың
жауапкершілігін дамыту жəне оқуға деген қызығушылығын арттыру үшін оқушыға
бағытталған педагогикалық əдістердің əсерін қарастырған. Зерттеу жұмысы Фин елінде
тағылымдамадан өткен мұғалімдердің Фин оқушылары жəне мұғалімдерімен сөйлесу,
сұрақнамадан бойынша алынған жауаптарға негізделген.
Аннотация
В этой работе предоставлены результаты исследовательской работы причин успеха
финской системы образования. Находясь на стажировке в Финляндии, авторы статьи,
учителя Назарбаев Интеллектуальных школ, исследовали воздействие педагогических
подходов, таких как PBL, CL и метод диалога, на развитие у учащихся ответственности и
мотивации к учебе. Результаты исследований основаны на ответах, полученных при
анкетировании и интервью с финскими учениками и учителями.
Abstract
Over the years, there have been numerous attempts to identify the key of Finnish success.
This issue can be seen as a first step to discover secret of Finnish pedagogical approaches in the
fostering self-directed students. In this study authors researched the implementation of pedagogical
approaches which are pertained to the most student centered way of teaching in Finnish upper
secondary school. Study searched the influence of the student centered way of teaching on the study
process in Finnish schools. Findings based on the teachers’ and students’ answers for the
questionnaires and interviews.
In this faster developing era in every field including education system and its methodic of
teaching and learning, teachers profession take an important place and it is crucial in fostering new
generation and as well as other professions, are changing and becoming one of the challenged
professions. In order to be a competitive in the job market modern teachers have to be good critical
thinkers,be able to work in a group as well as organize collaborative learning and teaching, have a
communication skills and have a high level of competence in contemporary pedagogy approaches.
Because Finland takes one of the top places in the education field, we, a group of upper
secondary school teachers from Kazakhstan went there to observe the inner side of this system and
find out the advantages of the Finnish education system. In the process of observation we noticed
the following reasons or advantages in the system for being successful in the field of global
education:
Free education
Equality in society
High quality of teachers
711
Schools are well equipped
Prestige of teacher profession
Trust for the teachers
Freedom in teachers works
Also, when we have been observing the Finnish education system we noticed that one of the
advantages of this system is fostering students to be self-directed from the earlier years and Finnish
teachers often use PBL, collaborative learning (group work, joint intellectual work) and dialogical
methods when creating new knowledge for the students. We observed the usage of these methods in
Finnish schools and universities, in their lessons as well as in International Professional Teacher
Education (IPTE) courses of HAMK University of applied sciences.
The Most Student Centered Way (MSCW) of teaching and learning is a way in which
students try to learn new material or gain knowledge with a minimum influence of a teacher or
guidance, teachers can be only a facilitator for them rather than resource of acquisition of
information or knowledge.
There are methods (collaborative learning, team based learning, problem based learning,
flipped classrooms, using ICT, Dialogical method, etc.) which allow you to teach in a more student-
centered learning way, however all these things depend on the quality and ability of a teacher,
especially when you are working with small children and busy curricula. The modern teacher has to
be able to organize these works and really adorn his or her job and love students.
There are many pedagogical approaches and methods through which teachers can develop
self-orientation of the students. Nevertheless, we would like to underline the effect of using
collaborative learning, PBL, dialogical methods, authentic learning in teachers work.
While studying in Finland, we carried out research about the implementation of MSCW of
teaching in Finnish upper secondary schools, by surveying the local teachers’ views as well as
thestudent’s views. All together in our research we asked questions, take surveys from 25 teachers,
10 of them were upper secondary school teachers and the rest were teachers of HAMK University.
The focus of this research was to understand the reason of behavior Finnish students, who in our
opinion are more responsible for their learning, though it has to be like that in every school. One of
the reasons of the Finnish education system, as we mentioned before is the high quality of teachers.
While observing and discussing with Finnish teachers we asked from them questions like what does
‘high quality ’include? Most of teachers’ answers were almost the same or ideas were in the same
direction. From their answers we choose the following crucial reasons and abilities to be a high
quality teacher:
Being creative;
Try to give for students responsibility for their studying;
Teachers have to be able to use IT technologies;
Every teacher should have and make research work in pedagogical field;
They should involve in the creating curricula.
Questionnaire for the teachers and answers
1. One of the reasons for the Finnish success in education is the high quality of Finnish
teachers. What are these key features or qualities of Finnish teachers, which are the most important?
By asking this question we intended to find out the qualities and descriptions of Finnish
teachers, whose contributions are considered as one of the main reasons to have a success in the
field of education. Only teachers know better than others in which direction they should pay
attention to be a modern teacher. The reasons for being high quality, according to these teachers,
include cooperation between teachers, sharing ideas and working in a collaborative atmosphere. If
someone implements new method and it works, they let the other teachers know about it, too.
712
Teachers have enough pedagogical freedom and independency to implement diversity of
pedagogical approaches; they do not follow only one method or approach, against, teachers try to
find out the individual learning path and direction for each student. Due to good teacher education,
they are trusted and motivated to educate themselves by continuing their education.
2. Why do you think Finnish students become self-directed earlier?
The intent of this question was to understand the reason about why Finnish upper secondary
school students look more self-directed. In our opinion these students compared to Kazakhstan
students of the same age are more self-directed and behave well. In fact it was quite a difficult
question for them; however, we gain some thoughts and probably the reasons for being self-
directed. Young people are trusted from the very start and made to believe that they are responsible
for their own learning. As early as kindergarten children obtain pedagogical support by well-
educated teachers and social workers.It is typical in Finland to support children’s early autonomy,
to emphasize to do homework by self-directed, to give freedom, to grow up, in an individual way,
and to take developmental steps on their own. While reading the teachers answers, we noticed that
the words trust and more freedom were repeated often. They try to be equal with students, try to
encourage and support every student and give the possibility to develop to the top. Finnish teachers
are not so critical in a negative way, and they try to trust every student’s development. One of the
main reasons is to foster them to manage their time and learn how to have all of the homework done
when it needs to be. Apart from these, other reasons mentioned were the long process of democracy
and equality between genders.
3. What kind of pedagogical approaches help Finnish students to achieve a high level of
knowledge?
According to responders the pedagogical approaches which are most useful to achieve goals
and develop knowledge are those which motivate the students to do their best. Teachers also noticed
that student centered approaches, collaborative learning, PBL, integrative learning (theory and
practice) helps a lot. They emphasized the importance of scaffolding as well as the process of
encouraging students orally, for example, to say to the student “you are good” or “you did well” and
create a trust between student and teachers.Of course there are not exactly one best pedagogical
method or approach, teachers use a mixture of all approaches from behaviorist to PBL and putting
theory into practice. All the ways of teaching should increase creativity to learn new things, give a
high motivation. While choosing a method the teacher needs to pay attention to develop self-
directedness in the learning process, with a lot of guidance and help.Finnish teachers do not like to
put students in different levels; they like to keep the development possibilities open.
4. To which extent do you use PBL, collaborative learning, and the other most student
centered way of teaching in your lessons? Please choose the number between 1 and 10 for each
pedagogical approach that you use.
From the given answers we deduced that teachers use PBL in different levels, but the average
score was 6.3, using collaborative learning activities on average was 8.3. Senior teachers mentioned
about using methods such as: student counseling in small groups 8,small group discussions
8,creativity choosing the best way to show students learning 10,case learning 5, DIANA model and
dialogical learning8, experiential 9 and other variations of different learner-centered methods.
5. Do you feel yourself more facilitator or traditional teacher?
Four out of 25 teachers answered that they feel themselves as a facilitator of learning process
and in addition there were words as a socio cultural animator (social pedagogue), absolutely enabler
and a coach. Only one teacher thinks that she is rather traditional teacher than facilitator. She said
that despite her trying to behave as a facilitator, her students preferred the traditional way of her
713
teaching. It is not easy to organize work in a group for subjects like a math (she is a math teacher)
and she felt compelled to continue teaching in traditional way.
Questioner for the students and their answers
1. Do you have enough freedom to study those topics that interest you?
Most students (65 %) answered that they have enough freedom to study what they want and
are interested in, also they already have a plan for their future profession, and the school can
provide enough courses to choose. About 25 % of students agreed that they also have the
opportunity to study topics that they are interested in, but according to them it is not always possible
due to the number of compulsory courses that they should cover and which take a lot of time.
2. One of the reasons of Finnish education success, by according to researchers is the high
quality of Finnish teachers. Tell us about your teacher’s quality? What good elements and what not
good elements of your teachers’ behavior you can highlight?
It was an open question. We gave to students’ the opportunity to highlight the main features
of their teachers. All students said they are satisfied with the professionalism of their teachers and
their teachers are highly qualified. Their words about their teachers were: ‘They really know what
they are doing’, ‘my teachers are well-trained’,’ our teachers are highly educated’, ‘they teach well
and they really have no bad elements’, etc. There were answers like ‘We suppose so. We trust that
the school wouldn't hire any incapable teachers’, which emphasizes to the fact that to get a teachers
job is not easy, there are competition to get a teachers job, so to be a competitive teachers have to
have high quality. This fact, always remind to teachers to work on developing themselves as a
competitive teacher and appreciate their profession. If say in general the student’s opinions about
the quality is very good. But we notice that a few students wrote about the difference between the
"newbie" and the "senior teachers". By according to them "newbies" try to use more IT technologies
in study process rather than "senior teachers". Students like using IT technologies in lessons, ‘but
not all teachers can use them, they could be a little bit better in technology things’. The other
answers: “They speak a lot with the students and don’t treat us just as a group of random people.
But on the other hand they don't really give us personal feedback.”
3. Your teachers’ attitude looks more as facilitator or as traditional teacher? Why do you think
so?
It was an open question, and the answer is summarized as: Some are facilitator but some are
traditional. It really depends on the teacher, but even most of the traditional teachers are trying to be
more modern even though they like to use the classic methods. This is due to the age gap between
the teachers. And we suppose they also don't want us to learn in just one way. They want to get
used to slowly into using the media too. We like the way teachers teach.
4. Have you ever given feedback for the lesson to your teacher?
We, teachers, know that a good feedback is important for the students motivation to learn.
The same reaction it gives for the teachers work to take feedback from the students.Almost all
students (85%) answered that they have given feedback about the lesson. Also they said that it
occurred often and that teachers ask and collect feedback about the lesson or course material from
the students. Students understand that honest feedback is important in order to improve teachers’
work. This is the answer of one student ‘At the end of each course many teachers ask you to give
some feedback, so they could improve their teaching and always be better. But you can also give
feedback at the end of the lesson if you feel like it. It's not considered rude if you want to guide
your teacher.’
5. Do you feel importance of your opinion?
yes
Neutral, depends on a teacher
no
714
12
76
12
6. Do you feel yourself as in the center of studying process?
Agree Strongly
Agree
Neutral
20
40
40
While researching and working with our project we luckily met one student from USA who
has been studying here in Finland, at upper secondary school for 1 academic year. She came here on
an exchange student program, which is common in Finish schools. We wanted to find out her
opinions regarding the Finnish school in comparison to USA schools, because we think that it is
important and interesting to know the point of view of a student from abroad, who has an
experience to study in different education systems. All the questions were the same as we asked
from local students, except that we asked her to compare USA and Finland upper secondary schools
system. While interviewing her we noticed many similarities between USA and Kazakhstani upper
secondary school system and how they are working, attitude to the teacher, workload of a students
and subject teachers.She noted that in Finland she has more freedom in choosing courses.
Regarding teachers attitude she highlighted the low motivation of teachers to teach with enthusiasm.
As a student she prefers teachers who can provoke interest to subject. Teachers in USA use more
written feedback. While students need in addition other ways of assessing. Concerning typical math
lesson she noted that it is in general the same, except less homework is given. Compared to US
schools, Finnish school teachers use different ways of presenting the same information with no
tests. She felt more teachers’ attention, support in Finland. From her point of view daily school life
is very different in two educational systems. She claimed that she prefers the Finnish school system
to USA.
By taking into account all these data and answers, we can say that using MSCW of teaching
in Finnish schools is in a good way, local teachers comprehension about the importance and
usefulness of the student-centered way of teaching is quite deep. Finnish teachers know that only
one exact method cannot be better than others, however, they admit that in most learning situations
using collaborative learning, which include team based learning, problem based learning and
dialogical methods- is the most profitable.
References
1. Misbakhudin M., Cooperative and Collaborative Learning, 2010.
http://misbakhudinmunir.wordpress.com/2010/11/01/142/ (14.10.2014)
2. Jeffrey R. Utecht., Problem-Based Learning in the Student Centered Classroom, 2003.
3. Helena Aarnio, HAMK University of Applied Sciences. 2012. Professional Teacher Education
Unit. http://www3.hamk.fi/dialogi/diale/methods/main_c.htm(14.10.2014)
4. Cooperative Learning/Work
https://mindmaps.wikispaces.com/cooperative%20learning(14.10.2014)
5. Educational technology communication
http://www.etc.edu.cn/articledigest15/images/Action65.gif(14.10.2014)
715
ЗАМАНАУИ БІЛІМ БЕРУДЕГІ ОҢ ӨЗГЕРІСТЕР
Жумаканова Ф. К.
№19 жалпы орта білім беретін мектеп
ШҚО, Семей қаласы
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
Аннотация
Мақалада мұғалімнің оқытудағы жаңа əдістерді пайдаланудағы тəжірибесі туралы
айтылады. Мектеп оқушыларына білім беруде заманауи оқытудың жеті модулі
ықпалдастырылады. Оқытуда бағдарламаның жеті модулін жүйелі қолдану оқушылардың
зияткерлік қырларын анықтап, дамытуға мүмкіндік береді.
Аннотация
В статье рассказано об опыте учителя в использовании новых методов в обучении.
Современное обучение школьников включает в себя применение семимодульной программы
разработанной Центром педагогического мастерства и учеными Кембриджского
университета. Систематическое применение семи модулей дает возможность выявлять и
развивать индивидуальные, интеллектуальные способности учащихся.
Abstract
In this article it is said about the teacher’s experience of using new methods in teaching.
Nowadays teaching include the seven models of learning program for future students. The
systematical using the seven models give the opportunities to define the individual and intellectual
abilities of students.
Барлық қоғамдық формацияларда, барлық заманда білім – қоғамның дамуына тікелей
əсер ететін үдеріс болып табылады. Өйткені, қоғамның болашақ құрушылары, оны алға қарай
дамытушыларының қабілеттері – олардың қандай білім алғанына тікелей байланысты. Білім
берудегі барлық жаңалықтар, инновациялық технологиялар болашағымыз - жас буынды
жылдам өзгеріп жатқан қоғамдық өмірге ілесуге, белсенді қатысуға қабілетті етіп шығаруға
бағытталады.
Қазіргі əлемде болып жатқан өзгерістер қоғамдағы адамдардың барлығынан өз
ағымына сенімді ілесуді күтеді. Жоғары қарқынмен өзгеріп жатқан қоғамда жас буынға
берілетін білім де жаңаша, сапалы болуы керек. ХХІ ғасырда оқушыдан талап етілетін білім
дағдылары да өзгеше болмақ. Заманауи тəсілдердің ең негізгі ерекшелігі оқушыларға жай ғана
білім беріп қоймай, оларды орынды жерінде қолдана білуіне басты назар аударады. Ал, қазіргі
заманда оқушыдан талап етілетін дағдылардың мəні осында. Осы міндеттерді орындауда ең
басты жауапкершілік мұғалімге жүктеледі. Мұғалім оқушыға ХХІ ғасырда нені оқытады, оны
қалай оқытады? Болашаққа жас толқынды қалай дайындайды? Міне, біз оқып бітіріп, жұмыс
істеп жатқан Қазақстан Республикасы педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру
курстарының екінші деңгей бағдарламасының мазмұны осы сұрақтарға жауап беруге
бағытталған.
Бұл курс бағдарламасының негізгі міндеті - жаңа заман оқушысына білім беріп,
тəрбиелеуге тиіс мұғалімнің бойына, ойына өзгерістер енгізу. Мұғалімдер не үшін өзгеру
керек? Неге олар ескіше көзқарастан алшақтап, жұмысты жаңадан орындауы керек? Бұл
сұрақтарға жақсы, нақты жауапты біз курстағы алғашқы бетпе-бет кезеңінің бірінші апта,
бірінші күні алған едік.
716
Осы жұмыста «əлемдегі барлық адамдардың ішінен - мұғалімдер ғана үзіліссіз оқудың
бағасын түсінеді... Сіз əлемді өзгерту - жалпы өзгеріс болдыру үшін мұғалім болдыңыз... Сіз
дұрыс бірдеңе істеу үшін өзгересіз - себебі, ол дұрыс жəне сіз басқаларға үлгі болу қажеттігін
түсінесіз, өйткені олардың да дұрыс істегені жөн... сіз істегеніңіздің ұзақ нəтижесі бар екенін
білесіз.
Əлем өзгергендіктен, сіз өзгересіз, қазіргі сəтте өзгеріссіз қалу қауіпті екенін білесіз,"
деген сөздер менің ойыммен, жан-дүниеммен ерекше қабысты [5. 6-7-б.]. Мұғалімдік
жұмысымда өзім жұмыс істеген мектептердегі оқыту мен тəрбиелеудің дəстүрлі əдістері
қолданылып келе жатқанына куəмін. Мектептерде негізгі ұстаздар құрамы - көп жылдық
тəжірибесі бар, кеңестік жүйеде тəрбиеленген, білім алған жандар. Барлық мақсатымыз -
оқушыларға білім стандартын меңгерту, түрлі деңгейдегі білім сынақтарынан (емтихандар,
олимпиадаларда, ҰБТ, МАБ, т.б.) жоғары көрсеткіштерге жетіп, мектептің жалпы
көрсеткіштерін жоғары ұстауға бағытталған еді. Оқушының жан-дүниесі, оның бізге белгісіз
қабілеттері, оның өзіндік ойлары мұғалім үшін екінші орында болып келгені шындық.
Өзімнің мұғалімдік тəжірибемде балалармен жұмыста олармен тең дəрежеде сөйлесуге,
сабақтарымда оқушының жан-дүниесіне үңілуге тырысатынмын. Дəстүрлі сабақтарымда да
оқушыларға шығармашылық тапсырмаларды көп беріп, өз ойларын еркін айтуға мүмкіндік
беремін. Бірақ, олардан берілген тапсырмаларды мұқият орындап, сабақта алған білімдерін
толық дəлелдеулерін талап етемін. Сабақ уақытындағы жұмыстар кезінде сыныптарымда,
пікірталастар, жұмысқа тəн шу, кейде күлкі жиі орын алады. Бірақ, оқушыларға осы күнге
дейін "тыныш отыр", "мені неге тыңдамайсың?" деген ескертулер айтып көрмеппін. Біз үнемі
жұмыс істеп отырамыз. Бұл жағдайлар есіме түскенде маған сол сəттер Джон Дьюидің "Қоғам
жəне мектеп" атты еңбегіндегі "суматоха, шум в классе - итоги деятельной работы"- пікіріне
сай екен ғой деген ой келді [3]. Оның есесіне басшылар тарапынан "сіздің сабақтарыңызда
оқушылар неге шулап отырады?" деген ескертулерді жиі естіппін. Əріптестерім тарапынан
"баламен бала болып кеткенсің, оқушылар сені сыйлау үшін арада қашықтық болуы керек"-
деген пікірлер де болды. Сол кездерде "шіркін, бүкіл мектепте оқушылармен басқаша,
олардың жанына жақын бір əдістермен жұмыс істесек қой",- деген арман мені жиі мазалайтын.
Біліктілікті арттыруға келіп, өзіміз меңгерген бағдарламаның негізгі ұстанымдары
менің жан-дүниеме, оқыту, білім берудегі ұмтылысыма сəйкес болды. Бағдарламамен
танысқаннан-ақ маған ұнағаны - оның мəні, мақсаты, нəтижесі - барлығы балаға, тек қана
балаға бағытталғаны еді. Өмір бойы бір нəрсені іздеп жүріп, сол іздегенімді тапқандай
болдым. Курстағы тəлімгерлеріміздің бізбен істеген жұмыстары маған көп нəрсе үйретті.
Мысалы, біздің жұмысымызға мақтау айтқан кезінің өзі қандай десеңізші! Тренер
жұмысымды "жақсы", "тамаша", "керемет!" деп бағалаған сəттерінде мен оның дауыс
ырғағына, интонациясына құлақ түріп отыратын болдым. Бір ғана "жақсы" сөзінің өзінен түрлі
бағалауды естисіз. Олар əр мұғалімнің жұмысындағы ерекшелікті байқап, ол адамның
бойындағы барлық қабілеттерін көрсетуге мүмкіндік береді. Мұнда мұғалімнің барлық
қасиеттері, тек өзінің пəні бойынша емес, барлық жан-жақты білімі, өнері, сөз байлығы -
түгелін іске асыруға, қолдануға мүмкіндік берілді. Сондықтан біз де мектебімізге барған соң
оқушылармен осылай жұмыс істеуге тиістіміз деген қорытындыға келдім.
Өткен оқу жылын мен Семей қаласындағы №19 мектепте бастадым.
Мектебімізде деңгейлік курс өткен мұғалімдер тобы қарқынды жұмыс істеп, сабақтарға,
мектептегі оқыту тəжірибесіне тың өзгерістер əкелді. Біз жоспар бойынша белгіленген
сыныптарда тізбектелген сабақтар жоспарын бірлесіп жасап, оң нəтижелерді
насихаттаудамыз. Оған дəлел - өзгертілген сабақтар жүйелі өтіп жатқан жетінші (орыс, қазақ)
сыныптарындағы оқушылардың білімге, сабақ өткізіп жатқан мұғалімге деген құрмет,
717
қызығушылық сезімдерінің артуы. Тиянақты даярлықтан соң екінші жартыжылдықта
мектепте əдістемелік күн белгіленіп, тізбектелген сабақтар өткіздік. Өзім жұмыс істеп жүрген
жетінші сыныпта сабақтарды Блум таксономиясымен жоспарлап, "Қосмекенділердің
көптүрлілігі" тақырыбымен ашық сабақ өткіздім. Сабақта сыныпта іс-əрекетті зерттеуге бір
сыныпта оқитын, бірақ жас мөлшері əртүрлі үш оқушыны алдым Зерттелетін сыныпта жұмыс
істеу барысында кедергілерден арылып, мұғалім тəжірибесіне, оқушылардың оқуға
көзқарастарын өзгертуге талпыныс жасадым. Сыни тұрғыдан ойлау дағдылары оқушылардың
бізге білгісіз зияткерлік қырларын анықтауға мүмкіндік береді. Біріншіден, мұғалім өзінің
сабағын жоспарлағанда өзі ойланып, сұрақтарды таксономияның деңгейлеріне сай қояды,
оларға мүмкін болатын жауап түрлерін іздейді, сабақ барысында оқушылардың ойлау
деңгейлерін анықтайды. Жоспарлаған критерийлер бойынша бағалауды жүзеге асырады.
Дəстүрлі оқытудағы проблемалар мектептердегі барлық сыныптарға дерлік ортақ
болғандықтан, бұл тақырып басқа мұғалімдерге де, бүкіл мектепте де маңызды болып
табылады. Ғылым саласына «іс-əрекетті зерттеу» санатын 1946 ж. Курт Льюин енгізді деп
есептеледі. «Белгілі қоғамдық тəжірибелерді түсіну жəне өзгерту үшін социологтар
зерттеудің барлық кезеңдерінде қоғамнан нақты практик-мамандарды тартулары керек», деп
Курт Льюин айтқандай, біз əрқайсымыз өз мектебімізге практик-маман болып келіп,
оқушылардың іс-əрекеттерін зерттедік [5]. Мен үшін іс-əрекеттегі зерттеу практикалық
тəжірибені пайдалана отырып, одан əрі өсуді жəне оқуды жалғастыру болып табылады.
Мектептегі сабақтарды өткізу барысында таңдаған зерттеу тақырыбым - «сыни тұрғыдан
ойлау». Бұл тақырыптағы алғашқы зерттеу жұмысын бастаған педагог ғалымдардың бірі –
Джон Дьюи. Ол оқушылардың ойлау дағдыларын қалыптастырудың білім беру
бағдарламасын тек оқушылар үшін ғана емес, қоғам үшін жəне барлық демократиялық
құрылыс үшін тиімді болуына бағыттау керек екенін дəлелдеді. Бұл оқушыларды зерттеуді
дəстүрлі сабақтарда бастап, олардың бойындағы өзгерістерді екінші өзгертілген сабақ
соңынан алынған сұхбаттан байқауға тырыстық. Балалар сабақта салыстыру, білімді тексеру,
жүйелеу əдістерін пайдалана отырып қосмекенділердің басқа жануарлардан ерекшеліктерін
сипаттады. Өткен сабақтарда алған білімдерін өте тиімді, орынды пайдаланды. Бұл ретте
топтар бірлесіп жұмыс істеді, көшбасшылар өз қабілеттерін көрсете алды. Мен балаларды
түрлі деңгейдегі сұрақтарға жауап іздеуге жұмылдырдым. Сабақтың қарқыны өте жақсы,
əдемі болды. Сабақ бойы топтар үш тапсырма орындады, ол тапсырмалар оқушыларды қатты
қызықтырды.
Мысалы, 1-тапсырманы "Арық айтып, семіз шық" деп атағаным өте сəтті шықты.
Оқушылар жеңіл сұрақтардың "арық", қиын сұрақтардың "семіз" деп аталғанын жақсы
түсініп, құлшынып орындады. Қамтылатын негізгі модульдік əдіс диалогтық оқыту
болғандықтан, топтар арасында байланыс орнату мақсатында "Байланыс" кестесін қолдандым
[4]. Топтар ережеге сəйкес жұмыс істеп, өздерін жəне өзге топтарды бағалап, көтермелеп,
ұйымшылдық көрсетті. Менің Бекзаттан алған əсерім ерекше болды. Оның ұшқыр ойлылығы,
Данабектің алғырлығы, Əминаның айналада не болып жатқанына қызығуы қатты сүйсіндірді.
Өйткені, Əмина - пəн бойынша ең нашар оқушылардың бірі еді. Данажан болса, тапқыр,
орнықты жауаптарымен таң қалдырды. Сабақ соңындағы сұхбатта осы сабақтардың
нəтижесінде өзін, басқаларды бағалаудың қиын, əрі қызықты екенін айтты, "болашақта
мұғалім болсам деген арманыма бір табан жақындадым, түсіндім" деген сөзі ойландырды.
Демек, бұл сабақта "оқушыларды ойлануға жетелесем" деген мақсатыма жеттім.
Сондай-ақ, тəлім алушы мұғалімдермен бірлесіп жоспарлаған сабақтарда Блум
таксономиясының қолдану деңгейіндегі тапсырмалар жақсы орындалады, бірақ, оларды
718
сұрақ-жауаптармен бекіту жағы ақсайды. Сол себепті жинақтау, бағалау деңгейлерін дамыту
қажет. Аталған кедергілерді болдырмау үшін алдағы жұмысыма мынадай бағдар қойдым:
а) Əр сабақтың алдында нені өзгерткіміз келетініне бағытталған мақсатты айқындап
алуымыз керек;
ə) Сабақтың барысында жоспардан ауытқымау (уақыт жетпей қалуы мүмкін);
б) Сабақта жоспарланған жұмысқа уақыт жетпесе, төмен деңгейлі оқушыларға сыныптан
тыс, қосымша уақыт бөлу;
в) Оқушылардың өз бетімен ізденуіне, туындаған сұрақтарға жауап тауып үйренуге
бағыттау;
г) Балаларды АКТ мүмкіндіктерінің өз дүниетанымын кеңейтуге, үлгерімін жақсартуға əсер
ететініне көзін жеткізу;
д) Мұғалім мен оқушының арасындағы қашықтықты азайту, сенімді қарым-қатынас орнату.
Сонымен қатар деңгейлік курс бітірген мұғалімдердің алдындағы басты міндеттердің
бірі - Бағдарламаның мақсат-міндеттерін дəстүрлі əдіспен жұмыс істейтін əріптестерге жеткізу
болып табылады. Жұмыс барысында кездескен кедергілер мені одан əрі ширықтырып, алдағы
жұмысыма үлкен жауапкершілікпен қарауға итермеледі. Маған өз ісімнің дұрыстығын жəне
Бағдарламаның оқушыға, оқу үдерісіне оң өзгерістер əкелетініне сендіру керек болды.
Жұмыстың барысында дəстүрлі жəне өзгертілген сабақтар барысында туындайтын
мəселелерге көңіл бөліп, олардың шешімін табуға тырыстық [2].
Біз оқып бітіріп, жұмыс істеп жатқан екінші негізгі деңгейдің негізгі бағыттарының бірі -
əріптестерге тəлімгерлік ету. Өткен оқу жылында өз əріптестеріммен жетінші сыныптарда
бірлескен сабақтарды жоспарлап, өткіздік. Алдағы оқу жылында жас ұстаздарға жетекшілік
етіп, тəлімгерлік жұмысымды басқа ұстаздармен бірге жалғастырмақпын. Жаңа бағдарлама
бойынша баланың ойын, танымдық қабілеттерін дамыта отырып, мұғалімнің өзін өзгерте
алатынымызға көзім жетті. Қазіргі уақытта біз болашақ өзгерістердің тек дəндерін сеуіп
жатырмыз. Оның жемісін біз үздіксіз еңбекпен он бес, жиырма жылдан кейін көреміз. Себебі,
осы тəрбиені, білімді жүйелі алған баланың қандай азамат болғанын сол кезде көреміз.
Қоғамның барлық мүшесі жүрегі таза, дені сау, адамгершілігі мол, еркін азаматтар болғанда
ғана еліміз өркениетті ел болады деп ойлаймын.
Достарыңызбен бөлісу: |